Morgunblaðið - 30.09.1995, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 30. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREIIMAR
<
I
i
Eru þessi tæki til góðs fyrir bömin? Björg Guðjónsdóttir úr faghópi um sjúkra-
þjálfun skrifar um hopprólur, göngugrindur og bamastóla.
Sjúkra-
þjálfarinn
segir
Það er ekki
allt best
sem bam-
inu þykir
HREYFIÞROSKI barna einkennist
af ferli sem þróast eftir ákveð-
inni röð sem við getum séð fyrir
um. Þannig vitum við að flest
börn ná að sitja á svipuðu aldursskeiði, fara
að ganga á svipuðum aldri o.s.frv. Þroski
er alltaf aðeins breytilegur milli barna. Einn-
ig hreyfa þau sig á mismunandi hátt til að
ná sama markmiði. Tvö börn setjast ekki
endilega upp á sama hátt og sama barn
getur sýnt mismunandi göngulag þegar að-
stæður eru ólíkar.
Öll heilbrigð böm hafa það þó sameigin-
legt að vera með innbyggða hreyfivirkni og
áhuga. Þau eyða ótrúlegri orku í að hreyfa
sig um, skoða og læra á heiminn í kringum
sig. Þegar við horfum á smábarn, á hvaða
aldri sem er, sjáum við að það er stöðugt
að hreyfa sig. Það fer úr einni stöðu í aðra,
veltir sér, sest upp, leggst niður, situr og
snýr sér á rassinum, stendur upp o.s.frv.
Þegar það er kyrrt sést einnig hreyfing,
barnið mjakar sér til í setstöðu, hreyfir fæt-
ur og hendur. Þegar bam lærir nýja hreyf-
ingu endurtekur það hana aftur og aftur.
Þessi stöðuga hreyfíng er mikilvæg fyrir
hreyfiþroska barnsins því það er að þróast
frá sínum ungbarnahreyfíngum upp í það
er enn algengt að foreldrar
kaupi ýmiss konartæki fyrir
böm á fyrsta ári í þeim til-
gangi að örva þau sem mest.
Hér er átt við hopprólur og
ýmiss konar bamagöngugrind-
ur.
Foreldrum er þó oft ókunn-
ugt um kosti og galla slíkra
tækja. Þeir sjá þó fljótt að
þegar börnin era sett í þessi
tæki era þau yfirleitt ánægð
og vilja gjaman vera sem
lengst. Það getur orðið til þess
að foreldrar nota tækin fyrir
böm sín til að fá ofurlítinn frið
til að sinna öðra. Og á heimil-
um þar sem era græjur í hveiju
skoti, s.s. tölvur með margm-
iðlunarútbúnaði, faxtæki, far-
símar, símsvarar o.s.frv. þykir
ekki tiltökumál þó ungbarnið
hafi líka sínar græjur. En eru
þessi tæki til góðs fyrir börnin?
Hopprólur
HÉR LAFI ég og get ekki annað.
Hopprólur gera barninu
kleift að hoppa upp og niður
með því að spyrna fótum í
gólfið. Mörgum börnum finnst
þetta mikil skemmtun, meðan
öðrum líður illa og mótmæla
að vera í þeim. En hoppróla
er ekki tæki sem ýtir undir
eðlilegan hreyfiþroska. Að
spyrna sér upp og niður með
fótum er afar einhæf hreyfing.
Bamið vantar möguleika til að
að ná vel stjómaðri hreyfíngu í uppréttri
stöðu.
Þessi stöðuga virkni og vinna barnanna
sem oft virðist í okkar augum tilgangslaus
orkusóun er í raun mikilvæg þjálfun. Þetta
er leikur hjá baminu. í gegnum leikinn lær-
ir það hreyfíngar og að laga sig að um-
hverfí. Það er þjálfa upp jafnvægi, samhæf-
ingu hreyfinga, bæta líkamsvitund og skynj-
un og auka vöðvastyrk. Góður vöðvastyrkur
kringum liðamót er nauðsynlegur til að barn-
ið fái góða líkamsstöðu sem er svo forsenda
fyrir mjúkum, vel stjómuðum hreyfíngum
líkamans. Best er því að gefa barni sem
mesta möguleika á að hreyfa sig sjálft.
