Morgunblaðið - 01.11.1994, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 1. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
plínrgtmMaltitii
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
PRÓFKJÖR SJÁLF-
STÆÐISMANNA
ÞÁTTTAKA í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins nú var tölu-
vert minni en t.d. í prófkjörinu snemma á þessu ári
vegna borgarstjórnarkosninganna í Reykjavík. Hugsanlegt
er, að áhugi á prófkjörinu hafi verið minni vegna þess að
frambjóðendur í því voru tiltölulega fáir. Þeir voru þremur
færri en í prófkjörinu sem haldið var vegna alþingiskosn-
inganna fyrir fjórum árum. Þá var barátta um einstök
sæti minni en t.d. í prófkjörinu vegna borgarstjórnarkosn-
inganna. Samt sem áður geta sjálfstæðismenn ekki horft
fram hjá því, að þetta prófkjör vakti minni áhuga en oft
áður.
Baráttan í prófkjörinu snerist fyrst og fremst um þriðja
sætið og stóð á milli þriggja þingmanna Sjálfstæðisflokks-
ins, þeirra Björns Bjarnasonar, Geirs H. Haarde og Sólveig-
ar Pétursdóttur. Björn Bjarnason hélt þriðja sætinu, sem
hann hlaut í prófkjörinu fyrir fjórum árum, en Geir H.
Haarde fékk flest atkvæði allra frambjóðenda í prófkjör-
inu. Sólveig Pétursdóttir varð efst þeirra kvenna, sem í
framboði voru, þótt Lára Margrét Ragnarsdóttir fengi fleiri
atkvæði alls. Þingmennirnir þrír, sem tókust á um þriðja
sætið, geta því allir vel við unað.
Davíð Oddsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, og Frið-
rik Sophusson, varaformaður flokksins, fengu báðir
traustsyfirlýsingu í prófkjörinu. Davíð Oddsson hlaut 78%
atkvæða í fyrsta sæti og Friðrik Sophusson 67% í ánnað
sæti, en heildaratkvæðamagn þeirra var 94% og 93%.
Forystumenn Sjálfstæðisflokksins standa því traustum
fótum eftir prófkjörið. Markús Örn Antonsson, fyrrverandi
borgarstjóri, varð tíundi í röðinni í prófkjörinu. Hann hef-
ur sjálfur skýrt þá niðurstöðu með því, að stuðningsmenn
Sjálfstæðisflokksins hafi verið óánægðir með hvernig hann
skildi við sem borgarstjóri og kenni honum að einhverju
leyti um úrslit borgarstjórnarkosninganna, þegar Sjálf-
stæðisflokkurinn tapaði meirihluta sínum í annað skipti í
sögu sinni. Hvort sú skýring er rétt skal ósagt látið. Sjálf-
stæðismenn voru mjög skiptir í afstöðu sinni á þeim tíma
til ákvörðunar Markúsar Arnar um að láta af borgarstjóra-
embætti og fela þar með nýjum manni forystu flokksins
í kosningabaráttunni til borgarstjórnar. Vel má vera, að
það hafi haft áhrif á atkvæði einhverra þeirra, sem voru
ósáttir við þá ákvörðun.
Athyglisvert er að þeir þingmenn, sem á annað borð
gáfu kost á sér í prófkjörinu, raðast í sjö efstu sætin.
Nýjum frambjóðendum tókst ekki að rjúfa skarð í þann
hóp. Það getur verið vegna þess, að sjálfstæðismenn treysti
þingmönnum sínum vel og séu ánægðir með störf þeirra,
en einnig vegna hins, að þingmenn hafi óhjákvæmiléga
mikið forskot á keppinauta sína.
Hvernig sem á það er litið er það styrkur fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn, að á áttunda þúsund manns taki þátt í að velja
frambjóðendur Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík. Hins veg-
ar sækja alls kyns spurningar vegna prófkjörsbaráttunnar
stöðugt á fólk. Ekki fer á milli mála, að frambjóðendur
verja verulegum fjármunum í þessa baráttu. Er tímabært
að setja einhverjar almennar starfsreglur um fjármögnun
prófkjörsbaráttu? í Bandaríkjunum gilda slíkar reglur ekki
bara um almennar kosningar heldur líka um prófkjör þar
í landi. Er hugsanlegt, að prófkjörsbaráttan hér sé komin
á það stig, að það skipti máli, hvort fólk hafi aðgang að
fjármagni - og ef svo er, hvar eru þá lýðræðislegir stjórn-
arhættir á vegi staddir? Á að setja starfsreglur um fjár-
mögnun kosningabaráttu eða á að gera tilraun til að tak-
marka fjármagnsnotkun í prófkjörum?
