Morgunblaðið - 28.12.1994, Qupperneq 36

36 MIÐVIKUDAGUR 28. DESEMBER 1994
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Yega sjónarmið stórkaup-
manna þyngra en
íslenskra garðyrkjubænda?
ULFUR, úlfur kalla
stórkaupmenn og
biðla til fjármálaráð-
herra um að hann sjái
svo um að þessir 170
garðyrkjubændur,
sem hafa atvinnu af
því að rækta græn-
meti, verði endanlega
slegnir niður svo það
verði hægt að stunda
innflutning frjálst og
óháð án þess að ís-
lenskir garðyrkju-
bændur séu að veita
þeim aðhald til vernd-
ar fyrir neytendur.
Það er undarlegt að
þegar vörur eru flutt-
ar inn eru þær staðgreiddar, en
ef verslað er við innlenda framleið-
endur, þá þarf að lána vöruna allt
að 90 daga.
Dreifingarkostnaður er nokkuð
M~iír hér á landi vegna mikilla af-
slátta til kaupmanna og það þarf
að afskrifa mikið af skuldum
vegna tíðra gjaldþrota í verslun-
inni.
Nokkur atriði skal minnt á til
hugleiðingar fyrir þá sem þetta
lesa.
1. í kjarasamningum var samið
um að lækka tolla á grænmeti úr
80% í 30% til að auka kaupmátt
launa, það var gert án samráðs
við okkur.
2. I EES-samningnum voru
tollar felldir niður á 4 tegundum
grænmetis frá nóvember til mars
svo hægt væri að selja saltfisk í
samkeppni við aðrar þjóðir, það
var gert án samráðs við okkur.
3. í GATT-tilboðinu sem. er
undirritað nú þegar, þ.e.a.s.
heildarramminn, er kveðið á að
tollar og tollaígildi skulu vera ein-
hver X tala sem er ekki ákveðin
af garðyrkjubændum heldur er
hún ákveðin í Genf af aðalnefnd
GATT.
4. í GATT-samningnum er tek-
ið fram að frjált er að
flytja inn jafnmikið
magn og 1988 á lág-
um tollum og EES-
samningurinn gengur
lengra eða 0% tollur,
þar eru tímabilin sem
ráða eins og fyrr seg-
ir. Þegar það magn
hefur náðst, þá fayrst
koma tollaígildi ofan á
verðið.
5. í GATT-samn-
ingnum er tekið fram
að tollaígildi lækki um
allt að 30% á sex
árum.
Tollaígildin sem
kaupmenn hafa sem
mestar áhyggjur af mæla muninn
á milli íslenskra framleiðenda og
erlendra, það má segja að eftir
því sem rekstrarumhverfíð er
verra, komi ríkissjóður til með að
hafa meiri tekjur af innflutningi.
Garðyrkjubændur eru
búnir að leggja sitt af
mörkum, segir Bern-
harð Jóhannesson. Nú
er komið að öðrum.
Það er ekki mikill munur á skila-
verði til íslenskra garðyrkjubænda
og keppinauta okkar í Evrópu, há
tollaígildi eru því frekar til að
vemda kaupmenn en framleiðend-
ur-.
A síðastliðnu sumri voru ódýr-
ustu tómatarnir í Vestur-Evrópu
á íslandi. Það er ekkert sem lækk-
að hefur framfærsluvísitöluna
meira en verð á grænmeti og nú
síðast kom það fram að verðbólga
á íslandi er við 0% vegna þessa.
Það væri gaman ef stórkaup-
menn gætu sagt frá því að þeirra
Bernharð
Jóhannesson
álagning hefði lækkað á milli ára.
Garðyrkjubændur á íslandi eru
búnir að leggja sitt af mörkum
og nú er komið að því að aðrir
geri slíkt hið sama.
Hvernig dettur stórkaupmönn-
um í hug að þeir geti flutt inn og
selt grænmeti og kartöflur á lægra
verði en flutningskostnaðurinn
einn og sér til landsins?
Neytandinn gerir þær kröfur í
auknum mæli til grænmetisins að
það sé íslenskt gæðanna og holl-
ustunnar vegna.
Hvernig dettur stórkaupmönn-
um annað í hug en að þegar búið
verður að leggja af framleiðslu
innanlands, að verðið hækki til
neytenda?
A næstu árum leggjast allir
styrkir af við landbúnað í aðalsam-
keppnisríkjum okkar.
A íslandi eru engir styrkir til
handa garðyrkjubændum á meðan
til dæmis í Hollandi eru styrkir til
landbúnaðar miklu hærri en ís-
lensku fjárlögin.
