Morgunblaðið - 09.04.1995, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 9. APRÍL 1995 13
ERLEIMT
FRÉTTIR
hins vegar aðra sögu. Samkvæmt
upplýsingum bandarísku alríkislög-
reglunnar, FBI, hefur glæpum held-
ur fækkað á síðustu árum. Á sjö-
unda áratugnum fjölgaði morðum
snarlega en í upphafi þess áttunda
fór að draga þar úr. Árið 1993
voru 24.530 morð framin í Banda-
ríkjunum, samkvæmt tölum FBI.
Óneitanlega er þetta há tala, hún
leiðir í ljós að 9,5 af hverjum
100.000 íbúum í Bandaríkjunum
falla fyrir morðingjahendi. En þetta
er hins vegar sama hlutfall og við
átti árið 1973. Innbrotum hefur
fækkað á landsvísu um rúm tíu
prósent á síðustu fjórum árum.
Skemmdarverk unglinga og smá-
glæpir ýmsir eru fátíðari í banda-
rískum borgum en í flestum borgum
Evrópu.
Þessar staðreyndir henta ekki
stjórnmálamönnunum og ná ekki
eyrum almennings. Stjómmála-
mennirnir reyna margir hveijir að
höfða til millistéttarinnar og ala
oftar en ekki á ótta almennings.
Látið er að því liggja að „spreng-
ing“ sé yfirvofandi í fátækrahverf-
unum og að „lýðurinn", sem er
dökkur á hörund, muni bijótast út
úr þeim. Þannig er leynt og ljóst
höfðað til kynþáttafordóma. Sú
staðreynd að 84% þeirra hvítu
manna sém myrtir eru falla fyrir
hendi hvítra illvirkja fer ekki hátt.
Nýjar tillögur
Það er af þessum sökum sem
ýmsar tillögur um refsingar hljóma
furðulega í eyrum Evrópumanna.
Þannig kom nýverið fram sú tillaga
í Arkansas, heimaríki Bills Clint-
ons, að teknar yrðu upp opinberar
hengingar. í Massachusetts, á aust-
urströndinni, sjálfu vígi umburðar-
lyndisins, hefur litið dagsins ljós
tillaga um að hver sá sem handtek-
inn er með meira en 400 grömm
af heróíni í fórum sínum verði tek-
inn af lífi. Tillögur þessar hafa ver-
ið settar fram í fullri alvöru og
vakið verðskuldaða athygli. Aðrar
sem heita mega raunhæfari gera
m.a. ráð fyrir því að dauðarefsing-
um verði beitt í afmörkuðum tilvik-
um (t.a.m. þegar um er að ræða
fjöldamorðingja, leigumorðingja
eða hermdarverkamenn) og þá verði
áfrýjunarrétturinn skertur til að
tryggja aukna skilvirkni og þar með
minni kostnað.
Þótt refsigleðin virðist hafa
gagntekið Bandaríkjamenn og 38
af 50 ríkjum hafi leitt dauðarefsing-
una í lög fer því fjarri að fram-
ganga ríkisstjóra í þessu viðfangi
sé sambærileg. Dauðarefsingar
eiga einkum fylgi að fagna í Suður-
ríkjunum. Raunar eru níu ríki í
suðrinu, sem stundum eru nefnd
„dauðabeltið" - í samræmi við
„Biblíubeltið“,„ryðbeltið“ og „sólar-
beltið" - , ábyrg fyrir um 80% pró-
sentum af þeim aftökum sem fram-
kvæmdar hafa verið frá 1976. í
Texas er allt stórt og það á einnig
við um dauðalistann. Þar hafa rúm-
lega 90 glæpamenn verið teknir af
lífí á síðustu 18 árum. Hins vegar
fjölgar á dauðadeildinni um fjóra
fyrir hvern einn sem banað er með
rafmagni, gasi eða lyfjum.
