Morgunblaðið - 23.11.1994, Blaðsíða 19

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 23. NÓVEMBER 1994 19
Nýjar bækur
Hrafns saga
Gunnlaugssonar
KRUMMI eftir
Árna Þórarins-
son er komin út.
Undirtitill bók-
arinnar er
Hrafns saga
Gunnlaugsson-
ar.
í kynningu
útgefanda seg-
ir: „Bókin
Krummi hefur
ekki að geyma
eiginlega ævi-
sögu Hrafns
Gunnlaugsson-
ar en af nógu
er að taka þegar
hann lítur yfir
farinn veg.
Hann segir frá
ótrúlegum
Árni
Þórarinsson
Hrafn
Gunnlaugsson
uppátækjum unglingsáranna, Út-
varpi Matthildi, sköpunargleði og
átökum í kvikmyndalistinni og frá
stormum og stríði í störfum hjá
Sjónvarpinu sem öll þjóðin stóð
reyndar á öndinni út af um tíma.
Hrafn segir einnig frá kynnum
sínum af fólki sem hann hefur
hitt, bæði í leik og starfi utanlands
og innan, hvort sem þau kynni
hafa verið góð eða slæm og hann
segir álit sitt á mönnum og mál-
efnum af því hugrekki og hispurs-
leysi sem honum einum er lagið.“
Útgefandi er Fróði. Bókin
Krummi er 364 bls., prýdd fjölda
Ijósmynda. Bókin er prentunnin í
Prentsmiðjunni Odda hf. Kápu-
hönnun annaðist Auglýsingastof-
an Örkin hf. Bókin kostar 3.390
krónur.
Fyrsta skáld-
saga Jónínu
Leósdóttur
SKÁLDSAGAN
Þríleikur eftir
Jónínu Leós-
dóttur er komin
út. Þetta er
fyrsta skáld-
saga Jónínu fyr-
ir fullorðna en
áður hefur kom-
ið út unglinga-
bók eftir hana,
auk þess sem hún hefur skráð
ævisögur og þýtt nokkrar bækur.
í kynningu útgefanda segir:
„Þríleikur fjallar um þrjár systur:
Ásu, Signýju og Helgu. Þetta eru
þó ekki dætur karls og kerlingar
úr ævintýrunum heldur sannkall-
aðar Reykjavíkurdætur nútímans.
Sagan fjallar um eitt ár í lífi systr-
anna. Ása er fráskilin og hefur
getið sér gott orð sem sjónvarps-
fréttamaður. Signý er fyrirmynd-
arhúsmóðir og gift stöndugum
manni og Helga sem er yngst
systranna, rekur eigið fyrirtæki í
Reykjavík.“
Útgfandi er Fróði. Þríleikur er
172 bls. Bókin er prentunnin í
Prentsmiðjunni Odda hf. Kápu-
mynd og kápuhönnu annaðist Sig-
urjón Jóhannsson. Bókin kostar
2.980 krónur.
Lúmsk ást á auðæfum
BOKMENNTIR
Skáldsaga
VERTU SÆLL,
KÓLUMBUS
Eftir Philip Roth. Rúnar Helgi Vign-
isson íslenskaði. Bjartur, 1994.
ÞAÐ er erfitt að átta sig á tilfinn-
ingunum til auðs og ríkidæmis,
hvort þær spretti af fyrirlitningu
eða aðdáun, svo samskonar sem
það tvennt virðist vera. Sagan
Vertu sæll, Kólumbus eftir banda-'
ríkjamanninn Philip Roth fjallar um
lúmska ást á auðæfum. Þó sögu-
hetjan, sem jafnframt er sögumað-
urinn, þykist ekkert við hana kann-
ast á yfirborðinu þá er hann með-
fram ástarsögu sinni að segja frá
samdrætti sínum við heim hinna
ríku á meðan hann fjarlægist um-
hverfi sitt og fer að bera til þess
kala. Þessa sögu um samdráttinn
við peningana tekst höfundinum
að segja á fíngerðan og ósnertan-
legan hátt svo ekki er hægt að slá
neinu föstu, sitja uppi með eitt
heilagt svar að lestrinum loknum.
