Morgunblaðið - 31.05.1994, Blaðsíða 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 31. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Lagt til að þorskaflinn á næsta ári
verði ekki meiri en 130.000 tonn
Þýðir milljarða króna tekju-
missi verði aflinn ekki meiri
FISKIFRÆÐINGAR Hafrannsókna-
stofnunar leggja nú til að þorskaflinn á
næsta fiskveiðiári fari ekki yfir 130.000
tonn. Aldrei fyrr hefur verið lagt til að svo
lítið af þorski verði veitt á íslandsmiðum,
en fara þarf aftur til fyrri heimsstyijaldar
til að finna tíma þegar svo lítið eða minna
hefur veiðzt. Nú er áætlað að þorskaflinn á
þessu ári fari í allt að 190.000, en svo lítill
hefur þorskaflinn ekki orðið síðan í síðari
heimsstyijöldinni. Verði farið að tillögum
fiskifræðinga þýðir það um 6 milljarða tekju-
missi við þorskveiðar, vinnslu og útflutning,
miðað við 60.000 tonna niðurskurð. Lögð
er til aukin veiði á síld og loðnu og bætir
það stöðuna nokkuð.
Hafrannsóknastofnun metur stöðu veiði-
stofns og hrygningarstofns þorsksins í sögu-
legu lágmarki og báðir stofnarnir minnki
við 190.000 tonna veiði. Við 160.000 tonna
þorskveiði á ári standi hrygningarstofninn
í stað, en veiðistofn aukizt lítillega, en við
130.000 tonna markið náist að stækka
bæði hrygningar- og veiðistofn.
Fiskifræðingarnir leggja til sama ýsuafla
og nú er leyfilegt að taka, 65.000 tonn, en
15.000 tonna niðurskurð á ufsaveiðum eða
alls 70.000 tonn og 25.000 tonna samdrátt
í veiðum á karfa, en nú er leyfilegt að taka
90.000 tonn af honum. Á móti er lagt til
að veidd verði 150.000 tonn af úthafskarfa,
en aflahámark fyrir hann hefur ekki verið
lagt til áður. Þá er ráðlagt ekki verði veitt
meira en 25.000 tonn af grálúðu, en kvótinn
er nú 30.000 tonn. Lögð er til 14.000 tonna
veiði af steinbít, 10.000 tonn af skarkola,
6.000 af keilu og 120.000 tonn af síld, sem
er aukning um 9.000 tonn. Upphafkvóti á
loðnuveiðum fyrir tímabilið júlí til og með
nóvember er 950.000 tonn. Lögð er til 2.200
tonna veiði á humri, 5.700 tonna veiði á
inníjarðarrækju, 45.000 tonn af rækju á
djúpslóð og 10.200 tonna veiði á hörpudiski.
Séu tillögur um botnfiskafla teknar sam-
an er lagt til að veidd verði 385.000 tonn af
8 fiskitegundum, en aflamark fyrir sömu
tegundir er nú um 470.000 tonn, en reiknað
er með að þorskveiðin fari um 25.000 tonn
fram úr aflamarkinu vegna veiða smábáta,
línutvöföldunar og flutnings á kvóta milli
ára. Það er því ljóst að verið er að legga
til niðurskurð á botnfiskafla á íslandsmiðum
upp á rúm 100.000 tonn frá því, sem leyfi-
legt er að veiða nú og líkur eru á að veiðist.
Aflahámarkið á úthafskarfa, 150.000
tonn, skiptist á milli þeirra þjóða, sem þær
veiðar stunda, en á síðasta ári varð úthafs-
karfaafli okkar um 23.000 tonn og eru mikl-
ar líkur á því að hlutur okkar úr honum
verði mun meiri nú, enda sókn í karfann
mikil.
Loðnuaflinn á síðasta ári var 1.180.000
tonn, en leyfilegur afli var 1.250.000 tonn.
