Morgunblaðið - 23.11.1994, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 23. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Á mörkunum
.
ANNA Sigríður. Hvalur. Járn og steinn 1994.
MYNPLIST
L i s t a s a f n K ó p a v o g s
SKÚLPTÚR
ANNA SIGRÍÐUR
Opið frá 11 -18 virka daga, lokað
mánudaga. Aðgangur ókeypis. Til
27. nóvember.
DÝRIÐ og maðurinn eru grunn-
einingar skúlptúra Onnu Sigríðar
Siguijónsdóttur í miðrými Lista-
safns Kópavogs, en útfærsluþætt-
imir eru tveir, járn og steinn.
Þetta er fyrsta einkasýning lista-
konunnar á íslandi, en áður hefur
hún tekið þátt í eitthvað á annan
tug samsýninga heima og erlendis.
Anna stundaði nám í MHI1981-85
og fagurlistaskólanum í Enschede
í Hollandi 1986-89. Af því má ráða
að nám hennar hefur verið langt
og traust og svo hefur hún farið
sér hægt eftir að námi lauk, eins
og fikrað-sig í átt að persónubundn-
um vinnubrögðum.
Þetta, að fikra sig áfram, telst
svo gegnumgangandi þáttur í verk-
unum á sýningunni sem eru afar
vel unnin tæknilega séð, jafnvel svo
að skoðandanum fer fljótlega ekki
að standa á sama og leitar kannski
að missmíði sem hann þó finnur
ekki. Og þó er það bersýnilega lista-
konan sjálf sem stendur að baki
þessara eftirtektarverðu vinnu-
bragða, en næsta algengt er nú
orðið að listamenn fari í smiðjur eða
verkstæði og láti fagmenn útfæra
hugmyndir sínar.
Verkiegi þátturinn er þannig
hinni ungu listakonu til mikils sóma
og þá ekki síður efnistökin, einnig
má margt gott segja um listræna
þáttinn í ljósi þess að um frumraun
er að ræða. Inntak verkanna er eins
og fyrr segir „maðurinn og dýrið“
og vinnur hún stundum í einu út
frá alveg hlutlægum formum og til
óhlutbundins. Þessi blanda vill
stinga í augu og felldi ég mig best
við verk sem voru annað hvort al-
veg eða svo til hlutlæg eða á annan
veg alveg eða svo til óhlutlæg, og
vil hér sérstaklega visa til nr. 4
„Vörður“ , 5 „Riddari", 6 „Máni“,
8 „Söngkona", 9 „Stríðsmaður" og
18 „Rudolf Nurajev" máli mínu til
áréttingar. Og eins og vænta má
er útfærslan verklega séð hnökra-
laus jafnframt því sem í nefndum
verkum skynja ég meiri formræn
átök en öðrum. Og til viðbótar eru
þau hreinni skúlptúrar en flest ann-
að á sýningunni, en það er nefni-
lega áberandi, að svo er sem verkin
vegi salt á milli skúlptúrs og listiðn-
aðar. Minna þau ekki svo lítið á
ýmislegt sem maður hefur séð í
módelskartgripum á undanförnum
árum, en að sjálfsögðu í yfirstærð-
um. En hér er Anna Sigríður að
vísu ekki ein á báti og þessara
vinnubragða sér stað í verkum
henni eldri og reyndari skúlptúr-
listamanna, og þó það kunni að
vera fullgilt, er það ekki það sem
margur leitar helst að í list rúm-
taksins.
Þá er þessi undarlega fullkomnun
í verkum ungra og skólaðra lista-
manna, atriði sem maður brýtur
heilann um, því að líkast er sem
þeir séu fullmótaðir og við enda list-
ferils síns en ekki upphaf. Maður
saknar óstýrilæti og blóðmikilla
átaka. Þau gerast einnig þótt
tæknilegi þátturinn sé háþróaður.
Anna Sigríður telst hafa frábært
veganesti hvað verkkunnáttu og
vandvirkni snertir og mér kæmi
ekki á óvart, þó í henni leynist einn
af snjöllustu mótunarlistamönnum
framtíðarinnar, en á hvaða sviði er
ekki alveg klárt.
Öðrum þræði
SKÚLPTÚR
ANNA EYJÓLFSDÓTTIR
TVÆR ungar konur og að auk
nöfnur í Listasafni Kópavogs, og
frumraun í báðum tilvikum, er full
stór biti að kyngja fyrir okkur af
eldri kynslóð.
