Morgunblaðið - 27.07.1996, Blaðsíða 6

6 LAUGARÐAGUR 27. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
SJÚKRAHÚS REYKJAVÍKUR
Yfirlæknar á Sjúkrahúsi Reykjavíkur gagnrýna áformaðan niðurskurð innan spítalans
Spamaður kemur
niður annars staðar
Yfírlæknar á þeim deildum Sjúkarhúss Reykjavíkur, sem fyrirhugað-
ur niðurskurður bitnar á, gagnrýna harðlega tillögur stjómar spítal-
ans. Jóhanna Ingvarsdóttir kynnti sér viðhorf þeirra.
Morgunblaðið/Ásdís
ÁFORMAÐ er að flytja endurhæfingardeild frá Grensási í húsnæði geðdeildar í Fossvogi.
ETTA kemur auðvitað mjög
illa við okkur eins og alla
aðra sem þetta snertir og
ég held að það séu flestir á því að
sá sparnaður, sem af þessu hlýst,
komi niður annars staðar sem auk-
inn kostnaður," segir Ásgeir Karls-
son, starfandi yfírlæknir á geðsviði
Sjúkrahúss Reykjavíkur.
Hann segir erfitt að sjá fyrir
hvaða afleiðingar aðgerðirnar muni
hafa, en bara umræðan ein og sér
hafi mjög slæm áhrif á sjúklinga sem
og aðstandendur. í tillögunum er
gert ráð fyrir að sameina geðsviðið,
sem nú er rekið á þremur stöðum á
höfuðborgarsvæðinu, á Grensásdeild
og loka deild 35, sem er í Arnar-
holti á Kjalarnesi, en, að sögn Ás-
geirs, eru þar þrettán langlegusjúkl-
ingar sem þurfa stöðuga umönnun.
Hann gerði ráð fyrir að þessir sjúk-
lingar myndu dreifast á önnur þau
rúm sem geðsviðið hefði yfir að ráða,
jafnvel á móttöku- og ellideildir inn-
an geðsviðsins.
Aðrar deildir fyllast
„Það segir sig sjálft að niður-
skurður af því tagi, sem fyrirhugað
er að beita nú, hittir sjúkrahúsið
mjög illa. Tillögurnar koma harðast
niður á öldrunarlækningum, en af
þeim 83 rúmum, sem tekin verða
úr notkun, tilheyra 54 rúm öldrunar-
lækningadeildum,“ segir Ársæll
Jónsson, staðgengill yfirlæknis öldr-
unarlækningadeildar Sjúkrahúss
Reykjavíkur.
Ársæll segir ráðherra nú beina
spjótum sínum að sjúkrahúsunum,
sem sé dýrasti þáttur heilbrigðisþjón-
ustunnar, á þeim forsendum að
sjúkrarúm séu fleiri á íslandi en ann-
ars staðar í hinum vestræna heimi.
Staðreyndin sé sú að framlög til heil-
brigðismála, miðað við vergar þjóðar-
tekjur, eru síst meiri hér en annars
staðar. Þjónustan er þó með því besta
sem gerist og það sem ísland hafi
fram yfir aðrar þjóðir er hversu góð-
an aðgang fólk hafi haft af hátækni-
þjónustu, spítölunum og sérfræðing-
um. „Ég held að það sé álit flestra,
sem líta raunsætt á málin, að ís-
lenska þjóðin fái mikið fyrir lítið í
því sem kallast heilbrigðisþjónustan.“
Viðbrögð stjómar spítalans hafí verið
þau að skera niður þá þætti, sem
ekki tilheyrðu bráðaþjónustu. Áfram
yrðu öldrunarlækningar hafðar út
undan, eins og stjómendur spítalans
hafi, því miður, barist leynt miklu
fremur en ljóst á móti í gegnum tíð-
ina eða allt frá því að B-álman var
reist, upphaflega fyrir 170 rúm sem
ellispítali borgarinnar. Með nýjustu
tillögum stjómarinnar má segja að
verið sé að skera öldrunarlækningar
niður við trog, að sögn Ársæls.
