Morgunblaðið - 22.12.1995, Blaðsíða 4

4 FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þátttaka íslensks rannsóknarhóps í rannsóknum á ættlægu bijóstakrabbameini
Nýtt brj óstakrabbameins-
gen hefur verið einangrað
LITILL hluti btjóstakrabbameina
er kominn til vegna erfðaþátta. Það
eru þekkt tvö gen sem talin eru
eiga stærstan þátt í myndun þess-
ara meina sem tilkomin eru vegna
erfða. Annað þessara gena var ein-
angrað í fyrra og er kallað BRCAl.
Nú er búið að einangra annað gen
sem kallað er BRCA2, og á íslensk-
ur rannsóknarhópur frá frumulíf-
fræðideild Rannsóknastofu Háskól-
ans i meinafræði á Landspítalanum
þátt í þeim áfanga. Þessi gen eru
talin vera skýringin á myndun
stærsta hluta af myndun ættgengs
brjóstakrabbameins.
5 -10% vegna erfðaþátta
Talið er að 5-10% kvenna sem
greinast með bijóstakrabbamein fái
meinið vegna erfðaþátta. Þær kon-
ur greinast yfirleitt ungar með
Flugleiðavél
snúið við
BILUN í hreyfli Boeing 757 þotu
Flugleiða uppgötvaðist rétt eftir
flugtak í Orlando í fyrradag þar sem
hún hafði verið í skoðun hjá flugfé-
laginu Delta. Vélin tafðist í 10 klst.
Til viðbótar venjubundinni skoðun
var óskað eftir að skoðuð yrðu blöð
fremst í hreyflinum og í einu þeirra
fannst vísbending um hugsanlega
bilun og var skipt um það á staðnum.
Þegar vélin var komin í Ioftið kom
fram titringur í mælum hennar frá
hreyflinum og því var snúið við.
„Flugvirkjar Delta flugfélagsins
eru með lengri reynslu í þessum vél-
um heldur en við og þeir eiga eftir
að skila skýrslu um málið,“ sagði
Kristinn Halldórsson yfírmaður
tæknisviðs Flugleiða.
Kristinn sagði að bilanir sem kom-
ið hefðu fram í þessum gerðum flug-
véla, tengdar eldsneytisleiðslum
hreyflanna, væru nú úr sögunni og
tengdust ekki þessu atviki í Orlando.
„Rolls Royce fýrirtækið, sem fram-
leiðir hreyflana, endurhannaði þá
leiðslu. Við erum komnir með nýjar
leiðslur í allar okkar vélar og það
hefur ekkert komið upp á síðan."
meinið. Grein um einangrun
BRCA2-gensins birtist í gær í vís-
indatímaritinu Nature.
Talið er að allflestar þeirra
kvenna sem greinast með ættlægt
bijóstakrabbamein beri annað hvort
fyrmefndra gena í sér. BRCA2 var
staðsett á litningi 13 í fyrra, það
gerði vísindahópur við Royale Canc-
er Hospital í London. Þessum sama
vísindahópi hefur núna tekist að
einangra BRCA2-genið, en margir
aðrir vísindahópar hafa lagt hönd
á plóginn. Hópar þessir eru víðs
vegar um heiminn. Einn þeirra er
íslenskur, starfar hjá fmmulíffræði-
deild Rannsóknastofu Háskólans í
meinafræði á Landspítalanum.
„Okkar mikilvægasti þáttur í
þessari rannsókn var að gera leitar-
svæðið sjö sinnum þrengra en áður
var. Þar af leiðandi flýttum við
verulega fýrir einangmn gensins,"
segir Rósa Björk Barkardóttir sam-
eindaerfðafræðingur sem stjómaði
íslenska hluta þessarar rannsóknar.
„Þetta er mikilvægur þáttur í
rannsóknum ættlægs bijósta-
krabbameins á Íslandi. Rannsóknir
okkar benda til þess að BRCA2-
genið eigi stærsta þátt í myndun
ættlægs bijóstakrabbameins í átta
íslenskum krabbameinsfjölskyld-
um. Rannsóknir okkar á íslensku
fjölskyldunum benda líka til þess
að umrætt gen geti einnig haft ein-
hver áhrif á myndun krabbameins
í blöðmhálskirtli. Við birtum þessar
niðurstöður nýlega í vísindatímarit-
inu Cancer Research. Hve mikil sú
áhætta er, er óvíst enn, en við emm
að setja af stað frekari rannsóknir
í þessum efnum. Aðalgeir Arason
líffræðingur og Valgarður Egilsson
læknir eru að ljúka við umfangs-
miklar rannsóknir á systmm sem
greinst hafa með bijóstakrabba-
mein, sem við vonumst til að varpi
skýrara ljósi á þátt BRCA2-gensins
í myndun ættlægs krabbameins.
