Morgunblaðið - 10.03.1994, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. MARZ 1994
27
Sjómaimafélögin í Færeyjum óánægð með spamaðarhugmyndir
Flotanum verður lagt
verði tryggingin skert
Þórshöfn. Frá Hirti Gíslasyni, blaðamanni Morgunbladsins.
„VIÐ GETUM ekki sætt okkur við það, að ráðist skuli á afkomu
sjómanna þegar verið er að skuldbreyta erlendum skuldum þjóðarinn-
ar. Landstjórnin hefur gert samkomulag við dönsku stjórnina um
að tekjutrygging sjómanna verði endurskoðuð og lækkuð og það er
tengt þessum skuldbreytingum,“ segir Olaf Johansen, starfsmaður
Sjómannafélags Færeyja, í samtali við Morgunblaðið. ÖII félög sjó-
manna hafa sent Maritu Petersen, lögmanni, og Poul Rasmussen,
forsætisráðherra Dana, bréf þar sem því er lýst yfir að þetta sam-
komulag stangist á við gildandi lög og félögin muni beijast gegn
því af öllum mætti. „Félögin geta ekki sætt sig við að sjómenn verði
leiksoppar í viðræðum danskra og færeyskra stjórnvalda og vara
eindregið við því, að verði tekjutryggingin skert, verði flotanum
þegar í stað lagt,“ segir Olaf Johansen.
Morgunblaðið/RAX
Hætta línubátar veiðum?
LANDAÐ úr línubáti í Þórshöfn. Línubátum hefur ekki enn verið
lagt, en verði tekjutrygging sjómanna lækkuð, eins og nú er ætlun-
in, fara sjómenn í Föroyja Fiskimannafélagi í verkfall.
Olaf segir að hugmyndin sé að
skerða tekjutrygginguna þannig að
hafi menn náð ákveðnum tekjum á
' arinu, 2,2 milljónum, komi engin
tekjutrygging í formi dagpeninga
eins og nú sé. „Þessu hefur verið
þannig skipað, að það hefur ekki
haft áhrif eftir á, þó sjómaður hafi
þénað þijár milljónir króna, til
dæmis á hálfu ári. Bregðist næsti
túr, fær sjómaðurinn engu að síður
dagpeninga frá hinu opinbera.
Tekjutryggingin er þannig byggð
upp að lágmarkslaun eru 130.000
kr. á mánuði auk dagpeninga á
hvern dag, sem sjómenn eru úti.
Hámarksdagpeningar eru um 1.900
krónur á dag. Þannig gerir þetta
til samans rúmar 180.000 krónur
á mánuði. Þá hafa útgerðir skip-
anna, sem stunda veiðar á fjarlæg-
um miðum, samkomulag við tekju-
tryggingarsjóðinn, að meðan þau
eru burtu allt upp í fjóra mánuði í
einu greiðir sjóðurinn 150.000 til
hvers og eins í áhöfninni, eða til
fjölskyldu hans. Þegar túrinn er svo
gerður upp, endurgreiðir útgerðin
sjóðnum þetta fé. Þetta kemur
bæði útgerð og áhöfn vel, því það
getur enginn beðið þess í marga
mánuði að fá gert upp.
Ef síðan verður farið að eiga við
lágmarkslaunin, verður þetta sam-
komulag úr sögunni og þá fara sjó-
menn ekki út. Þetta er því ekki ein-
falt mál. Færeyingar eru á móti
kvótakerfinu, en þeir eru líka á
móti því að þessu tekjutryggingar-
kerfi verði breytt. Nú hefur land-
stjórnin beðið sjóðinn að reikna
dagpeningana út með öðrum hætti,
Togaraflotanum í Færeyjum lagt vegna óánægju með kvótalögin
þannig að þeir skerðist vegna auka-
hluta yfirmanna og falli niður við
ákveðið hámark. Þannig hafa lögin
ekki virkað og við teljum að sam-
komulag sé um fyrri túlkun. Við
getum ekki sætt okkur við þessar
breytingar og enn síður að Danir
séu í raun að nota okkur eins og
gísla til að knýja landstjórnina til
sparnaðar og að taka upp veiði-
stjórnun með framseljanlegum
kvótum.