Einfaldlega eru umskiptin svo
mikil að engu tali tekur, því á árum
áður gat maður í áratugi talið alla
myndhöggvara á landinu á fingrum
annarrar handar. Nú verður hins
vegar að margfalda alla fingur tær
og útlimi til að fá botn á fjöldann
og þetta einungis á fáum árum. Þá
nægir að svo komnu að vera vel
skólaður til að teljast fullgildur
listamaður, en fyrrum var það
æðsta ósk ungra að ná svo langt
að fá einhvern tímann að halda
sýningu í hinum virðulegri sýning-
arsölum, og hvað þá söfnum.
Sérfræðin hefur tekið við með
öllum sínum kostum og göllum, en
hvað sem öðru líður eiga ungir ekki
að gjalda umskiptanna.
Anna Eyjólfsdóttir er prýðileg
skóluð ekki síður en nafna hennar,
en hún nam við Myndlistaskóla
Reykjavíkur, Myndlista- og hand-
íðaskóla íslands og Fagurlistaskól-
ann í Dússeldorf, en þaðan braut-
skráðist hún á sl. ári. Hún hefur
tekið þátt í ýmsum samsýningum
og man ég helst eftir sumarsýningu
Huiduhóla í ár. Þar sýndi hún gólf-
verk, sem hún nefndi „Lyppur" og
vakti það dijúga athygli mína fyrir
sérstöðu sína á þessum stað.
Verk hennar í norðursal safnsins
eru af allt öðrum toga og hún geng-
ur út frá mun harðara, en um leið
sveigjanlegra efni en á sýningunni
að Hulduhólum. Um er að ræða
ýmsar formanir úr einnota herðatij-
ám og svo sem stendur í sýning-
arskrá, var það í efnisleit á ókunn-
um stað fyrir nokkrum árum, að
til urðu hugmyndir úr einnota
herðatijám og er sýningin afrakstur
þeirra. Eru þetta allt í senn sjálf-
stæð veggverk, sjálfstæð gólfverk
og verk sem ganga frá vegg og
fram á gólf.
Anna virðist bersýnilega vera
mjög upptekin af framvaxandi
„progresiv" formum, bæði afmörk-
uðum og svo hvað umbreytingar
áhrærir, og þá gjaman í átt að
skreytigildi, svo sem fram kemur á
sýningunni. Verkkunnáttu virðist
listakonan hafa prýðilega, en á allt
öðru sviði en stalla hennar í mið-
salnum og þó er eitt sem þær hafa
sameiginlegt, sem er fágun og full-
komleiki, sem maður einhvern veg-
inn trúir ekki alveg á.
Hér hefði ég sömuleiðis viljað sjá
safaríkt óstýrilæti og þegar verk
Önnu Sigríðar minna á skart og
smelti minna verk Önnu Eyjólfs-
dóttir stundum óþægilega mikið á
brúkshluti, auk þess sem að herða-
tré eru afar mikið notuð í listinni
nú um stundir, allt í senn ein sér,
sem hluti myndar og til að halda
uppi flíkum (ready made).
Satt að segja saknaði ég verk-
anna á Hulduhólum, sem hefðu allt
eins átt erindi á sýninguna, einkum
fyrmefnda verkið, auk þess sem
verkið „Minning" hefði vafalítið
notið sín betur í ofanbirtunni í
Kópavogi.
Dregið saman í hnotskurn, er um
mjög tæknilega og tilbúna sýningu
að ræða og þó virðist krauma í ein-
hveiju undir niðri sem enn hefur
ekki náð fram að ganga.
Bragi Ásgeirsson
I I
Nýtt iitboí)
ríkissjóbs ™

mi&vikudaginn 23. nóvember
ECU-tengd
spariskírteini ríkissjóbs
1. fl. D 1994, 5 ár.
Útgáfudagur: 14. október 1994
Lánstími: 5 ár
Gjalddagi: 5. nóvember 1999
Grunngengi ECU: Kr. 83,44
Vextir: 8,00% fastir
Einingar bréfa: 500.000,
1.000.000,
10.000.000 kr.
Skráning: Skráb á Verbbréfa-
þingi íslands
Vibskiptavaki: Seblabanki íslands
Verðtryggö
spariskírteini ríkissjóðs
1. fl. D 1994, 5 og 10 ár.
Útgáfudagur: 10. febrúar 1994
Lánstími: 5 ár og 10 ár
Gjalddagi: 5 ár: 10. febrúar 1999
10 ár: 10. apríl 2004
Grunnvísitala: 3340
Vextir: 4,50% fastir
Einingar bréfa: 100.000, 1.000.000,
10.000.000 kr.