Skref í áttina
Rétt er að taka það fram að þessi
áfangi, að einangra BRCA2-genið,
er aðeins eitt skref í þá átt að
hægt verði að nota þekkingu á gen-
um til forvarnastarfs. Þótt þessi
uppgötvun leiði til þess að auðveld-
ara verði að greina þá einstaklinga
sem em í meiri hættu á að fá
bijóstakrabbamein en aðrir, þá eiga
læknavísindin enn talsvert í land
með að nýta sér þá þekkingu til
annars en aukins eftirlits og ráð-
gjafar.“
Fallbyssu-
skotin
gjaldfijáls
EIN breytingartillaga meiri-
hluta fjárlaganefndar við fjár-
lagafrumvarpið gerir ráð fyrir
að opinber gjöld af fallbyssu-
skotum, sem Landhelgisgæslan
hefur flutt inn frá Danmörku,
verði felld niður. Önnur gerir
ráð fyrir að núverandi sendi-
herrabústaður í Washington
verði seldur og annar keyptur.
Benedikt Jónsson, skrif-
stofustjóri í utanríkisráðuneyti,
sagði að óskað hefði verið eftir
heimild til eignaskipta því
sendiherrabústaðurinn þyrfti á
töluverðu viðhaldi að halda. Til
greina gæti komið að selja
hann og kaupa í staðinn hag-
kvæmari eign líkt og gert hefði
verið í Stokkhólmi. Fyrsta skref
yrði að gera ítarlega könnun á
því hvað þyrfti að gera fyrir
húsið og því næst að ákveða
hvort það yrði selt og annað
keypt. Stefnt væri að því að
kaupa ekki dýrari eign.
Lán til fiskeldis felld niður
Af öðmm breytingartillögum
má nefna að fella niður 25%
af höfuðstóli sérstakra rekstr-
arlána til fiskeldis sem land-
búnaðarráðuneytið veitti fisk-
eldisfyrirtækjum á árunum
1991 til 1992. Niðurfellingin
verði miðuð við höfuðstól lán-
anna eins og hann var 1. des-
ember 1995. Önnur breytingar-
tillaga felst í því að gengið
verði frá samningi við héraðs-
nefnd Árnessýslu og bæjar-
stjórn Selfosskaupstaðar um
skiptingu lands og annarra
eigna á Laugarvatni.
Lán til Orkubús
Vestfjarða
Lagt er til að heimila, með
samþykki samgönguráðherra,
þátttöku ríkissjóðs í hlutafélagi
sem verið er að stofna ásamt
starfsmönnum Kerfisverk-
fræðistofu HÍ til að stuðla að
útflutningi á íslenskri þekkingu
á sviði flugleiðsögu- og flug-
stjórnartækni. Að lokum er lagt
til að Orkubúi Vestfjarða verði
veitt lán í tengslum við kaup
þess á Hitaveitu Reykhóla-
hrepps enda verði kaupin liður
í heildstæðum aðgerðum til
fjárhagslegrar endurskipulagn-
ingar Reykhólahrepps.
F.V. AÐALGEIR Arason líffræðingur, Guðrún Jóhannesdóttir líffræðingur, Júlíus Guðmundsson líf-
fræðingur, Rósa Björk Barkardóttir sameindaerfðafræðingur og Valgarður Egilsson læknir.
Bandormurinn
lögfestur á Alþingi
FRUMVARP um ráðstafanir í ríkis-
fjármálum var samþykkt á Alþingi
með 33 atkvæðum stjórnarliða gegn
16 atkvæðum stjómarandstæðinga.
Frumvarpið, sem gengið hefur
undir nafninu bandormurinn, tók
nokkrum breytingum í lokaafgreiðslu
þingsins en komið var til móts við
ýmis atriði sem stjómarandstæðing-
ar höfðu gagnrýnt.