Allir foreldrar vilja barninu sínu það besta
og era tilbúnir að gera margt til að örva
það og koma til þroska. Það hefur verið og
flytja sig úr einni stöðu í aðra og fær ekki
tækifæri til að læra nýjar hreyfingar. Lítil
hreyfing og áreynsla verður í bol, handleggj-
um og höndum. Barnið fær ekki þjálfun
fyrir efri hluta h'kamans.
Hjá bömum sem hafa verið mikið í hopp-
rólum eru dæmi um að þau endi með mjaðm-
ir innsnúnar og þar af leiðandi skakka og
snúna fætur.
Mikil aðgát þarf að vera þegar barn er í
hopprólu því barnið getur rekist utan í dyra-
stafinn eða flækt sig í snúrunum sem halda
rólunum uppi.
Göngugrindur
Margir trúa því að göngugrindur flýti
fyrir því áð barnið fari að ganga óstutt. Við
rannsóknir hefur vissulega verið fundið út
að regluleg og mikil notkun á göngugrindum
hafí áhrif á vissa þætti göngu hjá smáböm-
um en ekki til hins betra. Þau era ekki fyrri
til að ganga, auk þess sem göngulag barn-
anna verður hvorki eðlilegt né hagstætt með
tilliti til orkueyðslu. Þegar börn ganga í
göngugrind sést skýrt að bolur og fætur eru
í beygju, oft era bömin ósamhverf þ.e. þau
nota aðra hlið líkamans meira en hina og
mörg ganga á tánum. Þetta bendir til að
göngugrindur geti haft áhrif til hins verra
á þróun göngu hjá smábömum.
Barnið notar efri hluta líkamans lítið og
ef notkun göngugrindar er mikil tapar það
af mikilvægum undirbúningi fyrir stjóm efri
útlima.
Þó að frekari rannsókna sé þörf á áhrifum
göngugrinda mæla flestir sjúkraþjálfarar
ekki með notkun göngugrinda hjá smáböm-
um sem þroskast eðlilega.
Ólíkt hopprólum era göngugrindurtaldar
vera hættuleg tæki fyrir börn. Mörg böm
meiðast í grindunum. Sem betur fer eru
meiðslin oftast lítilsháttar s.s. klemmdir
fingur, mar, brotnar tennur. Slysin geta þó
orðið alvarlegri ef bömum tekst að hvolfa
grindunum eða ganga fram af stigapalli.
Erlendis hafa orðið dauðsföll í slíkum slys-
Barnastólar
Litlir barnaöryggisstólar eru mikið þarfa-
þing þegar bömin eru í bíl. Stólarnir eru
fyrst og fremst öryggistæki og þjóna því
hlutverki vel. Þessa stóla er farið að nota
þegar börnin era mjög ung. Börnin era hálf-
sitjandi í stólunum sem getur verið mjög
þreytandi fyrir þau í langan tíma sérstak-
lega þau yngstu sem ekki eru komin með
stjórn á höfði og bol. Fyrir foreldra eru þetta
þægilegir stólar, auðvelt að halda á þeim
og auðvelt að leggja þá frá sér hvar sem
er. Það eykur hættuna á að bömin séu látin
vera of mikið í þeim yfír daginn með sömu
afleiðingum og tækin sem ég hef áður rætt
um. Barnið hefur minni möguleika á að æfa
upp fjölbreyttar hreyfíngar sem reyna á all-
an líkamann.
Foreldrar ættu því að nota framangreind
tæki fyrir börn sín í hófi. Það er miklu betri
örvun og hvatning fyrir börnin að fá að
fara um á gólfinu, rannsaka umhverfíð,
draga sínar ályktanir og læra af reynsl-
unni. Með því leggja foreldrar góðan grunn
að góðri líkamsstöðu og hreyfifærni barn-
anna sinna, auk þess sem hæfileg líkamleg
áreynsla verður eðlilegur hluti af lífinu.
