Morgunblaðið - 27.07.1996, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
+ Björn Blöndal
Kristjánsson
fæddist á Brúsa-
stöðum í Vatnsdal,
Austur-Húnavatns-
sýslu, 10. nóvember
1916. Hann lést á
Héraðshælinu á
Blönduósi fimmtu-
daginn 18. júlí síð-
astliðinn. Hann var
sonur hjónanna
jr Margrétar Björns-
dóttur, Benedikts-
sonar Blöndal.
Hann var frá
Hvammi í Vatnsdal,
og Kristjáns Sigurðssonar,
kennara, Pálssonar frá Páls-
gerði, S-Þing., sem þar buggu
um langt skeið. Auk Björns
áttu þau hjónin tvær dætur,
Ingibjörgu og Gróu. Björn
lauk kennaraprófi frá Kenna-
raskólanum árið 1938, en
stundaði jafnframt nám við
Handíðaskólann í Reykjavík.
Veturinn 1938-1939 var hann
farkennari í Svínavatns- og
Þegar Bjöm fluttist hingað í
sveitina árið 1943 tókust strax með
okkur góð kynni. Frá fornu fari ríkti
vinátta milli okkar á Torfalæk og
fólksins á Húnsstöðum enda áttum
við alltaf mikil samskipti og héldust
þau áfram eftir að Björn kom þang-
að.
Bjöm og Dadda stunduðu hefð-
bundinn búskap á Húnsstöðum en
auk þess sinnti Björn barnakennslu
ámm saman. Á þeim árum var far-
Torfalækjarhreppi,
en stundakennari
við Miðbæjarskól-
ann í Reykjavík
1939-1941 og Gagn-
fræðaskóla Austur-
bæjar 1940-1941.
Björn hóf kennslu
á ný með búskapnum
árið 1955 og var far-
kennari í Torfalækj-
ar- og Sveinsstaða-
hreppi til ársins
1962, eftir það í
Barnaskólanum, síð-
ar Gunnskólanum, á
Blönduósi, til ársins
1983. Þá hætti hann kennslu, en
vann um sumur hjá Vegagerð-
inni á Blönduósi 1984 til 1989,
en stundaði meðfram söðlasmíði,
leðuriðju og smíðar. Björn
byggði hús að Hólabraut 5,
Blönduósi, sem þau hjónin fluttu
í árið 1966 og bjuggu í síðan.
Björn kvæntist Maríu Sigur-
laugu Þóru Jónsdóttur árið
1941, en hún er dóttir Jóns
Benediktssonar bónda á Húns-
skóli í þessum sveitum og kennt á
bæjunum til skiptis. Kenndi Bjöm
þá annan mánuðinn í Sveinsstaða-
hreppi en hinn í Torfalækjarhreppi.
Aðstæður til kennslu voru ekki allt-
af upp á það besta því víða var
þröngt um bæði kennara og nem-
endur og kenna varð öllum aldurs-
árgöngum í sömu stofunni. En
kennslustarf Björns gekk vel enda
gjörþekkti hann krakkana.
Árið 1966 brugðu þau Björn og
stöðum og konu hans Sigur-
bjargar Gísladóttur. Björn og
María stofnuðu heimili í
Reykjavík en fluttu árið 1944
norður og stunduðu búskap á
Húnsstöðum á móti Jóni allt
til 1963.
Björn og María eignuðust
þrjú börn. Þeirra elst er Sigur-
björg Margrét, fædd í Reykja-
vík 26. apríl 1942. Hún er
hjúkrunarfræðingur og hefur
búið í Svíþjóð frá 1966. Gréta
Kristín, fædd 28. júlí 1943,
kennari við Húnavallaskóla,
býr á Húnsstöðum. Yngstur er
Jón Benedikt, fæddur 20. mars
1947, framkvæmdasljóri
menningar-, uppeldis- og fé-
lagsmála hjá Reykjavíkurborg.
Þá hafa þau hjónin eignast sex
barnabörn og þijú barna-
barnabörn.
Björn var lengst af heilsu-
hraustur, en fékk þó atvinnu-
sjúkdóm sem olli að hann gat
ekki stundað búskap, sem var
ein ástæðan til þess að hann
hóf kennslu á ný eftir nokk-
urra ára hlé. Hann kenndi vor-
ið 1995 sjúkdómsins, sem að
lokum varð honum að fjörtjóni.
María lifir mann sinn.
Útför Björns fer fram frá
Blönduóskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
Dadda búi á Húnsstöðum þegar
Gréta dóttir þeirra og Kristján,
maður hennar, tóku við jörðinni.
