Morgunblaðið - 03.12.1995, Qupperneq 6

6 SUNNUDAGUR 3. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Viðamikið samkomulag Evrópusambandsins og Bandaríkjanna
Lífi blásið
í „mikilvæg-
ustu sam-
skipti í heimi“
Þreytu hefur gætt í samstarfi Banda-
ríkjanna og Evrópuríkja á síðustu misserum.
Steingrímur Sigurgeirsson segir sam-
komulag sem undirritað verður í Madrid
í dag eiga að bæta úr því.
BILL Clinton Bandaríkjaforseti,
Felipe Gonzalez, forsætisráð-
herra Spánar og Jacques
Santer, forseti framkvæmdastjómar
Evrópusambandsins (ESB), undirrita
í Madrid í dag, sunnudag, viðamikið
samkomulag um framtíðarsamskipti
Evrópusambandsins og Bandaríkj-
anna á flestum sviðum. Samkomulag-
ið er gífurlega viðtækt en kjami þess
er áhersla á sameiginleg gildi, frelsi,
lýðræði og mannréttindi og ftjáls við-
skipti milli álfanna.
Samskipti Evrópu og Bandaríkj-
anna voru í föstum skorðum á meðan
á kalda stríðinu stóð en að því loknu
hafa ýmsir brestir komið í ljós. ESB
og Bandaríkjastjóm deildu hart í
GATT-viðræðunum og tafði sú deila
samningaviðræðumar í langan tíma.
Síðan hafa mörg önnur deilumál á
sviði viðskipta komið upp, t.d. varð-
andi hormóna í kjöti.
Niðurskurður í bandarískum ríkis-
fjármálum og fríðvænlegri horfur í
Evrópu hafa einnig leitt til mikils
oamHráttar í herliði Bandaríkjamanna
í Evrópu. Bandarílqamenn hafa líka
verið tregir til beinna afskipta af
málefnum Evrópu og neituðu til
skamms tíma að senda herlið til frið-
argæslu í lýðveldum fyrrverandi
Júgóslavíu. Olli það töluverðum pirr-
ingi hjá evrópskum ríkisstjómum er
höfðu sjálfar sent sveitir til Bosníu
þrátt fyrir mikla hættu á mannfalli.
Sífellt fleiri embættismenn og
stjómmálamenn beggja vegna Atl-
antshafs urðu sannfærðir um að
nauðsynlegt væri að blása nýju lífi í
samstarfið og skilgreina það að hluta
upp á nýtt. Þó að fæstir teldu vináttu
Evrópu og Bandaríkjanna í hættu var
greinileg stöðnun og þreyta komin í
ljós. „Við lítum svo á að með [sam-
komulaginu] setjum við okkur sam-
eiginleg markmið þannig að við get-
um gengið jafnsameinaðir inn í næstu
öld og við vorum á tímum kalda stríðs-
ins og endurlífgað þar með þetta
hjónaband," sagði Stuart Eizenstat,
sendiherra Bandaríkjanna hjá Evr-
ópusambandinu við Reuíer-fréttastof-
una.
BILL og Hillary Clinton koma til Westminster Abbey í London
ásamt bresku forsætisráðherrahjónunum John og Norma Major
við upphaf fimm daga Evrópuheimsóknar Clintons.
Áhersla á frjáls viðskipti
Það eru helst Frakkar sem hafa
gagnrýnt hið væntanlega samkomu-
lag og telja það ógna stöðu sinni í
heiminum. Þeir eru einnig ósáttir við
hina mikla áherslu á frjáls viðskipti
sem er að fínna í samkomulaginu.
Þar er hvatt til að efla hið alþjóð-
lega viðskiptakerfí og að kannað verði
hvemig draga megi úr og jafnvel
útrýma viðskiptahindrunum milli Evr-
ópu og Bandaríkjanna. Er þetta í
anda hugmynda sem menn á borð
við Leon Brittan, er fer með viðskipta-
mál í framkvæmdastjóm ESB, hafa
viðrað um fijálst viðskiptasvæði er
næði til Norður-Ameríku og Vestur-
Evrópu.
Alls er að fínna ákvæði um aðgerð-
ir í um 120 málaflokkm í samkomu-
laginu m.a. á sviði öryggismála,
mannréttindamála, heilbrigðismála
og eflingar lýðræðis. Em ríki Mið-
og Austur-Evrópu, Rússland, Ukraína
og Tyrkland nefnd sérstaklega sem
ríki er aðstoða verði við uppbyggingu
lýðræðislegra stofnana.
Einnig má nefna viðamikið sam-
starf til að koma í veg fyrir alþjóð-
lega glæpastarfsemi og fíkniefna-
smygl.
Undirbúningur ráðstefnunnar hef-
ur staðið mánuðum saman og fór
frekar hljótt í fyrstu. Bandarískir og
evrópskir embættismenn hafa haldið
tugi funda á viku frá því í sumar auk
óteljandi símafunda. Láta evrópskir
embættismenn í samtölum í ljós mikla
ánægju með samskiptin við núverandi
Bandaríkjastjóm og telja það hafa
komið skýrt í ljós að Clinton forseti
hafí mikinn áhuga á að efla tengslin
við Evrópu og segja dagleg samskipti
embættismanna sjaldan hafa verið
meiri en síðustu mánuði.
Forgangsverkefni Spánverja
Spánveijar, sem tóku við foryst-
unni í ráðherraráði Evrópusambands-
ins í júlí hafa gert Madrid-fundinn
að einu helsta forgangsverkefni sínu
og lagt mikla vinnu í að ná sem víð-
tækustu samkomulagi við Banda-
ríkjastjóm. Háttsettur spænskur
embættismaður er unnið hefur náið
að þessum undirbúningi sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að Spánvetjar
væm mjög vel settir til að vinna þetta
verk. Ríkið væri ekki of stórt og ekki
væri hætta á að Spánverjar yrðu sak-
aðir um of náin og góð tengsl við
Bandaríkin, líkt og Bretar og Þjóð-
veijar, sem öll aðildarríki myndu ekki
treysta fyrir málinu. „Við eram miklu
frekar í svipaðri stöðu og Frakkar. A
Spáni er löng hefð fyrir pólitískri
andstöðu við Bandaríkin og því
treysta til dæmis Frakkar okkur fyrir
að standa í þessum viðræðum. Við
eram í þeirri stöðu að geta náð ár-
angri,“ sagði embættismaðurinn.
Hann sagði það hafa verið mark-
mið Spánveija að byggja brýr á fjöl-
mörgum sviðum milli Evrópu og
Bandaríkjanna. „Stundum gleymum
við í Evrópu að Bandaríkjamenn horfa
mikið til Asíu. Þeir era einnig famir
að líta meir í eigin barm en áður en
það þýðir minni áherslu á Evrópu.
Það er því brýnt nú að gera samstarf-
ið við Bandaríkin að helsta forgangs-
verkefni okkar. Annars eigum við á
hættu að missa Bandaríkjamenn út í
heim.“
Sundurleitt samband
Helsta vandamálið sagði hann vera
uppbygging Evrópusambandsins er
hentaði illa fyrir tvíhliða samskipti
af þessu tagi. Bandarískum ráða-
mönnum væri meinilla við að þurfa
að ræða við fímmtán ráðherra út af
hveiju einasta máli. Bandaríkjamenn
væra mjög samstarfsfúsir en tryggja
yrði að þeir vissu „símanúmer Evr-
ópusambandsins“ ef þeir þyrftu að
hafa samband. „Ef ESB gæti styrkt
ímynd sína og talað með einni röddu
myndi það auðvelda samskiptin.
Bandaríkjamenn era oft pirraðir
vegna þessa og á því að ESB hafí
ekki þau tæki sem þarf til að grípa
til aðgerða. Hugsanlega væri lausn
fólgin í því að setja á laggimar emb-
ætti er hefði samskiptin við Bandarík-
in á sinni könnu og væri skipuritslega
séð staðsett á milli framkvæmda-
stjómarinnar og ráðherraráðsins."
I samkomulaginu er lögð mikil
áhersla á mikilvægi Atlantshafs-
bandalagsins (NATO) og nauðsyn
þess fyrir öryggi Evrópu og Banda-
ríkjanna. Hins vegar er einnig tekið
fram að efla þurfí vamarkerfi Evrópu-
sambandsins. v
Spánveijar leggja fyrir hönd Evr-
ópusambandsins áherslö á að fundur-
inn í Madrid sé einungis fyrsta skref-
ið af mörgum. Á næstu áram verði
unnið að því að þróa samskiptin enn
frekar. „Það er okkar staðfasta trú
að samskipti Evrópu og Bandaríkj-
anna séu mikilvægustu samskipti í
heimi. Það sem við geram hefur mik-
il áhrif annars staðar í heiminum.
Þetta er einungis byijunin,“ sagði
spænski embættismaðurinn.

