Morgunblaðið - 05.10.1993, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. OKTÓBER 1993
23
Alþjóðleg ráðstefna um áhrif loftmengunar á norðurheimskautssvæðið
Vistkerfinu stafar raun-
veruleg hætta af loftmengun
Rætt um loftmengun
FRÁ setningn alþjóðlegrar ráðstefnu um áhrif mengunar sem berst
í lofti í vistkerfi norðurheimskautsins.
ALÞJÓÐLEG ráðstefna um
áhrif mengunar sem berst
með lofti í vistkerfi norður-
heimskautsins var sett gær
að viðstöddum forseta ís-
lands á Hótel Sögu. Tæplega
200 vísindamenn frá 22 lönd-
um og úr ýmsum greinum
vísinda taka þátt í ráðstefn-
unni og kynna rannsóknir
sínar, en aðaláherslan er á
umfjöllun um mengunarefni,
s.s. varnaðarefni, snefilefni,
geislavirk efni og súrt regn,
í efri þrepum fæðukeðjunnar
og áhrif þeirra þar. Ráðstefn-
unni lýkur á föstudag.
Skólakór Kársnessskóla söng
við setningu ráðstefnunnar, en síð-
an flutti Össur Skarphéðinsson,
umhverfísmálaráðherra, ávarp þar
sem sagði m.a. að þrátt fyrir að
fólk hætti til að gera sér róman-
tíska mynd af hreinleika norður-
heimskautssvæðisins, yæri það í
raun svo að að margvísleg mengun
hefði hafið innreið sína og raskað
viðkvæmu lífríki þess.
Samsöfnun lífrænna
mengunarvalda
Dixon H. Landers, prófessor við
Umhverfisverndarstofnun Banda-
ríkjanna, er í forsæti fyrir ráð-
stefnunni og kveðst hann telja
vistkerfi norðurheimskautssvæðis-
ins stafa raunveruieg hætta af
loftmengun. „Við höfum sannanir
fyrir því að hættan sé fyrir hendi,
en vandinn er að ákvarða hversu
umfangsmikil sú hætta er,“ segir
Landers. „Við vitum um samsöfn-
un lífrænna mengunarvalda í svo
miklum mæli að þeir geta verið
banvænir fyrir lífverur, en erum
fáfróðir um hvaða áhrif þessir
mengunarvaldar hafa á vistkerfið
og þar með talið samfélag manna.“
Landers segir að fæðukeðjan á
norðurslóðum sé oft sögð við-
kvæmari fyrir utanaðkomandi
áhrifum en fæðukeðjur ýmissa
annarra svæði, þó að hann sé ekki
sannfærður um réttmæti þessarar
tilgátu. Hins vegar sé ljóst að þar
sem uppbygging fæðukeðjunnar á
norðurslóðum sé einfaldari en víð-
ast hvar annars staðar, sé líklegt
að einn hluti hennar sem komist
í tæri við aðskotaefni hafi áhrif á
keðjuna alla.
Landers segir að mælingar hafi
greint aukningu mengunarefna á
síðustu árum og áratugum á
heimsskautssvæðinu. Þar sé meðal
annars um að ræða þrávirk efni,
þungmálma, gastegundir og
geislavirkan úrgang, sem hafi bor-
ist á þessar slóðir m.a. með lofti,
úrkomu, ám, hafstraumum og af
völdum manna sem hafí losað þar
úrgang.
Fjármagn vantar til rannsókna
Aðspurður um viðbrögð stjórn-
valda í þeim löndum sem liggja
að norðurheimsskautinu við meng-
unarefnum segir Landers að þau
hafi þegar tekið skref í þá átt að
stöðva eða hindra frekari út-
breiðslu _ mengunarefna á þessu
svæði. „I júní árið 1991 var sam-
þykkt á ráðherrafundi í Finnlandi
áætlun um umhverfisvernd á norð-
urheimsskautssvæðinu, AEPS,
(„The Arctic Environmental
Protection Strategy"), sem er ein-
stök að mínu mati,“ segir Land-
ers. „Þar hafa valdamenn ólíkra
landa sem teygja sig yfir gífurlegt
svæði skuldbundið sig til að vinna
saman og takast á við vandann
um leið og vitneskjan um hann
eykst.“
Landers segir að nú sé þörf á
að skipuleggja þau viðfangsefni á
sviði vísinda og stefnu sem enn
eru óljós varðandi vernd norður-
heimskautssvæðisins, og finna
fjármagn til að styðja slík við-
fangsefni. Hann segir fé í jafn
viðamikið alþjóðlegt vísindaverk-
efni torfundið, enda séu löndin sem
tengjast því misvel undir þátttöku
búin, og þurfi að starfa á gríðar-
lega víðáttumiklu svæði. „Sovét-
ríkin sálugu eru gott dæmi um
þetta. Þau eiga stór norðurheim-
Morgunblaðið/Þorkell
Dixon H. Landers
skautssvæði og stór hafsvæði en
núverandi fjárhagur leyfír þeim
ekki að vinna verk af sömu stærð-
argráðu og t.d. Finnland eða Nor-
egur, auk þess sem síðarnefndu
löndin hafa þéttari byggð og mun
minni svæði til að rannsaka. Þetta
er vandamál sem við þurfum að
bera upp á alþjóðavettvangi, svo
sem á vettvangi AEPS.“
Landers segir höfuðtilgang ráð-
stefnunnar að leiða saman vísinda-
menn er tengjast rannsóknum á
loftmengun norðurheimskauts-
svæðisins, skýra og raða vanda-
málþeim samfara í forgangsröð
og fylla í þekkingargöp vegna
rannsókna. „Helsta framlag okkar
til stefnumörkunar í þessum mál-
um og almennings er að segja til
um hvaða spurninga er mikilvæg-
ast að spyija í náinni framtíð. Fjár-
magn til vísindalegra rannsókna
er takmarkað og því er einkar
mikilvægt að ákvarða forgangsröð
verkefna," segir Landers.
MIÐAVERÐ AÐEINS KR. 600
DREGIÐ VERÐUR 8. OKTOBER
ÁRATUGA RANNSÓKNIR OG FORVARNIR í ÞÍNA ÞÁGU
1. vinningur:
Mitsubishi Lancer með aldrifi. Verð kr. 1.600.000-
2. vinningur:
Mitsubishi Colt 1600. Verð kr. 1.300.000.
20 skattfrjálsir vinningar að verðmæti kr. 9.000.000.-
10 „Út í heim"- vinningar með Flugleiðum,
hver á kr. 140.000.-
Greiðslukortaþjónusta
Þú getur greitt heimsenda
miðann þinn með greiðslukorti! ( ) VfSA
Sími813947
HJARTAVERND
- í funa þágu
SPARISIOÐUR
REYKJAVÍKUR OG NÁGRENNIS
Skólavöröustíg 11, Hátúni 2b, Álfabakka 14,
Kringlunni 5, Reykjavík. Austurströnd 3, Seltjarnarnesi.
Happdrætti Hjartaverndar
1995