Fyrsta persóna sögunnar er rúm-
lega tvítugur bandarískur gyðingur
sem hefur lokið háskólanámi í ekk-
ert sérstökum né frægum háskóla
og vinnur á aumu bókasafni í ófín-
um heimabæ sínum. Hann hittir í
sundlaug stúlku af gyðingaættum
sem gengur í frægan háskóla, á
ríkan pabba og dvelur í sumarfríi
hjá foreldrum sínum í einum af
úthverfunum, flnni stöðunum.
„Égfann blautu blettina á herða-
blöðunum og undir þeim var áreið-
anlega dálítið flökt, líkt og eitthvað
bærðist svo djúpt í bijóstum hennar
að það fannst gegnum blússuna.
Það var ekki ósvipað flökti vængja,
smárra vængja á stærð við brjóst
hennar. Ég setti smæð vængjanna
ekki fyrir mig - það þyrfti ekki
örn til að bera mig þessi skitnu
hundrað og áttatíu fet sem gera
sumarkvöldin svo miklu svalari í
Short HiIIs en í Newark“ (s. 16)
Þetta er úr atriðinu með fyrsta
kossi Neils og Brendu.
Sagan gerist á seinni hluta sjötta
áratugarins og kom fyrst út 1959.
Heimur Brendu, með sundlaugum,
hlaupabrautum, sumarlofti, sjón-
varpsbirtu, túnum og tijám,
ógrynni af ávöxtum
og borgaralegum
húsakynnum þar sem
fullkomnar ljósmyndir
og íþróttaviðurkenn-
inngar prýða m.a.
veggina, rennur til
manns einsog ilmur af
nýju heitu brauði.
Hann birtist manni á
svipaðan hátt og kvik-
mynd. Hinsvegar er
heimurinn sem Neil er
sprottinn úr mun bók-
legri, en það er á ein-
hvern hátt þökk hinu
bóklega, og sagna-
heimsmeðulunum,
sem þessi heimur hans verður sér-
kennilegur og mjög aðlaðandi. Þar
beitir höfundur ekki myndavélinni
fyrir sig, heldur hvílir heimurinn
meir á persónunum en umhverfínu.
T.d. á Gladysi frænku, sem er ein
fallegasta og furðulegasta persóna
bókarinnar. Heimur vinnustaðar
Neils er byggður myndrænt upp
en kryddaður fyrirlitningu hans á
honum, vasarnir fyrir utan bóka-
safnið eru „eins og hrákadallar
keisara“ og fólkið sem það býr,
samstarfsmenn hans, verður fyrir
léttri dómhörku í lýsingum Neils -
kannski sérstaklega eftir að hann
kynnist Brendu. Þó dáir hann ekki
fólkið í kringum Brendu, það er
langt frá því. í það heila eru karl-
mennirnir heima hjá honum aumir,
karlmennirnir í vinnunni líka og
karlmennirnir héima hjá Brendu
eru yfirborðskenndir risar, ofur-
kurteisir, burstaklipptir, íþrótta-
hetjur og vart mennskir. Það er
meira púður í kerlingunum. Þær
segja eitthvað skrítið, þær eru frek-
ar, þær láta heyra í sér, þær ríf-
ast, og láta karlana taka upp úr
veskjunum. Brenda og móðir henn-
ar elda grátt silfur saman, og
Brenda, sem fær allt sem hún vill
frá pabba sínum, notfærir sér það
óspart í tafli sínu við mömmu sína.
Þannig verður Neil í lokin aðeins
leiksoppur Brendu í tafli mæðgn-
anna, hefndin sem Brenda þarf til-
að ná sér niður á og sigra mömmu
sína. Því það er nú aðal drifkraftur
þess fólks sem Neil kemst í kynni
við; keppnin og íþróttamennskan,
bæði líkamleg og á plani samskipt-
anna.
„Við urðum að
hlaupa mílu í hverjum
mánuði þegar ég var
í menntaskólanum.
Svo við yrðum ekki
mömmudrengir. Ég
held að því stærri
lungu sem maður hafi,
^ því meira eigi nmður
að hata móður sína.“
(s. 64)
Þetta segir Neil við
Brendu rétt áður en
hún dregur hann á
hlaupabrautina, svo
hann megi sanna
henni þar ást sína.
