Morgunblaðið - 08.03.1994, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 8. MARZ 1994
Birgir Snæbjöm Birgisson
Myndlist
Eiríkur Þorláksson
Á stuttu tímabili fyrir nokkr-
um árum var Djúpið við Hafnar-
stræti nokkur áberandi sýningar-
staður myndlistar, þó ekki hafi
það komist almennilega á um-
ferðakort listunnenda á meðan
það starfaði. Þessum stað tengd-
ist fyrst og fremst hópur ungs
listafólks, og kjarni hans hefur
að nokkru starfað saman áfram
undir heitinu Listkafararnir; þau
hafa m.a. tekið þátt í óháðum
listahátíðum og öðru sýningar-
haldi, og nú stendur yfir á þeirra
vegum röð sýninga í Gallerí Greip
á horni Vatnsstígs og Hverfis-
götu.
Eftir stutta uppsetningu undir
yfirskriftinni „Listin sigrar" er
nú hafin kynning á fyrsta lista-
manninum, en það er Birgir Snæ-
björn Birgisson. Birgir lauk stúd-
entsprófi frá Menntaskólanum á
Akureyri samhliða námi við
Myndlistaskólann, og hélt þaðan
í Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands, þar sem hann stundaði
nám 1986-89. Hann settist síðar
í fjöltæknideild Fagurlistaskólans
í Strasbourg í Frakklandi, en
Pyotr E.
í Gallerí Sævars Karls við
Bankastræti stendur nú yfir sýn-
ing á nokkrum verkum Pyotr E.
Shapiro, en hann er rússneskur
myndhöggvari sem hefur sérhæft
sig í gerð brjóstmynda og höfuð-
mynda af þekktu fólki. Shapiro
fæddist árið 1933, og ólst því
upp á valdatíma Stalíns, og hefur
eflaust mátt þola sitthvað á þeim
tíma, þar sem móðir hans var
bandarísk.
Á sýningunni eru sex verk,
m.a. bijóstmynd af Halldóri Lax-
ness, sem listamaðurinn vann á
síðasta ári. í þessum myndum
þaðan lauk hann námi á síðasta
ári. Hann hélt einkasýningu í
Djúpinu haustið 1990, og hefur
einnig tekið þátt í nokkrum sam-
sýningum.
Birgir Snæbjöm sýnir hér
fimm olíumálverk, sem vekja
nokkra undrun við fyrstu sýn;
hér getur að líta ljóshærð og blá-
eygð böm, sakleysi og fegurð
æskunnar uppmáluð. En það er
ekki allt sem sýnist í þessu ein-
földu myndum. Verkin eru máluð
á síðustu tveimur árum, en hér
er samt um að ræða tímalausa
veröld gömlu bamabókanna, þar
sem allar stúlkur gengu í kjólum
og allir drengir í stuttbuxum,
alltaf var gott veður og allir virð-
ast ánægðir.
í svip barnanna á myndunum
má þó lesa tómleika og undmn
fremur en gleði; þau virðast á
einhvern hátt utanveltu, ein-
gangruð líkt og Palli, sem var
einn í heiminum. Sé myndin „Litli
drengurinn á brúnni“ t.d. athug-
uð, kemur í ljós að drengurinn
svífur í lausu lofti yfir gati í
brúargólfinu; með réttu ætti
hann að vera fallinn niður úr
myndsviðinu. „Greindi drengur-
inn“ er í reynd fremur álfalegur
í útliti, með allt of langa hand-
Shapiro
má glögglega sjá, að Shapiro
hefur næmt auga fyrir viðfangs-
efni sínu, og fylgir þeim anda sem
hann leggur áherslu á í kynningu
sýningarinnar: „Ég reyni í verk-
um mínum að ná fram þeim tíðar-
anda sem ríkir og persónuleika
einstaklingsins."
Þessa setningu má helst skilja
á þann hátt að listamaðurinn leit-
ist við að endurspegla styrk eða
veikleika hvers tíma eins og hann
birtist í viðkomandi persónu.
Þetta kemur vel fram í sumum
verkanna; Anatoly Karpov er á
hátindi frægðar sinnar 1982, og
leggi og stórt, skrítið höfuð; bók-
in ein nægir ekki til gera hann
gáfulegan.
