Morgunblaðið - 16.03.1995, Blaðsíða 27

26 FIMMTUDAGUR 16. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 16. MARZ 1995 27
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ALDRAÐIR OG
SAMFÉLAGIÐ
HLUTFALL aldraðra sem dvelja á stofnunum er mun
hærra hér en í grannríkjum. Hrafn Pálsson deildar-
stjóri öldrunarmála í heilbrigðisráðuneytinu segir í við-
tali við Morgunblaðið í gær að ástæðan sé ekki hvað sízt
sú, að aldraðir íslendingar séu mun verr haldnir líkam-
lega vegna harðræðis, kulda og lakara mataræðis fyrr á
tíð en aldraðir í grannríkjum.
Einsýnt er að aðbúð hvers konar var allt önnur — og
lék fólk mun verr — á fyrri helmingi aldarinnar en nú
er. Hýbýli almennings voru léleg. Hitaveita kom ekki til
sögunnar fyrr en upp úr 1945 og náði til fárra fram
undir 1960. Fyrir tæknivæðingu í íslenzku atvinnulífi var
og vinnuaðstaða til sjós og lands allt önnur og verri en
nú er. Gigt og önnur vosbúðareinkenni, sem herja á aldr-
að fólk, eru því algengari hér en í grannríkjum.
Fólk er og meðvitaðra nú en fyrr um áhrif hollrar
fæðu og hreyfingar á heilsufar, lífslíkur og líðan. Ávext-
ir voru, svo dæmi sé tekið, sjaldséðir, nema helzt á stórhá-
tíðum, á tímum innflutningshafta og skömmtunar, sem
náðu fram um 1970. Og vart er hægt að tala um fjöl-
breytni í grænmeti fyrr en á níunda áratugnum. Forn-
eskjulegir viðskiptahættir höfðu alltof lengi áhrif á fæðu-
framboð og þar með heilsufar hér á landi.
„Það er mun meira um slitið gamalt fólk á íslandi, sem
hefur unnið erfiðisvinnu og gengið í öll störf sem boðizt
hafa,“ segir deildarstjórinn, sem telur okkur 20 árum á
eftir grannþjóðum að þessu leyti. Það er hins vegar mikil-
vægt að samfélagið bregðist ekki þeim öldnu einstakling-
um, sem hér eiga hlut að máli, á sviðum heilbrigðis- og
félagslegrar þjónustu. í Reykjavík vantar ekki færri en
200 hjúkrunarrými fyrir öldrunarsjúklinga. Og öldrunar-
lækningadeild Landspítala er, að sögn Þórs Halldórssonar
forstöðulæknis, „í bráðu húsnæðishraki, leiga ótrygg [í
Hátúni 10b], þar sem segja má upp samningum hús-
næðis með árs fyrirvara". Urbóía er löngu þörf.
Það á að vera keppikefli að gera öldruðum kleift að
búa sem lengst í heimahúsum. Það samræmist vilja þorra
fullorðins fólks og er hagkvæmara fyrir þjóðfélagið. Til
þess þarf að styrkja heimaþjónustu og heimahjúkrun. En
síhækkandi hlutfall aldraðra í samfélaginu veldur því á
hinn bóginn, að jafnframt verður að búa vel að öldrunar-
lækningum. Á það skortir umtalsvert.
ÓVERJANLEGT
SMÁFISKADRÁP
BRIAN Tobin, sjávarútvegsráðherra Kanada, hefur
upplýst að 80% af afla spænska togarans Estai, sem
tekinn var af kanadískum varðskipum fyrir síðustu helgi,
hefðu reynst ókynþroska smáfiskur. Þar af reyndust 6%
aflans vera innan við 17 sentímetrar að lengd en fullvax-
in grálúða er um 60-70 sentímetra löng.
Þá virðist sem áhöfn togarans hafi haldið tvöfalt bók-
hald, annað fyrir Norðvestur-Atlantshafsfiskveiðinefnd
ina (NAFO) og hitt fyrir útgerð skipsins.
