Morgunblaðið - 28.12.1994, Síða 39

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 28. DESEMBER 1994 39
þessa einu litlu lúgu í Iðnó. Það
voru sælar stundir, þegar vel gekk!
Jóna hafði lært þá reglu, að kúnninn
hefði alltaf rétt fyrir sér, og oftast
reyndist það farsæl regla. En ég
man líka hvað hún var miður sín,
þegar hún bar sig upp við okkur
Guðmund og var ekki alveg sátt við
eitthvað sem uppá kom. Sem betur
fer var það afar sjaldgæft, því að
Jóna bjó yfir þeirri náttúrulegu lip-
urð og elskulegheitum, sem kalla
fram það besta í viðskiptavininum.
Þegar maður sá til Jónu, þá skildi
maður af hveiju kúnni heitir við-
skiptavinur á íslensku.
En hún var líka nákvæm og rögg-
söm og mikið ósérhlífin. Henni var
ákaflega annt um Leikfélag Reykja-
víkur eins og mörgu því fólki, sem
hefur starfað fyrir félagið í alla þessa
áratugi. Það hefur margoft verið
sagt, að listamaðurinn á leiksviðinu
þurfi að vera örlátur. En það hefur
verið gæfa Leikfélags Reykjavíkur
að ýmsir starfsmenn þess hafa búið
yfir samskonar örlæti, þó að með
•öðrum hætti væri. Jóna var ein af
þeim.
Jóna eignaðist góðan mann,
Kjartan Guðnason, og var mikil
elskusemi með þeim hjónum. Þeim
varð ekki barna auðið, en eftir lát
Kjartans fyrir þremur árum bjuggu
þær systur saman á Sjafnargötunni,
Jóna og Unnur, formaður Mæðra-
styrksnefndarinnar.
Margir munu kveðja Jónu Jónas-
dóttur með hlýju brosi.
Sveinn Einarsson.
Skammt er nú stórra högga í
milli og enn eitt skarð komið í þann
samvirka hóp sem deildi kjörum í
gömlu Iðnó. Með síðustu haustlauf-
unum féll ljósameistainn okkar hann
Gissur Pálsson í valinn og nú, þegar
jólahátíðin var að ganga í garð,
kvaddi hún „Jóna okkar í miðasöl-
unni“ þetta líf. Frú Jóna Jónasdóttir
hafið verið andlit Leikfélags Reykja-
víkur í miðasölunni hátt á fjórða tug
ára. Hún hafði verið „andlit" Harald-
arbúðar, en okkur tókst að tæla
hana til að taka að sér miðasöluna
í Iðnó, og það varð hennar ævistarf
og okkur til mikilla heilla, hún varð
bæði andlit og hjartsláttur leikhúss-
ins uppfrá því. „Ég hef lifað og
hrærst í þessu í áratugi og tel mig
því hafa öðlast sterka tilfinningu
fyrir öllum þáttum leikhússtarfsins.
Eg held ég finni á mér hvaða fólk
er leikhúsfólk, og þá á ég ekki bara
við leikarana, heldur allt hitt fólkið
sem vinnur við leikhúsið. Það er
ómetanlegur kostur fýrir hvert leik-
hús að hafa á að skipa góðu leikhús-
fólki, allt frá útidyrum og inn að
baksviði. Þetta fólk hefur í sér hjart-
I slátt leikhússins, það er til dæmis
ekki sama hvernig dyravörður opnar
og lokar dyrum í leikhúsi. Það er
| ekki sama hvernig hann tekur á
móti gestunum. Hjartsláttur hans,
eins og allra annarra starfsmanna,
verður að slá í takt við hjartslátt
leikhússins.“ Þetta sagði Brynja
Benediktsdóttir í blaðaviðtali fyrir
nokkrum árum. Þetta eru orð að
sönnu og hafa lengi verið læst í
minni mínu. Oft var mikil ös í miða-
■ sölunni og biðröð út að Tjörn, og
þá þótti okkur og Jónu gaman að
lifa. Hennar viðmót var það sem á
| viðskiptamáli nútímans heitir
' „ímynd fyrirtækisins“, og sú ásýnd,
sem hún skapaði í miðasölunni með
eðlislægri kurteisi og einlægni, urðu
leikhúsinu mikil verðmæti. Hún átti
oft erfitt með svör þegar hún var
spurð hvernig það væri að sitja í
þessu sætinu eða hinu, því skrökvað
gat hún ekki. Það var ekki sjaldan
að Jóna settist á aftasta bekk í Iðnó
og horfði á sýningar. Þegar hún var
svo að selja fyrir okkur þessa illselj-
anlegu öftustu bekki, heyrði maður
hana oft segja af sannfæringu: „Ja,
það er nú ekki langt síðan ég sat
þarna sjálf, og ég heyrði bara vel
og sá allt, og ekki 'er ég nú há í
loftinu, eins og þér sjáið!" Eða þegar
hún var að selja á öftustu hit-
asvækjubekkina á svölunum: „Hann
Jón Axel bankastjóri vill alltaf sitja
t þarna, hann segir að þetta séu bestu
sætin { húsinu!“ En Jón Axel, sem
var góðvinur hennar, réð öllu í hús-
stjórninni og við deildum oft og mik-
ið um loftræstinguna á svölunum.
