Morgunblaðið - 18.08.1995, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 18. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR: EVRÓPA
Slagorð Miðflokksins óvinsælt í flokknum
NJA-slagorð Miðflokksins mælist ekki alls staðar vel fyrir.
Frambj óðendur
neita „njá“-inu
Kaupmannahöfn. Morgunblaðid.
NJÁ-slagorð sænska Miðflokksins í
kosningabaráttunni fyrir Evrópu-
þingskosningarnar 17. september
hlýtur dræmar undirtektir leiðandi
flokksmanna. Tveir helstu frambjóð-
endur flokksins eru báðir stuðnings-
menn ESB og því ósáttir við að vera
settir undir svo máttlaust slagorð.
Þau Karl Erik Olsson og Karin
Starrin, sem bæði hafa setið á Evr-
ópuþinginu síðan um áramótin, eru
bæði ósátt við að segja „Njá“ við
Evrópusamstarfinu, eins og flokk-
urinn vill. Þau eru einlægir stuðn-
ingsmenn ESB-aðildar og álíta að
slagorð flokksins eigi illa við þau og
afstöðu þeirra, auk þess sem það
lýsi ekki stefnu flokksins. Hún ein-
kennist meðal annars af því að
styrkja einstök svæði og ákvörðun-
arrétt þeirra.
Miðflokkurinn býður fram þijá
lista til Evrópuþingskosninganna.
Olsson og Starrin eru efst hvort á
sínum listanum, meðan Hans Lind-
kvist, sem leiddi baráttuna gegn
ESB-aðild, er efstur á þriðja listan-
um.
Bildt gagnrýnir
Evrópustefnu
CARL Bildt, formaður sænska
Hægriflokksins, gagnrýndi í vik-
unni stjórn jafnaðarmanna harðlega
fyrir hvemig hún hefur haldið á
málum innan Evrópusambandsins
frá því að Svíar gerðust þar aðilar
um áramótin. Á blaðamannafundi
sagði hann nauðsynlegt að Svíar
létu meira til sín taka en raunin
hefðu verið til þessa innan ESB.
Bildt gagnrýndi m.a. Göran Pers-
son fjármálaráðherra fyrir að hunsa
ítrekað fundi evrópskra fjármála-
ráðherra og taka sér þess í stað
frí. Þetta hefði grafið undan trausti
á Svíum innan Evrópusambandsins
og dregið verulega úr áhrifum
þeirra. Þá gæti Jafnaðarmanna-
flokkurinn, sem væri klofinn í af-
stöðu sinni til ESB-aðildar ekki
heldur tryggt Svíum nægileg áhrif
innan valdastofnana sambandsins.
Á blaðamannafundinum var Bildt
spurður að því hvers vegna Evrópu-
sambandsaðildin hefði ekki komið
efnahagslífi Svíþjóðar til góða.
Sagði hann efnahagsvanda Svía
vera hmmtailbúinn. „Evrópusam-
bandinu er ekki um að kenna held-
ur Göran Persson," sagði Bildt.
Bildt sagði að brýn nauðsyn
væri á því að Svíar tækju þátt í
efnahagslegum og peningalegum
samruna ESB-ríkjanna (EMU) ef
þeir ættu að ná tökum á efnahags-
málum sínum.
ESB vill eftirlit
með kjarnorku-
tilraunum
Brussel. Reuter.
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evrópu-
sambandsins vonast til að væntan-
legur fundur kjarnorkusérfræðinga
ESB-ríiq'a með frönsku stjóminni
muni útkljá hvemig hátta megi
heimsóknum embættismanna ESB
til Mururoa-rifs, þar sem Frakkar
framkvæma kjarnavopnatilraunir
sínar.
í bréfí framkvæmdastjómarinnar
til Michel Barniers, Evrópumálaráð-
herra Frakklands, sem gert var
opinbert á miðvikudag, er lagt til
að á fundinum skuli umhverfísáhrif
tilraunanna einnig rædd.