Smáfiskadráp af þessu tagi er óverjanlegt og í raun
fyrirlitlegt hvernig Spánveijar virðast umgangast auð-
lindir hafsins. Það er því furðulegt að stjórnvöld á Spáni
og Emma Bonino, sem fer með sjávarútvegsmál í fram-
kvæmdastjórn ESB, skuli reyna að veija þessa rányrkju.
Réttur Kanadamanna til að halda uppi löggæslu utan
landhelgi sinnar er vissulega umdeilanlegur. Það réttlæt-
ir hins vegar ekki smáfiskadráp.
Evrópusambandið og þá ekki síst Spánverjar hafa lengi
haft mjög slæmt orð á sér í fiskveiðimálum. Skammtíma-
gróði og stundarhagsmunir virðast ráða ferðinni við
stefnumótun en ekki umhyggja fyrir fiskimiðunum. Ein
helsta ástæða þess hve stíft Spánveijar sækja nú á fjar-
læg mið er að flest hefðbundin heimamið þeirra eru þurr-
ausin.
Þorskstofninn við Kanada er hruninn og bera þar
Kanadamenn sjálfir sem aðrar þjóðir mikla sök. Ef smá-
fiskadráp Spánverja verður látið óátalið mun grálúðu-
stofninn brátt heyra sögunni til.
EIMSKIP í SÓKIM
Markaðsvirði bréfa jókst
um tæpa 2 milljarða króna
14.500 hluthafar njóta þó batans aðeins takmarkað
Háskólasjóður Eimskips
Varðaf 47,5
milljónum
seminnar af veltu, á næstu þremur
árum, næði því að verða 18%-20%.
Augljóslega er landvinningastarf
sem þetta hárrétt stefna stjómenda
Eimskips. Fjárfestingar Eimskips á
erlendri grund hafa skilað félaginu
þeim ávexti að vegur þess hefur vax-
ið á alþjóðlegum markaði og skilað
félaginu stórauknum umsvifum og
tekjum. í þessum efnum eru stjórn-
endur félagsins á heimavelli og eru
að einbeita sér að því sem þeir best
kunna, flutningastarfsemi.
Fjárfest í þágu hverra?
Öðru máli gegnir á hinn bóginn
með geysilega hlutabréfaeign Eim-
skips á íslenska hlutabréfamarkaðin-
um, í gegnum dótturfélag sitt Burða-
rás, í fjölmörgum fyrirtækjum sem
eru í óskyldri starfsemi.
Slík eign félagsins var í árslok
1994 rúmir 1,5 milljarðar króna að
nafnvirði, en að markaðsvirði var
hlutabréfaeignin talin vera rétt tæpir
2 milljarðar króna, samkvæmt upp-
lýsingum frá Verðbréfaþingi íslands
og Opna tilboðsmarkaðnum. í árs-
byijun 1994 var markaðsverðið talið
vera tæpir 1,6 milljarðar króna.
Ef bornir eru saman þeir kostir að
Eimskip hefði fest fjármuni þessa á
árunum 1991 til 1994 í spariskírtein-
um ríkissjóðs, í stað þess að festa þá
í hlutabréfum þessara fyrirtækja, þá
hefðu hluthafar Eimskips átt liðlega
1,2 milljörðum króna meira í árslok
1994, en þeir áttu.
Munurinn var enn meiri í fyrra,
þegar litið var yfir þriggja ára tíma-
bil, árin 1991-1993, því þá var mun-
urinn samtals rúmir 1,4 milljarðar kr.
En það er hægt að reikna þessar
1200 milljónir króna á ýmsa vegu,
sem eigendurnir, hluthafar í Eimskip,
hafa mátt sjá á bak á þessu tímabili.
