Morgunblaðið - 07.03.1995, Síða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 7. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
RÍKISFJÁRMÁL
RÍKISSTJÓRNIN varð að hverfa frá upphaflegri
stefnu sinni um hallalaus fjárlög vegna stórfellds
niðurskurðar á þorskafla og almenns efnahagssam-
dráttar. Hún hefur háð varnarbaráttu í efnahags- og
fjármálum nær allan valdatíma sinn og það var fyrst
á síðari hluta liðins árs sem tók að birta til í efnahags-
málum. Við þessar aðstæður var borin von, að takast
mætti að reka ríkissjóð hallalausan.
Ríkissjóðshallinn var 14 milljarðar króna árið, sem
ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks tók við.
Hann var kominn niður í 7,6 milljarða á sl. ári. Hall-
inn var 12,5% af heildartekjum ríkissjóðs 1991, en um
6,8% á síðasta ári. Skuldir ríkissjóðs höfðu hins vegar
tvöfaldast á sama tíma, voru tæpir 65 milljarðar 1991,
en voru orðnar um 128 milljarðar í fyrra. Þetta er
alvarlegasta arfleifð samdráttaráranna. Ný ríkisstjórn
þarf að taka hér til hendinni á næsta kjörtímabili,
stöðva hallareksturinn og hefja niðurgreiðslu skuld-
anna. Slíkt á að vera kleift með vaxandi efnahagsum-
svifum. Nauðsynin sést bezt á því, að ca 12 krónur
af hveijum 100 sem ríkissjóður aflar eru bundnar til
vaxtagreiðslna. Fénu væri að sjálfsögðu betur varið
til annars og ekki bætir úr skák, að verulegur hluti
vaxtagreiðslnanna fer til útlendinga.
Þrátt fyrir þetta hefur ríkisstjórnin náð verulegum
árangri í ríkisfjármálum. Sjálfvirk útgjaldaaukning
hefur verið stöðvuð, en útgjöldin hafa tilhneigingu til
að vaxa um 3-5% á ári, m.a. vegna fjölgunar lands-
manna. Útgjöld til landbúnaðarmála hafa minnkað
mest, eða um fjóra milljarða, en einnig er mikilvægt
að útgjaldasprenging heilbrigðis- og tryggingakerfis-
ins hefur verið stöðvuð. í úttekt Morgunblaðsins sl.
sunnudag um ríkisfjármálin kemur m.a. fram hjá Hall-
dóri Árnasyni, skrifstofustjóra fjárlagadeildar, að tek-
izt hafi að ná fram 11,5-12 milljarða sparnaði á ári,
eða 36-39 milljarða sparnaði á kjörtímabilinu öllu.
Þá er miðað við, hver kerfislæg útgjaldaaukning hefði
orðið án sparnaðaraðgerða. Dæmi um þróunina má sjá
af því, að útgjöld ríkissjóðs voru 125,5 milljarðar árið
1991, en voru 120 milljarðar á sl. ári.
Þegar þetta er haft í huga er það sanngjarnt mat,
að ríkisstjórnin hafi náð verulegum árangri í því að
hemja ríkisútgjöldin. Enginn gat séð fyrir vorið 1991
þann gífurlega niðurskurð þorskafla sem varð eða
hversu lengi efnahagssamdrátturinn stæði.
ÖRYGGI
BORGARANNA
GLEYMUM ÞVÍ ekki, sagði Halldór Blöndal land-
búnaðar- og samgönguráðherra í Morgunblaðinu
síðastliðinn sunnudag, að ræningjaflokkar og eitur-
lyfjabraskarar vaði uppi í Reykjavík!
Þetta eru stór orð, en því miður ekki út í hött. Það
telst ekki til undantekninga, þvert á móti, að brotizt
sé inn í bíla, íbúðir og verzlanir, rænt og ruplað. Það
er og liðin tíð að fólk geti gengið óhult um götur borg-
arinnar í kvöldhúmi. Jafnvel í dagsbirtu er fólk barið
til óbóta og rænt. Fjölmiðlar greina iðulega frá með-
ferð og sölu eiturlyfja. Landasala til ungmenna er
daglegt brauð.
Siðmenntaðar þjóðir leggja réttilega vaxandi áherzlu
á varðveizlu umhverfisins — sem rammans'um mannlíf-
ið. En ramminn sá er ofinn úr fleiri þáttum. Einn þeirra,
og ekki sá veigaminnsti, felst í þeim samskiptareglum,
stem samfélagið setur þegnum sínum, og hvern veg
þeim er fylgt eftir af til þess bærum aðilum. Þegar
svo sverfur að öryggi almennings sem raun er á orðin
hér á höfuðborgarsvæðinu, er tímabært að athuga,
hvort ekki þurfi að herða aðhald, eftirlit og viðurlög.
