Morgunblaðið - 01.11.1994, Blaðsíða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 1. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
_______k
LISTIR
Upphaf ErkiTíðar
Bókastefnan
í Gautaborg
Fjöldi
gesta
BÓKASTEFNUNNI í Gautaborg
!auk á sunnudag. „Þetta hefur geng-
ið afbragðs vel og ég er mjög ánægð
með okkar þátttöku," sagði Anna
Einarsdóttir sem sæti á í Bok &
Bibliotek sem gengst fyrir stefnunni.
Anna sagði að fimm dagskrárat-
riði íslendinga á stefnunni væri
nokkuð stór hlutur þegar á heildina
væri litið. Hún nefndi dagskrá með
Einari Kárasyni og þýðendum hans,
dagskrá þeirra Þorbjöms Brodda-
sonar og Lars-Áke Engblom um
tungumál Norðurlandaþjóða, dag-
skrá Matthíasar Viðars Sæmunds-
sonar um galdra á íslandi og dag-
skrá um íslenskar fomsögur og
eddukvæði í umsjá Heimis Pálsson-
ar, Lars Lönnroths og Kristins Jó-
hannessonar. Áður hefur verið getið
vel heppnaðrar dagskrár um skáld-
söguna Stúlkuna í skóginum eftir
Vigdísi Grímsdóttur.
Ósammála um túlkun
Fomsagnadagskráin var mjög vel
sótt og þótti létt og skemmtileg að
sögn Ónnu. Þremenningarnir fyrr-
nefndu voru ekki sammála um túlk-
un sagnanna og ekki heldur færslu
textans yfir á nútímamál. Ljóst var
að áþugi er mikill á fombókmennt-
um íslendinga.
Laugardaginn 28. október vom
um 28.000 manns á Bókastefnunni
og þá vom þátttakendur og gestir
orðnir hátt í 100.000.
Bókastefnan er alþjóðleg. Mesta
athygli vakti bandaiiski rithöfund-
urinn Norman Mailer og sænski
höfundurinn Marianne Fredriksson,
en nýjasta bók hennar Anna, Hanna
og Jóhanna er bók um leit að rótum,
lýsir lífi dóttur, móður og ömmu sem
var fædd 1870.
Glæsilegu og vönduðu ALL
STAR gallarnir úr 65%
baömull og 35% polyester.
Litir: Vínrautt og blátt.
Stæröir: Small til XL.
kr. 5.490-
cnnvERse
SNERPA SPORTVÖRUR
við Klapparstíg, Rvík. sími 19500
TONLIST
Raftönlistarhátíð
YFIRLITSTÓNLEIKAR
UM GERÐ RAF- OG
TÖLVUTÓNLISTAR Á ÍS-
LANDI
Föstudagur 28. október 1994.
ERKITÍÐ nefnist tónlistarhátíð,
sem er samvinnuverkefni ErkiTón-
listar sf. og Tónlistardeildar Ríkis-
útvarpsins, með stuðningi frá Tón-
skáldafélagi íslands. Rakin er
saga raftónlistar hér á íslandi í
efnisskrá tónleikanna en fyrstu
raftónverkin em samin af Magn-
úsi Blöndal Jóhannssyni og nærri
jafn snemma hafði Þorkell Sigur-
bjömsson kynnt sér þessa tækni
vestur í Bandaríkjunum. Það var
á tónleikum Musica Nova, sem
fyrstu íslensku rafverkin voru flutt
og síðan hafa nokkur tónskáld
bæst í hópinn og margir þeirra
lagt mikla rækt við gerð raftónlist-
ar.
Raftónlist byggist á tón- og
hljóðnámi (þ.e. upptökum á tónum
og hljóðum), sem ýmist em notuð
óbreytt eða mótuð, bæði hvað
varðar tíma, tíðnisvið og blæ og
einnig á tilbúnum raftónum og
hljóðum. Með tilkomu tölvunnar
hefur opnast möguleiki á að vinna
með þetta tón- og hljóðefni á
margvíslegan máta.
Þrátt fyrir ótrúlega möguleika
í tón- og hljóðvinnu, er þama til
staðar ein hindmn, nefnilega sú
innilokun tón- og hljóðnámsins,
er kemur í veg fyrir „lifandi flutn-
ing“. Þessa hindmn hafa mörg
tónskáld reynt að yfirstíga, t.d.
með því að skipta verkum sínum
á milli raftækjanna og samleikandi
hljóðfæraleikara og vom öll verk-
in, nema eitt, á fyrstu tónleikum
ErkiTíðar, sl. laugardag á Sólon
íslandus, samleiksverk hljóðfæra-
leikara og rafunninna hljóða.