Það er löngu tímabært að slíkar spurningar verði rædd-
ar á vettvangi stjórnmálaflokkanna. Sjálfstæðisflokkurinn
er ekki eini flokkurinn, sem efnir til prófkjöra. Er mikill
kostnaður ástæða fyrir því, hversu fáir gefa kost á sér?
Um næstu helgi fer fram prófkjör sjálfstæðismanna í
Reykjaneskjördæmi. Meðal þeirra gætir óánægju vegna
þess, hversu fáir eru í kjöri. Frambjóðendur benda hins
vegar á, að allt það sem fylgir prófkjörsbaráttu fæli menn
frá framboði; kostnaður, ilivígar deilur og neikvætt umtal
og fjölmargt fleira.
Eins og stjórnmálabaráttan hér er orðin er hins vegar
ólíklegt að hægt verði að hverfa frá prófkjörum. Búast
má við að þau verði fastur liður í undirbúningi stjórnmála-
flokkanna fyrir kosningar. Ákveðnar starfsreglur, m.a. um
fjármögnun, geta hugsanlega dregið úr þeim göllum, sem
fram hafa komið á þessu kosningafyrirkomulagi.
Úrslit prófkjö
Þmgmennimir
í sjö efstu
sætum listans
INNAN við helmingur þeirra sem
voru á kjörskrá í prófkjöri sjálf-
stæðismanna í Reykjavík
greiddu atkvæði og eru úrslit
prófkjörsins _því ekki bindandi fyrir
kjörnefnd. Á kjörskrá voru 15.016
flokksbundnir sjálfstæðismenn í
Reykjavík. Þar af höfðu 366 gengið
í flokkinn prófkjörsdagana og tæplega
300 til viðbótar höfðu verið skráðir
vikurnar fyrir þá. Atkvæði greiddu
7.297, eða 48,6%. Gild atkvæði voru
6.885 en ógildir seðlar voru 412.
Núverandi alþingismenn Sjálfstæð-
isflokksins í Reykjavík urðu í sjö efstu
sætum prófkjörsins. Davíð Oddsson
formaður Sjálfstæðisflokksins fékk
langflest atkvæði í 1. sæti listans,
eins og fram kemur á meðfylgjandi
töflum, 5.376 atkvæði, sem er 78%
af gildum atkvæðum. Hann fékk hins
vegar 6.480 atkvæði í öll tíu sætin,
eða 94%. Friðrik Sophusson og Katrín
Fjeldsted fengu um 300 atkvæði í það
sæti en aðrir minna. Friðrik Sophus-
son varaformaður fékk 4.632 atkvæði
samtals í annað sætið, næstur kom
Björn Bjarnason alþingismaður með
941 atkvæði.
Björn varð í þriðja sæti með 3.303
atkvæði, næstur kom Geir H. Haarde
alþingismaður með 700 atkvæðum
minna í það sæti. Geir varð í §órða
sæti með 4.246 atkvæði, næst honum
í íjórða sætið voru Sólveig Pétursdótt-
ir og Katrín Fjeldsted með Iiðlega
1.500 atkvæði. Geir fékk flest at-
kvæði í öll tíu sætin, 87 atkvæðum
meira en formaðurinn, eða 6.567 at-
kvæði, sem er liðiega 95% gildra at-
kvæða.