Úlfurinn og lögmálið
Samfélagsfræðingar af ýmsum
gerðum hafa fjallað um þessa sér-
stöðu Bandaríkjamanna hvað dauða-
refsingar varðar og fram hafa kom-
ið ýmsar skýringar. Dauðarefsingar
virðast höfða til tveggja þátta sem
blunda, að vísu misdjúpt, í banda-
rísku þjóðarsálinni. í fyrsta lagi ótt-
ast hinn almenni borgari þá upp-
lausn í samfélaginu, sem fjölmiðlar
vestra hamra svo mjög á. í annan
stað leiða vinsældir dauðarefsinga í
ljós ákveðna eftirsjá eftir fortíðinni
þegar landið var að byggjast frá
austri til vesturs og réttlætinu var
framfylgt án teljandi fyrirhafnar. í
heimspekilegum efnum einkenna
einfaldar hugmyndir um blessun,
verðleika og réttlæti í anda Kalvins
einnig mjög alla lífsafstöðu alþýðu
manna vestra. í Bandaríkjunum birt-
ast þannig sannindin í ljóði Kiplings
um lögmál frumskógarins; úlfurinn
sem virðir það mun dafna en úlfur-
inn sem brýtur það deyr.
ERU ÞEIR AÐ FÁ’ANN?
Tíu punda birt-
ingur úr Skaftá
ENN er slæmt ástand á sjóbirt-
ingsveiðislóðum, ís yfir vötnum og
ísrek víða þar sem sér á vatn. Þó
hefur skánað nokkuð síðustu daga,
en veiði hófst í illviðri síðustu
helgi. Það var þó ekki alveg rétt
að menn hafí einungis verið að
fá’ann í Varmá. Heppnir veiði-
menn settu einnig í fiska á öðrum
degi í Skaftá fyrir landi Nýjabæj-
ar. 17 fiskar, allt að 10 pundum
veiddust.
„Það var ekki veiðandi á laugar-
daginn, en ástandið var betra á
sunnudaginn og þá fengum við
rífandi veiði, 17 sjóbirtinga á tvær
stangir. Þeir stærstu voru 8 og
10 punda og í aflanum voru einn-
ig 5 og 6 punda fískar. Enginn
smærri en 3 pund,“ sagði Hallberg
Svavarsson sem var við veiðar í
Nýjabæjarlandi í Skaftá ásamt
Björgvin Gíslasyni og eiginkonum
þeirra beggja. Hallberg sagði að
fiskarnir hefðu veiðst jöfnum
höndum og flugu og spún og sú
fluga semn best gaf hafi verið
svartur Nobbler. Dentist gaf einn-
ig físka, en flugurnar voru hnýttar
á stóra straumfluguöngla. „Björg-
vin er búinn að vera fyrstu dagana
á þessu svæði í fjögur ár og þetta
er langbesta veiðin. í samanburði
fengust tveir fískar í fyrra,“ bætti
Hallberg við.
Ástandið slæmt
eða skánandi...
Benedikt Lárusson, fyrrum for-
maður Stangaveiðifélagsins Birt-
ings á Klaustri, sagði að lítið væri
farið að renna fyrir sjóbirting á
þeim slóðum. Bæði væri ástandið
á ánum yfirleitt slæmt enn sem
komið væri og svo væru margir
landeigendur mótfallnir vorveið-
inni þar sem menn legðu meira
upp úr þvi að leyfa sjóbirtingnum
GUNNAR t.v. og Sigurður
Rósarssynir með vænan sjó-
birting úr Varmá. Myndin er
frá opnuninni á dögunum.
að komast til sjávar þannig að
hann gengi aftur vænni er sumri
hallaði. „Menn hafa þó aðeins
reynt, en það fer fáum sögum af
árangrinum. Þó hefur ástandið
batnað og ég gæti trúað því að
það væru að koma skilyrði til góðr-
ar veiði,“ sagði Benedikt.
Þröstur Elliðason sagði ástandið
það sama við Rangárnar og fyrstu
dagana. Engin veiði hefur verið
og aðstæður afleitar. Merkingar-
verkefnið sem þar stendur fyrir
dyrum bíður því enn um sinn.
Þröstur sagðist allt eins reikna
með því að veiði gæti ekki hafist
fyrr en undir næstu mánaðamót..