Spítalinn stíflast
Sjálfur sagðist hann ekki vera í
aðstöðu til að meta með hvaða hætti
best væri að standa að niðurskurði.
Þetta væri spurning um hvað almenn-
ingur er tilbúinn að sætta sig við því
aukinn sparnaður þýddi minni þjón-
ustu. Ársæll sagði mikla óvissu ríkja
um hag sjúklinga sem og starfs-
manna. Menn vonuðust í lengstu lög
til þess að ekki þyrfti að koma til
slíkra aðgerða, en ef af þeim yrði
væri ljóst að afleiðingarnar yrðu þær
fyrir bráðaspítalann að gamalt fólk,
sem ekki væri hægt að útskrifa,
myndi teppa rúm á öðrum deildum.
„Spítalinn mun hreinlega stíflast
ef öldrunarlækningar verða óskil-
virkar. Rúm annarra deilda munu
fyllast af gömlu fólki, sem fær ófull-
nægjandi umönnun, sem aftur kallar
á lengri biðlista eftir annars konar
lækningum. Að sama skapi má bú-
ast við auknu álagi á heimaþjónustu
og hjúkrunarheimili, en í dag er vit-
að um á annað hundrað manns, sem
hafa brýna þörf fyrir hjúkrunar-
heimili án þess að hafa fengið úr-
lausn sinna mála, þannig að ástand-
ið úti í bæ er heldur ekki gott. Hver
einasti nútímaspítali verður að hafa
mjög virkar öldrunarlækningar til
þess að rúmanýtingin geti verið með
sem eð'.ilegustum hætti. Þetta er
eins og blaðra. Ef klipið er í á einum
stað bólgnar hún út á öðrum.“
Fjölþætt öldrunarvandamál
Ársæll sagði tillögurnar vera
mikla öfugþróun við það sem væri
að gerast á öllum meiriháttar sjúkra-
húsum í nágrannalöndunum þar sem
ellideildum hefði fjölgað og vaxið
fiskur um hrygg inni á bráðasjúkra-
húsum, þar sem að þjónustan væri
markvissust. Hjúkrunarheimilin
væru dýrasti kosturinn þar sem
hvert hjúkrunarheimilspláss kostaði
ríkið um tvær milljónir króna á ári,
en ef bráðaþjónusta spítala væri
sniðin að þörfum hinna öldruðu
hjálpaði það þeim við að búa sem
lengst heima. Sú hafi reyndar verið
hugsun yfirvalda í Reykjavík þegar
ákveðið var að reisa B-álmu.
„í dag er staðan sú að um helm-
ingur þeirra, sem leita bráðaþjón-
ustu Sjúkrahúss Reykjavíkur, eru
70 ára og eldri og stór hluti þeirra
á við íjölþættan öldrunarvanda að
glíma, sem best er sinnt á öldrunar-
lækningadeildum, en vegna tak-
markaðrar getu þeirra fara þessir
sjúklingar á aðrar deildir, bíða eftir
því að komast inn á öldrunarlækn-
ingadeildir eða fá ófullnægjandi
þjónustu. Og nú á að fara að skera
niður þá þjónustu, sem tekur á þess-
um fjölþætta vanda aldraðra og hef-
ur það að markmiði að fólk komist
heim sem fyrst til að geta lifað áfram
sínu sjálfstæða lífi,“ segir Ársæll.
Hættuástandi
verði aflétt
Ingólfur H. Ingólfsson, fram-
kvæmdastjóri Geðhjálpar, segir til-
lögurnar þvílíka ógnun við velferð
og heilbrigði geðsjúkra að óhugsandi
sé að þær nái fram að ganga. Að
nota tilfinningar geðsjúkra og fjöl-
skyldna þeirra, sem peð í eilífu þrá-
tefli um íjármuni væri ekki sæm-
andi siðuðu fólki. Geðhjálp gerir þær
kröfur til heilbrigðisyfirvalda að not-
aðar verði aðrar aðferðir við rekstur
heilbrigðiskerfisins í framtiðinni og
skorar á heilbrigðisráðherra að snúa
við blaðinu og efla svo þjónustu við
geðsjúka að því hættuástandi, sem
ríkir í málefnum þeirra, verði aflétt
og þjónustan þess í stað byggð upp
á viðunandi hátt.