Nú er gert ráð fyrir að loðnuafli verði
1.400.000 til 1.450.000 tonn en upphafsk-
vóti hefur verið ákveðinn 950.000 tonn fyr-
ir tímabilið júlí til og með nóvember. Hlutur
okkar úr loðnukvótanum er 78% eða
1.131.000 tonn miðað við efri mörk veið-
anna og hefur aldrei komið svo mikið í okk-
ar hlut til þessa.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra
Erfitt að skerða
þorskafla frekar
„ÞVÍ ER ekki að leyna, að það er erfitt að skera þorskafla enn frek-
ar niður. Aflinn hefur verið skorinn gífuriega niður á hveiju ári að
undanförnu og það verður stöðugt erfiðara og reynir orðið mjög
mikið á stjórnkerfið. Að hinu leytinu vitum við, að við stöndum frammi
fýrir mikilli hættu og við verðum að ná því marki að geta stækkað
veiðistofninn. Það er jafnframt ljóst að hrygningarstofninn má ekki
minnka,“ segir ÞQrsteinn Pálsson, sjávarútvegsráðherra, um tillögur
fískifræðinga Hafrannsóknarstofnunar og um 130.000 tonna há-
marksafla á þorski á næsta fískveiðiári.
í tillögum fiskifræðinga kemur
fram, að verði veidd 190.000 tonn
á næstu tveimur árum muni veiði-
stofn, sem nú er í sögulegu lág-
marki, um 590.000 tonn, nánast
standa í stað, en hrygningarstofn
minnka, en hann telzt nú 235.000
tonn. Við 160.000 tonna veiði mun
veiðistofn vaxa en hrygningarstofn
standa í stað, en við 130.000 tonna
markið verði veiðistofn kominn upp
í 770.000 tonn árið 1997 og hrygn-
ingarstofn í 300.000 tonn.
„Ákvörðun um heildarafla liggur
ekki fyrir, en ég stefni að því að
hraða henni. Ég get ekkert um það
sagt nú hveijar líkur eru á því að
ekki verði heimilaðar veiðar nema
á 130.000 tonnum á næsta ári. Það
eru vissulega miklir erfiðleikar á
að skera meira niður, en það væri
mikil áhætta í því fólgin að horfa
alveg framhjá hinum köldu stað-
reyndum sem við okkur blasa.
Auðvitað hefur niðurskurður á þor-
skafla heilmikil efnahagsleg áhrif,
en á móti kemur að margt annað
í hafínu er í góðu horfi. Við reikn-
um með góðri loðnuvertíð. Við get-
um reiknað með mikilli rækjuveiði,
þannig að það eru ýmsir jákvæðir
þættir líka,“ segir Þorsteinn Páls-
son.
Kristján Ragnarsson
Alvarlegt ástand sem
taka verður tillit til
„VIÐ ERUM sammála um að þetta sé svo alvarlegt ástand að það
verði að taka tillit til þess,“ sagði Kristján Ragnarsson, framkvæmda-
stjóri Landssambands íslenskra útvegsmanna. „Þetta kemur okkur
ekki á óvart sem höfum fylgst með. Þessir árgangar í þorski undan-
farin átta ár hafa verið langt undir meðaltali áranna þar á undan.
Við erum komin niður í lágmark
þess sem nokkurtíma hefur þekkst
við íslandsstrendur síðan fiskveiðar
hófust hér að einhveiju marki,“
sagði Kristján. „Það mótast af því
að sóknin hefur verið of þung sam-
fara því að aðstæður hafa verið
okkur óhagstæðar. Verst er að vita
ekki hvað veldur þessu.“ Spurning-
in væri hvort hrygningarstofninn
væri of lítill eins og Hafrannsókna-
stofnun óttaðist. Jafnvel þó að góð-
ir árgangar hafi komið úr litlum
hrygningarárgangi væri miklu al-
gengara að stór hrygningarár-
gangur gæfi betri nýliðun.
Kristján sagði að taka yrði tillit
til ástandsins en það væri erfítt,
þar sem Aiþingi hefði á síðustu
dögum þingsins samþykkt að taka
frá 20 þúsund tonn fyrir trillubáta
og 17 þúsund tonn fyrir línubáta.
