Morgunblaðið - 24.02.1995, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 24. FEBRÚAR 1995 31 .
GUÐMUNDA S.
KRISTINSDÓTTIR
+ Guðmunda
Stefanía Krist-
insdóttir fæddist
28. maí 1904 í Mið-
engi í Grímsnesi
þar sem hún ólst
upp. Guðmunda
lést á Borgarspíta-
lanum þann 13.
febrúar 1995. For-
eldrar hennar voru
Kristinn Guð-
mundsson frá Mið-
engi og Sigríður
Bjarnadóttir frá
Arnarbæli í Gríms-
nesi. Þau hjónin
eignuðust fimm börn, Sigríði
sem dó úr berklum 1921 aðeins
23 ára; Guðmundu Kristínu
sem dó á fyrsta ári; Soffíu, sem
dó 1969; Guðmundu Stefaníu;
og Gunnlaug Bjarna sem dó
1976. Árið 1912 dó faðir henn-
ar rúmlega fertugur að aldri,
en móðir hennar dó í hárri elli.
Guðmunda fluttist til Reykja-
víkur 1923 og bjó þar síðan.
Hún hóf starfsferil sinn í Viðey
við saltfiskverkun og síðan við
ýmis verslunarstörf í Reykja-
vík, lengst af í Haraldarbúð.
Utför hennar fer fram frá
Hallgrímskirkju í dag og hefst
athöfnin kl. 13.30.
ÞAÐ ER kyrrlát morgunstund árið
1986, mitt á milli svefns og vöku,
þegar frost er að hörfa úr jörðu og
| af grýlukertum dijúpa stór tár sem
| smella á gangstéttina, og klakinn
í vetrarhjartanu þiðnar, - þá loks-
I ins skín sólin aftur á gluggann.
Borgin vaknar, teygir úr sér með
geispa en stekkur síðan með takt-
föstu slagi inn í daginn. í svefnrof-
unum heyrist veikt þrusk í garðin-
um eins og verið sé að
rífa hey úr stabba, og
þegar tjaldið er dregið
frá sést ofan á bakið á
grannri veru sem bogr-
ar í beðinu við suður-
vegginn að reita saman
fúna blómstilka svo
hægt sé að mýkja vel
í kringum ræturnar.
Og áhorfandinn hugs-
ar; Nú, fyrst að hún
Guðmunda mín er
komin út í garð, þá er
vorið örugglega á
næsta leiti. Stundum
lofar tíðin upp í ermina
á sér mánuði fyrr, jafnvel upp úr
góu með hlýjum þey og glennu, en
garðyrkjukonan lætur ekki blekkj-
ast, hún heldur sínu striki sem á
sér upphaf í Grímsnesinu og hefur
tekið kúrsinn sem dugir í fallvalt-
leik heimsins.
Þessi fíngerða kona sem talar
lágum rómi ofan í moldina, hvaða
afrek hefur hún unnið önnur en þau
að sjá blómin sín spretta með meira
krafti en aðrar jurtir í Þingholtun-
um? Svo sem ekki neitt sem er í
frásögur færandi, nema það að vera
sönn manneksja sem lifír í kærleik
og góðvild, gjafmildi og veitandi
af rausn hjartans, sátt við tilver-
una, fjölskyldu og vini, og þá niður-
stöðu sem er skrifuð í lífsins bók
að lokum.
Freyjugata 34 er að mörgu leyti
merkilegt hús, form þess er ílangt
og klassískt, yfirbragðið tiginmann-
legt en þó látlaust. Innan veggja
• þessa húss hafa flestar listgreinar
átt sér athvarf: leiklist og leiklistar-
kennsla, handritagerð fyrir kvik-
myndir og þýðingar, myndlistar-
starf og söfnun á alþýðu- og æsku-
listaverkum, vísnagerð, píanóleikur
og söngur, hannyrðir og matargerð-
MINNINGAR
arlist. íbúarnir hafa verið hver með
sínu móti, tjáningarháttur þeirra
margbreytilegur, stundum krefj-
andi en oftar en ekki lágt stilltur
að eðli hússins, samhljómi og sál.