í síðustu viku féllust Frakkar á
að leyfa óháðum vísindamönnum,
þar á meðal vísindamönnum á veg-
um Evrópusambandsins, að heim-
sækja tilraunasvæðið að tilraunun-
um loknum. Að fá aðeins aðgang
að tilraunasvæðinu eftir að tilraun-
irnar hafa verið gerðar finnst fram-
kvæmdastjórninni ófullnægjandi og
er nú að kanna hvað möguleika hún
hefur á afskiptum af framkvæmd
þeirra.
Lögsaga framkvæmda-
stjórnarinnar óviss
Vandinn liggur í túlkun 34.
greinar EURATOM-samningsins,
sem fjallar um kjamorkumál aðild-
arlanda ESB. Greinin kveður á um,
að þegar um „sérstaklega hættuleg-
ar“ tilraunir er að ræða, sem muni
hafa áhrif á yfírráðasvæði annarra
aðildarríkja, sé samþykkis fram-
kvæmdastjómarinnar icrafizt.
Ekki hefur enn verið kveðið upp
úr um þessa lögfræðilegu spum-
ingu. Þess er beðið, að nokkrir
meðlimir framkvæmdastjórnarinn-
ar komi úr sumarfríi, sem verður í
byijun september. Þegar þar að
kemur verða tilraunirnar þegar
hafnar.
ERLENT
Bosníiistjórn neitar
að hitta Carl Bildt
Za^reb. Reuter.
HATTSETTIR embættismenn Bosn-
íustjórnar neituðu í gær að hitta
Carl Bildt, sáttasemjara Evrópusam-
bandsins (ESB) og fyrrum forsætis-
ráðherra Svíþjóðar, og sögðu að frið-
artillögur hans væru úreltar. Króat-
ar hafa einnig neitað að tala við
Bildt og virðast tillögur Bandaríkja-
manna nú vera efst á baugi í Bos-
níu og Króatíu.
Bildt hefur ekki verið sáttasemj-
ari ESB í fyrrum Júgóslavíu nema
í nokkrar vikur og nú þegar eru
fréttaskýrendur farnir að hafa á
orði að hann sé að sökkva í fen
balkanskrar þrætubókar og refskák-
ar stórveldanna.
Ýmist lofaður eða gagnrýndur
Bildt var ýmist lofaður sem maður
hreinskilinn og staðfastur eða gagn-
rýndur fyrir að vera barnalegur og
hrokafullur þegar hann kom til
starfa í júní. Þá var hann fullur orku
og byijaði af krafti.
Nú er haft eftir ónefndum
stjórnarerindreka að Bildt finnist
hann vera „skilinn út undan í augna-
blikinu".
Hann brást hins vegar kokhraust-
ur við viðbrögðum Bosníumanna í
gær og sagðist hvort sem er ekki
Tillögur Banda-
ríkjamanna víkja
sendimanni ESB
til hliðar
hafa haft tíma til að tala við Mo-
hamed Sacirbey, utanríkisráðherra
Bosníu. Ein ástæða fyrir viðbrögðum
Bosníustjórnar kann að vera að Bildt
ræddi við serbneska aðskilnaðar-
sinna í Genf í síðustu viku. Hins
vegar var haft eftir bosnískum emb-
ættismanni að tilgangurinn hefði
verið að sýna samstöðu með Króöt-
um, sem teldu Bildt óæskilegan.
Móðgaði Króata
Bildt tókst að koma sér úr náð-
inni hjá Króötum þegar hann lýsti
yfir vanþóknun sinni á ákvörðun
stjórnvalda í Zagreb um að hrekja
Serba brott frá Krajina-héraði í
Króatíu með hervaldi og sagði að
Franjo Tudjman forseti ætti á hættu
að vera sóttur til saka fyrir stríðs-
glæpi. Eftir atburði gærdagsins virð-
ist hann hafa komið sér út úr húsi
bæði í Zagreb og Sarajevo.
Vandræði Bildts hófust hins vegar
þegar Bandaríkjamenn höfnuðu
samkomulagi, sem hann hafði gert
við ráðamenn í Serbíu um að þeir
viðurkenndu Bosníu. Sagt er að þá
hafi Bildt verið kominn á fremsta
hlunn með að segja af sér.
