Morgunblaðið - 10.11.1995, Side 22

22 FÖSTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1995
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Kvikmyndahátíð Regnbogans og Hvíta tjaldsins
UN DEUX Trois Soleil fjallar um unga móður sem berst fyrir
lífi sínu í hörðum heimi þar sem myndbandstæki eru varin með
hlaupsöguðum haglabyssum.
Þroskasaga
Biddíar
Nýtt
o g
sígilt
KVIKMYNDAHÁTÍÐ Regnbog-
ans og kvikmyndaklúbbsins
Hvíta Ijaldsins hefst í dag með
sýningu myndarinnar Cyclo eftir
Víetnamann Tran Anh Hung en
enskt nafn hennar er Rickshaw
Boy. Myndin sigraði á kvik-
myndahátíðinni í Feneyjum í
haust. Sérstaklega er vandað til
hátiðarinnar í tilefni af 100 ára
afmæli kvikmyndarinnar og
verður hún lengri en fyrri ár.
Sýndar verða bæði nýlegar
myndir, sem vakið hafa athygli,
og sígildar.
Meðal athyglisverðra mynda á
hátiðinni er Un Deux Trois So-
leil eftir leiksljórann Bertrand
Blier. Myndin gerist í fátækra-
hverfum Frakklands þar sem
kynþáttafordómar og atvinnu-
leysi ráða ríkjum. Myndin fjallar
um unga móður sem berst fyrir
lífí sínu í hörðum heimi þar sem
myndbandstæki eru varin með
hlaupsöguðum haglabyssum.
The Escort heitir ítölsk
sþennumynd eftir leikstórann
Ricky Tognazzi en hann hefur
unnið til fjölda verðlauna. Ultra
er kunnasta mynd hans en fyrir
leikstjórn hennar fékk hann Gull-
björninn á kvikmyndahátíðinni i
Berlín árið 1991 og evrópsku
Felix-verðlaunin. The Escort
segir af fjórum lífvörðum sem
fá það erfiða verkefni að gæta
hæstaréttardómara í landi maf-
iunnar.
And the Band Played On er
stjörnum prýdd mynd frá Banda-
ríkjunum sem er í raun leikin
heimildarmynd um alnæmi. Með
aðalhlutverk fara Matthew Mod-
ine, Phil Collins, Alan Alda, Ric-
hard Gere, Steve Martin, Ian
McKellen og Anjelica Houston.
Leikstjóri er Roger Spottiswo-
ode.
An Awfully Big Adventure er
nafn nýrrar myndar frá tvieyk-
inu sem stóð að gamanmyndinni
Fjögur brúðkaup og jarðarför.
Leikstjórinn Mike Newell stýrir
Hugh Grant sem leikur tauga-
veiklaðan leikstjóra í litlu leik-
húsi í Liverpool um miðja öldina.
Aðrar myndir sem sýndar
verða á hátíðinni eru Un Cæur
en Hiver eftir Claude Sautet,
Picture Bride eftir Kayo Hatta,
Clerks eftir Kevin Smith, Kids
eftir Larry Clark, Mrs. Parker &
the Vicious Circle eftir Alan
Rudolph, Younger and Younger
eftir Percy Adlon, Yvonne’s
Perfume eftir Patrice Leconte,
Le Fils du Requin eftir Agnes
Merlet, Delicatessen eftir Jeunet
og Caro, Henry eftir Michael
Rooker, Les Patriotes eftir Eric
Rochant og Somebody to Love
eftir Alexandre Rockwell. Hátíð-
in stendur að minnsta kosti út
nóvembermánuð.
BOKMENNTIR
Skáldsaga
KANABARN
eftir Stefán Júlíusson. Bókaútgáfan
Björk 1995 — 166 síður.
NAFN sögunnar gefur mikið til
kynna um verkið en er þó tvírætt.
Kanabarn er ein aðalpersónan en
barnið sem hún gengur með gæti
verið það líka. Sagan er þéttbýlis-
saga og gerist að mestu á einu
sumri sem hefur í för með sér
miklar breytingar fyrir hina fimmt-
án, bráðum sextán ára gömlu
Biddí. Hún er ástfangin af Kana á
Vellinum en hann yfirgefur landið
án þess að kveðja. Til að gleyma
ástinni sinni ræður Biddí sig í
sveitavinnu hjá einbúa nokkrum.
Hún kann vel til verka á öllum
sviðum og kennir bóndanum sitt-
hvað. Um svipað leyti og hún kemst
að því að hún er með barni fær
hún bréf frá Kananum. En málin
fara fyrst að flækjast þegar amma
hennar kemur við sögu. Amman
átti stúlku með dáta og sú stúlka
átti Biddí með dáta en hvarf síðan.
Amman hefur því alið Biddí upp
og óttast nú örlög hennar. Álögun-
um léttir ekki af fjölskyldunni fyrr
en það fæðist drengur.
