Morgunblaðið - 26.01.1996, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 26. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ástæða til að ætla að ESB
beiti ekki öryg'gisákvæðum
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra átti í gær
fundi með framkvæmdastjómarmönnum Evrópu-
sambandsins. Ólafur Þ. Stephensen ræddi við
hann um viðræðumar í Brussel.
Reuter
HALLDÓR Ásgrímsson heilsar Emmu Bonino, sem fer með sjávar-
útvegsmál í framkvæmdasljórn ESB, á skrifstofu hennar í Bruss-
el í gær. í baksýn er Hannes Hafstein, sendiherra íslands hjá
Evrópusambandinu.
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra átti í gær fundi í Brussel
með þremur framkvæmdastjórnar-
mönnum Evrópusambandsins. Utan-
ríkisráðherra ræddi við Hans van den
Broek, sem fer með utanríkissam-
skipti, Sir Leon Brittan, sem fer með
utanríkisviðskipti, og Emmu Bonino,
sem meðal annars fer með sjávarút-
vegsmál.
Halldór segir að fundimir með
framkvæmdastjómarmönnunum
hafí að mörgu leyti gengið betur en
hann hafi gert ráð fyrir. Rætt hafí
verið annars vegar um þau mál, sem
væru uppi á borðinu í samskiptum
íslands og Evrópusambandsins og
hins vegar um stöðu íslands í Evr-
ópusamstarfinu.
Lágmarksverð afnumið
íslenzk stjómvöld hafa lýst mikl-
um áhyggjum vegna þeirrar ákvörð-
unar Evrópusambandsins að setja
lágrharksverð á innfluttan lax frá
EFTA-ríkjunum vegna offramboðs á
norskum laxi á Evrópumarkaðnum.
ESB hefur vísað til öryggisákvæða
í EES-samningnum, sem ísland og
hin EFTA-ríkin telja að eigi ekki við
um viðskipti með sjávarafurðir, sem
Qallað er um í sérstakri bókun nr. 9
við samninginn. Utanríkisráðherra
tók málið upp á fundunum með fram-
kvæmdastjómarmönnunum í gær,
en það snertir málefnasvið þeirra
allra. Halidór ítrekaði mótmæli Is-
lands og krafðist þess að ákvörðunin
yrði dregin til baka.
„Ég er tiltölulega ánægður með
þau viðbrögð, sem við fengum. Ég
lít svo á eftir viðræður dagsins að
þarna hafí verið um að ræða nokk-
urs konar pólitíska viðvömn til Norð-
manna vegna framgöngu þeirra í
þessum málum á markaði," segir
Halldór. „Ég hef ástæðu til að ætla
að þetta verði dregið til baka og
þessu úrræði ekki beitt í framtíðinni
hvað okkur varðar, þótt ég hafi ekki
fengið neina tryggingu fyrir því. Það
var ráð fyrir því gert þegar samning-
urinn var gerður, að öryggisákvæð-
unum yrði aðeins beitt í neyðartilvik-
um, það er að segja í málum, sem
varða þjóðarhagsmuni, og ég held
að það sé engin leið að halda því
fram að svo sé í þessu tilviki."
Halldór sagðist telja að fram-
kvæmdastjómin hefði skilning á
sjónarmiðum íslendinga í málinu:
„Við viljum að sjálfsögðu að fískiðn-
aðurinn njóti sambærilegra kjara og
annar iðnaður. Ef ætti að fara að
beita þessum öryggisákvæðum í
hvert sinn, sem vandamál koma upp
á ákveðnum svæðum bandalagsins,
er fjandinn laus. Mér fannst viðmæl-
endur mínir skilja það mjög vel.“
Vinnutíma- og bamaverndar-
tilskipanir samþykktar
Utanríkisráðherra ræddi við van
den Broek um samskipti ESB og
EFTA og áhrif EFTA-ríkjanna á
mótun nýrra ákvarðana Evrópusam-
bandsins, sem síðan bætast við EES-
samninginn. „Þau mál hafa þokazt
eðlilega, en því er ekki að neita að
við teljum að við gætum fengið að
hafa meiri aðgang að umræðum á
fyrstu stigum, þar sem ákvarðanir
mótast,“ segir Halldór. „Við'þurfum
alltaf að minna á okkur.“
Van den Broek ýtti á eftir því að
ísland samþykkti tvær tilskipanir
Evrópusambandsins, aðra utn vinnu-
vemd, þar á meðal hámarksvinnu-
tíma sem hægt er að skylda starfs-
menn til að vinna, og hina um vemd
bama og unglinga, en í henni eru
ákvæði gegn barnaþrælkun og að
börn séu látin stunda of erfið störf.