Er eki kominn tími til að setja
reglur um hámarksálagningu? Það
þarf ekki að segja mér að Kringl-
an hafí verið byggð fyrir samskon-
ar peninga og Seðlabankinn, neyt-
andinn hefur borgað þetta í formi
álagningar.
Það liggur ekkert á að sam-
þykkja þennan GATT-samning,
það er hægt að læra af mistökum
annarra í upphafi og vera búinn
að sníða vankantana af þegar við
göngum til liðs við aðrar þjóðir
innan GATT. Það er engin hætta
á að íslenskir garðyrkjubændur
komi til með að stunda einhvern
gullgröft á meðan.
Ef til vill væri best að stíga
skrefið alla leið og sækja um inn-
göngu í Evrópusambandið svo ís-
lenskir bændur gætu fengið
heimsskautastyrk frá Brussel.
Höfundur er gurðyrkjubóndi &
Sólbyrgi í Borgurfirði.
einnig
á Islandi
BRUNSWICK
TÖLVUSKOR
Komib, sjáib og njótib
\mE
ÖSKJUHLÍÐ
mm
SÍMI 621599
Reykskynjarar
- til hvers?
ELDSVOÐI í íbúðar-
húsi í nótt! Tveir reyk-
skynjarar voru í húsinu,
þeir fóru ekki í gang!
Þessa setningu mátti
heyra og sjá í fjölmiðlum
í síðustu viku. Eru reyk-
skynjarar ekki reyk-
skynjarar? Markmiðið
með uppsetningu reyk-
skynjara er að vart verði
við eld strax á byijunar-
stigi þannig að hægt
verði að bjarga fólki í
tæka tíð og gera ráð-
stafanir til þess að
slökkva eldinn áður en
hann verður óviðráðan-
legur skaðvaldur. Með
öðrum orðum þýðir þetta að reyk-
skynjari á að láta vita um eld tíman-
lega en ekki fara loksins í gang
þegar húsið stendur í ljósum logum!
Með því að setja upp
bæði ,jónískan“ og
„optískan“ skynjara,
— ~~
segir Asbjörn Björg-
vinsson, er nánast
tryggt að annaðhvort
fari í gang.
Undanfarin ár hafa orðið mjög
margir alvarlegir brunar bæði í at-
vinnu- og íbúðarhúsnæði sem koma
af stað umræðu um brunavarnir og
brunamál, síðan er eins og allir missi
áhugan á þessu málefni því jú það
kviknar aldrei í hjá mér.
Þeir heimilisreykskynjarar sem
settir hafa verið upp á síðastliðnum
áratugum eru flestir af svokallaðri
, jónískri" gerð þ.e. skynjarinn skynj-
ar örfínar reykagnir sem jafnvel eru
svo smáar að við greinum þær ekki
s.s. reykur frá brauðrist. Lökk og
málningarefni gefa einnig frá sér
þessar agnir eins og hitablásarar
dúklagningamanna og fl.
Til þess að jóníski reykskynjarinn
valdi viðvörun þarf reykurinn að
vera lifandi þ.e. bruni á sér stað í
reyknum. Ef reykurinn er kaldur eða
dauður (grár léttur reykur) er ólík-
legt að jóníski reykskynjarinn valdi
viðvörun.
Síðastliðin ár hefur „ný“ gerð
reykskynjara þ.e. „optískir" skynjar-
ar verið að riðja sér til rúms á mark-
aðinum. Þessir skynjarar eru með
innbyggðan ljósnema (fótósellu) sem
skynjar eingöngu reykagnir sem
okkur eru vel sýnilegar þ.e. reykm-
assa.
Skynjarar þessir eru seinni í gang
við hreinan bruna sem veldur litlum
reyk heldur en ,jónísku" skynjararn-
ir. „Optísku" skynjararnir þurfa
nokkuð magn af sýnilegum reyk til
að valda útkalli. Þessir skynjarar eru
sérstaklega góðir þar sem lítill eða
enginn eldur er til staðar' en reyk-
magn verulegt, t.d. af völdum glóð-
arbruna s.s. í rafmagnsbúnaði, glóð
í húsgögnum, ofhitnun á matvælum
í pottum eða pönnum og fl.
Samkvæmt rannsóknum sem
gerðar hafa verið erlendis er nú tal-
ið að „optíski“ reykskynjarinn sé í
raun betri vörn en ,jónísku“ skynjar-
arnir.
