Morgunblaðið - 06.07.1996, Page 16

16 LAUGARDAGUR 6. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Hugað að myndun nýrrar ríkisstjórnar í Rússlandi
Reuter
SEÐLABANKASTJÓRI Rússlands, Sergei Dúbínín (t.v.), ræðir við innanrikisráðherrann Anatolí
Kúlíkov á ríkisstjórnarfundi í Moskvu í gær.
Sérfræðing’ar deila
um efnahagshorfur
Moskvu. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Rússlandi þurfa að
takast á við mikinn vanda í efna-
hagsmálum, nú að loknum öruggum
sigri Borís Jeltsíns í forsetakosning-
unum og Ijóst er að kosningaloforð
forsetans verða ekki öll uppfyllt.
Verðbólguhraði er þó minni en verið
hefur síðan umbætur hófust í land-
inu eftir hrun Sovétríkjanna en fjár-
hagur sambandsríkisins er slæmur,
ekki síst vegna þess að á fyrra helm-
ingi ársins tókst aðeins að innheimta
um 60% skatta^ Sænski hagfræðing-
urinn Anders Áslund, sem um hríð
var ráðgjafí fyrir stjómvöld í Kreml,
er ósammála þeim sem spá efna-
hagskreppu í haust.
Aslund segir að líkur séu á mikl-
um vanda í bankakerfinu en það
sé dæmigert fyrir land þar sem
verðbólga sé á undanhaldi. Hann
telur mestu skipta að úrslit forseta-
kosninganna hafí verið sigur lýð-
ræðisins og jafnframt að engin
hætta sé lengur á afturhvarfi til
hagstjórnar sovétskeiðsins. Áslund
gerir lítið úr áhrifum kosningalof-
orða forsetans.
„Hvað er hann búinn að lofa
miklum peningum? Einfalt svar er
að það er ekki mikið. Rétt eins og
bandarískur forseti á ferðalagi úti
á landi hefur hann með miklum
hávaða heitið smáfjárhæðum en
fjallað varfæmislega um stóru
framlögin". Sagði Áslund meiri
ástæðu til að hafa áhyggjur af of-
stýringu og skrifræði sem væri
óbreytt í Rússlandi.
Sumir sérfræðingar eru svart-
sýnni. „Mörg erfið efnahagsvanda-
mál hafa verið lögð til hliðar og
hundsuð síðustu átta eða níu mán-
uði vegna kosninganna," sagði Dirk
Damrau, yfirmaður hjá verðbréfa-
fyrirtæki í Moskvu.
Forsetaefni kommúnista,
Gennadí Zjúganov, gagnrýndi Jelts-
ín harðlega fyrir að stunda hömlu-
laus atkvæðakaup á kostnað ríkis-
sjóðs og mörg dæmi voru nefnd í
fjölmiðlum sem gáfu til kynna að
gagnrýnin væri réttmæt.
„Ég spái því að stjórnin muni í
kyrrþey stinga mörgum loforðunum
niður í skúffu. Það er hægt að nota
ýmsar aðferðir til að komast hjá
hlutunum og fara milliveg", sagði
vestrænn hagfræðingur sem ekki
vildi láta nafns síns getið. Hann
benti einnig á að stjómvöld gætu
dregið úr útgjöldum til ýmissa áætl-
ana og launaliða.
Hert innheimta
Víktor Tsjernomýrdín forsætis-
ráðherra, sem segist munu kynna
nýja ríkisstjórn á næstu dögum,
sagði á ríkisstjórnarfundi í gær-
morgun að aðaláherslan yrði lögð
á fjárlögin í væntanlegri stjórn.
/íifer/ax-fréttastofan hafði eftir
Tsjernomýrdín að leysa bæri vanda-
mál er stöfuðu af því að „skattar
em ekki greiddir og innheimta
þeirra gengur illa, allt of mikið er
um undanþágur frá sköttum og rík-
isábyrgðir em of miklar á fjárlög-
um“. Kynnt var áætlun í 30 liðum
um róttækar umbætur í þessum
efnum í gær og vonast ráðamenn
til þess að þær dugi til að inn-
heimta það fé sem á vantar á seinni
helmingi ársins.
Joachim Wermuth, vestrænn
hagfræðingur sem starfar hjá rúss-
neska fjármálaráðuneytinu, sagði
að lagðir yrði háir vextir á vanskila-
skattana og skuldunautum yrði
hótað að opinberir eftirlitsmenn
yrðu settir yfir þá þeir borguðu
ekki. Eftirlit með innflutningi yrði
hert og álögur á áfengi hækkaðar.