Margir telja að það sé víst nógu snemma
sem börn hætta að hreyfa sig, hringja í vin-
inn í næsta húsi (það er of langt að ganga)
og spyrja hann: Viltu koma í tölvuleik?
S VR býður enn lægstu
fargjöld á Norðurlöndum
Opið bréf til Helga Hjörvars, vara
borg-arfulltrúa Reykjavíkurlistans
stæðisflokksins er nú
unnið að bættum hag
fjölskyldufólks. Unnið
hefur verið við gang-
stéttir og göngustíga í
borginni og nú segja
hjólreiðamenn að meira
hafí verið gert til að
auðvelda þeim að kom-
ast hindrunarlaust um
borgina á síðasta miss-
eri en á næstu tíu árum
á undan. Þessar endur-
bætur koma líka öldruð-
Ingibjörg
Stefánsdóttir
greinar um málefni
SVR.
Lægsta fargjald á
Norðurlöndum
í þeirri seinni leggur
þú m.a. til að tekið yrði
upp svæöafyrirkomulag
eins og þeir sem ferðast
hafa með strætisvagni
í Kaupmannahöfn
þekkja. Þá myndi sé
sem tæki strætisvagn
úr Breiðholti eða Graf-
arvogi niður í miðbæ
borga mun meira en sá
sem færi frá Lækjar-
torgi og inn í Hamra-
hlíð svo dæmi sé tekið.
Kæri félagi!
VIÐ, sem störfuðum saman að
sigri Reykjavíkurlistans, áttum sam-
eiginlegar hugsjónir sem við börð-
umst fyrir. Við vildum breyta for-
gangsröðinni og leggja áherslu á að
bæta fjármálastjórn borgarinnar. Við
vildum líka gera meira fyrir bama-
, fjölskyldur, bæta aðgengi fatlaðra,
bæta almenningssamgöngur og auð-
velda gangandi og hjólandi vegfar-
endum að komast leiðar sinnar í
borginni okkar.
Nú, þegar rúmt ár er liðið síðan
Reykjavíkurlistinn tók við völdum,
hefur margt áunnist. Tekið hefur
verið til í fjármálum borgarinnar og
stjórnkerfi. Sem lítið dæmi um þá
hreingerningu má nefna að risnu-
og ferðakostnaður borgarinnar á
fyrstu sex mánuðum ársins var mini
en 'A af þeirri upphæð sem fór í
þennanlið á meðan sjálfstæðismenn
*v réðu ríkjum.
Margt hefur áunnist
Biðlistar eftir barnaheimilispláss-
um hafa styst, enda hefur mikil
áhersla verið lögð á uppbyggingu
barnaheimila. Mikið og gott starf
hefur verið unnið í æskulýðsmálum
og er Hitt húsið merki um það. í
stað monthýsa og minnisvarða Sjálf-
um, fötluðum og blindum til góða.
Það er skiljanlegt, að þú, svona
önnum kafínn maður, hafír ekki tíma
til að fylgjast með öllu því jákvæða,
sem verið er að gera í borginni okk-
ar. Nýlega birtist eftir þig grein í
Morgunblaðinu þar sem þú gagn-
rýndir hækkun fargjalda SVR.
Greinin lýsti fullkominni vanþekk-
ingu þinni á málefnum SVR og
stjómun Reykjavíkurborgar undan-
farin misseri. Ég veit ekki til að þú
hafír rætt mál SVR á fundi borgar-
málaráðs Reykjavíkurlistans. Reynd-
ar hafa þau mál verið rædd þar. Af
einhverjum ástæðum sást þú þér
ekki fært að mæta á þann fund.
Hins vegar fannstu þér tíma til þess
að skrifa ekki bara eina heldur tvær
Fyrir flesta farþega Strætisvagna
Reykjavíkur myndi þetta því þýða
hækkun fargjalda. Ef við berum
saman fargjald SVR annars vegar
og í öðrum höfuðborgum Norður-
landa þá er það enn, eftir hækkun,
lægst hér í Reykjavík. Reyndar er
samanburður svolítið flókinn þar sem
í þessum borgum er notast við áður-
nefnt zonu-kerfí. _ Þó má geta þess
að meðalverðið í Ósló er 160 kr. fyr-
ir ferðina, 120 kr. í Stokkhólmi og
Kaupmannahöfn en heilar 200 kr. í
Helsinki. Fargjöld SVR eru líka mun
lægri en fargjöld Almenningsvagna
sem starfa í nágrannasveitarfélögum
okkar. í mörgum þeirra ráða sjálf-
stæðismenn, sameiginlegir andstæð-
ingar okkar.