Eigendur togaranna hafa lagt
togurunum vegna þess að með kvót-
anum allt að því helmingast leyfileg
veiði þeirra frá því, sem þeir hafa
verið að taka. Þar kemur líka til
mikil verðlækkun á ufsa. Línubát-
arnir standa heldur betur. Þeir
fengu kvóta í Barentshafi, sem
dugði þeim í tvo túra fram til fyrsta
mars. Svo hafa þeir einnig kvóta
við ísland og það gerir stöðuna
heldur betri. Þó að kvótinn við ís-
land sé ekki mikill, hefur hann
bjargað miklu fyrir línubátana og
án hans geta þeir ekki verið. Fisk-
verðslækkunin kemur auðvitað illa
niður á línubátum líka og tekjur
hjá sjómönnum hafa auðvitað farið
lækkandi ár frá ári með minnkandi
veiði og lækkandi verði,“ segir Olaf
Johansen.
Sjómenn segja nú, að meira hafi
veiðst í ár en áður, en fískifræðing-
ar eru á öðru máli og segja að togar-
arnir hafi fengið meira nú, vegna
þess að áður friðað hólf hafi verið
opnað.
Atvinnuleysisbætiir auk-
ast um tvær milljónir á dag
Þórshöfn. Frá Hirti Gíslasyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
VIÐ stöövun færeyska togarafiotans bættust um 400 manns viö atvinnu-
leysisskráninguna og enn fleiri fylgja i kjölfarið vegna hráefnisskorts
í fiskvinnslunni. Líklegt er talið að atvinnulausum fjölgi hratt, liggi
togararnir lengi við bryggju og ekki bætir úr skák að verði tekjutrygg-
ing sjómanna skert hafa þeir hótað að stöðva allar veiðar. Niðurstaðan
er sú þjá stjórnendum atvinnutryggingasjóðsins, Arbeiðsloysis-skipan-
ini, að greiddar atvinnuleysisbætur muni aukast um 2,2 milljónir króna
á dag, umfram það sem þegar er greitt að jafnaði í bætur. Ekki hefur
verið gert ráð fyrir svo miklum bótum og mun sjóðurinn ekki standa
undir þeim án sérstakrar fjárveitingar.
Deilan um stjórnun fiskveiða við
Færeyjar er ansi flókin. í fyrsta lagi
deila menn um það hve mikið megi
taka af fiski. Fiskifræðingar segja
að áfram verði að draga úr veiðinni.
Sjómenn segja að fiskigegnd sé meiri
nú en um árabil. Það er þess vegna
sem togaraflotanum hefur verið lagt.
Honum er ætlaður svo lítill kvóti að
forystumenn útvegsmanna segja
vonlaust að gera skipin út. Línubát-
um hefur ekki enn verið lagt, en
verði tekjutrygging sjómanna lækk-
uð, eins og nú er ætlunin, fara sjó-
menn í Föroyja Fiskimannafélagi í
verkfall.
Hugsi í verðmætum, ekki
magni
Hjalti í Jákupstovu, forstöðumað-
ur Fiskirannsóknastofunnar, segir
ekki koma til greina að auka kvót-
ann. Hann segir að vel geti verið
að eitthvað meira hafi fengist af
fiski í ár en fyrri ár, en fiskistofnarn-
ir séu allt annað en sterkir. Haldi
togaraútgerðarmenn ekki aftur af
sér verði fiskveiðar í Færeyjum aldr-
ei arðbærar. „Þó að togararnir hafi
fengið smávegis af ýsu og þorski
þýðir það alls ekki að þeir geti fiskað
eins og árin þegar þeir voru að taka
30.000 tonn af þorski. Línubátar
hafa ekki verið að fiska vel. Þótt
þeir hafi verið að fá 50 kíló á baiann
í bestu tilvikum er það ekkert til
að nionta sig af og jjýðir. alls ekki
að fiskistofnarnir fiaíi nað ser a strik
á ný,“ segir hann.
