Morgunblaðið - 31.10.1995, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 1995 29
Kraftur og
kæruleysi
GUÐJÓN Bjamason
LISTIR
MY3VPLIST
Uafnarborg / List-
h ú s 3 9
MÁLVERK / TEIKNING-
AR / GRAFÍK
Guðjón Bjamason, Inga Rosa Lofts-
dóttir, Sigrún Sverrisdóttir. Hafnar-
borg: Opið kl. 12-18 alla daga nema
þriðjud. (til kl. 21 á fimmtud.), til 6.
nóv. Listhús 39: Opið virka daga kl.
10-18, laugard. kl. 12-18, sunnud. kl.
14-18 til 7. nóv. Sýningarskrá (Guð-
jón Bjamason) 700 kr. Aðgangur
ókeypis.
UM SÍÐUSTU helgi voru opnaðar
þrjár listsýningar samtímis í Hafnar-
borg og í litlu listhúsi handan göt-
unnar. Þessi nálægð veitir gott tæki-
færi til samanburðar á þeirri ólíku
myndlist, sem þarna kemur fram,
enda eins víst að gestir skoði allar
sýningarnar í samhengi hinna; því
er einnig handhægt að fjalla um þær
á svipaðan hátt.
Guðjón Bjarnason
í aðalsal Hafnarborgar hefur Guð-
jón Bjamason sett upp nær þrjátíu
myndverk, sem hann hefur unnið með
lakki og smeltilitum á pappír, en síð-
asta stóra sýning Guðjóns var einmitt
í Hafnarborg fyrir tveimur árum,
þegar hann sýndi þar höggmyndir úr
máimi.
Það er sterkur heildarsvipur á verk-
um listamannsins hér, sem em öll í
sömu stærð í voldugum römmum,
unnin með dökkum litum á pappírinn,
sem er brúnn, undinn og jafnvel rifinn
undir glerinu. Hér má nema form-
lausa náttúm og sundurgerð áhrif
hins örsmáa og endalausa í hveijum
fleti fyrir sig, sem síðan verður und-
irstaða þeirra táknmynda, sem leggj-
ast yfir granninn. í sumum myndanna
verður til sterkt jafnvægi með þessum
hætti, lflct og í „Þanatos - Eros“ (nr.
21), en í öðmm verður þetta samband
formanna öllu flóknara, eins og má
t.d. sjá í „Reiðilaus reiði“ (nr. 7).
Guðjón kaliar sýninguna „Litlar
myndir", og gefur þannig til kynna
að með nokkmm rétti megi líta á
þessi verk sem undirbúning að frek-
TÓNIIST
Kristskirkja
MUSICA ANTIQUA
Tónverk eftir Hotteterre, Philidor,
Telemann, Scarlatti og Roman.
Camilla söderberg, blokkflautur,
Guðrún Óskarsdóttir og Elín Guð-
mundsdóttir, semball, Sigurður
Halldórsson, barokkselló og Páll
Hannesson, kontrabassi. Krists-
kirkju í Landakoti, sunnudaginn 29.
október.
FIMM meðlimir forntónlistar-
hópsins Musica Antiqua héldu aðra
tónleika af þrem alls á Tónlistar-
dögum M. A. undir samheitinu
Norðurljós í samvinnu við Ríkisút-
varpið í Landakotskirkju kl. 17 á
sunnudaginn var.
Sumir hafa kvartað undan dvín-
andi aðsókn í kjölfar æ vaxandi
tónleikaframboðs undanfarinna
ára, en illmögulegt er að henda
reiður þar á rannsóknarlaust; þó
var aðsóknin umrætt síðdegi mjög
þokkaleg, jafnvel miðað við æski-
jegustu aðstæður.