Guðmunda Kristinsdóttir var kjöl-
festan í þessu húsi og gekk um það
með reisn og eðlislægu stolti sem
var hennar aðal og fas hennar höfð-
inglegt, en um leið milt og umvefj-
andi. Hún miðlaði íbúunum af
reynslu sinni, tók þátt í gleði þeirra
og sorgum, var allra vinur, ávallt
velkomin. Hún sá það stóra í því
smáa, lifði sig inn í atburði líðandi
stundar en hélt þó tryggð við fortíð-
ina, rætur sínar, sveit og frænd-
garð. Það var gott að leita til henn-
ar um fróðleik, stykki sem vantaði
í sögu, ýmislegt smálegt, eða bara
spjall út úr leiðindum því að Guð-
munda bar með sér ríka kímnigáfu
og var orðheppin með afbrigðum,
skaut að fólki frumlegum upphafs-
orðum eða tilsvörum sem voru snið-
in, ræktuð og fáguð þar til þau
smullu inn í réttan farveg. Og sam-
kvæmið leystist upp í glaðværum
hlátri.
Nú er húsið hljótt, enginn galsi
í stigaganginum, og garðurinn bíð-
ur vorsins undir snjónum. Þegar
líður að mæðradegi má eiga von á
því að sölnuð grösin í beðunum fari
að lyftast undan fijómagni moldar-
innar og árrisulir menn sperri eyru
við hljóðlegu skijáfi er minnir á lið-
inn tíma.
Níels, Magnhildur, Rósa
og Haraldur.
Elsku Munda frænka.
Ýmislegt kemur upp í hugann
nú, þegar þú eftir stutt en erfið
veikindi ert gengin á vit feðra þinna.
Þú varst uppáhalds frænka okkar
og ótal ánægjulegar minningar leita
á hugann. Frá því við munum fyrst
eftir okkur hefur þú búið á Freyju-
götunni. Þangað höfum við oft litið
í kaffi, fengið þynnstu og bestu
pönnukökur í heimi, filterslausan
camel sem þú kallaðir eiturbunur,
fréttir af öllu skyldfólkinu og sögur
frá liðnum tíma. Þú sagðir okkur
frá því þegar þú vannst við saltfísk-
verkun í Viðey í kringum 1920, frá
stórhátíðum á Þingvöllum, daglegu
amstri í Haraldarbúð og svo mætti
lengi telja. Ógleymanlegar eru frá-
sagnir af ævintýrum þínum á ferða-
lögum um landið með vinkonum
þínum, við aðstæður sem mörgum
fullfrískum karlmönnum nútímans
myndi hijósa hugur við. Frá fyrstu
ferð ykkar vinkvennanna austur á
Kirkjubæjarklaustur árið 1932 þeg-
ar þið fóruð á hestum með strönd-
inni yfir óbrúuð jökulvötn og eyði-
sanda. Upp frá því komst þú á
hveiju ári í heimsókn til ættingja
og vina á Síðunni.
Þú varst ávallt ung í anda, létt
og kát og stutt í grallaraskapinn.
Það tók enginn eftir því að þú elt-
ist, þrátt fyrir hvert stórafmælið á
fætur öðru, þú tókst ekki einu sinni
eftir því sjálf. Rétt fyrir jól á nítug-
asta aldursári þínu fékkstu tvær
ungar frænkur þínar til að keyra
þig í banka og árlegan leiðangur
með pönnukökur. Þegar erindinu í
bankann var lokið fór bíllinn ekki
í gang og það fyrsta sem þér datt
í hug var að fara sjálf út að ýta.
Það afþökkuðu frænkurnar en
fengu leigubílstjóra til að gefa
„start“, áttir þú ekki til orð yfír að
hann skyldi taka gjald fyrir. Á eft-
ir var ferðinni heitið með pönnukök-
urnar til „gamla“ mannsins í
Rammagerðinni sem var reyndar
rétt um sjötugt. Þegar þangað var
komið, fundust þær ekki þrátt fyrir
mikla leit, datt þá upp úr þér. „Ég
sit þó varla á þeim.“ - Jú, sú var
raunin og ekki stóð á svari: „Ja,
þær eru þá að minnsta kosti heitar.“
Já, það var stutt í góða skapið,
grínið, hnyttin tilsvör og alltaf sástu
spaugilegu hliðarnar á hversdags-
leikanum, en svo áttirðu líka til að
hneykslast af litlu tilefni, að okkur
fannst. Til dæmis þegar þvottavélin
þín bilaði lítillega eftir 28 ára notk-
un þótti þér það léleg ending. Einn-
ig þegar þú varst send í sónar 87
ára gömul, en þú taldir að í slík
tæki færu aðeins ófrískar konur.