Hjalti segir ennfremur að það sé
ekkert merkilegt þó að togararnir
hafi aukið ufsaafla sinn. Skýringin
liggi einfaldlega í því að „Holið“
hafi verið opnað á ný á hrygningar-
tíma eftir að hafa verið lokað undan-
farin ár. „Ég veit vel að lítill kvóti
kemur illa við útgerð togaranna, en
það er nauðsynlegt að takmarka
veiðina til að hrygningarstofnarirnir
vaxi á ný. Færeyingar verða að þola
að geta séð sporð án þess að veiða
hann. Þeir verða að læra að hugsa
í verðmætum en ekki magni. Ég tel
einnig að það hafi verið mikil óbil-
girni hjá útgerðum togaranna að
hafa veitt jafnmikið af ufsa og þeir
hafa gert svona snemma árs, því
þeim var kunnugt um að kvótinn
yrði settur á. Þeir hefðu átt að jafna
veiðina og koma inn með smærri
farma, betri fisk og fyrir vikið feng-
ið hærra verð,“ segir Hjalti í Já-
kupstovu.
Engin útgerð ber sig
Félagið Trolskip samþykkti fyrr í
vikunni ályktun þar sem farið er fram
á að skipuð verði nefnd til að finna
aðrar leiðir en kvótakerfið til að
stjórna veiðunum. Nefndin verði
skipuð hagsmunaaðilum í sjávarút-
vegi og frá Fiskirannsóknastofunni.
Verði farið eftir kvótakerfinu þýði
það einfaldlega að útgerðin gangi
ekki, áhafnirhár fái ekki vimvu og
ehdí 'á 'atvinnuk'ysisbóium.
Morgunblaðið/RAX
Atvinnulausum fjölgar hratt
TOGARAFLOTANUM í Færeyjum hefur verið lagt vegna óánægju
með nýju kvótalögin og líklegt er að atvinnulausum fjölgi hratt vegna
skorts á hráefni í fiskvinnslustöðvum.
Félagið leggur til að öllum samn-
ingum milli Færeyja og Danmerkur
verði sagt upp eða þeir endurskoðað-
ir. Bent er á að í lögunum, sem nú
bíða staðfestingar landstjórnarinnar,
sé ekki miðað við aflareynslu við
úthlutun kvóta. Aflareynsla togara í
þorski sé helminguð, ýsan sé skorin
niður um þriðjung og loks sé ufsak-
vótinn einnig skorinn niður. í lögun-
um sé heldur ekki farið að tillögum
Byggðastofnunar um að kvótinn
skuli vera framseljanlegur og því séu
allar veiðar minnkaðar svo mikið að
engin þeirra geti borið sig. Því sé
Ijóst að togaraútgerðin hafi verið
dærnd á vergang.
F ærey ingar.uggandi
sem er nú nánast öll. undir einum
hatti, Föroyja Fiskavirkning, er nú
lítil sem engin. Síðustu togararnir
voru að landa í gær, en þeir hafa
séð fiskvinnslunni fyrir um 80% af
fiski til vinnslu síðustu misserin. í
gær var því lítið um vinnu í fiski,
en einhver hús, eins og Bacalao í
Þórshöfn, voru að vinna í rússafiski.
Fólk í Færeyjum er tnjög uggandi
um framvinduna og málið virðist í
iilleysanlegum hnút. Dönsk stjórn-
völd setja sem skilyrði fyrir fjárstuð-
ingi ýmis ákvæði, sem sjómenn geta
ekki sætt sig við og leggja því flotan-
um. Sé flotanum lagt er nánast allt
atvinnulífið lamað, því efnahagur
Færeyinga stendur og fellur með
'fláofelðnnr og, þölir ekki lángtjvdrk-
ftii1:iv ■ ■
'1 >fl>!!
4p BLiZZAfZD
skiði á góðu veiði
Fermingartilboð
á skíðapökkum
mmúTiLíFmm
GLÆSIBÆ . SÍMI 812922