Til dæmis ætti 10% hluthafi í Eim-
skip nú 120 milljónum króna meiri
eign ef fjárfest hefði verið í spariskír-
teinum i stað hlutabréfafjárfestingar-
innar; 5% hluthafinn auðvitað helm-
ing þeirrar fjárhæðar, eða 60 milljón-
um meiri eign en hann á í dag og
HÁSKÓLASJÓÐURINN er næst-
stærsti hluthafinn í Eimskip. Hlut-
ur hans hefur vaxið úr 5,0% frá
árinu 1990 til ársloka 1994 í 5,4%,
vegna þess að í reglugerð sjóðs-
ins, sem ákveðin er af sljórn hans,
segir að helmingi arðs skuli varið
til hlutafjárkaupa í Eimskip. Há-
skóli Islands ræður engu um
stjórnun sjóðsins, heldur stjórn-
endur Hf. Eimskipafélags Islands.
Raunávöxtun Háskólasjóðs frá
1. janúar 1991 til ársloka 1994 var
að meðaltali 3,5%. Ef fjármunir
sjóðsins hefðu á sama tíma verið
ávaxtaðir í spariskírteinum ríkis-
sjóðs hefði það gefið 6,8% raun-
ávöxtun. Þannig ætti Háskólasjóð-
urinn rúmlega 47 milljónum króna
meiri eign, en hann átti í árslok
1994.
Háskólasjóður Eimskips er í
raun einskonar sjálfseignarstofn-
un. Ekkert í samþykktum sjóðsins
kveður á um hver er raunveruleg-
ur eigandi sjóðsins.
Stjórn sjóðsins er skipuð Herði
Sigurgestssyni, forstjóra Eim-
skips, Indriða Pálssyni, stjórnar-
formanni Eimskips, og Garðari
Halldórssyni, varaformanni stjóm-
ar Eimskips. Háskóli Islands á
engan stjórnarmann í sjóðnum og
hefur ekkert með stjórnun hans
að gera né ráðstöfun fjármuna
hans.
í árslok 1990, þegar sjóðurinn
átti 5,0% í Eimskip, nam nafnverð
hlutarins tæpum 47 milljónum
króna, en raunverulegt verðmæti
eignanna tæpum 316 milljónum
króna, á núgildandi verðlagi.
Eins og sést af meðfylgjandi
töflu var nafnvirði hlutafjár sjóðs-
ins í árslok 1994 komið í rúmar
73 milljónir króna, en raunveru-
legt verðmæti eignarhlutans stóð
þá í tæpum 350 milljónum króna.
Á árabilinu 1990 til 1994 vom
arðgreiðslur miðað við raunvera-
lega eign, greiddar til Háskóla
íslands, þessar: 1990 0,5%, 1991
0,7%, 1992 1,1%, 1993 1,1% og
1994 1,0%.
Vart verður séð, miðað við þá
arðsemi eignarinnar, sem Háskóli
íslands fær að njóta, að honum
takist að uppfylla þann lið í skipu-
lagsskrá sjóðsins, þar sem segir:
„Tilgangur sjóðsins er að stuðla
að velgengni Háskóla íslands, svo
og að styrkja efnilega stúdenta
til náms við háskólann eftir
ákvörðun háskólaráðs."
Ákvæðið í reglugerð sjóðsins,
sem vísað var til hér að ofan, um
að helmingi arðs skuli varið til
hlutafjárkaupa í Eimskip felur í
raun og vem í sér, að sjóðurinn
mun verða sífellt stærri hluthafi
i Eimskip, eftir því sem árin líða.
Það eina, sem sem gæti breytt
því, væri að til kæmi verulegt nýtt
hlutafjárútboð, en ekki virðist þörf
á því, miðað við núverandi eigin-
fjár- og eignastöðu félagsins.
Stjómendur, starfsmenn og hluthafar í Eim-
skip geta vel við þá arðsemi unað sem félag-
ið skilaði á síðastliðnu ári. Agnes Bragadótt-
ir lýsir því hér að enn vantar mikið upp á
að félagið hafi náð að vinna upp það tap sem
það mátti þola á ámnum 1991 -1993, af
hlutabréfaeign sinni í öðmm félögum.