Tónleikamir hófust á nýju verki
eftir Magnús Blöndal Jóhannsson
en hann er heiðurstónskáld Erk-
iTíðar tónleikanna. Magnús nefnir
þetta nýja verk sitt Brim, er vísar
að nokkm til hljóðgerðar verksins,
sem einnig er samið fyrir píanó
(Halldór Haraldsson), slagverk
(Geir Rafnsson) og flautu (Kol-
beinn Bjarnason). Það var margt
í þessi ágæta verki, sem minnti á
ýmislegt úr fyrri verkum Magnús-
ar, aðallega hvað varðar stíl, sem
Magnús náði mjög snemma valdi
á og markar honum nokkra sér-
stöðu meðal félaga sinna.
Innilokun hljóðanna er við-
fangsefni Atla Heimis Sveinssonar
í nýju verki fyrir tónband og klari-
nettutríó (Sigurður I. Snorrason,
Óskar Ingólfsson og Kjartan Ósk-
arsson). Atli nefnir verkið Búr og
meðal aðfenginna hljóða eru
mannsraddir og var margt
skemmtilegt að heyra í þessu
verki, þó rafhlutinn verkaði oft án
samstöðu við samleik hljóðfær-
anna, enda era þessir þættir samd-
ir á ólíkum tíma, þ.e. tónbandið
er unnið 1972 en klarinetturadd-
imar sl. sumar.
„Hvarvetna leita ég þín“ heitir
nýtt verk eftir Gunnar Reyni
Sveinsson og er þetta tónnáms-
verk nærri að öllu leyti og oft
nokkuð melódískt. Formgerð þess
er röð tónhugmynda, sem minna
á eins konar tilbrigði og er síðan
leitað til þess er einkenndi upphaf-
skaflann, hrynfestunnar, sem oft
var nokkuð um of háttbundin.
Bragðlaukar eftir Lárus H. Gríms-
son er nærri samfelld slagverks-
orgía, þar sem tónband og slag-
verksleikarinn (Geir Rafnsson)
heyja einvígi. Vera má að það eigi
að tákna baráttu höfundar við að
„drepa mosquitoflugur (tilgreint í
efnisskrá) og hefst verkið á nokkr-
um kjams- og slokhljóðum. Eftir
það hefst trommustríðið en verkið
endar eins og það byijaði, með
nokkmm kjams- og slokhljóðum
en sjálfur endatónninn var ropi.
Hugsanlega er þetta eina tón-
verkið í heiminum, sem endar á
ropa og minnir það á áráttu, sem
var í tísku fyrir nokkmm áratug-
um, að hneyksla „sómakært“ fólk,
en hefur sem betur fer engan slag-
kraft lengur og flokkast í besta
lagi undir óþarfa smekkleysu. Fyr-
ir utan ropann og heldur svona
ókræsilegt borðhald, að éta mosk-
ítóflugur, sem verkið á að túlka
öðmm þræði, er miðhluti þess,
nefnilega trommustríðið,
skemmtilega saminn.
Tónleikunum lauk með Sono-
roties III, eftir Magnús Blöndal
Jóhannsson og var skemmtilegt
að heyra þetta ágæta verk Magn-
úsar, sem hann samdi 1972 og
nú eins og þá flutti Halldór Har-
aldsson verkið og gerði það með
glæsibrag. Aðrir flytjendur sem
hér hafa verið tilgreindir eiga sinn
þátt í þessum fróðlegu og
skemmtilegu tónleikum, en alls
em tónleikar ErkiTíðar sjö talsins.
Þar getur að heyra nærri allt sem
skiptir máli í gerð og þróun raf-
og tölvutónlistar á íslandi.
Jón Ásgeirsson
íf§|pl
U (ÍC) LINDIN
NÝBÝLA VEGl 24 '^3' SÍMI46460
Heilsupakkinn sjö sjö
• 5 tíma nudd hjá menntuðum nuddurum.
• 10 tíma ljós í frábærum Ijósabekkjum.
• 2 mánuðir í líkamsrækt fyrir
kyrrsetufólk og byrjendur.
Sérstakur stuðningur íyrir þá, sem vilja leggja af
• Allt þetta fyrir kr. 7.700,-
• Kjörorð okkar er vöövabólga og stress, bless.

Sími 46460
BERNARDEL-kvartettinn.
I „Hausmusik“-stíl
TONLIST
Hótel Borg
BERNARDEL-KVART-
ETTINN
Zbigniew Dubik 1. fiðla, Greta
Guðnadóttir 2. fiðla, Guðmundur
Kristmundsson víóla og Guðrún Th.
Sigurðardóttir selló. Laugardagur
29. október.
