Morgunblaðið - 16.02.1995, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 16. FEBRÚAR 1995
AÐSENDAR GREIIMAR
MORGUNBLAÐIÐ
Tímamót í Kaup-
mannahöfn
ÞJÓÐALEIÐTOGAR hafa mun
meiri áhuga á alþjóðlegu samstarfí
nú en fyrir nokkrum árum og eru
margir í raun á undan samtímanum
hvað þetta varðar. Þessi viðhorfs-
breyting endurspeglast í þeim fjölda
alþjóðlegra sáttmála sem undirritaðir
hafa verið á undanfömum árum og
nægir þar að nefna GATT sem dæmi.
Um leið og við horfum
upp á stríðsástand og
milliríkjadeilur verðum
við vitni að vaxandi vilja
til samstarfs á alþjóða-
vettvangi. Nú á tímum
hraðfara breytinga er
jörðin að verða að einu
landi og mannkynið allt
íbúa þess. Þetta lýsir
sér vel í yfírlýsingu
FranQois Mitterrand þar
sem hann talar um vel-
ferð Evrópu í heild og
segir að sameining sé
besta tryggingin gegn
stríði. Af þeim sökum
er ráðamönnum þjóða
að verða ljós nauðsyn
þess að samræma þau
ólíku sjónarmið sem tengja þetta
samfélag mann saman, bæði hvað
varðar hin ytri málefni og eins hin
innri málefni, þ.e. málefni sem varða
hagmuni einstaklingsins í sínu eigin
landi og eins hagsmuni einstaklings-
ins og mannkynsins sem heildar sem
íbúa jarðarinnar.
Þessi skilningur kemur Ijóslega
fram á ráðstefnum Sameinuðu þjóð-
anna og á leiðtogafundum í tengslum
við þær Þekktust er ráðstefnan sem
haldin var í Ríó. Þjóðarieiðtogar
heimsins hittust þar til þess að und-
irrita viljayfírlýsingu um umhverfis-
mál og hefur þessi viljayfirlýsing
hlotið nafnið „Ríóyfírtýsingin". I
næsta mánuði (6.-12. mars) verður
haldin í Kaupmannahöfn ráðstefna á
vegum Sameinuðu þjóðanna um fé-
lagslega þróun og þjóðarleiðtogar
koma saman í lok hennar. Þessi ráð-
stefna er að öllu leyti sambærileg
við ráðstefnuna í Ríó, nema að því
leyti að nú verður ástand samfélags
mannkynsins á jörðinni í brenni-
depli. Þessar ráðstefnur eru mikil-
vægar öltu mannkyni, því þar er tek-
ist á við sameiginlega hagsmuni
mannkynsins sem einnar lífheildar.
Þar er litið á mannkynið sem hags-
munahóp sem verður að taka tillit
til og að heimkynni þessa hagsmuna-
hóps sé jörðin. Þar sé ekki rúm fyrir
hatur á milli kynþátta, þjóðern-
ishyggju, fordóma, eiginhagsmuni
þjóða og þjóðarbrota. Þjóðarleiðtogar
heimsins eru farnir að gera sér grein
fyrir því að óheft þjóðernishyggja er
sama og stríðsástand og tilheyrir
lægra þroskastigi
mannlegs eðlis.
Þessi viðhorfsbreyt-
ing þjóðarleiðtoga lýsir
þeirri staðreynd að
mannkynið er í síaukn-
um mæli að byija að
hugsa hnattrænt.
Vandamál einnar þjóðar
verður vandamál alls
mannkynsins. Síaukin
þróun í tölvutækni og
fjölmiðlun hefur gert
flarlægðir milli ólíkra
þjóða afstæðar og aukið
vitund manna um þarfír
ólíkra þjóða en einnig
um vandamál þeirra.
Þetta viðhorf er inntak-
ið í undirskriftum þjóð-
arleiðtoga á þessa sáttmála og mótar
stefnu fyrir aðra stjómmálamenn til
að fara eftir. Slíkir alþjóðasáttmálar
eru mikilvægt veganesti fyrir kom-
andi ár og áratugi, því frá þessum
hugmundum, sem eru greinilega
búnar að skjóta rótum, eiga eftir að
verða sýnleg blómstrandi tré samein-
ingar og heimsfriðar. Það er því
mikilvægt að allar þjóðir hjálpist að
við að koma næringu til róta þessa
trés svo vöxturinn komi sem fyrst í
ljós. Það er því mikilvægt að við fylgj-
umst með og tökum þátt í þessari
þróun og framvindu hinna stórkost-
legu breytinga sem hvert og eitt
okkar horfír á. Þannig er ráðstefna
þjóðarleiðtoga í Kaupmannahöfn
mikilvægur vettvangur í örri þróun
samfélags þjóðanna. Niðurstaða
þessarar ráðstefnu komur öllum við,
hvar í samfélag mannkyns sem við-
komandi býr, því þjónar mannkyns-
ins, þjóðarleiðtogar heimsins, eru
stöðugt að leita leiða til að bæta
þessi heimkynni. Fyrsta skrefíð er
að koma hugmyndum á blað og fá
þær staðfestar sem sáttmála öllu
mannkyni til hagsældar og framþró-
unar samfélagsins. Sameining er
tryggasta leiðin til friðar.