Þegar horft er á íbúðarhúsnæði
er líklegast að eldsupptök eigi sér
stað út frá rafmagni eða rafmagns-
tækjum ásamt því að oft verða elds-
voðar af völdum skreytinga eða
gleymsku íbúa við frágang á hitun-
artækjum. Ekki má gleyma hættu á
íkveikju eða sígarettuglóðinni sem
oft hefur valdið stórtjóni.
Reykurinn getur verið
banvænn!
í flestum tilfellum er það reykur-
inn sem veldur dauða ekki eldurinn
sjálfur. Reykurinn
læðist hljóðlaust að
þér, svæfir þig og ger-
ir þig sljóan. Hiti eða
eldur vekur þig frekar
því ósjálfrögð viðbrögð
okkar eru að forðast
það sem brennir! Það
er því mikilvægt að
strax verði vart við
reyk ef upp kemur.
„Optíski“ reykskynjar-
inn gefur mjög líklega
viðvörun um leið og
reykur fer að leika um
skynjarann hvort held-
ur sem reykurinn er
heitur og lifandi eða
kaldur og dauður.
Niðurstaða mín er sú að með
skynsamlegu samspili „optískra" og
,jónískra“ reykskynjara ásamt réttri
staðsetningu þeirra sé hægt að
fækka „óþarfaviðvörunum" verulega
frá því sem nú er. Með því að setja
upp bæði „optískan" og ,jónískan“
skynjara í íbúð þína er nánast tryggt
að annarhvor skynjarinn fari í gang
þegar raunveruleg ástæða er til.
Einnig eru til sambyggðir ,jónískir“
og „optískir" reykskynjarar þ.e. báð-
ar gerðirnar í sama skynjarahúsinu.
Þeir sem engan skynjara hafa geta
notað þessa gerð reykskynjara til
að tryggja hámarksöryggi sitt.
Þegar staðsetning fyrir reyk-
skynjara er ákveðin er nauðsynlegt
að taka tillit til eftirfarandi atriða:
• Ekki staðsetja ,jóníska“ reyk-
skynjara í eða mjög nálægt eld-
húsi.
• Setjið „optískan" reykskynjara á
ganga eða opin svæði.
• Setjið „optískan“ reykskynjara
nálægt rafmagnstöflu og í þvotta-
hús.
• Æskilegt er að setja reykskynj-
ara í öll herbergi.
• Best er að samtengja alla reyk-
skynjara í húsinu.
• Ef húsið er fleiri en ein hæð,
setjið reykskynjara á allar hæðir.
• Ekki staðsetja reykskynjara nær
vegg en 50 sm.
• Skiptið um rafhlöðu í reykskynj-
aranum árlega.
• Endingatími reykskynjara er
u.þ.b. 10 ár.
Það eru sjálfsagt ekki margir sem
vilja fara í siglingu eða á sjó með
engan eða ónýtan björgunarbát.
Segja má að reykskynjari sé eins
og björgunarbátur á skipi, engum
til gagns nema skipið sé að sökkva,
og þá er betra að þeir séu til staðar
og í lagi.
Hvað er langt síðan þú prófaðir
reykskynjarann þinn eða skiptir um
rafhlöðu?
Reykskynjarar eiga að vera ör-
yggisbúnaður sem hægt er að
treysta á þegar á þarf að halda!
Rétt staðsetning og gerð skynjara
getur tryggt öryggi þitt og fjölskyldu
þinnar.
í eldsvoða. Munið!
Tilkynna öllum í húsinu um hætt-
una, fara út! (Ekki aftur inn.)
Aðstoða þá sem ekki geta bjarg-
að sér sjálfir ef mögulegt er.
Tilkynna slökkviliði Reyna að
bjarga því sem mögulegt er eða
síökkva eldinn ef áhættan er lítil.
Ábending um frekara öryggi
heimilisins:
Gerið flóttaáætlun og æfið hana
á hveiju ári. Æfið ykkur í að
skríða blindandi um húsið. Hand-
slökkvitæki og eldvarnateppi eru
góð viðbót við öryggi heimilisins.
Að lokum. Ef þú ert með reyk-
skynjara í íbúð þinni þá er hann
örugglega ,jónískur“. „Optískur"
reykskynjari getur bjargað lífí þínu!
Því skalt þú a.m.k. setja upp einn
„optískan" reykskynjara í íbúðina
þína t.d. á svefngang eða í hol.
Höfundur sUirfnr á Verk-
fræðistofu Snorra Ingimarssonar
m.a. viðhönnun ogúttcktirá
brunaviðvörunarkerfum.
Ásbjörn
Björgvinsson