Eins og við var að búast var stutt
í glettnina, þú steigst af bekknum
og spurðir lækninn alvarleg í bragði
hvort barnið væri drengur eða
stúlka.
Eitt af því sem kemur í hugann
er þessi endalausa umhyggja og
vinnusemi sem við yngra fólkið
mættum taka okkur til fyrirmynd-
ar. Þú pijónaðir, saumaðir, bakaðir
og ræktaðir garðinn þinn sem var
yndi þitt og stolt. Þú skildir nú
samt ekki hvað þér var oft illt í
bakinu, þá varstu kannski búin að
liggja á hnjánum í margar klukku-
stundir og reyta arfa. Þær eru ótelj-
andi heimaunnu jóla- og afmælis-
gjafirnar sem við frændsystkinin
höfum frá bamsaldri og fram á
þennan dag fengið frá þér.
Þegar við lítum yfír farinn veg
setur að okkur söknuð, þú aldursfor-
setinn, elsti unglingurinn í stórfjöl-
skyldunni, hefur yfírgefíð þennan
heim. Ekki áttum við von á því að
níræðisafmæli þitt í Viðey, síðastlið-
ið vor, yrði síðasta skiptið sem við
ættum eftir að hittast öll og gleðj-
ast með þér. Það er erfítt að hugsa
sér bamaafmælin, fermingamar og
giftingamar í framtíðinni, án þín.
Elsku Munda, í dag verður þú
lögð til hvílu við hlið ættingja þinna
í gamla kirkjugarðinum en þú hefur
af alúð hugsað um leiði þeirra í fyjölda
ára. Kemur þá upp í huga okkar
þegar þú 85 ára gömul fórst að
vetri til ásamt frænku þinni sem var
rúmum 50 árum yngri að leggja
blóm á leiði þeirra. Þú gekkst á
undan og náði snjórinn í mið læri.
Skyndilega stoppaðir þú, snerir þér
við og spurðir áhyggjufull: „Kemstu
þetta?“
Munda, skarð þitt verður ekki
fyllt, þú munt ávallt lifa í minningu
okkar. Við trúum því að nú sért þú
meðal ættingja þinna sem án efa _
hafa beðið þín. Við þökkum þér
ómetanlega samfylgd.
Börn Lárusar, Kristins
og Gyðu.
I
I
I
I
)
I
I
)
I
I
í
ð
I
I
+ Ágúst Filippus-
son fæddist að
Hærekslæk, Hró-
arstungu, 1. ágúst
1904. Hann lést 11.
febrúar síðastliðinn
á Kumbaravogi,
Stokkseyri. For-
eldrar hans voru
Guðríður Sigurðar-
dóttir, f. 1884, d.
1918, og Filippus
Jónsson, f. 1879.
Faðir hans fluttist
til Ameríku 1905 og
átti þar annan son,
Þorleif Jóhann, f.
1900, d. 1989. Börn Jóhanns
voru þrjú og öll á lífi. Ágúst
ólst upp hjá móður sinni sem
gerðist vinnukona hjá séra Vig-
fúsi Þórðarsyni, presti á
Hjaltastað í Hjaltastaðaþinghá,
og konu hans Sigurbjörgu
Bogadóttur. Siðar flytjast
presthjónin að Heydölum í
Breiðdal. Ágúst kvæntist
Svövu Bjarnadóttur, f. 2. júlí
1910, d. 16. september 1989.
Foreldrar hennar voru Mar-
GÓÐUR vinur okkar, Ágúst Filipp-
usson, er látinn. Hann átti við veik-
indi að stríða og hafði á orði, að
hann yrði hvíldinni feginn. Ágúst
var traustur og góður drengur, sem
gott var að geta leitað til. Kona
hans var hin mætasta kona, sem
lét margt gott af sér leiða, hún lést
árið 1981. Var það honum mikið
áfall, eftir áralangan búskap þeirra,
þau voru svo samhent og lifandi í
sinni sambúð alla tíð.