Vitað er að ráðamenn í ýmsum
risafyrirtækjum frá sovétskeiðinu
hafa undanfarna mánuði vanrækt
að greiða skatta og önnur gjöld til
stjórnvalda í von um að Zjúganov
sigraði. Öflugur stuðningur við
þessar leifar kommúnismans var
ofarlega á stefnuskrá Zjúganovs en
mörg þessara fyrirtækja, þar sem
milljónir manna starfa, eru í reynd
löngu gjaldþrota og framleiðsluvör-
ur þeirra úreltar.
Getur þakkað
sigurinn hræðslu
fólks við komm-
únismann
Moskvu. Reuter.
RÚSSNESK blöð höfðu ýmsa
fyrirvara um sigur Borís Jeltsíns
er þau fjölluðu í gær um úrslit
rússnesku forsetakosninganna.
Sögðu þau að Jeltsín gæti naum-
ast hreykt sér þar sem 14%
fylgismunur væri lítill þegar haft
væri í huga að hann hefði unnið
allar fyrri kosningar
með miklum yfirburð-
um.
Jafnvel^ fijálslynt
blað sem Izvestía. fagn-
aði sigri Jeltsíns á
Gennadí Zjúganov,
frambjóðenda kommúnista, hóf-
lega.
„Stuðningur við Jeltsín hefur
minnkað stórum miðað við fyrri
kosningar," sagði Ízvestía. Bætti
það við, að Jeltsín ætti sigur sinn
að þakka hræðslu fólks við
kommúnismann fremur en eigin
vinsældum. „Andstaðan gegn
Zjúganov-ógninni varð andstöð-
unni við mistök Jeltsíns yfirsterk-
ari,“ sagði Otto Latsís, einn helsti
stjórnmálaskýrandi blaðsins.
I skrifum fijálslyndu blaðanna
birtust áhyggjur manna af því
að forsetinn væri ef til vill ekki
nægilega nógu heilsugóður til að
leiða landið næstu fjögur árin.
„Við höfum ríka ástæðu til að
halda að við okkur blasi mörg
alvarleg vandamál," sagði frjáls-
lynda blaðið Sevodnja og bætti
við: „Og heilsa forsetans er með-
al þeirra alvarlegustu."
Izvestía sagði að Jeltsín þyrfti
að vera heilsuhraustur til að geta
glímt við efnahagsvanda Rúss-
lands. Hið vinsæla og útbreidda
blað Moskovskí Komsomolets
sagði að samstarfs-
menn Jeltsíns myndu
taka fram fyrir hend-
urnar á honum væri
hann heilsuveill. „Hann
mun hafa töglin og
hagldirnar verði hann
hraustur," sagði blaðið.
Kommúnistar virtust margir
ánægðir með hversu mikið fylgi
Zjúganov fékk þrátt fyrir allt.
„Við skulum ekki glata trúnni
og ekki hugsa sem sigraðir
menn,“ sagði Sovétskaja Rossíja
sem fylgt hefur kommúnistum
að málum, er það reyndi að beija
í brestina. „Við fyllum milljóna-
tugi sem enn erum reiðubúin að
leggja hart að okkur til þess að
bjarga landinu frá tortímingu,“
sagði það ennfremur.
Stjórnmálaskýrendur segja um
niðurstöður kosninganna, þar
sem Jeltsín hlaut 53,7% atkvæða
en Zjúganov 40,4%, að margir
kjósendur hafi í raun talið sig
vera að velja skárri kostinn af
tveimur illum.
Rússnesk
blöð um kosn-
ingasigur
ieltsíns
Fjölskyldan mikilvæg
Moskvu. Reuter.
ÞOTT margar ástæður liggi að
baki sigri Borís Jeltsíns í for-
setakosningunum í Rússlandi, er
ekki ólíklegt að honum detti i
hug að grundvöllur að sigrinum
hafi verið lagður í hans eigin
ranni.