Ásamt Bachsveitinni í Skálholti
er Musica Antiqua trúlega fremsti
málsvari iandsmanna í svokölluðum
sagnréttum flutningi á eldri tónlist,
„HIP“ (Historically Informed Per-
formances) á alþjóðsku, sem leitast
við að túlka verkin á sem upphaf-
ari útfærslu á stærri flötum. Slíkt
væri mjög í samræmi við vinnubrögð
hans til þessa, enda má líta á öll verk
hans sem heild, þar sem eitt stigið
tekur við af öðm í rökréttu fram-
haldi. Þessu áliti til stuðning má
benda á að hér er víða að fínna svip
þeirra málmbrota, sem einkenndu
höggmyndir hans fyrir tveimur ámm,
og einnig tengjast formin byggingar-
listinni, sem er snar þáttur í listsköp-
un Guðjóns. Hér sést m.a. í verkinu
„Endatafl" (nr. 24), sem vísar með
ákveðnum hætti til listarinnar sem
opins ramma um náttúmna og líflð.
Hér er látið undan þeirri freistingu
að setja fleiri verk upp í kaffístofu á
neðri hæð, sem rýfur að nokkra þá
sterku heildarmynd, sem uppsetning-
in í salnum skapar; þessi viðbótarverk
bæta engu við þá heild, og hefði ver-
ið betra að sleppa þeim en nota hér
sem uppfyllingu á öðmm stað.
Sýningaskráin er stór um sig og
ber með sér að vera gerð fyrir erlend-
an markað, enda sýnir listamaðurinn
víða erlendis á þessu ári og hinu
næsta. Þar er að finna fróðlega texta
til greiningar á list hans, en aðalgild-
ið hlýtur þó að teljast í vel heppnuðum
ljósmyndum, sem sýna vel þann kraft,
sem er að fínna í þessum verkum
Guðjóns.
Er rétt að hvetja listunnendur til
að líta við í Hafnarborg næstu vikum-
ar.
Inga Rósa Loftsdóttir
í og við Sverrissal sýnir Inga Rósa
Loftsdóttir málverk, silkiþrykk og
teikningar, sem fyrst og fremst má
rekja til austrænna áhrifa. Þetta er
skýrast í nokkmm blýantsteikningum
framan við salinn, þar sem fágunin
ríkir í ským myndmálinu.
í salnum mynda silkiþrykk í gulu
og rauðu eins konar öxul fyrir mál-
verkin, sem em uppistaða sýningar-
innár. í þeim býður listakonan gestum
til ferðar um sína veröld, eins og hún
orðar það í sýningarskrá, en hér er
einkum vísað til japanskrar skraut-
skriftar, þar sem ein sveifla markar
flötinn og skapar þá ímynd jafnvægis
eða óróa, sem verður ráðandi í verk-
inu.
Fyrir nokkmm misserum vora verk
af þessu tagi áberandi millikafli í þró-
legastan hátt, bæði með beitingu
eftirgerðra fomhljóðfæra og fyrri
tíma heimilda um flutningsmáta á
tilurðartíma tónsmíðanna.
Hefur sú rýni leitt margt í ljós
síðustu áratugi sem löngu var fall-
ið í gleymsku, og hefur hún í beztu
tilvikum afhjúpað ýmsa rómantíska
skrumskælingu, sem fyrstu endur-
vakar eldri tónlistar fram að miðri
20. öld gerðu sig óafvitandi seka
um. Kveður orðið svo rammt að
téðri sagnfestuhyggju, að kalla má
nánast ríkjandi í dag í flutningi á
tónverkum fyrir daga Vínarheið-
listar, en getur þó stundum orkað
tvímælis, einkum þegar mikil lista-
verk eiga í hlut, sem bæði þola og
eiga skilið túlkunarviðhorf nútím-
ans.
Ekki skal véfengd trúmennska
Musica Antiqua við fornar heimild-
ir. Víst er um það, að tvær Prelúd-
íur Hotteterres í d-moll fyrir semb-
al, Sónötur Philidors í d-moll og
Telemanns í C-dúr fyrir blokkflautu
og fylgibassa, Sónata D. Scarlattis
í A-dúr K209 fyrir sembal og sú í
d-moll K89 fyrir blokkflautu og
sembal auk sjöþátta Sónötu J. H.