Sólveig Pétursdóttir alþingismaður
varð í fimmta sæti, með 2.283 at-
kvæði, 52 fleiri en Lára Margrét
Ragnarsdóttir alþingismaður, sem
varð í sjötta sæti með 3.333 atkvæði
í það sæti. Guðmundur Hallvarðsson
þingmaður varð síðan í sjöunda sæti
prófkjörsins með 3.438 atkvæði, Pétur
H. Blöndal var næstur Guðmundi í
sjöunda sætið með liðlega 200 at-
kvæðum færra.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur nú níu
þingmenn í Reykjavík. Pétur H. Blön-
dal tryggingastærðfræðingur varð í
áttunda Sæti með 3.910 atkvæði,
Katrín Fjeldsted læknir var næst með
39 atkvæðum færra og Markús Örn
Antonsson fyrrverandi borgarstjóri
þar næstur með 239 atkvæðum færra
en Pétur í það sæti. Katrín varð í
níunda sætinu ineð 4.577 atkvæði alls
í níu efstu sætin og Markús Örn í því
tíunda með 5.033 atkvæði.
Ari Edwald lögfræðingur varð í 11.
sæti með 3.982 atkvæði, Ásgerður
Jóna Flosadóttir stjórnmálafræðingur
í þvi 12. með 3.213, Ari Gísli Braga-
son rithöfundur í þrettánda sæti með
I. 614 atkvæði og Guðmundur Krist-
inn Oddsson nemi í fjórt^nda og
neðsta sæti með 1.182 atkvæði.
400 ógildir seðlar
Liðlega 400 atkvæðaseðlar voru
úrskurðaðir ógildir við talningu at-
kvæða. Ágúst Ragnarsson starfsmað-
ur á skrifstofu Sjálfstæðisflokksins
segir að fólk hafi átt að raða tíu fram-
bjóðendum í töluröð, hvorki færri né
fleiri. Flestir seðlarnir hefðu verið
ógildir vegna þess að fólk hefði merkt
við of marga eða of fáa. Algengt hefði
verið að fólk merkti aðeins við 8-9
nöfn. Þá hefði aðeins verið um það
að fólk krossaði við nöfnin í stað þess
að raða þeim með tölustöfum. Þá
hefðu sumir gert þau mistök að
ruglast á töluröðinni, t.d. með því að
setja sömu töluna við tvö nöfn. Loks
hefðu nokkrir seðlar verið auðir.
Ágúst segir að framkvæmd próf-
kjörsins og talning hafi gengið vel.
Kjörstöðum var lokað klukkan 19 á
laugardagskvöldið en um miðnættið
var búið að ganga frá úrslitunum í
hendur kjörnefndar.
Ekki bindandi
Niðurstöður prófkjörsins eru ekki
bindandi eins og áður segir. Það þýð-
ir að kjörnefnd er ekki bundin af því
að fara eftir niðurstöðunum þegar til-
laga að framboðslista verður lögð
fram í fulltrúaráði sjálfstæðisfélag-
anna í Reykjavík sem ákveður listann.
Ef þátttakan hefði náð 50% af þeim
sem á kjörskrá voru hefðu úrslitin
orðið bindandi fyrir tíu efstu mennina,
því allir fengu þeir í allt helming gildra
atkvæða eða meira. Ekki er vitað
hvenær kjörnefnd kemur saman til
að hefja vinnu sína við gerð framboðs-
listans, en jafnvel er búist við því að
það verði síðar í vikunni.
Baldur Guðlaugsson, formaður full-
trúaráðsins, vekur athygli á því að
þó hálft annað prósent hafi vantað
upp á að helmingur flokksbundinna
tæki þátt í prófkjörinu væri þátttakan
góð. Á áttunda þúsund sjálfstæðis-
menn hefðu tekið þátt. Baldur segir
að kjörnefnd starfi sjálfstætt en segir
að í ljósi þessarar þátttöku þætti sér
ekki ólíklegt að hún færi að miklu
leyti eftir úrslitum prófkjörsins.
Davíð Oddsson í prófkjöri flokksins 1 i..: 1 1 Geir H. Haarde
Einstakt að svo margir
velji á lista
Davíð Oddsson,
formaður Sjálfstæð-
isflokksins, kvaðst
ánægður með út-
komuna í prófkjör-
inu. „Það er einstakt
meðal flokka hér að
svo mikið marg-
menni sé látið velja
á lista og sýnir sér-
stöðu Sjálfstæðis-
flokksins. Það tóku fleiri þátt í próf-
kjörinu en greiða sumum öðrum flokk-
um atkvæði í Reykjavík. Ég tel að
kjörnefnd geti í kjölfar þessa próf-
kjörs lagt fram mjög sterkan lista í
kosningunum."