Fréttaskýrendur fullyrða að
Jeltsín, sem kom illa út í skoð-
anakönnunum fyrir áramót þeg-
ar fylgi við hann mældist innan
við 10%, eigi mikið að þakka
framtaki konu sinnar, Naínu, og
dóttur, Tatjönu, sem tók að sér
að móta ímynd föður síns í kosn-
ingaslagnum. Tatjana er sögð
hafa beðið lífverði hans að taka
af sér svört sólgleraugun, fannst
þeir minna of mikið á bófa. Einn-
ig er hún sögð hafa átt mikinn
þátt í því að forsetinn rak
nokkra harðlínumenn úr innsta
hring, þ. á m. Alexander Korz-
hakov, yfirmann lífvarðarins.
Jeltsín talaði oft um framtíð
fjölskyldu sinnar þegar hann
hélt ræður og í Jekaterínbúrg
voru barnabörnin hans fjögur
samferða afa sínum. En það eru
konurnar í lífi hans sem áttu
stærstan þátt í að breyta ímynd
manns, sem almenningur hafði
fylgst með breytast úr frjáls-
lyndri hetju í blóði drifinn stríðs-
herra í Kreml.
Ymis smáatriði, á borð við
það, að Naína hnýtti bindið á
bónda sinn á hverjum morgni,
og uppskriftin að uppáhalds tert-
unni hans, unnu gegn myndinni
af fjarlægum nútímakeisara sem
sendi herlið til þess að berja á
uppreisnarmönnum í Tsjetsjníu
og lagði efnahag landsins í rúst.
Austurríki styð-
ur aðild Slóveníu
Bled, Slóveníu.
Reuter.
THOMAS Klest-
il, forseti Aust-
urríkis, lýsti því
yfír á fímmtudag
að austurrísk
stjómvöld
styddu viðleitni
Slóveníu til að fá inngöngu í Evr-
ópusambandið. Klestil sagðist telja
að pólitískar hindranir í vegi aðild-
ar landsins væru ekki lengur fyrir
hendi.
Slóvenía gerði í síðasta mánuði
svokallaðan Evrópusamning, sem
felur í sér aukaaðild að Evrópu-
sambandinu.
Klestil sagði
undirritun samn-
ingsins mikil-
vægt skref og að
Austurríki
rnyndi styðja
Slóveníu í fram-
haldinu. Slóven-
ar stefna að aðild fyrir árið 2001.
Austurríki á landamæri að Slóv-
eníu og búa um 70.000 Slóvenar
í austurríska héraðinu Kámten.
Klestil og Milan Kucan, forseti
Slóveníu, ræddu málefni minni-
hlutahópsins í opinberri heimsókn
þess fyrrnefnda til Slóveníu.
^.★★★*
EVRÓPA^
Douglas Hurd um ESB-andstæðinga
Draga úr áhrifum Breta
I.ondon. Keuter.
DOUGLAS Hurd, fyrrverandi utanríkisráð-
herra Bretlands, sakar „efasemdamenn" á
hægrivæng íhaldsflokksins, sem eru and-
vígir frekari samrunaþróun í Evrópu, um
að draga úr áhrifum Bretlands á vettvangi
Evrópusambandsins.
„Áhrif þess, sem forsætisráðherrann seg-
ir, og þess sem aðrir ráðherrar segja um
málefni Evrópu, hafa minnkað, minnkað
verulega, af völdum fólks sem þykist styðja
forsætisráðherrann," sagði Hurd á blaða-
mannafundi, sem haidinn var til að kynna
nýjan bækling hins Evrópusinnaða íhaldsþing-
manns Rays Whitney.
Hurd sagði að leiðtogar annarra Evrópuríkja
væru „gersamlega furðu lostnir" yfir Evrópu-
umræðunni í Bretlandi. „Þeir telja kannski að nú
um stundir sé ekki rétt að taka Breta of
alvarlega,“ bætti hann við.
Bænaþulan um missi fullveldis
í bæklingi sínum gagnrýnir Ray Whitn-
ey andstæðinga ESB fyrir „stanzlausa
endurtekningu á bænaþulunni „missir
fullveldis““, sem hann segir ekki í neinu
samhengi við raunveruleika nútímans.
Edwina Currie, annar fyrrverandi ráð-
herra í stjórn íhaídsflokksins, hvatti í vik-
unni til þess að andstæðingar ESB gerðu
hlé á baráttu sinni til þess að gera Ihaldsflokknum
kleift að ganga sameinaður til komandi þingkosn-
inga. „Landsmenn hafa aldrei kosið and-Evrópu-
sinnaðan flokk til valda og þeir eru ekki líklegir
til að gera það,“ sagði Currie.
Douglas
Hurd