Þau fluttu þá út á Blönduós þar sem
Björn kenndi við barna- og gagn-
fræðaskólann. Þau reistu sér hús
við Hólabraut fyrir utan á og í bíl-
skúrnum innréttaði Björn sér
smíðaverkstæði því hann var hag-
leiksmaður. Einkum smíðaði hann
hnakka, beisli, gjarðir og margs
konar hluti úr tré.
BJORN BLONDAL
KRISTJÁNSSON
Björn var frekar hár og grannur,
ljós yfirlitum. Hann var einstaklega
gamansamur, hafði léttan og
græskulausan húmor sem kom öll-
um í gott skap og í hversdagsleg-
ustu hlutum gat hann fundið eitt-
hvað skoplegt. Hann starfaði m.a.
í Lionsklúbbi Blönduóss, tók þar oft
til máls og hafði jafnan frá ein-
hveiju skemmtilegu að segja. Við
Björn spiluðum lomber, ásamt fleiri
mönnum, reglulega árum saman og
var hann þar sem endranær hrókur
alls fagnaðar.
Við lát Björns sakna ég góðs vin-
ar.
Ég sendi Döddu, börnum hennar
og öðrum vandamönnum mínar
innilegustu samúðarkveðjur.
Torfi Jónsson, Torfalæk.
Vor sál er svo rik af trausti og trú,
að trauðla mun bregðast huggun sú.
Þó ævin sem elding þjóti,
Guðs eilífð blasir oss móti.
Vort hjarta er svo rikt af hreinni ást,
að hugir í gegnum dauðann sjást.
- Vér hverfum og höldum víðar,
en hittumst þó aftur - síðar.
(Jóhannes úr Kötlum)
Með þessum orðum kveðjum við
okkar elskulega afa hinsta sinni.
Takk fyrir allt, elsku afi.
Jóhanna María og
Sigurbjörg Hvönn.
Björn Blöndal var fulit nafn
hans, sótt til móðurafans sem var
sonarsonur Björns sýslumanns í
Hvammi í Vatnsdal, þess er frægur
er af Natansmálum Ketilssonar og
banamanna hans. Björn var fæddur
Vatnsdælingur. Móðir hans Mar-
grét Sigríður var þriðji liður frá
yfirvaldinu í Hvammi í föðurætt,
en móðurmóðirin Gróa Bjarnadóttir
var afkomandi séra Sigvalda prests
Snæbjörnssonar í Grímstungu í
Vatnsdal. Gróa bjó á Brúsastöðum
í Vatnsdal eftir að hún missti mann
sinn á besta aldri. Faðir Björns var
Kristján Sigurðsson, fæddur í Páls-
gerði í Dalsmynni í Suður-Þingeyj-
arsýslu, en upp alinn á Stóruvöllum
í Bárðardal. Um Sigurð Pálsson
látinn, föður Kristjáns, sagði Sig-
urður Jónsson í Ystafelli: „Hann
var einn af þessum ágætu alþýðu-
mönnum, er gefa svo góða raun.“
Kristján Sigurðsson kom í Vatnsd-
alinn árið 1910, sem barnakennari.
Þau foreldrar Björns gengu í hjóna-
band árið 1914 og hófu búskap á
Brúsastöðum. Kristján kenndi
vatnsdælskum ungmennum um 40
ár á biómaskeiði sveitarinnar og
kom mjög við sögu menningarmála
í sveit sinni og sýslu.
Björn Kristjánsson fór ungur að
heiman, bæði til þess að afla sér
ijár og menntunar. Heiman-
mundurinn var lítill í fjármunum
talið. Hann tók kennarapróf og
varð kennsla meginlífsstarf hans.
Starfssvið hans varð Austur-Húna-
vatnssýsla þótt aldrei kenndi hann
í fæðingarsveit sinni, þar sem hann
dvaldi aðeins æskuárin. Tengslin
rofnuðu þó aldrei.
Árið 1941 kvæntist Björn Maríu
Jónsdóttur bónda á Húnsstöðum í
Torfalækjarhreppi og gerðist bóndi
þar um langt árabil, samhliða
kennarastarfinu. Þrjátíu ár eru þó
síðan þau hjón fluttu til Blönduóss,
þar sem Björn lauk kennaraferli
sínum og síðasta æviskeiði.
Ræturnar að kynnum okkar
Björns lágu í Vatnsdalnum og voru
mótuð af vinfengi við foreldra hans.