EGAR markaðsvirði hluta-
bréfa í Eimskip um miðjan
mars í fyrra er borið saman
við markaðsvirði bréfanna
í gær, kemur á daginn að markaðs-
virði þeirra jókst um 1.864 milljónir
króna - fór úr 5,14 milljörðum króna,
í 7,0 milljarða króna. Þetta jafngildir
því að bréfin hafi hækkað í verðmæt-
um um 36,3%, sem er geysilega góð-
ur árangur. Hin góða afkoma Hf.
Eimskipafélags íslands á liðnu ári,
þar sem hagnaður samkvæmt árs-
reikningi reyndist vera 557 milljónir
króna, gerði það að verkum að ávöxt-
un hlutabréfa í Eimskip frá ársbyrjun
1991 til ársloka 1994 var jákvæð um
3,8% að meðaltali á ári.
Hér er um mikinn viðsnúning að
ræða, miðað við samskonar útreikn-
inga í fyrra, þar sem á daginn kom
að ávöxtunin var neikvæð um 4% á
ári, miðað við 1.1. 1991, neikvæð um
3,4% í árslok 1992, miðað við 1. jan-
úar 1991, en jákvæð um 4% í árslok
1991, miðað við ársbyrjun sama árs.
Ef ávöxtun hlutabréfa í Eimskip
frá ársbyijun 1991 til ársloka 1994
upp á 3,8% er borin saman við 3-5
ára spariskírteini ríkissjóðs, á sama
tíma, þá hafa spariskírteini gefið 6,8%
ávöxtun að meðaltali á ári.
Með slíkum samanburði, verður
niðurstaðan sú að hluthafar í Eimskip
hefðu getað fengið 14% meiri ávöxtun
á tímabilinu, með því að fjárfesta í
tekju- og eignarskattsfijálsum ríkis-
skuldabréfum.
í þessu samhengi er rétt að geta
þess að aðalstarfsemi Eirrtskips, flutn-
ingastarfsemin, hefði skilað hluthöfum
8% raunávöxtun í stáð 3,8%, ef ekki
hefðu tapast rúmlega 1,2 milljarðar
króna á tímabilinu á hlutabréfaeign ■
fyrirtækisins í gegnum Burðarás.
Mun betra en í fyrra
En einnig á þessu sviði er félagið
að bæta sinn hag, miðað við það sem
var um sama leyti í fyrra, því þá var
samanburðurinn á milli ávöxtunar
hlutabréfaeignarinnar og spariskír-
teina ríkissjóðs enn verri, þannig að
munaði yfir 1,4 milljörðum króna,
enda hafa hlutabréf á markaði hækk-
að um nálægt 25% á milli ára.
Engu að síður er fróðlegt að velta
því fyrir sér að raunávöxtun af flutn-
ingastarfseminni, að hlutabréfaeign-
inni frátalinni, hefði skilað hluthöfum
ofangreindri ávöxtun upp á 8%, sem
er jú nokkuð hærri ávöxtun en spari-
skírteini ríkissjóðs gefa.
Rétt er að vekja athygli á því, að
í grein um Eimskip, hér í Morgunblað-
inu fyrir einu ári, eða þann 12. mars
1994, var m.a. greint frá því að á
árinu 1993 hefði Eimskip náð 4%
raunávöxtun af aðalstarfsemi sinni,
flutningastarfseminni, í stað nei-
kvæðrar raunávöxtunar upp á 4% ef
fjármunirnir, sem bundnir voru í
hlutabréfaeign í gegnum Burðarás,
hefðu verið bundnir í spariskírteinum
ríkissjóðs..