Við hjónin áttum þess kost að
kynnast þeim ágætu hjónum við
stofnun Framfarafélags Selás- og
grét Benedikts-
dóttir, f. 1884, d.
1949, og Bjarni
Eyjólfsson, f.
1879, d. 1951. Ág-
úst og Svava áttu
fjögur börn: 1)
Benedikt Bjarni, f.
26. september
1935, kvæntur
Bergþóru Gunn-
björtu Kristins-
dóttur. Benedikt á
fjögur börn og
fjórtán barnabörn.
2) Guðbjörg, f. 13.
mars 1947, d.
1950. 3) Guðbjörg, f. 31. mars
1952, gift Jóni Valgarði Daní-
elssyni. Guðbjörg á þrjú börn.
4) Margrét (uppeldisdóttir), f.
9. nóvember 1948, gift Gísla
Þór Þorbergssyni. Margrét á
fjögur börn og tvö barnabörn.
Ágúst stundaði sjómennsku
á yngri árum og verkamanna-
vinnu lyá byggingafélagi í
Reykjavík. Hann var húsvörður
hjá Arbæjarskóla frá 1965 til
ársins 1981.
Árbæjarhverfis árið 1954. Það félag
vann að framfaramálum og eflingu
á samhug og bræðralagi með íbúum
hverfanna. Á fyrsta ári í sögu fé-
lagsins var ráðist í að hefja bygg-
ingu félagsheimilis sem skyldi þjóna
starfsemi félagsins og meðal annars
leitað á náðir íbúa í hverfunum um
fjárframlög til byggingarinnar. Þó
við værum fátæk og fá gekk sú
söfnun vonum framar. Þau hjónin
tóku mikinn þátt í framtaki okkar,
unnið var við bygginguna í öllum
okkar frístundum. Þar kom í ljós
hve heppin við vorum að hafa feng-
ið svo góðan verkmann til liðs við
okkur sem Ágúst var. Félagsheimil-
ið sannaði sitt hlutverk með því að
barnaskóli var starfræktur, barna-
stúka, tómstundaiðja, danskennsla
og svo mætti lengi telja. Árið 1972
ákvað aðalfundur Framfarafélags-
ins að gefa Árbæjarsöfnuði allar
eigur, hús og lóð, til byggingar
kirkju fyrir byggðarlagið. Þau hjón-
in Svava og Ágúst unnu að sama
áhuga fyrir kirkju sína og framfara-
félagið á sínum tíma. Við hjónin
áttum margar góðar og ljúfar
stundir með þeim Svövu og Ágústi
í góðra vina hópi. Við minnumst
þeirra með þakklæti fyrir allt gam-
alt og gott.
Að leiðarlokum óskum við þess
að Guð geymi þau um alla eilífð.
Blessuð sé minning þeirra. Bömum
þeirra, barnabörnum og öðrum
skyldmennum sendum við innilegar
samúðarkveðjur.
Guðmundur Sigurjónsson.
Elsku langafi, nú ertu loksins
kominn þangað sem þú þráðir svo
heitt. Við vitum að þér líður nú vel
og að nú ertu loksins hjá henni
langömmu. Við söknum þín, því þú
hafðir alltaf tíma til að tala við
okkur og finna eitthvað góðgæti
þegar við komum í heimsókn. En
við eigum minningarnar og þær eru
okkur mikils virði.
Við kveðjum þig og langömmu
með bæninni sem þið vilduð að við
lærðum öll:
Vertu nú yfir allt um kring
með eilífri blessun þinni.
Sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sigurður Jónsson)
Kveðja frá langafabörnum.
Þitt er menntað afl og ðnd
eigirðu fram að bjóða
hvassan skilning, haga hönd,
hjartað saman og góða.
(St. G. St.)
Langri ævi er lokið. Gústi okkar
er fallinn í valinn níræður að aldri.
Við kynntumst honum fyrir tæpum
30 árum þegar við hófum störf við
Árbæjarskóla. Þá var hann hús-
vörður þar og Svava, kona hans,
matráðskona. Það má með sanni
segja að þau hjón hafí gegnt nokk-
urs konar afa- og ömmuhlutverki í
ungum og óreyndum kennarahópi.
