Morgunblaðið - 01.11.1994, Blaðsíða 38

38 ÞRIÐJUDAGUR 1. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Ljóska
Mér þykir gaman að opna póstkassann okkar þessa Loch Ness skrímslið!
dagana, vitandi það, að þar er óvæntur glaðningur
tii mín frá Skotlandi.
BREF
TTL BLAÐSINS
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 691100 • Símbréf 691329
Matvælaiðnaður
og manneldi
Frá Brynhildi Briem:
MEÐ iðnbyltingunni var lagður
grundvöllur að matvælaiðnaði nú-
tímans. Þá fluttist hluti af matvæla-
vinnslunni af heimilunum og inn í
verksmiðjur. All-
ar götur síðan
hefur matvæla-
iðnaði vaxið fisk-
ur um hrygg.
Með aukinni at-
vinnuþátttöku
kvenna er varið
mun minni tíma
til matseldar inni
á heimilunum en
meira og meira
er keypt af til-
búnum vörum.
Er nú svo komið að mestur hluti
af þeim matvælum sem við neytum
hefur farið í gegnum vinnsluferli í
verksmiðjum þar sem menn og vélar
hafa breytt þeim úr hráefni í tilbúna
matvöru.
Fjöldi manna vinnur að matvæla-
vinnslu hér á landi. Innan matvæla-
iðnaðar eru margar iðngreinar sem
standa á gömlum merg en aðrar eru
seinni tíma viðbót. Þegar fyrstu
matvælafræðingamir útskrifuðust
frá Háskóla íslands árið 1976 fóra
þeir að vinna í matvælaiðnaði við
vöruþróun og gæðaeftirlit. Stór hluti
félagsmanna í Matvæla- og næring-
arfræðingafélagi íslands (MNI)
vinnur í dag með ýmsum starfsstétt-
um á sviði matvælaiðnaðar.
Mikil ábyrgð
Þar sem svo stór hluti af fæðu
okkar er tilbúnar matvörur getur
matvælaiðnaðurinn að miklu leyti
ráðið því sem ofan í okkur fer. Þess-
ar vörur fara ekki bara inn á heimil-
in í landinu heldur eru sjúkrastofn-
anir einnig í vaxandi mæli farnar
að nýta sér þær. Ábyrgð matvæla-
iðnaðarins er því gríðarlega mikil.
Vissulega má segja að fólk ráði
sjálft hvaða vörur það kaupir og við
stjómum því neyslu okkar sjálf. En
til þess að við getum valið hollar
og góðar iðnaðarvörur verða þær
að vera á boðstólum. Úrvalið af
hollum-vörum á markaðnum er mik-
ið en með örlitlum breytingum
mætti gera það enn meira.
Einfaldar breytingar
Hér verða tekin nokkur dæmi um
það hvernig matvælaiðnaður getur
með sáraeinföldum breytingum
komið til móts við neytendur til að
gera þeim kleift að neyta hollrar
og góðrar fæðu. Breytingamar geta
verið litlar en samt haft mikið að
segja þegar litið er á heildina.
Brauð eru holl og góð matvara,
sem við borðum samt allt of lítið af.
í vaxandi mæli eru brauðin seld
niðurskorin. Oft eru brauðsneiðam-
ar nokkuð þunnar jafnvel svo að
sneiðin nær ekki 20 grömmum að
þyngd. Ef bakarar landsins tækju
sig nú saman og skæm brauðsneið-
arnar nokkrum millímetmm þykkari
þá yrðu þær einnig þyngri. Með
þessu móti væm líkur á að brauð-
neysla landsmanna ykist.
íslendingar, ekki síst böm og
unglingar, drekka óhemjumikið af
sætum svaladrykkjum. Það hafa
jafnvel sést tölur um að neyslan
samsvari því að hver landsmaður
drekki 120 lítra á ári af þessum
drykkjum. Ef drykkjavömiðnaður-
inn tæki sig saman og notaði minni
sykur í sínar vörur mætti draga
mikið úr sykurnotkun landans.
Ávaxtasykur er sætari en strásykur
ef hægt væri að nota hann að ein-
hverju leyti mætti minnka sykur-
magnið.
Á síðustu ámm hefur fjölgað
mjög tilbúnum réttum á markaðn-
um. Þetta er afar þægilegt enda em
þessar vömr yfirleitt mjög vinsælar.
Það er vitað að landinn borðar of
lítið af grænmeti en ef mikið væri
sett af grænmeti í þessa vinsælu
rétti mætti auka grænmetisneysl-
una nokkuð.
Mikið framboð er á mjólkurvör-
um, bæði feitum og mögmm. Marg-
ar þeirra eru pakkaðar í handhægar
umbúðir svo hægt sé að taka þær
með í nesti eða selja beint til neyslu.
En það er svo merkilegt að það eru
frekar feitu vömmar en þær mögm
sem em í þessum umbúðum. Ef t.d.
undanrenna væri pökkuð í xk lítra
pakkningar mætti ætla að fleiri
myndu velja hana sem drykk í há-
deginu.
Við höfum verið nokkuð íhalds-
söm þegar við veljum fisk í matinn.
Sumir vilja ekkert nema ýsu. En
það em fleiri fiskar í sjónum sem
em góðir til matar. í seinni tíð hafa
sérfræðingar verið að leita að nýjum
tegundum til neyslu. Með því að
kynna betur þessar tegundir má
ætla að fiskneysla landans aukist
að fjölbreytni.
Kjötvinnsla er vaxandi iðngrein
hér á landi. Sífellt bætast við nýjar
og nýjar tegundir af unnum kjötvör-
um. Sumar þessar vömr em nokkuð
saltar. Ef kjötvinnslan tæki sig sam-
an um að minnka saltið í sínum
vörum mætti draga eitthvað úr salt-
neyslu þjóðarinnar.
Matvæladagur
Hér hefur verið bent á að með
einföldum breytingum getur mat-
vælaiðnaðurinn stuðlað _að bættum
neysluvenjum landans. Á Matvæla-
degi MNÍ nk. laugardag verður leit-
að svara við þeirri spurningu hvern-
ig matvælaiðnaðurinn geti stuðlað
að því að gera fólki kleift að borða
holla og góða fæðu. En yfirskrift
dagsins er „Matvælaiðnaður og
manneldi".
Framtíðin
Það má ætla að hlutur iðnaðar-
framleiddra matvara í fæðuvali okk-
ar muni aukast í framtíðinni. Ef vel
á að fara þarf að huga mun meira
og betur að hollustu varanna. Mat-
vælaiðnaður og manneldisfræðingar
(næringarfræðingar og næringar-
ráðgjafar) þurfa því að vinna saman.
BRYNHILDUR BRIEM,
matvæla- og næringarfræðingur
og er í undirbúningshópi
fyrir matvæladag MNI.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt i
upplýsingasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu það-
an, hvort sem er m^ð endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.