Tilskipanirnar eiga að taka gildi á
Evrópska efnahagssvæðinu í nóvem-
ber á þessu ári.
„Ég sagði honum að við værum
ekkert sérstaklega hrifin af að setja
reglur um eitthvað, sem væri ekkert
vandamál í okkar landi. Barna-
þrælkun og unglingavinna væri ekki
vandamál nema að því leyti að ung-
lingar fengju minni vinnu en áður
þekktist. Sú vinna, sem við hefðum
unnið sem unglingar, ég og fleiri
sem eldri erum, gengi undir nafninu
barnaþrælkun í dag en menn ættu
aðeins góðar minningar um. Því
miður væri íslenzkt þjóðfélag að
mörgu leyti breytt, þannig að tæki-
færi unglinga til að fá vinnu væru
ekki lengur til staðar. Við myndum
hins vegar ekki verða í neinum
vanda með að ganga frá þessu máli,
þegar við hefðum undirbúið það
nægilega vel,“ sagði Halldór. Báðar
tilskipanimar eru nú til rneðferðar
hjá nefndum á vegum félagsmála-
ráðuneytisins, sem eiga að skoða
hvernig framkvæmd þeirra fellur að
íslenzkum aðstæðum.
Á fundinum með Sir Leon Brittan
ræddi Halldór meðal annars um auk-
in samskipti Evrópusambandsins við
Bandaríkin, ríki Asíu og mál, sem
snerta Alþjóðaviðskiptastofnunina.
Ráðherra lýsti yfir áhuga á þátttöku
EFTA-ríkjanna í auknu samstarfí við
Bandaríkin og Asíu og lagði til að
komið yrði á fót nefnd embættis-
manna til að skiptast á skoðunum
um málið.
Misskilningur um kröfur
í Barentshafi?
Halldór segir fundinn með Emmu
Bonino hafa verið ánægjulegan. Þau
ræddu meðal annars um veiðar á
úthöfunum. „Við ræddum alllengi
um síldina og ég upplýsti hana um
Fjárhagsáætlun Ríkisútvarpsins fyrir
1996 enn óafgreidd
Rekstrarhallinn
44 milljónir 1995
VERKAMENN úr Dagsbrún við vinnu sína við
Reykjavíkurhöfn fyrr á öldinni.
V erkamannafélagið
Dagsbrún 90 ára
SAMKVÆMT bráðabirgðauppgjöri
Ríkisútvarpsins, sem lagt var fram
á fundi framkvæmdastjómar RÚV í
gær, var hallinn á rekstri stofnun-
arinnar rúmlega 44 milljónir króna
á síðasta ári eða 2% af veltu, sem í
fyrra var tæplega 2,2 milljarðar.
Umræðum um fjárhagsáætlun ársins
1996 lauk ekki á fundi framkvæmda-
stjórnarinnar og verður annar fundur
haldinn næstkomandi mánudag, en
þá ætti að liggja fyrir hver skerðing
verður á rekstri einstakra deilda.
Að sögn Harðar Vilhjálmssonar,
fjármálastjóra RÚV, var hallinn á
rekstri stofnunarinnar 75 milljónir
króna árið 1994. Samkvæmt skýrslu
Ríkisendurskoðunar um stjómsýslu-
endurskoðun hjá Ríkisútvarpinu hef-
ur verið viðvarandi taprekstur á
hljóðvarpi frá 1986, og í árslok 1994
var heildarafkoman neikvæð um
rúmlega 494 milljónir á verðlagi árs-
ins 1994. Samfelldur taprekstur hef-
ur verið á rekstri sjónvarps frá 1991
og í árslok 1994 nam tapið samtals
471 milljón króna.
