Morgunblaðið - 02.12.1994, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 2. DESEMBER 1994 31
átíðlega athöfn í Þjóðarbókhlöðu
>úsund manns hafi komið til athafnarinnar.Var hvert sæti skipað.
Morgunblaðið/RAX
FORSETI íslands, frú Vigdís Finnbogadóttir, skoðar verkin.
Verk Laxness á sérsafni
VERK Halldórs Laxness verða
geymd á sérsafni í Þjóðarbókhlöð-
unni. Að sögn Þorleifs Jónssonar
bókavarðar verður safnað öllum
bókum skáldsins og þýðingum á
verkum hans á erlend mál og
komið fyrir á einum stað. Einnig
verða handrit verka hans geymd
í handritasafni og afsteypu af
skáldinu komið fyrir í sérsafninu.
Söfnun á þýðingum verkanna
stendur enn yfír að sögn Kristínar
Bragadóttur bókavarðar, sem hef-
ur yfirumsjón með sérsöfnum í
húsinu, en Sigríður Helgadóttir
bókavörður hefur haft veg og
vanda af söfnun verka Laxness
að undanförnu. „Það hefur verið
heihnikið lagt upp úr því að fá
bækur á öllum tungumálum sem
hann hefur verið þýddur á, sem
munu vera rúmlega 40. Síðan hef-
ur Sigríður verið í því að safna
samásögum og öllu smálegu eftir
hann sem birst hefur í erlendum
blöðum og tímaritum," segir
Kristín. „Svo er hugmynd uppi
um að safna öllu um Laxness svo
að fræðimaður, sem er að rann-
saka verk og þýðingar, geti borið
saman texta og séð hvernig farið
er með verkin á mismunandi mál-
svæðum og fengið upplýsingar um
hann sjálfan að auki.“
Kristín segir búið að safna í
eina hillustæðu en einnig sé meira
að finna um höfundinn í öðrum
safnkosti, til dæmis í tengslum við
bókmenntafræði. „Þetta er vax-
andi safn og það þarf að endur-
skoða það hversu mikið rými verð-
ur lagt undir það.“
JÓHANNES Nordal, formaður safnsljórnar og fyrrum Seðlabanka-
s^jóri, bendir Sverri Hermannssyni, bankastjóra Landsbanka, á
sitthvað athyglisvert sem ber fyrir augu í Þjóðarbókhlöðu.
FRÚ VIGDÍS Finnbogadóttir, forseti íslands, heilsaði Gylfa Þ.
Gíslasyni, prófessor og fyrrverandi menntamálaráðherra, sérstak-
lega áður en athöfnin hófst.
MARTIN Næss, landsbókavörður í Færeyjum, afhenti starfsbróður
sínum á íslandi, Einari Sigurðssyni, gestabók fyrir Þjóðarbókhlöðu
og skoðuðu þeir í sameiningu titilblað bókarinnar sem skreytt er
af listamanninum Bárð Jakupsson.
sínum tíma að Þjóðarbókhlaða skyldi
reist í tilefni ellefu alda afmælis ís-
landsbyggðar árið 1974, og þótt 20
ár hafi bæst við aldur þjóðarinnar frá
því afmæli, megi tengja þjóðargjöfina
við hálfrar aldar afmæli lýðveldisins
íslands. í safninu verði sinnt verkefn-
um sem varði undirstöðuþætti sjálf-
stæðs menningarsamfélags á íslandi.
„Annars vegar verður hér unnt að
ganga að þeirri arfleifð sem geymd
er á bókum og er grundvöllur þjóð-
menningar okkar, hins vegar gefst
hér kostur á að leita fanga í hinu
alþjóðlega forðabúri vísindalegrar
þekkingar og rækja þau tengsl við
umheiminn sem eru forsenda þess að
öflugt menningarþjóðfélag fái þrif-
ist,“ sagði Ólafur. Hann kvaðst hafa
vikið að því áður að byggingarsaga
Þjóðarbókhlöðu væri orðin í lengra
lagi, en jafnframt látið svo um mælt,
að „áhyggjur manna af töfinni mundu
tjúka út í veður og vind þegar sá
dagur rynni er bókhlaðan stæði full-
búin við verklok: Vegleg en prjállaus,
aðlaðandi og hagfelld bækistöð fyrir
fræðaiðkun og frjóa varðveislu menn-
ingararfs íslendinga. Nú er sá þráði
dagur runninn upp“.