Þessi kynni urðu öll nánari eftir
að við vorum báðir orðnir Blöndós-
ingar og áttum margt saman að
sælda. Gott er að minnast þess alls.
Ferðalaga með þeim hjónum og
öðrum góðum félögum, lomberspila
+ Hringur Jó-
hannesson
fæddist í Haga í
Aðaldal 21. des-
ember 1932. Hann
lést í Landspítalan-
um 17. júlí síðast-
liðinn. Hringur var
jarðsunginn frá
Dómkirkjunni 25.
júlí, en jarðsett
verður í Nesi í Að-
aldal í dag og hefst
athöfnin klukkan
14.
( _________________
r
Fallinn er í valinn einn þekktasti
og virtasti myndlistarmaður ís-
lensku þjóðarinnar, Hringur Jó-
hannesson. Lífsstarf hans á lista-
sviðinu var óvenju farsælt og áhrif-
anna gætir víða. Verk hans eru
Islendingum afar hugieikin, auk
þess sem hann hafði mikil áhrif á
annað listafólk með kennslu og leið-
beiningum í áratugi. Hringur fór
]' eigin leiðir í listsköpun sinni. Hann
sýndi okkur hluti sem við tökum
oft ekki eftir í umhverfi okkar, dró
fram smáatriði í náttúrunni sem
öðrum yfirsáust. Hann var meistari
Sérfræðingar
í blóinaskrevlingum
við öll tækilæri
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 19090
í að gera mikið úr því
sem öðrum sýndist við
fyrstu sýn lítilvægt.
Við hjónin vorum
þeirrar gæfu aðnjót-
andi að þekkja lista-
manninn bærilega.
Annað okkar kynntist
honum sem kennara,
en síðar kynntumst við
honum enn betur eftir
að við hófum rekstur
listmunasölu. Þau
kynni voru öll á einn
veg, okkur til mikillar
ánægju og gagns.
Hringur var ávallt til-
búinn að Ieiðbeina okkur, hjálpa og
gefa góð ráð. Margoft leituðum við
til hans, fengum álit og ráð, enda
var hann hafsjór af fróðleik um ís-
lenska myndlist. Fyrir það verðum
við ávallt þakklát. Þeir sem starfa
við sölu myndlistar finna fljótt inn
á hvað fólkið í landinu kann að
meta. Það er ekki ofsögum sagt að
Hringur Jóhannesson hafi verið
meðal ástsælustu myndlistarmanna
þjóðarinnar. Eftirlifandi sambýlis-
konu hans, börnum og vandafólki
sendum við einlægar samúðarkveðj-
ur.
Elínbjört Jónsdóttir,
Tryggvi P. Friðriksson.
Það var árið 1977 sem við Hring-
ur kynntumst, ég sem nemandi og
hann sem kennari. Þau kynni urðu
að vináttu sem erfitt er að lýsa, en
ég er þakklátur fyrir að hafa notið.
í heimi myndlistarinnar er að sjálf-
sögðu sama barátta og annarstaðar
en á milli okkar Hrings myndaðist
einhvern veginn sterkt band sem
einkenndist af gagnkvæmri vináttu
og virðingu. Það er ekki sjálfgefið
að þeir sem maður kann að meta
séu jafn eðlilega notalegir og Hring-
ur var. Það var sama hvort við hitt-
umst á Skólavörðustígnum rétt til
að taka utanum hvor annan eða
sungum saman „Það var sumar og
sól“ að lokinni verðlagningu fyrir
sýningu. Sagt er að „vík skuli milli
vina“ og það átti við okkur. Mikil-
hæfan listamann, góðan gagnrýn-
anda og vin kveð ég í bili og vona
að það sé sumar og sól þar sem
hann er og að þar eigum við eftir
að sitja og una okkur saman.
Með vinarvirðingu,
Guttormur Jónsson.