Fraramistaða stjórnenda
Annar mælikvarði sem hægt er að
styðjast við, þegar reynt er að rýna
í hver frammistaða stjómenda fyrir-
tækja hefur verið, er að reikna út
vexti, sem eðlilegt er talið að þeir
skili á eigið fé fyrirtækja. Þannig má
líta á eigið fé hlutafélags sem lán á
áhættufjármagni frá hluthöfum fé-
lagsins. Af þeim sökum ætlast hlut-
hafar tií þess að fá ávöxtun á fé sitt
sem er nokkru hærri en hægt er að
fá eftir áhættuminni leiðum, til dæm-
is ríkisskuldabréfum, eins og áður
hefur verið bent á í hliðstæðum grein-
um á þessum vettvangi.
Ef notaðir eru meðalútlánsvextir
bankanna á verðtryggð lán, sem
mælikvarði á frammistöðu síðustu
fjögurra ára, kemur í ljós að Eimskip
vantar 247 milljónir króna upp á til
að skila þessum vöxtum. Hér er mið-
að við bókfært verð eigin fjár sam-
kvæmt ársreikningum.
Þessi mynd var enn verri í sam-
bærilegri grein í fyrra, þar sem fram
kom, miðað við sömu forsendur, að
Eimskip vantaði 434 milljónir upp á,
á árunum 1991 til ársloka 1993, tjl
þess að skila sambærilegum vöxtum.
Vantar 838 milljónir
með duldu fé
Ef litið er á ársreikning Eimskips
og tekið tillit til dulins eigin fjár, sam-
kvæmt skýringum í ársreikningi, er
afkoman enn verri fyrir árið 1994.
Ef dulið eigið fé er tekið með, vantar
838 milljónir króna upp á að rekst-
urinn skili meðalútlánsvöxtum á tíma-
bilinu 1991 til 1994.
Aftur er rétt að rifja upp hver út-
koma Eimskips var á þessu sviði,
fyrir einu ári þegar dulið eigið fé var
tekið með. Þá vantaði liðlega 900
milljónir króna upp á, til þess að sam-
bærileg ávöxtun næðist á eigið fé,
og náðst hefði á þriggja ára tímabili,
hefði eigið fé borið meðalútlánsvexti
bankanna á tímabilinu.
Ánægjulegir landvinningar
Eitt það ánægjulegasta sem fram
kom á aðalfundi Eimskips í síðustu
viku voru fregnir af vaxtarbroddi fé-
lagsins erlendis. Hlutdeild flutninga-
starfsemi og skyldrar starfsemi Eim-
skips erlendis jókst, þannig að tekjur
af starfseminni námu rúmlega 1,5
milljörðum króna árið 1994, sem var
um 16% af veltu félagsins. Veltuaukn-
ing á milli áranna 1993 og 1994
reyndist vera 22%. Stjórnendur fé-
lagsins lýstu því markmiði á aðalfund-
inum, að hlutfall þessa þáttar starf-
Háskólasjóður Eimskips í umsjá Eimskips TEKJUR: 1990 1991 1992 1993 1994
Vaxtatekjur og verðbætur 315.500 767.194 387.196 258.985 120.090
Arður frá Eimskip 3.737.954 7.008.664 7.810.868 5.920.539 6.621.081
Hagnaður fyrir hli'tdeild Háskóla íslands 4.053.534 7.775.858 8.198.064 6.179.524 6.741.171
GJÖLD:
Afhent Háskjólaráði 1.250.000 2.000.000 3.000.000 3.000.000 3.500.000
Hagnaður eftir hlutdeild Háskóla íslands 2.803.534 5.775.858 5.198.064 3.179.524 3.241.171
Nafnverð hlutabréfa í Eimskip 46.724.425 52.100.312 58.653.881 66.210.807 73.318.489
Eignarhlutur í Eimskip 5,0% 5,1% 5,2% 5,4% 5,4%