Mannkynið er ein líf-
heild segir Sigurður
Jónsson sem fjallar í
þessari grein um kaup-
mannahafnarráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna
um félagslega þróun.
Ráðstefnan í Kaupmannahöfn
mun takast á við fjölmörg vandamál
sem steðja að þjóðum heimsins í
dag. Þannig mun ráðstefnan fjalla
sérstaklega um þijá málaflokka sem
hingað til hafa litla athygli hlotið,
fátækt, atvinnuleysi og þjóðfélags-
lega mismunun. I yfirlýsingu sem
lögð verður fyrir ráðstefnuna til sam-
þykktar segir: „Það er markmið okk-
ar að kanna bæði orsakir vandamáls-
ins og hinar margvíslegu afleiðingar
þeirra í þeim tilgangi að draga úr
óvissu og óöryggi í lífí fólks." í fyrsta
skipti í sögu mannkynsins, að frum-
kvæði Sameinuðu þjóðanna, koma
þjóðhöfðingjar og stjórnendur ríkja
saman til að leggja áherslu á samfé-
lagslega þróun og sameiginlega vel-
ferð alls mannkynsins, þar sem hin
fjölmörgu vandamál sem hrjá íbúa
jarðar verða til umfjöllunar. Það er
viðurkennt að þau vandamál verða
aðeins leyst með sameiginlegu átaki
sem byggir á samræmdri samfélags-
legri þróun allra þjóðfélaga jarðar-
innar. Einn megintilgangur ráðstefn-
unnar er að skilgreina með hvaða
hætti megi auka andlega og efnis-
lega velferð mannkynsins, því þjóðfé-
lagsleg þróun og þjóðfélagslegt rétt-
læti eru forsendur fyrir friði og varð-
veislu hans. Sáttmálinn sem undirrit-
aður verður í Kaupmannahöfn verður
þannig yfírlýsing allra aðila innan
vébanda Sameinuðu þjóðanna um þá
þróun sem er í gangi og kölluð hefur
verið hnattvæðing, sem lýsir sér best
í að „Jörðin er aðeins eitt land og
mannkynið allt íbúi þess.“
Höfundur er verzlunarmaður og
þátttakandi af hálfu Bahai í
ráðstefnu um samfélagslega
þróun.
Sigurður
Jónsson
R-listinn eykur
skuldir borgarinnar
ÞAÐ ER gömul og ný baráttuað-
ferð hjá óprúttnum stjórnmálamönn-
um að dreifa röngum upplýsingum
skipulega til almennings og endur-
taka ósannindi þangað til fólk trúir
þeim.
Sígilt dæmi um slík vinnubrögð
er þegar Þjóðviljinn sálugi reyndi
með skipulegum hætti og árum sam-
an að telja þjóðinni trú um að kjarn-
orkuvopn væru á Keflavíkurflugvelli.
Þótt allar samsæriskenningar um til-
vist þeirra væru jafnóðum hraktar
tókst samt tengi vel að halda málinu
vakandi og vekja óvissu og hræðslu
hjá hluta kjósenda. Ef ósannindin eru
endurtekin nógu oft trúa einhveijir
þeim á endanum.
I baráttunni fyrir borgarstjómar-
kosninguna síðastliðið vor gekk þessi
gamla baráttuaðferð Þjóðviljans ljós-
lifandi aftur hjá frambjóðendum R-
listaflokkanna er þeir reyndu að
sannfæra kjósendur um að fjárhagur
Reykjavíkurborgar væri kominn að
hættumörkum. „Goðsögnin um
trausta fjármálastjóm sjálfstæðis-
manna er hrunin," sagði Ingibjörg
Sótrún Gísladóttir við hvert tækifæri
og vísaði þar til aukinna
skulda Reykjavíkur-
borgar vegna mikilla
framkvæmda undir
stjóm sjálfstæðis-
manna. Á endanum
fóru margir Reykvík-
ingar að trúa því að
borgin væri hættulega
skuldug og þakka
mætti fyrir ef hún end-
aði ekki á gjörgæslu-
deild félagsmálaráðu-
neytisins. Þeir sem
mæla svo um fjármál
borgarinnar hljóta að
nota tækifærið og
lækka skuldimar um
leið og völdin falla þeim
í skaut. Eða hvað?