Fjölskylduhátíð jó/osveinsins í Hveragerði erhafin
JÓLALAND í TÍVOLÍHÚSINU
Jólaland verður opið fimmtudaga, föstudaga,
laugardaga og sunnudaga kl. 13-19.
Skemmtidagskrá á mörgum leiksviðum!
Leikritin: „í Grýluhelli", „Smiður jólasveinanna"
og „Fyrir löngu á fjöllunum..." um íslensku
[ólasveinana í samvinnu við Þjóðminjasafn
íslands. Einnig tónlistaratriði,
hljómplötukynningar o.fl. Sankti Kláus verður
á ferli um Jólalandið og kynnir er álfurinn
Mókollur.
Á* tlunarferðtr
Umferðarmiös
til Hveragerð*-
k\ 13,15,18 °g 21
til Reykiaviku
16 20,18.50 og 2
Hát»ð^J®rbae -
fra«' ^versXon0^09 j
jólatUboö -irtæK|urn
þjónusto v HaUp i
STÆRSTA JÓLATRÉ Á ÍSLANDI • BRÚDUBÍLLINN
VEITINGAHÚS • NIARKAÐSTORG • MÖGULEIKHÚSIÐ
BÖRNIN FARA Á HESTBAK • JÓLAPÓSTHÚS
HÚSDÝRAGARDUR • TÍVOLÍ BEINT FRÁ ENGLANDI
SANNKALLAD JÓLAÆVINTÝRI

Opið í dag
M. 13 - 19
Fjölskyldan úr Grýluhelli er í Jólalandi.
Hvað ætlar þín fjölskylda að gera í dag ?
5 KLST. SAMFELD ISLEJMSK
SKEMMTIDAGSKRA
EIMSKIP
FLUGLEIDIR /

■ Siniiiniiiilerúir
Lmúsfn