Hagur aldraðra og
barnafólks skiptir máli,
segir Ingibjörg Stef-
ánsdóttir, og eftir
hækkunina borga börn
o g öryrkjar jafnlítið eða
minna fyrir að ferðast
með SVR.
Fargjald öryrkja
áfram 25 krónur
Nú getur verið að þú sem fram-
kvæmdastjóri Blindrafélagsins, sem
er eitt aðildarfélaga Öryrkjabanda-
lagsins, hafír séð ástæðu til þess að
veija þarna hag þíns fólks. Sé ástæð-
an sú hefur þér því miður sést yfír
mikilvægar hliðar málsins. Stað-
reyndin er að eftir breytingar á verð-
skrá SVR borga öryrkjar enn sama
fargjald eða 25 kr. fyrir hveija ferð,
þannig að breytingarnar bitna ekki á
þeim. Þú hefur kannski ekki heldur
tekið eftir því, að nú fá böm frítt far
með strætó upp að sex ára aldri, en
áður þurfti að borga 25 kr. fyrir fjög-
urra til sex ára gömul börn. Þú gleym-
ir líka að fargjald barna á aldrinum
sex til tólf ára er enn það sama eða
25 krónur. Eftir hækkanimar verður
fargjald fyrir unglinga sem borga í
reiðufé 60 kr. en var 100 kr. í mars
1994. Unglingar á aldrinum 13-16
ára greiða því nú 60% af þeirri upp-
hæð sem þeir greiddu áður en sjálf-
stæðismenn fóru að óttast um veldi
sitt og lækkuðu fargjöld unglinga.
Mér þykir ánægjulegt að sjá að þú
berð hag ungs fólks, bamafjölskyldna
og aldraðra fyrir btjósti. Eftir hækk-
unina munu böm og öryrkjar borga
jafnlítið eða minna fyrir að ferðast
með strætisvögnum í Reykjavík en
áður. Ég vona að það gleðji fram-
kvæmdastjóra Blindrafélagsins. Hins
vegar verður að viðurkennast að nú
mun fargjald unglinga hækka um 10
kr., að gjald fyrir aldraða hækkar úr
25 kr. í 50 kr. og að almennt gjald
hækkar úr 100 kr. í 120.
Breytingar á leiðakerfi
kynntar á opnum fundi
í Ráðhúsinu
Nú er það svo, að tap hefur .verið
á rekstri SVR um hríð. A árunum
1991-1994 skar meirihluti Sjálf-
stæðisflokksins niður framlög til
SVR sem nam 358 milljónum króna.
Á sama tíma var þjónusta SVR skert
og gerð misheppnuð tilraun til þess
að gera Strætisvagna Reykjavíkur
að hlutafélagi. Allir vita hvernig það
fór. Sú tilraun er ein margra ástæðna
þess að Sjálfstæðisflokkurinn missti
meirihlutann.
Nú er verið að byggja upp hjá
SVR. Það er unnið að því að bæta
þjónustuna þannig að ferðir SVR
nýtist fleiram. í því skyni hefur nú
verið unnið nýtt leiðakerfi. Eins og
þú veist eflaust mun betur en ég þá
hefur það nú verið kynnt með einni
umræðu í borgarstjórn. í samræmi
við fyrirheit okkar um opnari og betri
stjórnunarhætti þá var næsta skrefíð
að kynna það á opnum borgarafundi
í Ráðhúsi Reykjavíkur þann 27. sept-
ember sl. I von um gott samstarf í
framtíðinni.
Bestu samstarfskveðjur.
Höfundur cr formaður
Hverfnfélags Regnbogans,
samtaka Reykjavíkurlista í
Vesturbæ.