ÞETTA hefði getað verið snemma
á átjándu öld í einhveijum gylltum
sal Vínarborgar, eða í fallegu veit-
ingahúsi nálægt ópemnni, eða jafn-
vel einhversstaðar uppi í Grinzig,
kannske nálægt síðasta áningarstað
Beethovens þar sem hann samdi sína
frægu erfðaskrá, slíkt var umhverfið
og stemmningin í Gyllta sal Hótel
Borgar áður en kvartettinn hóf leik
sinn. Þjónamir tóku fyllsta tillit til
tónskálda og flytjenda og afgreiddu
veitingar svo hljóðlega að aðeins
færustu fagmönnum var til treyst-
andi. Því miður fór sú hefð af um
tíma í Vínarborg, að hljóðfæraleikar-
amir kæmu saman á kaffihúsi göt-
unnar og léku saman kammermúsik.'
Sjaldnast var nokkur opinber gagn-
rýni skrifuð um þá tónlistarviðburði
og kannske ætti heldur ekki svo að
vera í þetta sinn og fyrirbærið fengi
að spyijast út sem einskonar grasrót-
arhreyfíng, því mér skilst að þessir
tónleikar verði hvorki þeir fyrstu né
þeir síðustu á þessum stað. Í þetta
skiptið var efnisskráin vafalaust með
þeim erfiðari sem flutt var á kaffi-
húsinu á horninu og í fáum tilfellum
hefur líklega verið jafnvel músiserað
og reyndin-var á Hótel Borg. C-moll
kvartett Beethovens, op. 18 nr. 4,
er ekki einn af flóknustu kvartettum
höfundar, en viðkvæmur í flutningi.
Ekki var laust við yfirspennu í fyrsta
þættinum og brá aðeins fyrir óná-
kvæmri tónmyndun, en aðeins þurfti
fyrsta kaflann til að hreinsa það út,
og fljótlega kom í ljós að óvenju
nákvæm vinna var að baki flutningn-
um. Hljómburður Gyllta salarins er
þannig að hver nóta, hvert strok og
hver hending heyrist nákvæmlega
eins og hljóðfæraleikarinn skilar
hlutnum frá sér, ekkert bergmál,
hver tónn þrengir sér inn í áheyrand-
ann, hljóðfæraleikarinn stendur eða
fellur með hveijum einum tóni, -
ekkert bergmál sem bjargað getur
miður góðu spili eins og pedall pían-
ósins getur bjargað lélegum píanó-
leikara. Að mínu viti er þetta sá eftir-
sóknarverði hljómburður fyrir
kammermúsik. Ef vel er gert samein-
ast hver andardráttur hljóðfæraleik-
arans áheyrandanum og eftir standa
áhrif sem enginn „hljómburður" get-
ur komið í stað. Þetta gerðist ein-
mitt í leik kvartettsins og þrátt fyrir
að undirritaðan fyndist vanta húmor
í annan þáttinn og að þriðji þátturinn
væri í það hraðasta þá sýndu fjór-
menningarnir framúrskarandi góða
kammermúsik og Zbigniew, sem
auðheyrilega mótaði mjög samspilið,
sýndi, ekki hvað síst í síðasta þættin-
um, hversu afbragðs hljóðfæraleikari
hann er. Kvartettinn nr. 3 í B-dúr
op. 67, er kannske ennþá viðameira
verk en Beethovens kvartettinn og
hér fékk Guðmundur stórt hlutverk
á víóluna og skilaði því mjög vel.
„Bældar ástríður" segir í efnisskrá.
Hvenær eru ástríður Brahms ekki
bældar eða hamdar, jafnvel þá hann
ekki var með Clöru í huga? En hvað
um það, í kvartettinum náðu þau
fram samspili og túlkun sem var
langt langt fram yfir það venjulega.
Vonandi heldur þessi samvinna Hótel
Borgar og tónlistarflytjenda áfram,
en þetta hlýtur að verða kærkomin
nýjung.
Ragnar Björnsson
Kuran Swing á
háskólatónleikum
KURAN Swing kvartettinn spilar
á háskólatónleikum í Norræna
húsinu á morgun, miðvikudag, kl.
12.30. Kvartettinn var stofnaður
1989 f þeim tilgangi að leika
„strengjadjass" eða „Evrópu-
c(jass“.
Kvartettinn hefur haldið fjölda
tónleika víða um land, komið fram
í útvarpi og sjónvarpi og gefið
út geisladisk á vegum Steina hf.
Kuran Swing vinnur um þessar
mundir að undirbúningi útgáfu
annarrar geislaplötu sinnar og
tónleikaferðar til Noregs, Sví-
þjóðar, Finnlands, Danmerkur og
Póllánds.
Kvartettinn skipa nú Szymon
Kuran, Björn Thoroddsen, Ólafur
Þórðarson og Bjarni Sveinbjörns-
son. Aðgangseyrir á tónleikana
er 300 krónur, en frítt fyrir hand-
hafa stúdentaskírteinis.