Morgunblaðið - 26.01.1996, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 26. JANÚAR 1996 49
BRÉF TIL BLAÐSINS
Minningar
og góðar bækur
Dómsmálaráð-
herra fríar lögregl
una á Selfossi
Frá Hallfríði G. Schneider:
VEGNA snjóþyngsla höfum við verið
innilokuð í fimm daga. Okkar stutta
blindgata bíður á meðan stærri götur
eru hreinsaðar. Þetta hefur sína kosti,
t.d. vilja nágrannar ólmir hjálpa hver
öðrum og inni er notalegt og nógur
tími til að lesa og hlusta á tónlist.
Áðan hljómaði Vor (Thrush of
Spring) eftir Sinding af geisladiski
en einmitt það lag minnir mig á, þeg-
ar það með kátínu ruddist út um
opna glugga verkamannabústaðanna
á góðviðrisdögum þegar ég flýtti mér
heim eftir Ásvallagötunni til að borða
hádegismat.
Elsta minning mín er þegar ég
horfði á marga karlmannsfætur
sparka logandi kleinupotti út dimm
göng og út í snjó. Sú næstelsta er
að ég horfði á konu í aðskomum,
ljósköflóttum reiðfötum tala hratt og
ákveðið skrítið mál við sína fylgdar-
menn, sem lögðu á marga hesta í
tröðunum á Hallgeirseyjarhjáleigu.
Síðar heyrði ég heimilisfólkið tala
um Miss Morris, sem hafði sofið í
nýja húsinu eina nótt. Hún hafði
verið að feta í spor föður síns og
heimsótt sögustaði Njálu.
Það sagði líka að eftir það hafi
ég lengi notað orðið „not“, t.d. „not
sofa á stólum" og „not kyssa stráka
og Maríu“ (barnfóstruna).
Síðan hefi ég stundum hugsað:
Hver var Miss Morris? Sl. haust las
ég um nýja, góða ævisögu Williams
Morris eftir Fionu McCarthy og var
nú að Ijúka lestri hennar. Maðurinn
er einn af merkustu Englendingum
síðustu aldar (1834-1896). Hann var
rithöfundur, ljóðskáld, stjórnmála-
maður, ritstjóri, forstjóri og stofnaði
sósíalistaflokk. Líka var hann lista-
maður, sem hannaði munstur sem
enn em afar vinsæl, óf á vefstól,
skar út í við, bjó til glugga úr marg-
litu gleri og málaði á pappír, striga,
við og veggi.
ísland heillaði hann. Ungur fékk
hann áhuga á íslendingasögunum.
Hann kynntist Eiríki Magnússyni,
sem hjálpaði honum að læra ís-
lensku. Saman þýddu þeir margar
af islendingasögunum á ensku og
Morris naut þess að kynna þær.
Eiríkur, ásamt tveim vinum Morr-
is, komu með honum til íslands 1871
og þeir ferðuðust saman um Suður-
land í mánuð. Morris hélt dagbækur
og lýsti, oftast með hrifningu, aðstæð-
um og náttúra. Hann hafði næmt
auga fyrir birtu, villtu blómunum og
formi kletta og fjalla. Þó að hann
virti fugla, skaut hann þá á stundum
og bjó úr þeim veislumat. í upphafí
leist honum ekki á litlu hestana, sem
hann þurfti að kaupa, en það breytt-
ist strax og hann steig á bak. „Þess-
ir litlu náungar era svo skemmtilegir,
eins og þeir vilji tala.“ Hann tók sinn
reiðskjóta, Mouse, með sér til Eng-
lands og gerði hann að dekurdýri.
Næsta ár ferðaðist Morris til ítal-
íu, en hann þráði Island og fór þang-
að í annað sinn 1873. Þá ferðaðist
hann með tveim vinum og tveim ís-
lenskum fylgdarmönnum m.a. um
Kaldadal og til Stykkishólms. Aftur
skrifaði hann merkilegar lýsingar af
sögustöðum, landi og þjóð. Áhrif ís-
lands á hann komu seinna fram í
ræðu og riti.
Þegar hann dó, 62 ára, skrifaði
George Bemhard Shaw: „Ég fínn
aðeins gleði, þegar ég. hugsa um
Morris. Þú missir slíkan mann þegar
þú deyrð, ekki þegar hann deyr. Þang-
að til skulum við gleðjast í honum.“
Morris hafði eignast tvær dætur
með sinni fallegu konu. Sú eldri var
veikbyggð og flogaveik. Sú yngri,
May (f. 1862), var listakona og
mikill sósíalisti sem giftist og skildi.
