Morgunblaðið - 16.02.1995, Blaðsíða 44

44 FIMMTUDAGUR 16. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VOU KNOW, THE MAINI
CHARACTER IN VOUR NOVEL
D0E5N'T HAVE TO BE
E)ÍACTLY LIKE ME..
Þú veist að aðalpersónan í bók-
inni þarf ekki að vera nákvæm-
Iega eins og ég.
Þú getur gert fáeinar minnihátt- Gott ... í sögunni minni ert þú
ar breytingar ef þú mátt til. veiðihundur.
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
Hugleiðingar í
tilefni bók-
menntaverðlauna
Frá Ólafi Ormssyni:
Athyglisverð viðurkenning
íslensk skáldverk vekja athygli
erlendis. Einar Már Guðmundsson
bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs í
ár fyrir skáldsögu
sína Englar al-
heimsins. Sannar-
lega ánægjulegur
vottur þess að ís-
lenskar nútíma-
bókmenntir eru
samkeppnishæfar
og meðal athyglis-
verðustu bóka er
út koma á síðari árum á Norður-
löndum.
Það hefur verið ötullega unnið
að því á síðustu árum að kynna
íslenskar nútímabókmenntir er-
lendis og fjöldi þýddra bóka hefur
komið fyrir augu lesenda frá hin-
um ýmsu forlögum árlega, höfund-
ar eins og Einar Kárason, Einar
Már Guðmundsson, Guðbergur
Bergsson, Gyrðir Elíasson, Matthí-
as Johannessen, Thor Vilhjálms-
son og Vigdís Grímsdóttir eru nú
þýddir á hinar ýmsu þjóðtungur
og vekja þannig athygli á landi
og þjóð, íslenskri menningu og
bókmenntum.
Smáþjóð á mörkum hins byggi-
lega heims sem á allt sitt undir
móðurmálinu og varðveislu þess
og byggir tilveru sína og framtíð
á viðhaldi málsins hlýtur að fyllast
stolti og bjartsýni þegar íslenskar
bækur vinna til viðurkenningar á
alþjóðlegum vettvangi. Það vekur
athygli sem vel er gert og viður-
kenning sem bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs skiptir okkur ís-
Iendinga ekki litlu máli á tímum
þegar þrengt er að bókaútgáfunni
og hún á nú í harðri samkeppni
við fjölmiðla og afþreyingariðnað-
inn sem stöðugt þrengir sér meir
inn í líf nútímamanna í gegnum
sjónvarp og kvikmyndir og á síð-
ustu árum myndbönd og tölvuleiki.
Sjálfur tilverugrundvöllurinn
í húfi
Bókaútgáfan á íslandi hefur
mátt búa við að ríkið hefur lagt
virðisaukaskatt á bækur síðastlið-
in ár og af þeim sökum er bóka-
verð óhóflega hátt miðað við t.d.
verð á geisladiskum og hljómplöt-
um.
Um þýðingu þess fyrir smáþjóð
eins og okkur íslendinga að halda
úti öflugri bókaútgáfu þarf ekki
að fara mörgum orðum. Sjálfur
tilverugrundvöllurinn er í húfi og
því brýnt að hlúa að bókaútgáf-
unni í landinu og gera því fólki
sem að henni kemur fært að búa
við góð starfskilyrði og launakjör.
Verk Halldórs Laxness og
Gunnars Gunnarssonar og fleiri
rithöfunda af eldri kynslóðinni
ruddu brautina. Þýðingar á verk-
um þeirra á hina ýmsu þjóðtungur
eru einhver besta landkynning sem
um getur. Nú er komið að yngri
höfundum að halda uppi þeirra
merki.
Hrópandi andstæða
Á sama tíma og íslenskar bók-
menntir öðlast alþjóðlega viður-
kenningu er annars konar og mið-
ur heillavænleg þróun í gangi í
íslensku samfélagi.
Þar á ég við þá innrætingu sem
fram fer daglega í sjónvarpi og
kvikmyndum. Lágkúran í sjón-
varpi nútímans, ofbeldið og glæp-
irnir sem dag hvern ber fyrir augu
kvikmyndahúsagesta og sjón-
varpsáhorfenda, og ekkert lát er á.
Hér á landi er rekin sjónvarps-
stöð, Stöð 2, sem gerir slíkt efni
að meginuppistöðu í dagskrá sinni
og ef eitthvað er eykur slíkt efni
þannig að þar er lítið annað boðið
upp á þessa dagana og vikumar.
Engu er líkara en sú sjónvarps-
stöð sé starfrækt í fylki í Banda-
ríkjunum en ekki á íslensku landi.
Áherslunar í fréttum, allt efnisval,
stíllinn, innihaldið er amerískt og
sótt til þeirrar lágmenningar sem
einkennir bandarískar sjónvarps-
stöðvar um þessar mundir.
Þessi ameríska innræting sem
hefur verið í gangi á Stöð 2 nán-
ast frá því að sjónvarpsstöðin hóf
starfsemi sína fyrir tæpum tíu
árum er farin að hafa sín áhrif á
umhverfið og ekki endilega að
þeir sem alast upp við slíkt taki
beinlínis eftir því.
Sem fyrr er glöggt gests augað.
Sergei S. Geischin, 23 ára gamall
maður er ber titilinn fy'ölmiðlafull-
trúi hjá rússneska sendiráðinu og
mér er ekki kunnugt um að hafi
orðið kommúnískri hugmynda-
fræði að bráð, er fremur lýðræðis-
sinni að vestrænni fyrirmynd, gott
ef ekki frjálshyggjumaður, segir í
viðtali í Morgunblaðinu 3. febrúar
síðastliðinn: „Mér finnst því miður
íslenskir unglingar oft vilja gleyma
uppruna sínum. Þeir sækja alltof
mikið í bandaríska siði. Ef ég hitti
jafnaldra mína á götum úti og gef
mig á tal við þá, svara þeir mér
alltaf á ensku en ekki á íslensku.
Gamla fólkið sem yfirleitt er mjög
sterkt og býr yfir mikilli lífs-
reynslu, talar aftur á móti skýra,
fallega íslensku og ég nýt þess
að tala við það. Kynslóðabilið virð-
ist vera orðið mjög breytt eða
kannski er ég bara orðinn gamall
maður.“ Svo mörg eru þau orð og
sannarlega athyglisverð. Gegn
þessari þróun verður að snúast nú
þegar. Tilvera íslenskrar tungu og
menningar er í húfi.
ÓLAFUR ORMSSON,
rithöfundur,
Eskihlíð 16a, Reykjavík.
hlýtur
Ólafur
Orrasson
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt í
Gagnasafni þess._Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan,
hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari þar að lútandi.