Þannig var m.a. dregið úr skerð-
ingu á bótum til afbrotaþoia, kveðið
á um að við ákvörðun atvinnuleysis-
bóta og bóta almannatrygginga í
tengslum við fjárlög verði tekið tillit
til þróunar launa, verðlags og efna-
hagsmála. Þá var fallið frá tillögu
um að fella niður tryggingabætur
undir 600 krónum á mánuði og
skerðingarhlutfall tekna í ellilífeyri
var hækkað úr 25% í 30% en ekki
35% eins og áður var áformað.
Stjórnarandstæðingar lögðu fram
nokkrar breytingartillögur við frum-
varpið sem voru felldar. Þar á meðal
var tillaga um að skerðing almanna-
trygginga vegna fjármagnstekna
komi ekki til framkvæmda 1. septem-
ber á næsta ári nema sett hafí verið
lög um fjármagnstekjuskatt og þau
komin til framkvæmda.
Mörg ný lög
Fleiri lög voru sett á Alþingi í
gær. Þar á meðal var svonefndur
skröltormur lögfestur, frumvarp sem
flutt var í tengslum við bandonninn
og gerir m.a. ráð fyrir að hækka
sérstakt umferðaröryggisgjald um
100 krónur.
Lögum um Húsnæðisstofnun var
breytt og hækkar hámarkslánstími
Húsnæðisstofnunar samkvæmt þeim
í 40 ár. Þá verður stofnuninni áfram
heimilt að fresta greiðslum af lánum
ef lánþegi verður fyrir verulegri
tekjuskerðingu af ýmsum ástæðum.
Lögum um Bjargráðasjóð var
breytt þannig að framlag af söluvör-
um landbúnaðarins í sjóðinn geti
verið allt að 1% í stað 0,6%.
Lögum um stjóm fiskveiða og þró-
unarsjóð var breytt til að koma til
móts við vanda smábátaeigenda en
Þróunarsjóður hefur nú tímabundna
heimild til að veita úreldingarstyrk
vegna krókabáta sem nemur allt að
80% af húftryggingarverðmæti.
Þá var samþykkt að lengja aðlög-
unartíma skipstjórnarmanna að kröf-
um um að þeir hljóti öryggisfræðslu.
í upphaflegum ákvæðum um örygg-
isfræðslu var skipstjómarmönnum
veittur frestur til áramóta 1995 en
aðrir skipveijar fengu frest til árs-
loka 1996. Nú fá skipstjórar einnig
frest út næsta ár.
Loks voru samþykktir fríverslun-
arsamningar milli EFTA og Eystra-
saltslandanna þriggja.
■ Fallið frá /19
Andlát
HARALDUR
SIGURÐSSON
HARALDUR Sig-
urðsson bókavörður
er látinn, 87 ára að
aldri. Haraldur var
bókavörður á Lands-
bókasafni í yfir 30 ár,
frá 1946 til 1978.
Hann var þekktur fyr-
ir rit- og útgáfustörf.
Viðamesta verk hans
var Kortasaga íslands
frá öndverðu til loka
16. aldar, sem út kom
1971. Og Kortasaga
íslands frá lokum 16.
aldar til 1848, sem
kom út sex árum síð-
ar. Og er það ómetan-
legt verk.
Dr. Haraldur
Sigurðsson
eyri og Reykjavík
gerðist hann blaða-
maður á Þjóðviljanum
1936-40. Var síðan
starfsmaður hjá bóka-
útgáfunni Helgafelli
1941-46 og eftir það
var hann bókavörður
á Landsbókasafni út
lögboðna starfsævi.
Haraldur starfaði í
stjóm Bókavarðafé-
lagsins frá 1960 og
formaður 1965-69. Og
hann var lengi í rit-
stjórn Ferðafélags ís-
lands og skrifaði Ár-
bók þess um Borgar-
Haraldur var fæddur á Krossi
í Lundarreykjadal 4. maí 1908,
sonur Sigurðar Jónssonar bónda
þar og Halldóru Jóelsdóttur. Eftir
nám í Menntaskólunum á Akur-
fjarðarsýslu sunnan
Skarðsheiðar. Hann var kjörinn
heiðursdoktor við Háskóla íslands
1980. I
Eftirlifandi eiginkona Haraldar
er Sigrún Ástrós Sigurðardóttir.