Þá væri ekki mikið eftir fyrir allan
togara- og bátaflotann ef farið yrði
að tillögum Hafrannsóknastofnun-
ar um 130 þúsund tonn. „Að mínu
mati er þetta ekki hægt,“ sagði
hann. „Það er svo yfírgengilega
ósanngjamt að gera einum að taka
þátt I þessum erfiðleikum á meðan
annar á að sleppa og fær að njóta
þess sem hann hefur best gert
undanfarin ár á sama tíma og aðr-
ir eru skertir. Við erum hér í öng-
stræti og mjög erfitt um vik en ég
legg áherslu á að ástandið er alvar-
legt og full ástæða tíl að taka tillit
til þess.“
Kristján benti á að í fyrsta sinn
væri gert ráð fyrir verulegum nið-
urskurði á karfaveiðum eða úr 90
þúsund tonnum í 65 þúsund tonn.
Það væri vegna alvarlegs ástands
á gullkarfastofni sem er annar
tveggja karfastofna hér við land
og talið er að sé í mikilli hættu.
1.600
tonn
1.400 ’
1.200
Stærð þorskstofnsins 1980-1995
og áhrif mísmunandi afiahámarks
á áætlafia stærð hans 1998-1997
Veiðistofn

Hrygningarstofn

1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996
Jakob Jakobsson,
Hafrannsóknastofnun
Tillögnnum
sjaldan fylgt
„REYNSLAN segir okkur að sjaldan
sé farið að tillögum okkar. Eg vil
því ekkert fullyrða um það hvort svo
verði gert nú. Þetta er I höndum sjáv-
arútvegsráðherra og ríkisstjómar-
innar og ákvörðunar þaðan er að
vænta innan skamms," segir Jakob
Jakobsson, forstjóri Hafrannsókna-
stofnunar.
Alþjóða hafrannsóknaráðið hefur
einnig komizt að sömu niðustöðu um
heildarafla af þorski hér við land,
enda er ákvörðun þess byggð á sömu
gögnum og Hafrannsóknastofnun
byggir niðurstöðu sína. Jakob segir,
að þrátt fýrir að trillukarlar séu að
fá góðan afla víða um land geti það
alveg komið heim og saman við slaka
stöðu þorsksins. Þótt veiðistofninn
sé í sögulegu lágmarki í um 590.000
tonnum sé það náttúrulega töluvert
af fiski. Það sé því ekkert óeðlilegt
að það sé góð þorskveiði einhvers
staðar. Ætli menn sér að byggja
stofninn upp { stað þess að stofna
honum í hættu sé nauðsynlegt að
takmarka veiðina, enda hafí alltaf
verið veitt meira hin síðari ár, en
fískifræðingar hafi lagt til. Þá bend-
ir hann á, að síðan árið 1985 eða í
samfellt 9 ár hafi þorskárgangar
verið lélegir og allir undir meðallagi.
Af því hljóti þróun þorsksstofnsins
að mótast næstu árin.
----» ♦ ♦---
Arthur Bogason
Ófullkomin
vísindi
„ÞAÐ ER til miklu meira af þorski
en fiskifræðtngarnir 'segja. Eg er
sannfærður um að þeir eru ekki með
rétta mælingu á þorskstofninum. Ég
er ekki ekki að segja að stofninn sé
í einhverri metstærð, en það fer fjarri
því að hann sé í einhverri útrýming-
arhættu,“ segir Arthur Bogason, for-
maður Landssambands smábátaeig-
enda, um tillögur fískifræðinga um
130.000 hámarksafla af þorski.
„Ég tek það ekki í mál að svo iila
sé komið fyrir þorskstofninum. Ég
er með fréttir frá trillukörlum um
allt land sem segjast ýmist vera í
vandræðum vegna mikils þorsks í
afla eða að þeir séu að veiða mjög
vel af þorski. Það gengur bara ekki
upp, fyrst það eru svona fáir þorskar
eftir, að góð veiði sé umhverfís allt
land. Fiskifræðingarnir virðast fá
útkomuna tvo þegar þeir leggja sam-
an tvo og tvo, en út úr því dæmi fæ
ég fjóra. Þessi niðurstaða fískifræð-
inga staðfestir það eitt, að þessi vís-
indi eru afar ófullkomin og eiga langt
í land með að verða raunhæf miðað
við aðstæður," segir Arthur.