Þau voru bæði glaðlynd og félags-
lynd og sjálfsagðir þátttakendur í
öllu félagslífi starfsfólksins. Þau
voru bæði ung í anda og þá skiptir
aldurinn ekki máli.
Gústi sinnti starfi sínu af mikilli
samviskusemi og var afar fljótur
að sinna hvers konar kvabbi. Hann
hafði gaman af glettum og smá-
stríðni og hafði næmt auga fyrir
spaugilegu hliðunum á tilverunni.
Öll eigum við minningar um smit-
andi hlátur hans og glettnislegan
svip.
Þau hjón, Gústi og Svava, áttu
fallegt heimili og þar ríkti mikil
gestrisni. Ósjaldan opnuðu þau hús
sitt fyrir öllu starfsliðinu og enginn
mannfagnaður þótti fullkominn
nema þau væru þar á meðal.
Gústi hafði til að bera góða
greind og átti ýmis áhugmál. Hann
átti auðvelt með að umgangast fólk
á öllum aldri og þvi olli mest for-
dómaleysi hans.
Gústi og Svava voru meðal frum-
byggja Árbæjarhverfis og börn
þeirra og barnabörn ílentust þar.
Þau áttu því láni að fagna að hafa
fjölskylduna í kringum sig og þau
ræktu fjölskyldubönd sín vel.
Minningin um þessi góðu hjón
verður okkur dýrmæt. Við kveðjum
Gústa með virðingu og þökk fyrir
góð kynni. Fjölskyldu hans vottum
við dýpstu samúð okkar.
Vinir úr Árbæjarskóla.
Þegar ég kom fyrst að Árbæjar-
skóla fyrir um aldarfjórðungi vakti
strax athygli mína kvikur og hnell-
inn náungi, sem þó var greinilega
kominn til fullorðinsára. Þessum
manni kynntist ég fljótt náið og
tókst með okkur hið besta sam-
band. Hér var Ágúst Filippusson,
umsjónarmaður skólans og afi allra
barna er skólann sóttu. Jón Árna-
son, þáverandi skólastjóri, var ótrú-
lega laginn við flest sín verk, þótt
ýmsir sæju það ekki fyrr en síðar.
Eitt af hans meistarastykkjum var
að ráða þau hjón, Svövu Bjarnadótt-
ur og Ágúst Filippusson, að stofn-
uninni. Svövu fyrst sem kaffikonu
og Ágúst síðar sem húsvörð. Hafi
þau verið afi og amma nemend-
anna, þá vorum við kennarar, sem
þóttumst þeim aðeins yngri, eins
og börnin þeirra.
Fyrir utan að Ágúst væri hinn
besti félagi og mjög traustur er á
reyndi, var hluti af ánægjunni við
að umgangast hann að koma hon-
um í spjall til að beita sinni oft
kaldhæðnu fyndni. Hann var af-
bragðsgóður húsvörður og gott til
hans að leita með hvað eina og
hann hafði vakandi auga á öllu því
er umsjón hússins snerti. En þrátt
fyrir sérstakan hæfni sína sem
umsjónarmaður, varð hann sam-
kvæmt starfsreglum að láta af
störfum fyrir aldurs sakir, enda
þótt hann væri þá betur hæfur í
starfið og harðskeyttari til verka
en margir honum yngri menn.
Ekki fjölyrði ég um hans ævi-
kvöld eftir að störfum lauk við Ár-
bæjarskóla, en mikill veit ég að var
söknuður hans við fráfall Svövu.
Ættingjar hans og tengdafólk sinnti
honum ætíð vel, en ekki voru tengsl-
in minnst við yngri afkomendurna.
Alltaf var gaman að heimsækja
Gústa, þótt heimsóknum fækkaði
síðustu árin. Ógleymdir eru ýmsir
persónulegir greiðar og viðvik er
hann gerði mér, eftir að störfum
hans lauk við Árbæjarskóla. Vil ég
þakka það ásamt góðri vináttu og
samstarfi gegnum árin.
Ég votta þessum látna heiðurs-
manni virðingu mína og ættingjum
hans og aðstandendum samúð við
fráfall hans.
Marinó Þ. Guðmundsson.
AGUST
FILIPPUSSON