Olafur lýsti því síðan yfir að Lands-
bókasafn Islands - Háskólabókasafn
væri tekið til starfa í Þjóðarbókhlöðu
og óskaði því farsældar í starfi og
að það yrði „íslensku þjóðinni til þeirr-
ar gæfu sem björtustu vonir standa
til“. Ólafur afhenti að þeim orðum
töluðum Einari Sigurðssyni lands-
bókaverði lykilkort er veitir honum
aðgang að Þjóðarbókhlöðu.
Reynt að standast væntingar
„Fyrir hönd okkar, sem falið hefur
verið að stýra hinu nýja Landsbóka-
safni íslands - Háskólabókasafni og
starfa við það í næstu framtíð, vil ég
lýsa þeim eindregna ásetningi, að í
okkar forsjá megi stofnunin rísa und-
ir þeim væntingum sem landsmenn
hafa um hana,“ sagði Einar í upp-
hafi ræðu sinnar. Hann gerði síðan
grein fyrir stöðu mála varðandi fram-
kvæmdir og flutninga. „Sjálfu húsinu
er að fullu lokið, einnig föstum inn-
réttingum. Húsgögn eru að mestu
komin, sem og tækjabúnaður. Frá-
gangur í vissum sérdeildum bíður þó
fram yfir opnun. Þá eru merkingar
innan húss enn með bráðabirgða-
sniði, svo og sýningarbúnaður. Flutn-
ingi á ritakosti er að mestu lokið, en
eftir er að ganga betur frá ritunum
allvíða. Þannig tókst að standa að
flutningum, að þjónusta gömlu safn-
anna lagðist ekki niður nema örfáa
daga. En nú hefur þeim verið lokað,
og umsvif þeirra flytjast hingað frá
og með deginum í dag. Enginn skyldi
þó ætla, að starfsemi þessa nýja safns
fái gengið með öllu snurðulaust fyrir
sig frá fyrsta degi. Flókinn tæknibún-
aður krefst síns reynslutíma, starfs-
fólk þarf að venjast nýjum aðstæðum
o.s.frv. En ég á ekki von á öðru en
safngestir taki því með umburðar-
lyndi og láti sér líða vel í þessari
glæsilegu byggingu," sagði Einar.
Liðnir mánuðir og raunar ár hafa
verið annasamur tími hjá starfsfólki
safnanna tveggja að sögn Einars. Á
þeim tíma hafi m.a. allar skrár um
safnkostinn verið tölvuvæddar og
spjaldskrár séu nú með öllu horfnar.
Flutningar ritakostsins hafi staðið
yfir allt liðið ár. Einar þakkaði Ólafí
G. Einarssyni menntamálaráðherra
og ríkisstjórn Davíðs Oddssonar sem
setti sér það markmið að ljúka bygg-
ingunni á kjörtímabilinu. „Þjóðin hef-
ur beðið þessarar stundar lengi, og
ég er þess fullviss að hið nýja þjóð-
bókasafn, sem við opnum hér í dag,
á stuðning hennar vísan," sagði Einar
að lokum.
Gjafir víða að
Blásarakvintett Reykjavíkur lék
því næst Hræra, þjóðlagasvítu eftir
Þorkel Sigurbjörnsson. Jóhannes Nor-
dal kynnti síðan þá einstaklinga sem
gerðu opinskátt um gjafir til hins
nýja safns. Helstu aðstandendur Þjóð-
arátaks stúdenta fyrir Þjóðarbók-
hlöðu stigu fyrstir í pontu. Skúli
Helgason, framkvæmdastjóri átaks-
ins; sagði frá því að gjafir hefðu
meðal annars borist frá Þýskalandi,
Bandaríkjunum, Danmörku, Mexíkó,
Finnlandi, Svíþjóð og Noregi. Heildar-
verðmæti þess sem safnast hafði um
hádegi í gær, næmi nú 22,5 milljónum
króna sem er meira en stefnt var að
í upphafi.
Ánna Elín Bjarkadóttir, formaður
Bókavarðafélags íslands, færði safn-
inu fyrir hönd eigin félags og Félags
bókasafnsfræðinga geisladisk með
alþjóðlegu bókavalsforriti að gjöf.