Umskiptin í lífi Biddíar eru mik-
il. Hún breytist úr unglingi í full-
orðinn einstakling, verður eigin-
kona, elur barn og síðast en ekki
síst flytur hún til Bandaríkjanna.
Hún stígur inn í heim fullorðinna
á íslandi auk þess sem hún er ekki
fær í ensku og eiginmaðurinn talar
því barnamál við hana. Vinir hans
gera sér að leik málleysi hennar
og kenna henni „slangurmál, fjöl-
breytilegt og harla kynduglega
samsett og myndað".
Tungumálið er fyrirferðarmikið
og stór hluti sögunnar. Mikið er
af málsháttum og orðatiltækjum
auk sjaldgæfra orða og verkið því
ágæt heimild um íslenska tungu.
Lagt er upp með að persónur hafi
ólíkan orðaforða eftir aldri en þetta
tekst misvel. Sérstaklega rennur
það út í eitt í samtölum og sem
dæmi má taka þegar Biddí trúir
ömmu sinni fyrir framtíðaráætlun-
um sínum. Hún segist ætla að læra
á „nýmóðins tölvur“. Engum sext-
án ára unglingi flnnst tölvur vera
„nýmóðins" tæki, þær eru sjálf-
sagður hlutur. Samtal bandarískra
hermanna hljómar annarlega þar
sem innan sömu málsgreina má
finna orðin „aplafyli" og „höfuð-
sóttargemlingur" annars vegar en
„buss“ og „kampur" (bus/camp)
hins vegar. Þar sem verkið snýst
oft um tungumálið er leiðinlegt
hversu prófarkalestri er ábótavant.
Verkið er í senn barátta milli
tilfinninga og skynsemi, örlaga og
ákvarðana, góðs og ills. Þroska-
sögu Biddíar tengjast aðrir atburð-
ir sem eiga að varpa enn frekari
ljósi á skapgerð hennar. Stundum
er þetta óþarflega langsótt en er
í takt við sögumann sem heldur
skoðunum feðraveldisins vel að le-
sanda. Það kemur best fram í lýs-
ingum á högum kvenna sem eru
húsmæður og uppalendur fyrst og
fremst og allt annað kemur á eftir
auk eignarréttar karla í beinan
karllegg. Verkið er titlað skáldsaga
en er um margt skyldara unglinga-
sögu. Heimur unglingsins er í
brennidepli en þó er ekkert nýtt
sem skýrt getur heim unglinga
fyrir fullorðnum heldur er um að
ræða verk þar sem unglingar gætu
séð fullorðna í skíru ljósi.
Kristín Ólafsdóttir
Líf Maríu
Kvikan horfin
María, konan bak við goðsögnina, er titillinn á ævisögu
Maríu Guðmundsdóttur, sem Ingólfur Margeirsson hefur
skrifað. Bókin er yfír 300 blaðsíður að lengd og ríku-
lega myndskreytt úr margbrotnu lífí, sem bar Maríu upp
í hæsta glæsilíf og niðurbrotna í lægsta öldudal. í við-
tali segir hún Elínu Pálmadóttur að nú sé hún búin
að raða púslubitunum í lífí sínu saman.
MÉR líður afskaplega vel, segir María þegar
hún er á útgáfudegi bókarinnar hjá Vöku-
Helgafelli spurð hvernig sé að senda þetta
lífspúsluspil frá sér og út á almennan mark-
að. Hún lítur á það sem timamót í lífi
sínu.„Bæði er ég sátt við bókina og mér
þykir vænt um hana. Ég ákvað að fara alla
leið, vera hreinskilin og er sátt við að hafa
hvergi vikið undan. Ég er sátt við mitt líf
og að þar skuli allt vera komið á hreint.
Kvikan er horfin", segir hún og bætir við.
„Mér finnast það vera forréttindi að fá
tækifæri til að endurlifa allt mitt líf. Auðvit-
að átti ég það og það fylgdi mér. En margt
hefí ég falið í sálu minni, án þess að taka
það fram, eins og ættleiðingu mína, sem var
eins og kvika, sem ég held að fylgi okkur
öllum sem ölumst upp hjá öðrum en blóðfor-
eldrum. Um hana losnar ekki fyrr en maður
veit þetta. Og þegar ég vissi loksins að ég
var ekki fædd af foreldrum mínum, þá vann
ég ekki úr því.“
En af hveiju vildi hún einmitt núna draga
þetta og arinað fram í ævisögu og nálgaðist
Ingólf Margeirsson til þess? Var hún ekki
hætt við það eftir vonda reynslu? „Jú, það
er rétt. í fyrra skiptið gerði ég samning um
bók sem átti bara að vera til hálfs mynda-
efni og til hálfs texti frá mér, en eftir að
slitnaði upp úr því samstarfi hafði ég gefið
allt slíkt frá mér. En þegar ég gat ekki feng-
ið tilbaka gögnin um líf mitt, sem liggja
skrifuð og á spólum í innsigluðum kössum,
þá ákvað ég að segja mína sögu sjálf. Ég
var búin að sjá að uppi voru ýmsar ranghug-
myndir um mig og mitt starf. í því hafði
ég aldrei pælt áður. Þar sem ég á ekki afkom-
endur, þá er enginn annar en ég sem þekk-
ir mitt líf og getur lesið úr því efni. Því vil
ég vera búin .að gera það sjálf ef eitthvað
kynni að henda mig.“
Öll spilin
María kveðst þó ekki hafa gert sér í hugar-
lund hvers lags vinna þetta yrði. „Ég hefi
engan áhuga á að skrifa um glanspíu, en
ég hefí áhuga á þínu Iífl“, hafði Ingólfur
sagt við hana.„Ég þekkti Ingólf gegn um
systur hans. Og þégar ég komst að því hvers
konar manngerð hann er, ekki bara stórkost-
Morgunblaðið/Ámi Sæberg.