Romans fyrir blokkflautu, sembal
og kontrabassa voru leiknar af ein-
lægni, leikni og innlifun; sýndist
mér þar Guðrún Óskarsóttir sjá um
semballeik í Hotteterre, Philidor og
Roman, en Elín Guðmundsdóttir í
un málverksins hjá Tolla, en Inga
Rósa vinnur þetta með nokkuð öðmm
hætti. Flöturinn sem er unnið á er
ekki hlutlaus og jafn, heldur kvikur
af þeim litum sem era undir hvítu
yfírborðinu. Síðan er hið breiða pen-
silfar sem markar verkið ekki einlitt,
heldur ber í sér regnbogann; þetta
skapar ríkidæmi í myndum, sem væm
aðeins daufleg handavinna án þeirra.
Þessara verka er hægt að njóta á
ýmsa vegu, eins og listakonan segir
í sýningarskrá („List er ekki tilfinn-
ingar né hugsun heldur hrein upplifun
eða innsæi“) en það sem gefur þeim
þó fyrst og fremst gildi er það lita-
spil, sem Ingu Rósu hefur tekist að
laða hér fram.
Sigrún Sverrisdóttir
Handan götunnar, í hinu litla sýn-
ingarrými Listhúss 39, hefur verið
sett upp sýning á einþrykkjum eftir
Sigrúnu Sverrisdóttur. Sigrún útskrif-
Telemann og Scarlatti, þótt ekki
væri tilgreint nánar í tónleikaskrá,
og fórst þeim vel úr hendi, ásamt
Sigurði Halldórssyni, sem dró fylgi-
bassann á barokkselló.
Camilla Söderberg lék á ýmsar
stærðir blokkflautufjölskyld- unnar
af list, en að smekk undirritaðs
með fullvökru innanpúls- rúbatói,
sem ásamt heldur flögrandi ördýn-
amík gerði blokkflautuverkin
óþarflega óróleg, einkum í hæg-
gengari þáttum. Má vera, að stafur
sé til á bók um að þannig hafi
þetta verið spilað, en ekki verkaði
það að öllu leyti músíkalskt sann-
færandi á mig - hreint burtséð frá
því, að hinn mikli endurómur
Kristskirkju gerði sitt til að ýkja
óróleikann enn frekar, þó að hljóð-
nemar og tæknimenn eigi sjálfsagt
eftir að draga eitthvað úr á móti
í útvarpsupptökunni.
Bezt tókst Camillu upp í hraðari
þáttum, þar sem styrkleikaferlið
var stórum jafnara, ekki sízt í Rom-
an, sem birtist hér sem andríkara
tónskáld en halda mætti fyrir fram,
enda þótt hröðustu runur vildu
renna saman í kös fyrir áðurgetna
akústík kirkjunnar. Þrátt fyrir hina
ólíklegu áhöfn - sembal, blokk-
flautu og kontrabassa (! - ágætlega
leikinn af Páli Hannessyni), kom
þetta borðhaldstónverk hins
„sænska Hándels" bráðskemmti-
lega út í hrífandi samleik Musica
Antiqua.
Ríkarður Ö. Pálsson
aðist frá Myndlista- og handíðaskóla
íslands 1973, en hefur nú búið í Sví-
þjóð í tæpa tvo áratugi, og hefur
aðeins einu sinni áður sýnt verk sín
á Islandi.
Listakonan hefur einkum unnið í
vefnaði, en hefur þó kosið að sýna
hér nítján einþrykk. Þar hefur hún
einkum unnið með milda litfleti þann-
ig að nálgast geometríska afstrakt.
Þessi úrvinnsla litatóna er afar finleg
á stundum, t.d. í „Vetur“ (nr. 3) og
„Sól 11“ (nr. 8), þar sem daufir litir
ná að skína.
í öðmm verkum em litbrigði ekki
eins skýr og heildaráhrifín líða fyrir
það. Það er kæmleysisleg deyfð yfir
heildinni og greinilega ekki mikið lagt
í; þá er furðulegt að þótt um íslenska
listakonu sé að ræða liggur aðeins
frammi fyölritað upplýsingablað á
sænsku um hana fyrir forvitna sýn-
ingargesti.
Eiríkur Þorláksson
KVIKMYND Hilmars Oddssonar,
Tár úr steini, var á sunnudag val-
in úr hópi fjögurra íslenskra
mynda frá þessu ári til að keppa
um Óskarsverðlaunin á næsta ári.