Hún og Shaw voru lengi nánir vin-
ir. Hún dáði föður sinn og vildi að
honum látnum sjá ísland, sem hann
hafði unnað. Á blaðsíðu 679 fann
ég loks það, sem ég var að leita að:
Miss May Morris ferðaðist tvisvar
um ísland, 1924 og 1931. Nú er ég
þakklát fýrir að hafa lesið þessa
prýðilegu bók og um leið uppgötvað
að ég sá Miss Morris 1924, 62 ára
gamla.
Aðra frábæra bók las ég í haust:
An American in Iceland eftir Samuel
Kneeland A.M., M.D., prófessor við
MIT-háskólann í Boston. Hann var
einn af þeim fimm mönnum, sem
Bandaríkin sendu sem fulltrúa á
þúsund ára hátíð landnáms íslands
1876. Hann lýsir íslandi og íslend-
ingum með látlausri og rólegri snilld.
Einnig hann kvaddi landið með virð-
ingu og aðdáun.
Vonandi geta sem flestir Islend-
ingar lesið þessar úrvals bækur.
Það bólar ekki á snjóýtum, svo
nú hlusta ég á diskinn Vikivaki og
bytja á nýrri bók.
Virginiu, 10. janúar 1996,
HALLFRÍÐUR G. SCHNEIDER.
Frá Grími M. Steindórssyni:
HVENÆR er mlirinn fullur? Er það
þegar maður drepur mann? Er
hægt að komast upp með hvað sem
er ef lögregla á hlut að máli? Það
er góð lausn að ansa ekki ákærum
eða beiðni um rannsókn. Það væri
hægt að halda að kjördæmi dóms-
málaráðherra fríaði menn sem
fremja afbrot: það er búningurinn
sem hylur hismið sem undir býr.
Fólk er gert ómerkt orða sinna
þegar reynt er að segja sannleik-
ann. Fríun er lausnin ef víta skal
framferði lögreglunnar. Sem betur
fer á þetta aðeins við um Selfosslög-
regluna, það ég best veit. .
Þegar Sikill KÓ fórst vestur af
Þorlákshöfn var skipbrotsmaðurinn
settur í steininn, látinn drekka kalt
vatn og neitað um hjúkrun þótt
hann missti meðvitund í höndum
lögreglunnar. Þegar hjúkrunar-
fræðingur var fenginn til að taka
honum blóð, vildi hún fara með
hann á sjúkrahús en var vísað á
burt og sagt að henni kæmi þetta
ekki við. Eftir að hafa verið nótt í
klefa var honum gert að skrifa
undir skýrslu sem þeir höfðu sam-
ið, sem var allt önnur en hann hafði
gefið. Sjómaðurinn hugsaði um það
eitt að komast í burtu, fársjúkur.
Hann hefði skrifað undir hvað sem
var eins og hann var á sig kominn.
Málið var kært til saksóknara ríkis-
ins og dómsmálaráðherra, sem hafa
ekki látið þessa aðila gera grein
fyrir framkomu sinni. Það var skrif-
að um málið í blöðin. Nú á það
víst að vera gleymt eins og ætla
má - það er þægilegast.
Á Akureyri var ökumaður sem
flúði til fjalla. Honum var veitt
aðhlynning á spítala þótt hann
væri að reyna að forðast réttvís-
ina. Þar kom fram ábyrgðartilfinn-
ing og farið að starfsreglum -
þeim sé heiður sem heiður ber.
Verði ekki farið yfir framkomu
lögreglunnar á Selfossi býr al-
menningur við ógn og skelfingu
ef út af ber í hennar umdæmi. Það
þarf að skapa traust og virðingu
fyrir starfi og þjónustu lögreglunn-
ar. Fyrst af öllu að láta þá sem
misbeita valdi svara fyrir sig og
fullvissa borgarana um hæfni lög-
reglu í starfi eftir að málin hafa
verið krufin til mergjar.
Vonandi tekur dómsmálaráð-
herra á sig rögg og fer yfir málin.
Það grær ekki yfir sárin fyrr en
saltið hefur verið hreinsað burt.
GRÍMURM. STEINDÓRSSON,
myndhöggvari.
Rás 2 og mengun
á Grundartanga
Frá Leifi Haukssyni:
ÞAÐ eru stór orð og alvarlegar að-
dróttanir sem felast í bréfi Jóns
Sigurðssonar framkvæmdastjóra Is-
lenska járnblendifélagsins og birtist
í Morgunblaðinu sl. þriðjudag. Það
mætti svo sem hafa mörg orð um
það bréf og mengun á Grundartanga
en nokkrar skýringar verða látnar
nægja.