Davíð sagði að það væri ekkert
atriði í sjálfu sér hvort skipan í sæti
væri bindandi. „Þeir sem eru í tíu
efstu sætunum fá það mikinn stuðning
að kjörnefnd mun örugglega taka
nánast alfarið mið af því, ef frambjóð-
endurnir óska sjálfir eftir að skipa þau
sæti. Það voru engin illindi eða átök
milli manna í þessu prófkjöri og aug-
lýsingaherferð einstakra frambjóð-
enda fór ekki úr böndunum, eins og
stundum hefur borið á.“
Fridrik Sophusson
Góður stuðningur við
forystuna
Friðrik Sophusson varaformaður
Sjálfstæðisflokksins sagðist vera mjög
ánægður með sína útkomu í prófkjör-
inu og þakkiátur sjálfstæðisfólki fyrir
að veita sér þennan ótvíræða stuðn-
ing. Friðrik varð í öðru sæti eins og
fyrir síðustu alþing-
iskosningar.
„Ég tel að niður-
stáða prófkjörsins sé
afar sterk vísbend-
ing um góðan stuðn-
ing flokksmanna við
forystu flokksins og
störf hennar í ríkis-
stjórn. Tel ég að list-
inn í Reykjavík verði mjög sterkur,
það er að segja ef kjörnefndin gerir
útkomuna að sinni tillögu."
Hann sagði að það hefði verið
skemmtilegra ef örlítið fleiri hefðu
tekið þátt. „En það hlýtur þó að sýna
styrk flokksins að 7.300 Reykvíkingar
skuli taka þátt í að raða á Iista fyrir
næstu alþingiskosningar. Þetta er gott
upphaf kosningabaráttunnar," sagði
F’riðrik.
Björn Bjarnason
Náði settu marki
„Mín útkoma er
mjög góð og ég
þakka öllum þeim
sem veittu mér
stuðning til að ná því
marki sem ég setti
mér^að halda 3. sæt-
inu. Ég tel líka að það
sé mjög mikill styrk-
ur fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn hvað Davíð
Oddsson, formaður flokksins og forsæt-
isráðherra, fékk traustan og öflugan
stuðning í þessu prófkjöri," sagði Björn
Bjamason, sem varð í 3. sæti í prófkjör-
inu, eins og í prófkjöri fyrir alþingis-
kosningamar fyrir Ijórum árum. Hann
sagðist aðspurður telja að þessi listi
væri sterkur.
Ánægjulegt að fá flest
atkvæði
Geir H. Haarde
alþingismaður sagð-
ist vera mjög ánægð-
ur með árangur sinn
í prófkjörinu. Hann
varð í fjórða sæti en
í prófkjöri flokksins
fyrir síðustu kosn-
ingar varð hann í
áttunda sæti og
skipaði síðan sjö-
unda sætið á framboðslistanum. „Ég
hef ekki áður átt svona miklu fylgi
að fagna í prófkjöri. Það er sérstakt
ánægjuefni að hafa fengið flest at-
kvæði allra frambjóðendanna og vil
ég nota þetta tækifæri til að þakka
stuðningsmönnum mínum fyrir dygg-
an stuðning."
Hann sagði að kjarni málsins væri
hins vegar sá að út úr prófkjörinu
hefði komið sigurstranglegur listi.
Formaður flokksins og varaformaður
fengju eindregið traust. „Ég tel að þó
ég sjálfur hafi sóst eftir þriðja sætinu
sé það vel mannað og Bjöm vel að
því kominn að skipa það áfram. Nú
snúa menn bökum saman og undirbúa
kosningarnar í vor.“
Sólveig Pétursdóttir
Þakka fyrir þann
stuðning sem ég fékk
„Ég er persónulega ánægð með
minn árangur og vil fá að nota þetta
tækifæri til að þakka fyrir þann stuðn-
ing sem ég fékk. Ég taldi eðlilegt að
kona skipaði sæti ofarlega á lista Sjálf-
stæðisflokksins sem höfðar til svo