Kosningarétt höfðu um 200 en
aðeins 41 mætti til kosningarinnar
og segir Böðvar Bjarki Pétursson,
formaður Félags kvikmyndagerð-
armanna, að það endurspegli
sennilega að menn hafi talið það
sjálfsagt að Tár úr steini færi í
keppnina að þessu sinni. „ Atkvæð-
in féllu þannig að Tár úr steini
hlaut 37 atkvæði, Ein stór fjöl-
Nýjar bækur
• ÚT er komin bókin Kaþólskur
siðureftir sænsku dominíkanasyst-
urina Catharina Brommé, í ís-
lenskri þýðingu Torfa Ólafssonar.
GunnarF. Guðmundsson sagn-
fræðingur ritaði sérstakan kafla um
sögu kaþólsku kirkjunnar á íslandi.
Heildarheiti bókarinnar er Ka-
þóslkur siðuren undirtitillinn er
Kirkjan - Kenningin - Köllunin.
Bókinni er ætlað að gefa lesendum
hugmynd um kaþólskt trúarlíf og
jafnframt að lýsa þeim raunveru-
leika sem kaþólska kirkjan er og
fjölbreytni hennar.
Bókin er rituð í samkirkjulegum
anda og sérstök áhersla lögð á sögu
kirkjunnar, meðal annars tilgang
og áhrif kirkjuþinga, hlutverk páfa,
siðaskiptin og starf Lúters.
í bókini er mikinn fróðleik að
fínna sem ekki hefur áður verið
aðgengilegur á íslensku.
Höfundurinn, Catharina Broomé,
er systir {Dominíkanareglunni og
var 1989 kjörin heiðursdoktor í
guðfræði við háskólann í Uppsölum.
Hún hefur starfað sem blaðamaður,
fyrir útvarp og sjónvarp og samið
fjölda bóka.
Útgefandi er Þorlákssjóður. Bók-
in er 368 bls. að stærð, prentuð og
bundin íPrentsmiðjunni Odda. Hún
verður til sölu íbókaverslun kaþ-
ólsku kirkjunnar á Hofsvailagötu
14, sem opin er kl. 17-18 á mið-
vikudögum, en einnigíöðrum bóka-
búðum. Verð með virðisaukaskatti
er 2.508 kr.
Kaþólskur siður kemur út nærri
100 ára afmælis starfs kaþólsku
kirkjunar á íslandi, en sr. Jóhannes
Frederiksen steig hér á landi 25.
október 1895.
• HEIMSBYGGÐIN - saga
mannkyns frá öndverðu til nútíð-
arer eftir Emblem, Hetland, Libæk,
Stenersen, Sveen og Aastad. Þetta
er yfirlit um mannkynssöguna
„Höfundar taka mið af allra nýj-
ustu sagnfræðirannsóknum og
heimildum til úrvinnslu efnisins og
skoða ýmsa þætti sögunnar - í
nútíð og fortíð - frá óvæntu sjónar-
horni," segir í kynningu.
Myndefni er ríkulegt og fjöl-
breytt, þ.á m. fjöldi landakorta og
tímaása sem auðvelda ferðalagið
um söguna.
Útgefandi er Mál og menning.
Sigurður Ragnarsson sagnfræðing-
urþýddi. Heimsbyggðin er 677 bls.,
prentuð í Noregi ogkostar 7.980 kr.
skylda eftir Jóhann Sigmarsson
hlaut 3 atkvæði, Einkalíf eftir
Þráin Bertelson hlaut 1 atkvæði
og Nei er ekkert svar eftir Jón
Tryggvason hlaut ekkert at-
kvæði.“
Böðvar Bjarki segir að myndin
verði sénd úttil Bandarikjanna
strax en þar er það kvikmynda-
akademían sem tekur ákvörðun
um það hvaða erlendar myndir
komist áfram í úrslitin og ætti það
að vera komið í Ijós í febrúar
næstkomandi.
Flögrandi barokk
TÁR úr steini hefur hlotið mjög góðar viðtökur hér á landi og
verður nú send í Óskarinn.
Tár úr steini í Óskarinn