Reiði Jóns er augljós, ástæðan
ekki. Tilefnið eru tvö viðtöl, annað
við starfsmann í verksmiðjunni um
rykmengun á vinnustað og kaus
hann að tala undir nafnleynd og
með breyttri röddu. Hitt var viðtal
við Víði Kristjánsson starfsmann
vinnueftirlitsins um loftmælingar á
staðnum. Jón talar um leiðandi
spurningar og áréttingar útvarps-
konunnar í því skyni að fá „efni í
uppistand milli starfsmanna og
stjórnenda“. Jóni, og öðrum, til
skýringar:
1. Þegar viðtöl af þessu tagi eru
tekin, þá byggjast þau að hluta
til á því samtali sem átt hefur
sér stað á undan. Þar lætur við-
mælandinn í té upplýsingar,
skoðanir og annað það sem gef-
ur tilefni til viðtals. Sá sem tek-
ur síðan viðtalið spyr þeirra
spurninga sem geta dregið þessi
atriði fram. Stundum er það nú
bara þannig að þegar segul-
bandið fer í gang þá muna eða
þora viðmælendur ekki að segja
það sem þeir höfðu áður sagt.
Þess vegna er spurt þeirra
spurninga sem Jóni finnst óþarf-
ar og óþægilegar. Þetta hefur
ekkert með uppistand eða hana-
slag að gera.
2. Fyrir viðtalið óskar starfsmaður-
inn þess sjálfur að rödd hans sé
breytt því hann óttist um starf
sitt. Það er ekki útvarpsins að
meta hvort ótti hans sé ástæðu-
laus, þessi ótti er mál Járnblendi-
félagsins.
3. í kjölfar þessara viðtala er haft
samband við Jón Sigurðsson
framkvæmdastjóra Járnblendi-
félagsins og hann beðinn um við-
tal. Hann brást vægast sagt
ókvæða við og vildi frest til
næsta dags sem var ekkert til-
tökumál. Það er rétt hjá Jóni að
tilraun var gerð til viðtals.
Ástæða þess að það fór út um
þúfur er hins vegar alls ekki sú
sem Jón tilgreinir. Hann sakar
útvarpskonuna um óheiðarleg
vinnubrögð gagnvart sér og við-
mælendum sínum með því að
segja í örstuttum inngangi ósatt
til um efni fyrri viðtalanna til
að búa til ágreining við sig sem
stjórnanda. Þetta er bara ekki
rétt, svo einfalt er það.
Þetta má sannreyna.
Viðtalið við Jón varð hins vegar
aldrei að neinu því hann vildi ekki
koma sér að efninu og kaus heldur
að drepa málinu á dreif með dylgjum
eins og vitni að tilrauninni geta
borið um.
Við frábiðjum okkur frekari ásak-
anir um fordóma, óværu og mengun
á Rás 2.
LEIFUR HAUKSSON,
starfandi dagskrárstjóri Rásar 2.
f tilefni 90 ára afmælis Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar gengst félagið fyrír hátíðarsamkomu
í Borgarleikhúsinu laugardaginn 27. janúar 1996.
Kl. 13.40 Lúðrasveit verkalýðsins leikur í anddyri.
Dagskrá:
Kl. 14.00 Setning. Formaður afmælisnefndar,
Jóhannes Sigursveinsson.
Kl. 14.10 Ávarp. Formaður Dagsbrúnar,
Guðmundur J. Guðmundsson.
Kl. 14.20 Ávarp borgarstjóra,
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir.
Kl. 14.30 Þættir úr sögu verkalýðshreyfingar.
Guðmundur Ólafsson, leikari.
Kl. 15.00 Afhending heiðursmerkja.
Guðmundur J. Guðmundsson.
Kl. 15.15 Söngur. Kristinn Sigmundsson.
Undirleikari: Jónas Ingimundarson.
Kl. 15.30 Lesið úr verkum Tryggva Emilssonar.
Helgi Skúlason, leikari.
Kl. 15.45 Söngur. Karlakórinn Fóstbræður.
Stjórnandi: Árni Harðarson.
Allir Dagsbrúnarfélagar velkomnir meðan húsrúm leyfir.
Að lokinni dagskrá er boðið upp á veitingar í anddyri.
Píanóleikur: Óskar Einarsson.