Þannig er að finna kímin at-
riði í nokkrum myndanna, en
einnig er ákveðin dulúð fólgin í
einfaldri myndbyggingunni.
Landslagið er ómótað og flatt,
en mildir litirnir gefa því draum-
kenndan blæ, líkt og hæfir sam-
líkingunni við heim barnabók-
anna. Þetta er ef til vill vísbend-
ing um þann myndheim sem
listamaðurinn ólst upp við; þaðan
komu hans fyrstu hugmyndir um
listina, og þaðan mun hann þróa
sitt myndmál. Nokkur skemmti-
leg bókverk hans sem liggja
frammi á sýningunni styðja þessa
ályktun og hnykkja á þróuninni,
t.d. með tenginngu við söguna
um Dimmalimm.
Skemmtileg sýning Birgis
Snæbjörns Birgissonar í Gallerí
Greip á horni Hverfisgötu og
Vitastígs stendur til miðviku-
dagsins 16. mars.
Birgir Snæbjörn Birgisson:
Greindi drengurinn. 1992.
brjóstmynd hans endurspeglar
styrk, sjálfsöryggi og festu. Á
andstæðan hátt er myndin af
Andrei Sakharov spegill svipmik-
ils manns, sem enn ber með sér
þá sannfæringu og stefnufestu
sem heimurinn dáði, þó 1989 sé
aðeins eftir skuggi þess sem eitt
sinn var.
Listamenn sem hafa náð sínum
listræna þroska og skapað sér
nafn í miðstýrðu menningar- og
listakerfi líkt og rekið var í Sovét-
ríkjunum hafa staðið frammi fyr-
ir þeim siðferðilega vanda að
vinna innan kerfisins (burtséð frá
eigin stjórnmálaskoðunum), eða
láta af listsköpun ella. Kerfið
tryggði þeim öruggari verkefni,
vinnuaðstöðu og framfærslu en
nú tónleika í áttunda sinn. Hún er
skipuð fólki sem stundar hljóðfæra-
leik í frístundum, auk nokkurra
tónlistarkennara og nemenda. Með-
limir eru um 35 talsins. Ingvar Jón-
asson hefur verið aðalstjórnandi
sveitarinnar frá upphafí. Martial
Nardeau leikur einleik í flautukon-
serti Mozarts. Hann hefur lagt
dijúgan skerf til tónlistarlífsins,
bæði í föðurlandi sínu í Frakklandi
og hér á íslandi, þar sem hann
hefur búið um árabil. Einnig hefur
hljómsveitin verið svo lánsöm að fá
til liðs við sig unga upprennandi
söngvara, Ingunni Osk Sturludóttur
og Olaf K. Sigurðarson, sem munu
syngja nokkrar óperuaríur.
dyntóttur listmarkaður vest-
rænna ríkja getur nokkurn tíma
gert, og því er viss eftirsjá í kerf-
inu þrátt fyrir allt. Þeir sem dirfð-
ust að andmæla uppbyggingu
þjóðfélagsins í verkum sínum
voru hins vegar útskúfaðir, og
nutu einskis af þessum stuðningi.
Af aldri hans og ferli má
álykta, að Pyotr Shapiro hefur á
sínum tíma verið maður kerfis-
ins, en ekki opinber andstæðing-
ur þess; að öðrum kosti hefði
hann gert mynd af Viktori
Kortsnoj 1982 og myndin af Sak-
harov hefði verið gerð þegar
hann var dæmdur til útlegðar í
Gorkí, en ekki eftir að honum
var veitt sakaruppgjöf.
En sú staða Shapiro má aldrei
skyggja á hvernig listrænir hæfi-
leikar hans eru metnir; Shapiro
tekst afburðavel að ná fram eftir-
minnilegum svip í verkum sínum,
og mynd hans af Halldóri Lax-
ness er út af fyrir sig næg ástæða
til að skoða þessa sýningu. Fín-
legir fingumir sem styðja kinn
og höku og fjarrænn, íhugull
svipurinn er einkar sönn ímynd
skáldsins; vonandi verður tryggt
að þessi mynd eignist fastan
samastað hér á landi.
Sýning Pyotr E. Shapiro í
Gallerí Sævars Karls við Banka-
strætið stendur til miðvikudags-
ins 9. mars.