Almenningur, borgaryfirvöld, löggjafi og löggæzla
þurfa að leggjast á eitt um að tryggja öryggi fólks. í
þeim efnum duga engin vettlingatök.
Baráttan um Osvör hf. í Bolungar
Látíð reyna á lög
sölunnar til Heim;
Menn sem leggja áherslu á að Bolvíkingar
—
ráði sjálfir kvóta Osvarar komu í veg fyrir
það um helgina að bæjarstjóm gæti tekið
afstöðu til tilboðs Bakka hf. í Hnífsdal um
kaup á meirihluta fyrirtækisins samhliða vil-
yrði um að efla atvinnustarfsemi í bænum.
Forseti bæjarstjómar er ósáttur við gang
mála og telur koma til greina að láta kanna
lögmæti sölu hlutafjárins sem setti bæjarsjóð
í minnihluta í félaginu.
AGÚST Oddsson, forseti bæj-
arstjórnar Bolungarvíkur,
segist vera afar ósáttur
með að bæjarstjórn skuli
hafa verið sett til hliðar í Ósvör hf.
með þeim hætti sem gerðist um helg-
ina og forsendunum kippt undan því
að hún gæti tekið afstöðu til kauptil-
boðs Bakka hf. í Hnífsdal í hlutafé
bæjarins. Hann segir að til greina
komi að láta kanna lögmæti sölu hlut-
afjár Ósvarar hf. til hins nýstofnaða
hlutafélags Heimaafls,lögrnaður bæj-
arfélagsins hafi talið að heimild til
sölunnar væri úr gildi fallin.
Vildi efla atvinnulíf í
Bolungarvík
Rækjuverksmiðjan Bakki hf. í
Hnífsdal sendi bæjarstjórn á þriðjudag
ákveðið kauptilboð í 35 milljóna króna
hlut bæjarins, sem þá var meirihluta-
eigandi hlutafélagsins, og bauðst til
að-kaupa bréfin á nafnverði. Forsend-
ur Bakka fyrir kaupunum voru þær
að svokölluð Vestijarðaaðstoð fengist
en talið hefur verið að hún gæti num-
ið 80 milljónum. Bakki ætlaði að
leggja fram 50 milljóna króna nýtt
hlutafé í Ósvör og aflaheimildir að
markaðsverði 57 milljónir. Það var
einnig skilyrði Bakka að það tækist
að lækka skuldir Ósvarar um allt að
150 milljónir kr., meðal annars með
því að þjónustuaðilar breyttu skuldum
hlutafé. Einnig að veðkröfuhafar
Ósvarar breyttu veðlánum þannig að
þau yrðu að jafnaði afborgunarlaus
næstu tvö ár og greiddust síðan á
tólf árum. Vaxtakjör yrðu jafnframt
endurskoðuð.
Bakki Iýsti því yfír að fyrirtækið
myndi leitast við að tryggja öfluga
atvinnustarfsemi í Bolungarvík á
næstu árum meðal annars með því
að tryggja að heimilisfesti og rekstur
Ósvarar hf. yrði áfram í Bolungarvík,
að veiðiheimildir yrðu ekki seldar af
staðnum umfram það sem talist gæti
nauðsynlegt og eðlilegt til að styrkja
sem traustastan rekstur í Bolungar-
vík, að löndun eigin skipa og við-
skiptabáta Bakka hf. og Osvarar hf.
yrðu að jafnaði í Bolungarvík í fram-
tíðinni og að með kaupum á frysti-
húsi og fastafjármunum Þuríðar hf.
yrði vinnsla efld.
Bæjarsjóður missir
meirihlutann
Á laugardagskvöldið gerðist það
síðan að sextán aðilar og fyrirtæki í
Bolungarvík tóku sig til og stofnuðu
félag sem þeir kalla Heimaafl og
keyptu 22 milljóna króna óseldan hlut
í Ósvör hf. á nafnverði. Þar með
breyttust valdahlutföllin í félaginu,
bæjarsjóður sem fyrir helgi átti liðlega
60% hlutafjár átti nú aðeins tagp 44%.
Eftir þennan gjörning Heimaafls-
manna er hlutafé Ósvarar nú 80 millj-
ónir og skiptist þannig að bæjarsjóður
á 35 milljónir kr., Heimaafl 22 milljón-
ir og aðrir aðilar í Bolungarvík 23
milljónir kr.