„Við verðum að hlusta á gestina ef
þeir eiga að hiusta á okkur," sagði
hún réttilega. Það var svo okkar
uppá leiksviðinu að sjá til þess að
þeir fengju ósvikna vöru, keyptu
ekki af henni köttinn í sekknum.
Ég gæti lengi haldið áfram að segja
frá því hvernig hún hafði í sér þenn-
an hjartslátt leikhússins, skapaði
þann trúnað milli þess og væntan-
legs áhorfanda sem er svo mikilvæg-
ur, það sálarástand sem hjálpar hon-
um tii að njóta listar augnabliksins
á leiksviðinu.
Upprunaleg merking orðsins
amatör er - sá sem elskar listina.
Elskar það sem hann er að fást við.
Á þessum fyrstu árum vorum við
öll amatörar, og það var hún líka.
Og nú er hún farin til fundar við
Drottin sinn, þess fundar sem bíður
okkar allra. Við gömlu félagarnir
úr Iðnó biðjum henni blessunar
Guðs.
Steindór Hjörleifsson.
Hún Jóna okkar hefur sagt skilið
við þennan heim og flogið fijáls yfir
í aðra vídd. Við sem eftir sitjum
erum þakklát fyrir að hafa fengið
að kynnast þessari sérstöku mann-
MINNINGAR
eskju því það var hún. Ekki vegna
þess að hún hafi getið sér frægðar
heldur vegna þess að breytni hennar
mun lifa í minningum allra sem
kynntust henni og verður okkur leið-
arljós í lífinu.
Ég hef fáum kynnst um ævina
sem aldrei sögðu styggðaryrði um
aðra. Jóna var ein þeirra og hún
forðaðist ekki að gagnrýna aðra
vegna kurteisi einnar heldur fremur
vegna þess að henni þótti virkilega
vænt um fólk, allt fólk. í gegnum
árin ræddum við Jóna oft saman í
fjölskylduboðum, heima hjá þeim
hjónunum Jónu og Kjartani heitnum
Guðnasyni, föðurbróður mínum, eða
niðrí gömlu Iðnó þar sem hún starf-
aði árum saman í miðasölunni. Þá
kom oft fyrir að ég gaghrýndi einn
eða annan. Jóna hafði þetta sérstaka
lag á að hlusta á mig og hafa gam-
an af en jafnframt að benda mér á
að sá sem ég gagnrýndi væri nú ef
til vill ekki alslæmur. Einnig man
ég eftir því hvernig hún á sinn hæ-
verska en lifandi hátt fór að því að
draga úr þeim ólátum sem sköpuð-
ust gjarnan í fjölskylduboðum þegar
við börnin vorum lítil og pirruðum
foreldra okkar. Jóna hafði alltaf
gaman af okkur börnunum, sama á
hvetju gekk og okkur fannst hún
alltaf standa með okkur. Hún gerði
það samt þannig að foreldrunum
fannst aldrei að þau væru að láta í
minni pokann fyrir óþekktinni í
krakkaormunum.
Jóna var ein af þessum manneskj-
um sem gott var að sitja við hliðina
á og spjalla við vegna þess að hún
hlustaði af áhuga og varð þátttak-
andi í því sem manni var hugleikið.
Ég held hún hafi alltaf orðið sterkur
hlekkur í öllu sem hún kom nálægt.
Þannig fannst mér hún ekki bara
vera í miðasölunni í Iðnó heldur eins
og óijúfanleg heild af hverri sýningu
sem hún fylgdist vel með og smitaði
aðra af áhuga sínum. I mörg ár fór
ég alltaf á leiksýningar „hjá Jónu“
og þegar hún hætti að vinna í Iðnó,
fækkaði leikhúsferðum mínum til
muna.
Þrátt fyrir jákvæðni sína og
brennandi lífsáhuga var eins og hún
bæði aldrei um neitt sjálfri sér til
handa. Ef til vill var hún einmitt
svona sérstök, svona gefandi af
sjálfri sér og lífsglöð vegna þess að
hún þurfti ekkert annað en gleðina
yfir því að gefa af sér á þennan
óeigingjarna hátt.
Samband hennar og Kjartans
frænda var einnig mjög sérstakt.
Ég kynntist því best þegar ég bjó
hjá þeim hjónum eitt vorið þegar ég
las undir landspróf. Sú einlæga
væntumþykja sem ríkti á milli þeirra
hjóna og sú hrifning og virðing sem
þau báru hvort til annars þótt rosk-
in væru varð til þess að á því heim-
ili ríkti friður og hlýja sem gott var
að vera umvafinn, sérstaklega fyrir
ungling sem var að lésa undir sitt
erfiðasta próf.
Það eru fáar manneskjur sem
hafa djúpstæð áhrif á mann á lífs-
leiðinni. Það eru þær sem maður
tekur sér til fyrirmyndar. Ég er viss
um að Jóna hefur með sinni óbilandi
jákvæðni, raunverulegri auðmýkt og <_
væntumþykju ekki bara haft varan-
leg áhrif á okkur sem þekktum hana,
héldur verða kynni okkar af henni
einnig til þess að einhver okkar
munu breyta eins og hún gerði.
Þannig verður til keðja af jákvæðum
gjörðum sem þessi stórkostlega kona
hrundi af stað á sinn einfalda og
náttúrulega hátt og munu þær
margfaldast um ókomna tíð.
Pétur Guðjónsson.