Bildt viðurkenndi í gær að tillögur
sínum hefði verið ýtt til hliðar, en
skoraði á Bandaríkjamenn að taka
nú af skarið. „Við í Evrópu höfum
verið að þrýsta á Bandaríkjamenn
að láta að sér kveða,“ sagði Bildt í
Sarajevo. „Að minni hyggju er ekki
hægt að knýja fram lausn án þriggja
lykilaðilja; Bandaríkjamanna, ESB
og Rússa. Lengi vel hefur ekkert
bólað á Bandaríkjamönnum, en nú
eru þeir mættir til leiks. Við höfum
dregið okkur í hlé til að sjá hvort
þeir geta fengið hjólin til að snúast.“
Forveri Bildts, breski jafnaðar-
maðurinú David Owen, var einnig
fullur sjálfstrausts þegar hann hóf
störf, en þegar hann fór frá var
hann sneyptur og sakaði Bandaríkin
um að styðja friðarumleitanir sínar
aðeins með hálfum huga.
Þeir, sem eru kunnugir Bildt,
segja að hann muni ekki una sér í
aukahlutverki. Bretar og Frakkar
vilja hins vegar að hann gegni starfi
sínu áfram.
Reuter
Minningarathöfn í E1 Salvador
BENDIK Eika, bróðir eins Norðmannanna,
sem fórust þegar farþegaflugvél hrapaði í
fjallshlíð í E1 Salvador fyrr í síðustu viku, set-
ur hér norska fánann á slysstað. Sextíu og
fimm manns fórust með vélinni og voru fimm
Norðmenn þar á meðal. Svarti kassinn með
upptökum úr stjórnklefa Boeing 737-vélarinn-
ar hefur ekki fundist.
Tsjetsjenskir skæru-
liðar afvopnast
Moskvu. Reuter.
Efast um
áhrif AZT
á alnæmi
Boston. Reuter. .
BANDARÍSKIR vísindamenn
birtu á miðvikudag niðurstöð-
ur rannsóknar, sem gerð var
á 1600 sjálfboðaliðum með
alnæmisveiruna og leiddi í ljós
að lyfið AZT heldur sjúkdómn-
um ekki í skefjum þegar það
er gefið á frumstigum hans.
Könnunin, sem birt var í
tímaritinu New England Jour-
nal of Medicine, bætist við
ýmsar aðrar rannsóknir, er
gefið hafa til kynna að lyfið
AZT sé ekki jafn áhrifamikið
og talið var. Læknar hafa í
nokkur ár gefið AZT um leið
og sjúklingar hafa greinst með
veiruna, sem veldur alnæmi.
LEIÐTOGAR tsjetsjenskra skæru-
liða héldu í gær áfram samningavið-
ræðum sínum við Rússa. Enn blossa
bardagar upp öðru hvoru á afmörk-
uðum svæðum en sífellt fleiri skær-
uliðar afhenda Rússum vopn sín,
líkt og kveðið er á um í samkomu-
lagi sem undirritað var í lok síðasta
mánaðar.
Vladimír Zorin, einn samninga-
manna Rússa, sagði við Interfax-
fréttastofuna að ástandið hefði
skánað mjög í Tsjetsjníju og að
skæruliðar í sex byggðum til viðbót-
ar hefðu ákveðið að fara að for-
dæmi íbúa bæjarins Zandak. Skær-
uliðar þar afhentu Rússum vopn sín
á miðvikudag.
Talsmaður rússneska innanríkis-
ráðuneytisins sagði hins vegar að
komið hefði til harðra átaka við
bæin Achkoi-Martar, suðaustur af
höfuðborginni Grosní.
Enn tekist á
Einn Rússi féll í átökunum og
sjö særðust, þar af sex er brynvörð
bifreið þeirra ók á jarðsprengju.
Fulltrúar jafnt Tsjetsjena sem
Rússa héldu til Ackhkoi-Martar til
að reyna að stilla til friðar þar á ný.
7'ass-fréttastofan sagði skæru-
liða í mörgum helstu borgum
Tsjetsjníju, s.s. Gudermes og Shali,
hafa afhent vopn sín.
Rússar hafa sett það skilyrði fyr-
ir því að sveitir þeirra hverfi á brott
frá Tsjetsjníju að skæruliðar af-
vopnist.