♦ ♦ ♦
Þórður Friðjónsson,
Þjóðhagsstofnun
Akvörðun
ekki tekin
„VIÐ verðum að hafa það í huga að
þetta eru tillögur," sagði Þórður Frið-
jónsson forstjóri Þjóðhagsstofnunar.
„Ákvörðun um hámarksafla hefur
ekki verið tekin.“
Þórður sagði, að verið væri að
kanna hvaða áhrif tillögur Hafrann-
sóknastofnunar hefðu á afkomu þjóð-
arbúsins ef eftir þeim yrði farið.
Hafa bæri í huga að á síðasta ári
ráðlögðu fískifræðingar að veidd
yrðu 150 þús. tonn en endanleg
ákvörðun um hámarksafla það ár
stefndi á 165 þús. tonn. Horfur væru
nú á að aflinn yrði um 180 þús. tonn.
„Það er kannski ekki mikið gagn af
að spá mikið í spilin fyrr en stjórn-
völd hafa mótað afstöðu sína til þess
hvemig aflamarki verði háttað á
næsta ári,“ sagði hann.
Óskar Vigfússon
Eigum ekki
annarra
kosta völ
„OKKAR afstaða hjá sjómannasam-
bandinu gagnvart ráðleggingum
fiskifræðinga hefur verið í gegnum
árin að okkur bæri að fara eftir þeim
þó að það hafí að sjálfsögðu áhrif á
afkomu sjómanna," sagði Óskar Vig-
fússon, formaður Sjómannasam-
bands íslands.
„Þetta hefur ekki eingöngu áhrif
á afkomu sjómanna heldur allrar
þjóðarinnar,“ sagði Óskar. „En við
ætlum að lifa áfram hér í þessu landi
og okkar stefna hefur verið sú að
reyna að koma í veg fyrir að við
verðum fyrir meiriháttar áföllum
vegna ástands fískistofna. Við mun-
um að sjálfsögðu sætta okkur við
þær tillögur sem gerðar verða í sam-
ræmi við afstöðu fískifræðinganna.
Við eigum ekki annarra kosta völ.“
-----».. » »---
Arnar Sigurmundsson
Trúiað
ráðherra
bæti við
„ÉG HEF tæpast trú á að farið verði
að þessum tillögum hvað varðar
þorskaflann,“ sagði Arnar Sigur-
mundsson formaður Samtaka fisk-
vinnslustöðva. „Ég hef þá trú að
ráðherra muni bæta þar einhveiju
við, þar sem þetta er svo lág tala.“
„Því er ekki að neita að margir í
sjávarútvegi áttu von á að tillögurn-
ar yrðu í þessa veru,“ sagði hann.
„Ég neita því ekki að þorskniður-
skurðurinn er heldur meiri i þeirra
tillögum heldur en við gerðum ráð
fyrir. Það er alveg ljóst að tillögur
um 130 þús. tonn og með þeim nýju
fískveiðistjórnarlögum sem taka gildi
í haust þá þýðir þetta verulegan sam-
drátt á næsta fiskveiðiári."
Arnar sagði að sjávarútvegurinn
þyldi einfaldlega ekki þessa skerð-
ingu kæmi hún öll til framkvæmda.
„Við verðum að hafa í huga að einn-
ig er verið að skera niður karfaafl-
ann en sem betur fer eru einnig ljós-
ir punktar í ýmsum öðrum tegundum
á móti,“ sagði hann. „Við höfum
ekki reiknað út hver áhrifin verða á
einstakar greinar í sjávarútvegi. Við
komum sennilega til með að bíða
eftir úrskurði ráðherra, sem hlýtur
að liggja fyrir fljótlega."