Hörð átök urðu milli ráðuneyta og innan Sjúkrahúss Reykjavíkur um fjárhagsvanda spítalans
Þ
,ÆR forsendur sem iágu að
baki tillögum stjórnar
Sjúkrahúss Reykjavíkur
byggjast á því að stefnt hafí í 392
milljóna mun á tekjum og útgjöldum
spítalans á þessu ári. Að auki á
hann við að etja 97 milljóna króna
halla frá síðasta ári. Þegar hefur
verið gripið til 150 milljóna króna
sparnaðar í rekstri spítalans í ár, en
til viðbótar ákvað stjórn hans að
grípa til aðgerða sem spara 47,8
milljónir í ár og 293,9 milljónir á
ársgrundvelli. Þar af á að spara
63,9 milljónir með lokun Hvíta-
bandsins, 69,4 milljónir með lokun
öldrunardeilda á Heilsuverndarstöð,
3 milljónir með lokun Hafnarbúða,
30 milljónir með lokun öldrunar-
lækningadeildar D4 í Fossvogi, 20
milljónir með lokun skurðdeilda á
Landakoti og 107 milljónir á að
spara með tilflutningi og lokunum á
Grensásdeild og geðdeildum. Mikil
átök hafa verið í stjórnkerfmu og
innan spítalans um tillögurnar.
Unnið hefur verið að tillögum um
lausn á fjárhagsvanda Sjúkrahúss
Reykjavíkur í margar vikur. Við vinn-
una hefur m.a. verið byggt
á tillögum nefndar um
samvinnu og verkaskipt-
ingu sjúkrahúsanna á höf-
uðborgarsvæðinu, sem
skilaði skýrslu í mars sl. ““““"“
Nefndin lagði fram tillögur í 22 liðum
sem áttu að spara 200 milljónir á
þessu ári, en stofnkostnaður er þá
ekki meðtalinn. Meginefni tillaganna
er að færa sjúklinga úr rúmum fyrir
bráðatilfelli í ódýrari rúm og auka
heimahlynningu. Að mati nefndar-
innar væri hægt að spara 112 milljón-
305 millj. vantaði
í rekstur spítalans
Tillögur stjómar Sjúkrahúss Reykjavíkur gera ráð fyrir 47,8 millj-
óna króna spamaði á þessu ári. Það vantar hins vegar 305 milljónir
í reksturinn til að leysa fjárhagsvanda þessa og síðasta árs. Egill
_____ __ _____
Olafsson skoðaði aðdraganda þeirra tillagna sem nú liggja fyrir.
Viðræður um
aukafjárveit-
ingar
ir með því að taka 30 bráðarúm úr
notkun og breyta þeim í rúm fyrir
langlegu- eða endurhæfíngarsjúkl-
inga. Einnig gera tillögumar ráð fyr-
ir að vaktafyrirkomulag sérfræðinga,
lækna og hjúkrunarfræðinga verði
endurskoðað með tilliti til aukinnar
_________ samvinnu og bakvaktakerfí
einfölduð. Þá er gert ráð
fyrir að launadeildir sjúkra-
húsanna verði sameinaðar
og ráðinn einn starfs-
mannastjóri, sem sæm-
ræmi allar starfsmannaráðningar.
„10 daga nefnd“ stofnuð
Ekki náðist samstaða um þessar
tillögur milli sjúkrahúsanna. í maí
héldu heilbrigðisráðherra, fjármála-
ráðherra og borgarstjórinn í Reykja-
vík fund þar sem fjárhagsvandi
Sjúkrahúss Reykjavíkur var ræddur.