Sem hann gerir, því
hann, einsog hann segir annars
staðar, „hlýðir“. Þegar að því kem-
ur að hann vill fá að taka í taum-
ana, og biðja hana bónar, sem að
hluta til sprettur vegna óöryggis
hans, verður samband þeirra ekki
lengur þetta þægilega, áhyggju-
lausa, holdlega og nautnafulla líf
sem það hefur verið allt sumarið.
Þessi bón raskar alveg jafnvæginu
á meðan Neil er sjálfur að gera sér
í hugarlund framhaldið í faðmi
þessarar ríku fjölskyldu. Hann sýn-
ir foreldrum Brendu auðmýkt og
undirgefni og hluti af honum telur
sér trú um að hann sé á leiðinni í
þénnan heim þegar dyrnar lokast.
En þær stóðu í raun aldrei opnar.
Á meðan hann þjónustaði Brendu
gekk samband þeirra upp, innan
takmarka lífsnautnanna.
Þráðum sögunnar er vafið lát-
laust saman og án sjálfsvorkunnar
fylgjum við Neil eftir í þessum
„hremmingum“ sem höfundurinn
stillir þó aldrei upp sem slíkum því
sagan rennir sér ljúflega í gegnum
huga lesandans. Þetta -er saga af
ungum manni skrifuð af ungum
höfundi um heitt kynþokkafullt
sumar og haust sem undir niðri er
sársaukafullt. Stíllinn er þægilegur,
hlýr og erótískur og samtölin eru
sterk, næm og skemmtileg. En
þessa stemmningu alla hefur þýð-
andanum, Rúnari Helga Vignissyni,
tekist mjög vel að skapa. Hann
hefur líka fullt vald yfir svona
snöggum og skvísulegum samtölum
sem eru dálítið amerísk og þýðir
þau af fimi yfir á okkar tungu.
Kristín Óraarsdóttir
Philip Roth
Tvö boðorð
ádag
HREYFIMYNDAFÉLAGIÐ hefur
sýningar í dag kl. 21 sýningar á
kvikmyndunum Boðorðin (Deka-
log) eftir pólska leikstjóranna
Krzysztof Kieslowski. Myndirnar
eru tíu talsins, ein mynd eftir
hveiju boðorði.
Hver mynd er sjálfstætt verk
og um klukkustund að lengd.
Verða tævr myndir sýndar saman
hveiju sinni, fyrsta og annað boð-
orðið saman, þriðja og fjórða,
fimmta og sjötta, sjöunda og átt-
unda og loks níunda og tíunda.
á hverjum degi verður ein sýn-
ing og tvö boðorð sýnd.
-----» ♦ ♦---
Fyrirlestur í
Nýlistasafninu
ÞORSTEINN Gylfason prófessor J
í heimspeki heldur fyrirlestur í
Nýlistasafninu, Vatnsstíg 3b á
morgun fimmtudag kl. 20.30.
Fyrirlesturinn ber heitið Hvað
er nýsköpun? og er öllum opinn.
fyrir NETTO LINE furuinnrettingu
MEITO UNE eru vandaðar
danskar innréttingar
ogfdst í mörgum títum
Alno tœki ú frúbœru veröi
Ofn með vulstillingu og
blœstri kr. 40.900-
Þessi innréttíng kostar oðeins
kr. 75.900-
Gerunt verðtilboð
í hvítu plusti
n 1 I 1 I
búðin
Grensásveg 8, sími 814448 - fax 814428
Helluborð með jjórum
braðhellum kr. 9-900-
Vifta kr. 7.900-
Myndin er af innréttingu meö gegnheilum furuhuröum.
í uppgefnu veröi eru 4 stk. 100cm undirsk. m/hillu, 2 stk. 50cm
undirsk. m/ hillu og skúffu, 1 stk. 60cm undirsk. f/ofn m/skúffu,
1 stk 100cm yfirsk. m/hillum, 1 stk. 50cm yfirsk. m/hillum, 1 stk
60cm kryddhilla, sökklar, boröplötur og höldur.