700 milljóna króna gat
Nú hefur fjárhagsáætlun R-listans
fyrir þetta ár verið afgreidd og hvað
kemur í Ijós? Áætlunin var samþykkt
með 700 milljóna króna gati. Nefnd
hefur verið skipuð til að gera tillögur
um sölu einhverra óskilgreindra
eigna sem á að skila 300 milljónum
króna á árinu. Nefndin
á einnig að leggja fram
tillögur um 260 milljóna
sparnað í rekstri borg-
arinnar sem á einnig að
skila sér á þessu ári.
Eftir því sem tillögum-
ar ná fram að ganga
verður vikið frá áður
samþykktri fjárhags-
áætlun og hangir hún
því í lausu lofti þangað
til.
Meiri skuldir
ekkert vandamál
hjá R-listanum
Jafnvel þótt 300
milljóna króna eigna-
sala og 260 milljóna
króna spamaður skili sér þarf enn
að brúa a.m.k. 130 milljóna króna
bil. Það mun R-listinn gera með því
að auka skuldir Reykjavíkurborgar.
Þar með viðurkenna borgarfulltrúar
R-listans að borgin stendur vel fjár-
hagslega, öfugt við það sem þeir
héldu fram í kosningabaráttunni.
Engum dettur í hug að halda því
Kjartan
Magnússon
Olíumengiin
o g olíuhöfn
II
EFTIR 20 ára laumuspil upplýsir
Elín Pálmadóttir nú, að hún hafi í
hlutverki formanns umhverfísmála-
ráðs Reykjavíkurborg-
ar, gengist fyrir sam-
þykkt þess efnis, að
flytja skyldi olíustöðina
í Laugamesi út í Örfiris-
ey. „Þetta var mark-
visst..., og átti að vera
langtímaáætlun fyrir
framtíðina," segir hún.
„Enda alltof mikil
áhætta frá umhverfis-
sjónarmiði að hafa olíu-
flutninga og geymslur á
slíkum stöðum, eins og
mörg slys erlendis hafa
sannað, og viðurkennt
er nú á alþjóðavísu."
Stór orð og lítið grand-
völluð. Hún heldur
áfram að rægja olíu-
stöðina í Laugarnesi, og segir að þar
hafi „orðið slysalekar úr leiðslum".
En það hafa orðið miklu stærri og
hættulegri lekar úr neðansjávarleiðsl-
um við Orfírisey, sem hún þegir um.
Viðlegukantur fyrir út-
hafstankskip í Laugar-
nesi á að veravið
Skarfasker en alls ekki
við Skarfaklett,segir
--------------3*--------------
Onundur Asgeirsson,
sem telur að hafnar-
stjórn Reykjavíkur
eigi að athuga sinn
gang betur.
Olíufélögin hafa greitt hafnarsjóði
Reykjavíkur stórar fjárhæðir árlega
í lóðaleigur og vöragjöld án þess að
fá neina fyrirgreiðslu í bættri hafnar-
aðstöðu á móti, nema að byggð hefír
verið lestunarbryggja til strandflutn-
inga í Örfirisey. Ahættan þar fyrir
stór tankskip er þó enn óbreytt og
mikil. Það verður hafnarsjóði Reykja-
víkur dýrt að búa úthafstankskipum
R-listaflokkarnir hafa
ekki þær áhyggjur af
stöðu borgarsjóðs nú
og þeir þóttust haf a
í kosningabaráttunni,
segir Kjartan Magnús
son, enda auka þeir
skuldirnar.
fram að R-listinn sé viljandi að sigla
borginni í gjaldþrot.
Hitt er svo annað mál að þessi
skuldaaukning hlýtur að koma þeim
kjósendum á óvart sem trúðu mál-
flutningi R-listans síðastliðið vor.
R-Iistaflokkarnir virðast nefnilega
ekki hafa þær áhyggjur af stöðu
borgarsjóðs nú og þeir þóttust hafa
í kosningabaráttunni.
Skuldaaukningin nú hlýtur því að
ómerkja fyrri ummæli núverandi
borgarstjóra að Reykjavík væri kom-
in á brún fjárhagslegs hengiflugs og
sýnir að frambjóðendur hans lögðu
ekki trúnað á eigin málflutning
síðastliðið vor. Þeir kusu frekar að
blekkja kjósendur og endurtaka ós-
annindin um að skuldir Reykjavíkur-
borgar væra orðnar hættulega mikl-
ar.