Á bæjarstjórnarfundi sem haldinn
var á sunnudag og boðaður var til að,
taka afstöðu til tilboðs Bakka hf. var
samþykkt bókun þar sem meirihluti
bæjarstjórnar viðurkenndi efnislega
þá staðreynd að bæjarsjóður hefði
ekki lengur meirihluta í Ósvör og því
væri ekki hægt að taka afstöðu til eða
afgreiða kauptilboð Bakka hf.
Fulltrúar Framsóknarflokks og Al-
þýðubandalags í bæjarstjórninni lögðu
fram hvor sína tillögu þar sem lagt
var til að leitað verði eftir því hvort
þær niðurfellingar á skuldum Ósvarar
sem loforð lágu fyrir vegna tilboðs
Bakka stæðu Bolvíkungum til boða
eftir þessar breytingar á félaginu.
„Nauðvörn heimamanna"
Lárus Benediktsson, stjórnarmaður
í Verkalýðsfélagi Bolungarvíkur og
einn þeirra manna sem stendur að
Heimaafli hf., segir í samtali við
fréttaritara að stofnun félagsins og
kaupin á hlutabréfunum í Ósvör hafi
verið nauðvörn heimamanna til að
tryggja áframhaldandi yfírráð yfír
veiðiheimildum Ósvarar og koma í veg
fyrir brask með fjöregg byggðarlags-
ins.
„Fólk óttast að fela einum aðila
yfírráð yfir 80 til 90% af veiðiheimild-
um byggðarlagsins,“ segir Lárus.
„Það þarf ekki að fela í sér vantraust
á neinn, en kvótastefnan hefur skapað
þessar aðstæður. Við stóðum frammi
fyrir því að tapa öllum veiðiheimildum
þeim sem Einar Guðfinnsson hf. réð
yfír þegar það fyrirtæki varð gjald-
þrota en þá var bæjarsjóður tilbúinn
að setja fé í fyrirtækið í trausti þess
að áform stjórnenda þess gengju eft-
ir. Þannig er það skiljanlegt .að bæj-
arbúar telji það ekki vænlegan kost
að sleppa hendinni alveg af þessum
hlutum.“
Lárus segist vonast til að farsæl
lausn fínnist á atvinnumálum staðar-
ins og tryggt verði að friður haldist
um fyrirtækið þannig að mönnum
auðnist að styrkja rekstur þess.
Bæjarstjórn ýtt til hliðar
Ágúst Oddsson, forseti bæjarstjórn-
ar, kveðst. vera ósáttur með gang
mála hjá Ósvör hf. „Bæjarstjórn hefur
lagt þessu fyrirtæki til mikla fjár-
muni, í raun þvert gegn vilja sínum
því hún hefur ekki viljað standa í at-
vinnurekstri. Lengi hefur verið leitað
eftir nýjum hluthöfum og bæjarstjórn
einnig viljað selja sinn hlut. En enginn
hefur sýnt þessu áhuga. Við fengum
kauptilboð á þriðjudag og á aðalfundi
Ósvarar þá um kvöldið var bæjarsjóð-
ur enn með meirihluta í félaginu. Við
vorum síðan skyndilega komnir í
minnihluta á laugardagskvöld og
þurftum á sunnudegi að vísa frá
kauptilboði vegna þess að forsendur
höfðu brostið á nokkrum dögum. Ég
er mjög ósáttur við þann aðila sem
stendur að baki svona ferli. Finnst að
bæjarstjórn hafi verið ýtt til hliðar.
Hún á áfram nærri helming fyrirtæk-
isins en hefur nánast ekkert yfír því
að segja,“ segir Ágúst.
Spurður að því hvort framkvæmda-
stjóri Ósvarar nyti trausts hans eftir
það sem á undan er gengið segir
Ágúst að Björgvin Bjarnason hafi
staðið sig ágætlega við að reka fyrir-
tækið, en viss trúnaðarbrestur hafí
orðið vegna atburða helgarinnar.
„Stofnun þessa nýja hlutafélags bar
brátt að og við munum skoða í róleg-
heitum hvernig að henni var staðið,"
segir Ágúst um framhald málsins.
Spurður að því hvort hann efaðist um
lögmæti sölunnar segir Ágúst að lög-
maður bæjarins hafí talið að heimild
til sölu þessa hlutafjár væri úr gildi
fallin og því hefðu þeir unnið að sölu
meirihlutaeignar bæjarins án þess að
hafa af þessu áhyggjur. Þeir sem
keypt hefðu bréfín undir forystu fram-
kvæmdastjóra Ósvarar hefðu væntan-
lega aðra skoðun á því. Ágúst segir
að slík athugun hljóti að taka langan
tíma og hún myndi væntanlega ekki
breyta þeirri stöðu mála sem nú væri
uppi. Tilboð Bakka væri úr gildi fallið
og Vestfjarðaaðstoð út úr myndinni.