Skráning: Skráb á Verbbréfa-
þingi íslands
Vibskiptavaki: Seblabanki íslands
Sölufyrirkomulag:
Spariskírteinin verba seld meö tilboösfyrirkomulagi. Aöilum aö Veröbréfaþingi
íslands, sem eru verbbréfafyrirtæki, bankar, sparisjóbir og hjónustumiöstöö
ríkisverbbréfa, gefst einum kostur á ab gera tilboö í skírteinin samkvæmt tiltekinni
ávöxtunarkröfu.
Aörir sem óska eftir ab gera tilboö í ofangreind spariskírteini eru hvattir til ab
hafa samband vib framangreinda abila, sem munu annast tilbobsgerö fyrir þá og
veita nánari upplýsingar.
Öll tilboö í spariskírteini þurfa aö hafa borist Lánasýslu ríkisins fyrir kl. 14.00
í dag, miðvikudaginn 23. nóvember. Tilboösgögn og allar nánari upplýsingar eru
veittar hjá Lánasýslu ríkisins, Hverfisgötu 6, í síma 62 40 70.
LANASYSLA RIKISINS
Hverfisgötu 6, 2. hæb, 150 Reykjavík, sími 91- 62 40 70.
Otamin
náttúruöfl
BOKMENNTIR
Smásagnasafn
KRÓKÓDÍLASTRÆTIÐ
eftir Bruno Schulz. Hannes Sigfús-
son þýddi. Mál og menning, 1994.
Prentun Oddi — 142 síður.
KRÓKÓDÍLASTRÆTIÐ eftir
Pólveijann Bruno Schulz (1892-
1942) er vissulega safn smásagna,
en kannski má frekar tala um
minningabrot eða frá-
sagnir. Sömu persón-
urnar koma fram í sög-
unum og er þar faðir-
inn mest áberandi.
Sögurnar gerast all-
ar í pólskum bæ. Þó
má segja að hugar-
flugið sé víða umhverfi
þeirra. Stundum er
erfitt að greina milli
hlutveruleika og
ímyndaðs heims.
Helsta einkenni
sagnanna er litríkur
stíll. Mælska höfund-
arins er óvenjuleg. Val
þýðanda hefur því tek-
ist vel. Hannes Sigfússon gerir
Schulz tilþrifamikinn á íslensku. í
eftirfarandi tilvitnun er hann ekki
aðeins að lýsa sögumanni heldur
líka sjálfum sér. Hann hefur dregið
upp margbreytilega mynd af torgi
að næturlagi:
„Ég verð að biðjast afsökunar á
því ef ég í lýsingum mínum á gífur-
legum manngrúanum og hinu al-
menna uppnámi hef tilhneigingu
til að ýkja vegna óheppilegra áhrifa
frá vissum koparstungum í hinni
miklu bók um plágur og hörmungar
mannkynsins. En þær móta hug-
myndir okkar allra og kynda undir
gríðarlegum ofsjónunum, enda bar
ofsinn sem einkenndi allar þessar
fjöldasamkomur því vitni að við
höfðum fjarlægt botninn úr tunnu
eilífra minninga, úr sjálfri þjóð-
sagnatunnuni, og brotist inn í for-
sögulega nótt ótaminna náttúruafla,
sundurþykkra lögmála, og gátum
ekki haldið flóðöldunni í skefjum."
Faðirinn í bókinni þjáist af rang-
hugmyndum. Hann er eins konar
pólskur (eða gyðing:
legur) Don Kíkóti. I
staðinn fyrir að beijast
við vindmyllur ræðst
hann til atlögu við efn-
isstrangana í búð sinni
og aflt sem hönd á
festir þar. í æði sínu
er hann að hálfu í
mannheimum, að
hálfu í heimi geðveik-
innar.
Það er aðferð Bruno
Schulz að ýkja til að
síðan opinbera raun-
veruleikann eða öfugt.
Þetta gerir hann í sögu
samnefndri bókinni og
á fleiri stöðum. Eiginlegur sögu-
þráður er honum ekki kappsmál
heldur mörg brot sem geta staðið
saman eða standa sér innan sög-
unnar. Þetta verður oftlega til þess
að maður man betur andblæ sagn-
anna en um hvað þær fjalla eða
segja frá.
Frásagnarmáti Bruno Schulz er
mjög sérstakur og honum hefur
ekki út í bláinn verið líkt við málara
fantasíunnar.
Jóhann Hjálmarsson
Bruno
Schulz