Höfundur er varaborgarfulltrúi.
öryggi fýrir sjó og veðrum við Örfiris-
ey, en á því segist EP bera ábyrgð,
sem er þó einskis virði. OIís hefir
orðið að leysa sín eigin
vandamál, og er svo
enn. Að endingu vil eg
upplýsa, að aldrei hefir
komið til greina, að olíu-
stöð Olís í Laugarnesi
yrði flutt út í Örfirisey.
Verkfræðingur á vegum
borgarinnar kom að
máli við mig, sem þáver-
andi forstjóra OIís, og
spurði kurteislega,
hvernig mér litist á að
flytja stöðina þangað,
sem eg taldi fráleitt
vegna varnarleysis fyrir
stór tankskip þar, og
hættunnar sem því fylg-
ir, auk þess sem slíkt
myndi kosta mikið fé að
ástæðulausu. Síðan var ekki á þetta
minnst, enda fullgildur samningur
um aðstöðuna fram á næstu öld. Nú
tala staðreyndirnar sínu máli.
Viðlegnkantur við Laugarnes
Nýr og þróttmikill borgarstjóri í
Reykjavík hyggst nú taka til hend-
inni í þessum málum, og býður fjöl-
breytilega fjárfestingarmöguleika
fyrir olíufélög til sjós og lands, m.a.
viðlegukant fyrir 40.000 tonna tank-
skip og nýja olíustöð fyrir Irving Oil
við Skarfaklett. Stendur til að Olís
fái að nýta þá aðstöðu, og er það
vel. Ekki tel eg þó að í sjónmáli sé,
hvernig þetta allt saman megi verða
til spamaðar í olíudreifingunni, en
boðið er upp í nýjan dans.
Ekki er eg þó sáttur við þessar
tillögur. Olís notaði leguna fram af
olíustöðinni í Laugarnesi, þ.e. milli
Skarfakletts og Skarfaskers, fyrstu
árin, og mótmæltu skipstjórar oft
vegna þrengsla bæði á legunni og í
innsiglingunni fram af Skarfaskeri
og blindskeri því, sem þar er fram
af, sem leiddi til þess að legan var
flutt vestur fyrir Skarfasker. Á sínum
tíma lá fyrir umsögn um leguna frá
BP Tankers, og einnig Shell Tank-
ers. Þessar upplýsingar eiga að vera
til hjá Reykjavíkurhöfn. Astæðan er
sú, að stór tankskip þurfa mikið svig-
rúm til að athafna sig, og skipstjórar
vilja geta komist burtu fyrir eigin
vélarafli, ef á þarf að halda. Beygjan
um hið þrönga sund fram af Skarfa-
skeri er líka mjög vandasöm, og að-
staðan ónothæf, ef nota á 40.000
tonna tankskip með litla sem enga
aðstoð dráttarbáta í óhagstæðum
vindáttum. Fjarlægðin milli Skarfa-
kletts og Skarfaskers er um eða minni
en 500 metrar.
Bezta aðstaðan fyrir viðlegukant
er vestan Skarfaskers. Ekki er mjög
kostnaðarsamt að gera gijótfyllingu
út í Skarfasker, og búkkar eða „buf-
fers“ á þessum stað kosta það sama
og við Skarfaklett. Olíuleiðslurnar frá
þessum stað verða þó 500 metrum
lengri, en það verður borgað af olíufé-
lögunum.
Eftir er þá að fjalla um „gurnsið"
hennar EP, sem hún vill dæla inn á
Sund. Bezta leiðin til að losna við það
(líka af legunni við Skarfasker), er
að taka það þvert frá hreinsistöðinni
við Kirkjusand út í Engeyjartaglið,
og þaðan eftir allri fjörunni norðan
og austan Engeyjar allt til hafs. Með
þeim hætti rekast afnot af legunni
milli Skarfaskers og Engeyjar ekki
á, og „gumsið" leitar ekki inn á Sund-
in blá. Það er mikil ábyrgð, sem fylg-
ir því að taka rangar ákvarðanir, svo
sem gert var í Örfirisey, og enginn
kann lausn á nú, ekki einu sinni EP.
Hafnarstjórn Reykjavíkur ætti því að
athuga sinn gang betur frá tæknilegu
sjónarmiði, og ekki láta fákunnandi
framagikki leiða sig afvega. Viðlegu-
kantur við Skarfaklett er ekki viðun-
andi lausn fyrir stór tankskip, en
framtíðarlausnin er við Skarfasker.
Höfundur er fyrrverandi
forstjóri Olís.
Önundur
Ásgeirsson