Formaður NORDINFO, norrænu
samstarfsnefndarinnar um vísinda-
legar upplýsingar, afhenti því næst
730 þúsund íslenskar krónur. Yfir-
bókasafnsvörður í Konunglega
danska bókasafninu tilkynnti fyrir
hönd menntamálaráðherra Danmerk-
ur um gjöf að andvirði einnar milljón-
ar íslenskra króna til hins sameinaða
safns. Landsbókavörðurinn í Færeyj-
um færði safninu síðan handunna
gestabók klædda færeysku sajað-
skinni. Sendiherra Svíþjóðar á íslandi
gaf bækur með verkum sænska rit-
höfundarins Augusts Strindbergs og
forstöðumaður Norræna hússins hér-
lendis afhenti safninu síðan veglega
bókagjöf til eignar.
Fornvinir
Safnahússins
flytja
-i
Gott að fínna hlýhug
„Mér er efst í huga gleði yfír því
að þetta skuli hafa tekist og tekist
svo vel sem raun ber vitni,“ segir
Finnbogi Guð-
mundsson fyrrver-
andi landsbóka-
vörður. „Kostir
þessarar bygging-
ar eru svigrúmið,
fyrir bækur, starfs-
menn og gesti, en
það er viðbúið að
bókarýmið endist
ekki nema tak- { j
markaðan tíma. Þetta hefur verið
ánægjuleg samkoma og gott að finna i
hlýhuginn sem stofnunin hefur átt
að fagna í dag. Mikið hefur borist
af góðum gjöfum og sagt er að hátið-
ir séu til heilla bestar og þá til gjafa
líka.“ J
Fyrirtaks þjónusta
„Það jafnast enginn salur á við
gamla salinn á Landsbókasafninu, “
segir Agnar Þórðarson fyrrverandi
bókavörður. „Mér
líst afskaplega vel
á nýju bygginguna
og ugglaust mikil
framför að hafa
svo yfirgripsmikla
byggingu en gamla
safnið má ekki nota
undir annað en
bækur í framtíð-
inni. Ég nefni sem
dæmi bókaminjasafn eins og viða
tíðkast erlendis. Annars er mér efst
í huga gleði yfir að þessum áfanga
hafi verið náð og ég held að þjónust-
an verði alveg fyrirtak hér.“
Verið að skapa nýtt safn
„Ég veit ekki hvað skal segja,
maður er búinn að bíða svo lengi
eftir þessu,“ segir Þorleifur Jónsson
bókavörður. „011
aðstaðan gjör-
breytist og við
erum í raun að
skapa nýtt safn því
þetta er breyting á
öllum sviðum. Það
er ánægjulegt fyrir
bókavörð að geta
boðið upp á þessa
nýbreytni. Hérna
eru allt aðrir og meiri möguleikar
fyrir hendi. Að vísu þykir manni
alltaf örlítið vænt um safnahúsið því
það er mjög fallegt en þetta er at-
burður sem hlýtur að geymast í
minni alla tíð.“
Líst ákaflega vel á
„Ég hef sótt handritadeiid Lands-
bókasafnsins mikið, ætli það séu
ekki orðin um tuttugu ár,“ segir Sig-
urður Kristinsson,
kennari á eftir-
launum. „Ég vil
óska safninu og
þjóðinni til ham-
ihgju og vona að
þetta viðhaldi okk-
ar menntun. Mér
líst ákaflega vel á
mig hérna og nýt
þess að sjá þennan
mannf agnað sem hér er. Eg reikna
með því að verða gestur hérna
áfram.“
Kem á inniskónum
„Ég hef stúderað kirkjusögu og
kristna guðfræði í háskólasafninu
og Landsbókasafninu nærfellt í þijá-
tíu ár,“ segir Kol-
beinn Þorleifsson.
„Ég hef gengið um
allt húsið og að-
staðan er svo dýr-
leg að ég hlakka til
að vinna hér. Ég
hef verið á nokkr-
um söfnum erlend-
is og ekkert þeirra
er jafn fallegt og ^
glæsilega útbúið og hérna. Við hand-
ritalestur hefur maður hingað til
þurft að nota skrifblokk og penna
en nú sýnist mér vera tækifæri til
þess að geta tölvusett beint upp úr
handritum. Margra ára verk getur
orðið að eins árs vinnu. Ég er svo
heppinn að eiga lieima hérumbil í
næsta húsi svo ég get skroppið hing- )
að á inniskónum hvenær sem er.“