Ófyrirsjáanlegar
skuldbindingar
Hörður sagði að útkoma síðasta
árs ylli vonbrigðum þar sem mark-
miðið hefði verið að loka rekstrinum
í fullu jafnvægi. Afnotagjöld hefðu
verið lítilsháttar undir áætlun en
auglýsingatekjur hins vegar verulega
yfír áætlun, en ýmsar skuldbindingar
hefðu komið inn sem ekki hefði ver-
ið hægt að sjá fyrir.
„Þar má nefna til dæmis launa-
hækkanir sem byrjuðu lítilsháttar
1994 en voru fyrst og fremst á vor-
dögum 1995. Þá leiða launahækkan-
ir í stofnuninni í heild til um 60 millj-
óna króna hækkunar. Annar nokkuð
stór liður, sem er dæmigerður fyrir
það sem kemur svona í bakið á okk-
ur, eru nýuppfundnar lífeyrisskuld-
bindingar sem ákveðið hefur verið
að B-hluta stofnanir beri og við höfð-
um áætlað 13 milljónir en urðu 25.
Það kom óvænt hér inn, nánast sem
ákvörðun stjómar lífeyrissjóðs opin-
berra starfsmanna.
Hitt er svo það að þvi miður hafa
einstaka deildir slitið böndin og farið
fram úr. Eftirlitskerfíð hefur sem-
sagt ekki haldið og það er auðvitað
alltaf illa séð,“ sagði Hörður.
Rammi fjárhagsáætlunar Ríkis-
útvarpsins fyrir 1996 var samþykkt-
ur 20. desember síðastliðinn og nem-
urhann 2.141 milljón króna, en vinnu
við að koma einstökum deildum end-
anlega fyrir innan fjárhagsrammans
lýkur væntanlega á fundi fram-
kvæmdastjómar RÚV næstkomandi
mánudag.
VERKAMANN AFÉLAGIÐ Dags-
brún verður 90 ára í dag. Hátíð-
ardagskrá verður I Borgarleik-
húsinu á morgun þar sem Guð-
mundur J. Guðmundsson, formað-
ur félagsins, og Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir, borgarstjóri flytja
ávörp.
Verkamannafélagið Dagsbrún
var stofnað í Reykjavík 26. janúar
1906. Á stofnfundinum, sem hald-
inn var í Bárunni, lá fram stofn-
skjal undirritað að 384 verka-
mönnum, en þar er stefna félags-
ins mörkuð. Markmið félagsins
voru „að styrkja og efla hag og
atvinnu félagsmanna, að koma á
betra skipulagi að því er alla dag-
vinnu snertir, að takmarka vinnu
á öllum sunnu- og helgidögum, að
auka menningu og bróðurlegan
samhug innan félagsins og að
styrkja þá félagsmenn eftir megni
sem verða fyrir slysurn eða öðrum
óhöppum."
Á fyrsta fundi var samþykkt að
vinnutimi skyldi vera frá kl. sex
að morgni til sex að kvöldi og að
kaup skyldi vera 25 aurar á tím-
ann yfir vetrarmánuðina og 30
aurar yfir sumarmánuðina. Þetta
var nokkur hækkun frá því sem
verið hafði. Félagið gerði hins
vegar ekki skriflega kjarasamn-
inga fyrr en eftir sitt fyrsta verk-
fall árið 1913 þegar verkamenn
neituðu að fara að kröfum um
lengingu vinnudags um tvær
stundir. Verkfallinu lauk með
sigri Dagsbrúnar.
stöðu mála og viðræðumar í
Moskvu," segir Halldór. Haldið verð-
ur áfram að ræða um stjómun veiða
úr norsk-íslenzka síldarstofninum á
fundi Norðaustur-Atlantshafsfísk-
veiðinefndarinnar, NEAFC, í London
í næstu viku. ESB á aðild að nefnd-
inni, ásamt strandríkjunum, sem nú
ræða um síldveiðar í Moskvu, og
hefur sambandið krafízt þess að fá
hluta af síldarkvótanum en strand-
ríkin vilja sitja ein að veiðunum. „Ég
lofaði að halda Evrópusambandinu
upplýstu um málið eftir því sem við
gætum. Það var góður andi í viðræð-
unum og Bonino hafði skilning á
okkar stefnu í málinu. Okkur er hins
vegar ljóst að Evrópusambandið er
með ákveðnar kröfur. Mér fannst
samtalið gagnlegt," segir Halldór.