Raunverulegt verðmæti eigna á verðlagi í jan. 1995 315.608.308 325.671.752 292.183.964 275.625.683 349.103.016
Raunávöxtun eigna Háskólasjóðs Eimskips - 3,9% -9,3% -4,6% 27,9%
Raunávöxtun spariskírteina frá 1.1 1991 -1994 6,8%
Raunávöxtun Háskólasjóðs frá 1. jan. 1991 -1994 3,5%
Tap eigenda 1991 -94 m.v. 3-5 ára spariskírteini 47.514.214
Greiddur arður til Háskóia íslands, hlutfall af eign 0,5% 0,7% 1,1% 1,1% 1,0%
Arleg ávöxtun hluthafa í Eimskip 1991-94
30,8%
Raunávöxtun
hluthafa
í Eimskip
4,0%
1992 1993
1991

1994
Raunávöxtunar-
krafa 3-5 ára
spariskírteina
Ml L4% 6,7%
!■■■
1991 1992 1993 1994
Meðalvextir
vísitölubundinna
útlána bankanna
9,1% 9,3% 9,1%
8,0%
1991 1992 1993 1994
-5,1%
-10,2%
Afkoma Eimskips eftir vexti af eigin fé 1991-94
Hagnaður/tap eftir
vexti af bókfærðu
eigin fé
Hagnaður/tap eftir
vexti af eigin fé og
duldu eigin fé
1991 1993 1994
Hagnaður/tap sam-
kvæmt ársreikningi
Upphæðir í milljónum króna
37
1991
1992 1993

185
_■
-20 1994
1991 1992 1993
63
-450
1994
-585
Samanburður á raunávöxtun 1991-94
Raunávöxtunar- Raunávöxtun hluthafa 30i8,;
krafa 3-5 ára í Eimskip án hluta-
spariskírteina bréfaviðskipta
21,0%
£ 74% 6,7%
Ifiíti
'91 '92 '93 ’94
14,1%
13,1% I
'92 ■■
'91 ’93 '94
-4,6%
Raun-
ávöxtun
hluthafa
í Eimskip
4,0%
'92 '93
'91
Raunávöxtun
af hlutafjáreign
Eimskips
19,8%
’91 '92 '93
'94
-5,1% -4,9%
10,2% -16,2%
-13,4%
'94
Markaðsverðmæti hlutafjár í Eimskip 1991-94
Markaðsvirði
hlutafjár í iok árs
Markaðsverð hlutafjár í
Eimskip án hlutafjárviðskipta
7.783
6.548
1991 1992 1993 1994
1991 1992 1993 1994
Uppsafnaður
hagnaður/tap
vegna
hiutafjáreignar
1991 1992 1993 1994
8®QB
-1.416-1-235
1% hluthafinn ætti 12 milljónum
króna meiri eign.
Ef hver og einn hluthafi í Eimskip,
sem voru nákvæmlega 14.574 í árslok
1994, ætti jafnan hlut í fyrirtækinu,
ætti hver um sig 0,007% í félaginu,
sem er að sjálfsögðu tilbúið dæmi. Ef
við skiptum svo þeim Ijármunum sem
ávöxtun spariskírteina ríkissjóðs hefði
gefið hluthöfunum, umfram hluta-
bréfaeignina í Burðarási á ofangreindu
fjögurra ára tímabili, sem er liðlega
1200 milljónir króna, kemur á daginn
að hver hluthafi ætti í dag um 85
þúsund krónum meiri eign en hann á.
Þótt hlutabréf hafi stigið umtals-
vert í verði á liðnu ári, og arðsemi
hlutafjáreignar Burðaráss í ýmsum
óskyldum félögum því orðið jafngóð
og raun ber vitni, skal dregið í efa,
að fjárfestingarstefna stjórnenda
Eimskips, í öðrum og óskyldum fyrir-
tækjum, hafi verið í þágu hagsmuna
tæplega 15 þúsund hluthafa.
Fjárfesting stjórnenda Eimskips í
öðrum og óskyldum félögum, er auð-
vitað ekkert annað en áhættufjárfest-
ing. Því væri eðlilegast að eigendurn-
ir sjálfir, hluthafamir í Eimskip, hefðu
það á sínu valdi, að ákveða hvort
þeir kæra sig um að fjármunum þeirra
sé hætt með slíkri íjárfestingu.