Fella- og Hólakirkja
Tónleikar Sinfóníiihljóm-
sveitar áhugamanna
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT
áhugamanna heldur tónleika í
Fella- og Hólakirkju í kvöld kl.
22.30. Stjórnandi á tónleikunum
er Ingvar Jónasson, einleikari á
flautu er Martial Nardeau og
einsöngvarar Ingunn Ósk Sturlu-
dóttir mezzósópran og Ólafur
Kjartan Sigurðarson baritón.
Á efnisskránni eru forleikurinn
að óperunni Cosi fan tutte eftir
Mozart, aríur úr óperunum Brúð-
kaupi Fígarós og Töfraflautunni og
konsert fyrir flautu og hljómsveit,
sömuleiðis eftir Mozart. Þá verður
flutt tónlist Bizet, millispil og aríur
úr óperunni Carmen og kafli úr
hljómsveitarsvítunni L’Arlesienne.
Sinfóníuhljómsveit áhugamanna
var stofnuð haustið 1990 og heldur
Caput-hópurinn.
MENNING/LISTIR
Bókmenntir
TMM-kvöld í
Þjóðleikhús-
kjallaranum
Kynnir verður Friðrik Rafnsson.
Aðgangur er ókeypis.
Myndlist
Anna Ingólfsdóttir
sýnir í galleríinu
„Hjá þeim“
TMM efnir til kynningarkvölds í Þjóð-
leikhúskjaliaranum miðvikudagskvöldið
9. mars. Þar verður stutt bókmennta-
dagskrá þar sem nokkrir höfundar efn-
is í nýútkomnu hefti lesa úr verkum
sínum.
Húsið verður opnað kl. 20.30 og
dagskráin hefst kl. 21. Sagt verður frá
starfsemi Heimsbókmenntaklúbbs Máls
og menningar og lesið úr tveimur næstu
þýðingum sem koma út á vegum
klúbbsins: Lesið í snjóinn eftir Peter
Hoeg og Orðabók Lempriéres eftir
Lawrence Norfolk.
Anna Ingólfsdótir opnar sýningu á
myndum, unnum með blandaðri tækni
í galleríinu „Hjá þeim“ Skólavörðustíg
6b, á baráttudegi kvenna 8. mars.
Anna nam myndlist við Myndlistar-
skólann í Reykjavík 1986 og 1988 og
Myndlista- og handíðaskóla íslands
1988 til 1992. Hún hefur tekið þátt í
einni samsýningu og haldið eina einka-
sýningu.
Sýningin er opin alla virka daga frá
kl. 12 til 18 og á laugardögum frá kl.
10 til 14. Lokadagur sýningarinnar er
26. mars.
Eitt verka Önnu.
Caput á
Hljómdiskar
Oddur Björnsson
Stradivarius
STR 33336
í umijöllun um tónleika Caput-
hópsins nýverið talaði Jón Ásgeirs-
son um „málfar" nútímatónlistar —
og „málfarshóp", sem sækja sér
gleði og fullnægingu í — ja — all-
an fjandann... („ — og þá standa
allir frammi fyrir þeirri staðreynd
að virða beri rétt þeirra til að búa
sér það listumhverfi sem þeim
þóknast þjónar þörfum þeirra“).
Hann — og Finnur Torfi —
stöldruðu m.a. við þau orð Hjálm-
ars H. Ragnarssonar að tónlist
nútímans ætti sér ekki „sameigin-
kostum!
legt tungutak". (Finnur Torfi: „ —
hins vegar má heyra þess ýmis
teikn í nýrri tónlist að menn séu
eftir eyranu, ef svo má segja, að
nálgast einhvern sameiginlegan
skilning á leyndardómi listarinn-
ar...“)
Skilja mátti á umfjölluninni að
„gömlu kerfin“ hefðu gengið sér
til húðar, enda aldrei lífvænleg,
fremur en önnur kerfi sem þykjast
vera stóri sannleikur. En þó að
gömlu gúrúarnir hafi kannski ekki
verið þeir lausnarar sem þeir sjálf-
ir (svo ekki sé minnst á lærisvein-
ana) héldu, finnast mér kallar eins
og Schönberg, Webern og Alban
Berg stórkostleg tónskáld og eigi
litla sök á tilvistarkreppu Iistanna
og andlegs lífs yfirleitt á tímum