Niðurstaða fundarins var að setja á
stofn svokallaða 10 daga nefnd, sem
var undir forystu Kristjáns Erlends-
sonar, skrifstofustjóra í heilbrigðis-
ráðuneytinu. Með honum í nefndinni
voru Olafur Hjálmarsson, deildar-
stjór í fjármálaráðuneytinu, og Jó-
hannes Pálmason, framkvæmda-
stjóri Sjúkrahúss Reykjavíkur.
Ekki náðist samstaða í nefndinni
um aðgerðir framan af og við lá að
Kristján og Ólafur skiluðu séráliti.
Að endingu náði nefndin saman um
tillögur um 129 milljóna króna sparn-
að á ársgrundvelli. Tillögurnar gera
m.a. ráð l'yrir lokun barnaheimila,
sameiningu þvottahúsa, flutning
augndeildar, lækkun á stjórnunar-
kostnaði, lækkun á kostnaði við rann-
sóknir og útboðum á þjónustu. Ekki
er að finna í tillögunum nákvæma
útfærslu á því hvemig eigi að spara
í stjómun, rannsóknum eða með út-
boðum. í tillögunum er ekki gert ráð
fyrir skerðingu á þjónustu öldmnar-
deilda, en hins vegar er þar að finna
tillögu um tímabundinn samdrátt í
starfsemi Grensásdeildar. --------
í greinargerð með til-
lögunum segir að ástæðan
fyrir því að ekki hafi náðst
samkomulag um að
sparna með nánara sam-
starfi sjúkrahúsanna í Reykjavík sé
sú „að stóru sjúkrahúsin hafi hvort
sinn eignaraðila og lúti hvort sinni
stjórninni, sem geti staðið í vegi
fyrir samvinnu í ákveðnum verkefn-
um. Þannig hefur, þótt samstaða
fagaðila liggi fyrir, ekki fundist sam-
komulag um stjórnun verkefnisins
Samstaða
milli fagaðila
um sparnað
og „við-þið“ sjónarmiðið orðið ríkj-
andi í umræðum."
Ágreiningur milli fjármála-
og heilbrigðisráðherra
Segja má að þó að nefndin hafí
skilað tillögum hafi hún ekki náð
markmiðinu, að ná samstöðu um
aðgerðir til lausnar fjárhagsvanda
Sjúkrahúss Reykjavíkur. Boltinn fór
því til stjórnar sjúkrahússins, sem
lagði fram þær tillögur sem nú hafa
verið samþykktar. Áður en stjórnin
kom saman til fundar ræddu fjár-
málaráðherra og heilbrigðisráðherra
saman um vandann í þeim tilgangi
að ná saman um sparnaðartillögur.
Fundurinn varð árangurslaus, en
fram kom hjá heilbrigðisráðherra að
hann myndi ekki styðja fyrirliggj-
andi tillögur. Þessi ágreiningur ráð-
herranna endurspeglaðist síðan við
afgreiðslu stjórnar spítalans. Fulltrúi
fjármálaráðherra í stjórninni sam-
þykkti tillögurnar, en fulltrúi heil-
brigðisráðherra sat hjá.
í þessari vinnu allri hefur legið
fyrir að hluti af lausn fjárhagsvanda
Sjúkrahúss Reykjavíkur yrði auka,-
--------- fjárveiting úr ríkissjóði.
Af hálfu ijármálaráðu-
neytisins var sett það skil-
yrði að áður en slík fjár-
veiting yrði samþykkt
kæmu fram „raunhæfar
tillögur til sparnaðar". Ekkert liggur
fyrir hvort ráðuneytið samþykkir auk-
aíjárveitingu að öðru leyti en því, að
með samþykkt stjómar Sjúkrahúss
Reykjavfkur fylgir bókun þar sem
stjórnin óskar eftir viðræðum við heil-
brigðis- og fjármálaráðuneyti uin
auknar ljárveitingar.