Bonino og Halldór ræddu jafn-
framt um þorskveiðar í Barentshafi
og deilur Islands og Noregs um veið-
ar íslenzkra skipa þar. Norðmenn
hafa skýrt íslenzkum stjórnvöldum
frá því að Evrópusambandið hafi
uppi kröfur um viðbótarkvóta í Bar-
entshafí, verði samið um veiðiheim-
ildir við ísland. Halldór segir Bonino
hafa hins vegar hafa sagt að henni
sé ekki kunnugt um að sambandið
hafí gert slíkar kröfur í tengslum við
hugsanlega samninga við ísland.
Aðspurður hvort meintur ótti Norð-
manna við kröfur Evrópusambands-
ins væri þá fyrirsláttur, sagði Hall-
dór: „Ég tel ekki að það sé fyrirslátt-
ur, en ég tel að um einhvern misskiln-
ing gæti verið að ræða. Bonino ætl-
aði að fara betur yfír það og láta
okkur vita einhvern næstu daga.“
Bonino mun að sögn Halldórs
koma til íslands í vor og kynna sér
íslenzk sjávarútvegsmál. Hann segir
að þau hafí rætt sameiginlega sjávar-
útvegsstefnu ESB og Bonino ekki
talið miklar líkur á að hún myndi
breytast. „Við útskýrðum okkar af-
stöðu og ástæðumar fyrir því að við
höfum ekki treyst okkur til að sækja
um aðild að Evrópusambandinu,"
segir Halldór. „Ég sagði að út af
fyrir sig útilokuðu Islendingar ekkert
í þessum málum, þeir væru fyrst og
fremst að hugsa um sína hagsmuni
og sú sjávarútvegsstefna, sem væri
rekin, þjónaði þeim ekki. Það væri
mikilvægt að við áttuðum okkur á
hvað gæti beðið okkar í hugsanlegri
aðild, þótt ekki sé til annars én að
umræðan geti farið fram á skynsam-
legum nótum heima fyrir. Við báðum
um að menn hugsuðu til okkar að-
stæðna, án þess að neitt hafi verið
gefið í skyn um eitt eða annað.“
Dagsbrún hefur í gegnum árin
oft átt í hörðum átökum og lang-
vinnum kaupdeilum. Meðal helstu
ávinninga félagsins er að árið
1942 var dagvinna stytt niður í
átta tíma, 12 daga orlof var viður-
kennt og 50% álag á yfirvinnu og
100% á næturvinnu. Eftir sex
vikna verkfall árið 1955 var At-
vinnuleysistryggingasjóður stofn-
aður. Árið 1965 var 44 stunda
vinnuvika viðurkennd og árið
1971 var lögfest 40 stunda vinnu-
vika og 4 vikna orlof.
Félagsmenn í Dagsbrún eru í
kringum 3.600 í dag. Það er annað
stærsta verkalýðsfélag landsins.
Afmælisdagskrá í
Borgarleikhúsinu
90 ára afmælis Dagsbrúnar
verður minnst á morgun, laugar-
dag, með hátíðardagskrá í Borg-
arleikhúsinu. Dagskráin hefst kl.
14. Fyrir hátíðina mun Lúðrasveit
verkalýðsins leika í anddyri húss-
ins. Jóhannes Sigursveinsson, for-
maður afmælisnefndar, setur há-
tíðina, en að því búnu flytur Guð-
mundur J. Guðmundsson, formað-
ur Dagsbrúnar, ávarp. Að því
loknu ávarpar Inibjörg Sólrún
Gísladóttir, borgarstjóri í Reykja-
vík, gesti. Þá verða fluttir nokkrir
þættir úr sögu verkalýðshreyfing-
arinnar í umsjón Guðmundar ÓI-
afssonar leikara. Síðan afhendir
formaður Dagsbrúnar gömlum
Dagsbrúnarfélögum heiðurs-
merki. Helgi Skúlason leikari les
úr verkum Tryggva Emilssonar.
Undir lok dagskrárinnar syngur
Kristinn Sigmundsson nókkur lög
undir leik Jónasar Ingimundar-
sonar. Ennfremur mun Karlakór-
inn Fóstbræður syngja undir
stjórn Árna Harðarsonar.