MARÍ A Guðmundsdóttir
legur rithöfundur að mínum dómi, heldur
líka fordómalaus maður og húmanisti, þá
fann ég að ég gat treyst honum 100%. Þá
ákvað ég að leggja öll spilin á hans borð.
Ingólfur er er alveg einstakur maður og
heilmikill sálfræðingur. Þegar ég fann hve
vel hann fór með mig og allan minn sárs-
auka, þá varð samvinnan eðlileg og hnökra-
laus og okkur varð aldrei sundurorða.
María fékk höfundinum Ingólfi Margeirs-
syni semsagt óhikað 10 þúsund blaðsíður
úr dagbókum, sem hún skrifaði daglega um
árabil og 1300 bréf úr einkasafni sínu. Þar
eru bréf sem hún skrifaði foreldrum sínum
allt frá 1949, þegar hún er 7 ára gömul.
Ingólfur segir að sig hafi í fyrstu sundlað
þegar hann sá allan þennan efnivið, en eftir
að þau höfðu skroppið saman norður á
Strandir, þar sem María átti sín fyrstu 11
ár, þá settist hann við að lesa þetta, sem
tók lungann úr vetrinum , áður en þau tóku
svo til við ítarleg samtöl hér og erlendis.
„Þetta byggði allt braut á milli okkar, svo
liggur við að mér finnist ég þekkja hana
betur en hún sjálf“, skýtur Ingólfur inn
í.„Mér hefur þótt svo fróðlegt að sjá hvemig
mannshugurinn vinnur, hvemig hann skekk-
ir tímann, það sem er erfitt styttir tímann
f minningunni, en góðar minningar verða
að lengri tíma en þær raunverulega stóðu
yfir. Dæmi er minningin um Luis, mestu
ástina í lífí Maríu. Hún var hörð á að það
samband hefði staðið miklu lengur en
dagbækumar segja til um. Það verður henni
lengra af því hún hélt áfram að elska hann.
Ingólfur segir að það sem mest hafí heill-
að hann sé sálfræðin í sögu Maríu, ættleið-
ingin og til að nálgast tilfínningar hennar,
þá séu draumarnir, sem eru teknir óbreyttir
upp úr dagbókum hennar, skrifaðir jafn-
óðum. Þótt hann nýti þá í öðru formi þá
minna þeir dálítið á okkar fornu hefð, þar
sem íslendingasögurnar eru fullar af draum-
um.
í heimilda- og auglýsingamyndir
Undanfarin ár hefur mikill tími Maríu
farið í vinnslu á ævisögu hennar. Og þótt
hún hafí alltaf verið og sé enn í minni hátt-
ar ljósmyndunarverkefnum erlendis fyrir
blöð, þá gat hún ekki tekist á við stórverkefn-
in sem hana langaði til. Hún var komin á
fulla ferð í tískuljósmyndun í París þegar
uppstyttan varð.
Hvað ætlar hún nú að taka fyrir þegar
bókin er komin út? Hún segist fyrst verða
að fara til Bandaríkjanna og takast á við 3
verkefni, tískuljósmyndun, sem hún er með
í takinu. En jafnframt játar hún að hún
standi á vissum tímamótum í lífi sínu. Um-
boðsmaður hennar í París, Christíne Carel,
er hætt störfum, svo hún yrði ekki með
henni lengur. „Mér finnst satt að segja ég
vera búin að vera allt of lengi í þessum
bransa og er tilbúin til að breyta til, fá mér
kvikmyndavél", segir hún. „Áhuginn er far-
inn að dvína á tískunni og ég er farin að
hugsa um að fara út í að gera heimilda- og
auglýsingamyndir. Ég er ekki hætt öllu,
bætir hún við og er reiðubúin til að takast
á við ný viðfangsefni.
„Ef mitt nýja líf vérður á erlendri grundu,
sem er líklegast, þá mun ég alltaf hafa þörf
fyrir að koma heim og endurnærast. Og ég
vonast til að halda áfram að eiga heimili
mitt hér í Úthlíðinni. Það hvorki vil ég né
sé að geti breyst“, segir María að lokum.