Hvassviðri
tefur
göngu-
mann
„FERÐ Ingþórs hefur gengið
mjög vel, ef fimmtudagurinn er
undanskilinn, en þá voru 9 vind-
stig og hann varð að halda kyrru
fyrir í tjaldinu allan daginn,“
sagði Ragna Finnsdóttir, eigin-
kona Ingþórs Bjarnasonar, sem
nú er á leið frá Akureyri til ísa-
fjarðar á gönguskíðum.
Ingþór lagði af stað á sunnu-
dagsmorgun og sagði Ragna að
á fimmtudagskvöld hefði hann
verið búinn að ganga 89 kíló-
metra. „Hann varð að hafast við
í tjaldinu allan fimmtudaginn, en
þá var hann staddur vestan við
Hanskafell, norðan Langjökuls.
Hann lét vel af sér og kvaðst
hafa eytt deginum í að hlusta á
útvarpið. Þetta hvassviðri tefur
hann auðvitað, en hann ætlar sér
að vinna tímann upp á næstu
dögum, svo hann komi til ísa-
fjarðar á skírdag, eins og að var
stefnt."
Ragna sagði aðspurð að hún
væri alveg róleg þótt eiginmaður-
inn væri einn á fjöllum. „Ég veit
að hann er vel búinn að öllu leyti
og hann lætur björgunarsveitar-
menn á leiðinni vita reglulega
af sér.“
Endurgreiðsla
virði saukaskatts vegna
fjárfestiogar í hótel- og
gistirými á árinu 1993.
Samkvæmt heimild í ákvæði til bráðabirgða III í lögum
nr. 122/1993, um breytingar í skattamálum, sbr. 9. gr.
laga nr. 45/1995, um breyting á lögum nr. 50/1988, um
virðisaukaskatt, með síðari breytingum, hefur
fjármálaráðherra gefið út reglugerð nr. 199/1995, um
endurgreiðslu virðisaukaskatts vegna fjárfestingar í
hótel- og gistirými á árinu 1993.
Rétt til endurgreiðslu hafa skattskyldir aðilar, sem
stunda útleigu á hótel- og gistirými og annarri
gistiþjónustu eða leigja út slíkan rekstur, og fjárfestu
í þeirri starfsemi á árinu 1993.
Endurgreiðsla skal að hámarki nema 17% af eignfærðri
nýfjárfestingu, sem bar virðisaukaskatt á árinu 1993, í
fasteignum og búnaði í gistirými. Fjárhæð endur-
greiðslu er ákvörðuð þannig að reiknuð er út heildar-
fjárhæð virðisaukaskatts samþykktra endurgreiðslu-
þeiðna, og ef heildarfjárhæð er hærri en 10 m.kr. lækkar
hlutfall endurgreiðslu samsvarandi þannig að heildar-
endurgreiðsla verði 10 m.kr. Endurgreiðslufjárhæð
hvers og eins aðila er deilt í tvær jafnar fjárhæðir sem
greiddar verða út 1. nóvember 1995 og 1. apríl 1996.
Endurgreiðsla er háð skilyrði um að aðilar hafi með
höndum rekstur gistiþjónustu öll uppgjörstímabil ársins
1994 og fyrstu tvö uppgjörstímabil ársins 1995 vegna
endurgreiðslu á árinu 1995 og öll uppgjörstímabil
ársins 1995 og fyrsta uppgjörstímabil ársins 1996 vegna
endurgreiðslu á árinu 1996.
Aðilar sem rétt eiga á endurgreiðslu skulu senda
virðisaukaskattsskrifstofu ríkisskattstjóra beiðni um
endurgreiðslu á sérstöku eyðublaði sem ríkisskattstjóri
gefur út, ásamt ársreikningi og afriti af leyfisbréfi til
gististaðarekstrar. Beiðni ásamt fylgigögnum skal
berast ríkisskattstjóra fyrir 1. maí 1995.
Nánari upplýsingar veitir virðisaukaskattsskrifstofa
ríkisskattstjóra.
RSK
RÍKISSKATTSTJÓRI