Ef vilji íjöldans stendur ekkl til
slíkra fjárfestinga í öðmm og óskyld-
um rekstri, er sá kostur fyrir hendi
að selja bréf í Eimskip á markaði þar
sem gengi bréfanna er mjög hátt núna.
Síðustu viðskipti með bréf í Eimskip ■
fyrir aðalfund vom á genginu 5,16,
en hæst hefur gengi bréfa félagsins
verið 5,48. Rétt er að taka fram að
engin viðskipti hafa átt sér stað með
hlutabréf í Eimskip eftir að útgáfa
20% jöfnunarhlutabréfa var ákveðin á
aðalfundinum í síðustu viku.
Snúa þeir við blaðinu?
Vissulega fóru stjórnendur fyrir-
tækisins sér í engu óðslega í slíkum
fjárfestingum á liðnu ári, þar sem
einungis var fjárfest í hlutabréfum
fyrir rúma 21 milljón króna í þessum
félögum. Nú kann að vera lag fyrir
stjórnendur félagsins að snúa við
blaðinu og hefja sölu á hlut félagsins
í einstökum félögum á markaði, ekki
síst vegna þess að gengi hlutabréfa
er almennt mjög hátt.
Þannig fengju eigendurnir til ráð-
stöfunar hluta eigna sinna, sem þeir
hafa takmarkaðan aðgang að og hafa
notið afar takmarkaðrar arðsemi af,
þegar þeir hafa ekki beinlínis mátt
þola eignarýrnun.
Þannig væri það á valdi hvers og
eins hluthafa, hvernig hann vildi veija
'fjármunum sínum og stjórnendur Hf.
Eimskipafélags íslands gætu þar með
beint starfskröftum sínum heilum og
óskiptum að þeirri starfsemi sem þeir '■
kunna best, flutningastarfsemi.
Á bak við stjórn fyrirtækisins sem
tekur allar ákvarðanir um fjárfesting-
ar og hverskonar stefnumörkun er um
það bil 30% hlutafjáreignar félagsins.
Auk þeirrar 30% hlutafjáreignar
sem stjórn félagsins hefur yfir að
segja, bætist við 5,4% hlutur Háskóla-
sjóðs Eimskips og 1,55% hlutur Líf-
eyrissjóðs Eimskipafélags íslands.
Það orkar í raun tvímælis, hvort
þau hlutabréf eigi að hafa atkvæðis-
rétt á aðalfundum félagsins, þar sem
ráðstöfunarréttur atkvæðanna er ekki 1
í höndum eigenda bréfanna, heldur í
höndum stjórnenda Eimskips.
í 82. grein um hlutafélög laga
númer 2, 1995, segir m.a.: „Eigin : *
hlutir félags og hlutir, sem dótturfé-
lag á í móðurfélagi, njóta ekki at-
kvæðisréttar. Slíkir hlutir skulu ekki
taldir með þegar krafist er samþykk-
is allra hluthafa, ákveðins meirihluta
alls hlutafjár, eða þess sem farið er
með á hluthafafundi.“
Spurningin er sú hvort stjórnarseta
í viðkomandi félagi, eins og stjórnar-
seta forstjóra og stjórnarmanna Eim-
skips í sjóðunum, færir þeim aukið
vald í aðalfélaginu - í þessu tilviki
Eimskip. Markmið ofangreindrar
lagagreinar er augljóslega að tryggja
að svo verði ekki.
Þótt hvorki Lífeyrissjóður Eimskips
né Háskólasjóðurinn séu dótturfélög
Eimskips, þá er um svo sterk stjóm-
unartengsl að ræða á milli viðkom-
andi sjóða og Eimskips, að óhætt er
að fullyrða að atkvæðisréttur þeirra
atkvæða sem stjórnarmenn Eimskips
og forstjóri fara með, fyrir hönd sjóð-
anna, sé í það minnsta á gráu svæði.