Enn kemur dauðinn á óvart. Þótt
árunum fjölgi lærist seint að taka
við þeim sannleika að vinir og félag-
ar tínist burt hver af öðrum. Mokka-
kaffí við Skólavörðustíg var miðja
alheimsins hjá listspírum sem þá
töldust af yngri árgerð og er víst
enn, og oft sáust þeir eldri líka eins
og Kristinn Pétursson úr Hvera-
gerði og Jón Engilberts ef hann var
í stuði, og ekki má gleyma þeim
stórmerka listamanni Jóni Gunnari
Árnasyni. Við Hringur vorum meðal
fastagesta þarna árum saman,
árum sem voru svo fljót að líða að
við vissum varla af þeim. Umræðu-
efni og áhugamál voru af ýmsum
toga eins og títt er hjá sveitamönn-
um, en tíðindi úr „listaheiminum"
voru auðvitað stórtíðindi og rædd
sem slík. Þá var þjóðinni heldur
ekki bannað að hafa áhuga á listum
og bókmenntum eins og nú þegar
áhuganum er skipulega beint að
poppdrasli og atvinnuíþróttum af
því peningarnir eru þar ásamt eitur-
efnunum, og enn síður var lista-
mönnum bannað að þroska sköpun-
arkraft sinn og þeim skipað að
hengja upp mótífin í stað þess að
mála þau. Þá var enn litið svo á
að listin sprytti uppúr einhveiju
þjóðardjúpi í stað þess að vaxa á
gervitijám alþjóðlegs fjármagns
eins og nú telst vera. Þá datt held-
ur engum í hug, ekki einu sinni í
Háskólanum, að kalla þá Kjarval
og Jónas Hallgrímsson ómerkilega
þjóðrembumenn sem ekki skildu
alþjóðlega menningu. Þetta þýddi
ekki að allt væri tekið gott og gilt
og að við lifðum í fortíðinni. Trú-
lega hafa fáir listamenn verið ávít-
aðir eins harkalega fyrir nýjunga-
girni og kúnnarnir á Mokka.
Hringur var fjölhæfur listamaður
sem ekki fór troðnar slóðir en mál-
aði þó okkar forna leikvöll sveitina,
en með sínum aðferðum og komst
upp með það. Hin skarpa sjón og
fínlegt og þjálfað handbragðið sýndi
okkur sveitina í ljósi nútímans.
Hringur kom víðar við, ekki síst í
bókaskreytingum, og þar naut
handbragðið sín vel. Hann mynd-
skrejdti m.a. eina bók sem undirrit-
aður tók saman, Vísur Æra-Tobba
sem Iðunn gaf út árið 1974.
Nú er sæti Hrings á Mokkakáffi
autt eins og nokkura annarra sem
farið hafa með stuttum fyrirvara
og án þess að kveðja. Skeggræður
verða ekki fleiri. Ég þakka margar
liðnar stundir og bið honum og
ættingjum hans blessunar.
Jón frá Pálmholtl.
Ég kynntist Hringi fyrst þegar
ég eins og svo margir fór að læra
módelteikningu í Myndlistaskóla
Reykjavíkur. Hringur var góður
kennari, nákvæmur og gerði kröfur
um árangur en var iíka jákvæður
og hvetjandi.
Þegar ég hafði lokið námi í öðrum
skólum og geystist fram á völiinn
með listsýningar, oft í litlum sýn-
ingarsölum og kannski ekki með
mikilli fyrirhyggju, var Hringur í
þeim hópi sem heimsótti flestar
sýningar og ræddi málin við okkur.
Seinna vorum við saman í safnráði
Listasafns íslands og þá var gott
að hafa Hring innanborðs enda
mörg viðkvæm og erfið mál í gangi.
Ég held að með Hringi sé fallinn
frá einn allra besti listmálari þjóðar-
innar og fannst mér hann fara vax-
andi með hverri sýningu. Við hitt-
umst- síðast rétt áður en hann fór
til hinnar áriegu dvalar í Aðaldal
og ræddum um væntanlega sýningu
á Kjarvalsstöðum sem var auðvitað
mikið tilhlökkunarefni. Það var allt-
af gott að hitta Hring, við áttum
gott skap saman og hann hafði
góðan húmor. Alltaf gat maður leit-
að ráða hjá honum í erfiðum málum
og fengið góð ráð. Að lokum langar
mig að votta sambýliskonu hans,
ættingjum og vinum, mína innileg-
ustu samúð.
Daði Guðbjörnsson.
Það er erfitt að kveðja góðan vin
sinn, sem hverfur af þessari jörð,
einmitt þegar sumarið er blíðast,
himinninn alveg skýlaus og þota
skilur eftir sig hvítt strik.
Ég kynntist Hring fyrir nær
tveimur áratugum, þessum manni
sem var svo fullur af lífsorku, síung-
ur og hafði ávallt ferskt sjónarhorn
á tilveruna. Hringur sá oft lífið
öðrum augum en almúginn og hann
var fordómalaus, víðsýnn, hreinskil-
inn og skopskynið var á réttum
stað. Hann brosti oft að uppátækj-
um mannanna.
Hringur var mikill vinnuþjarkur
og hann gladdist yfir vinnunni. Að
koma á vinnustofu Hrings var gam-
an, hann var snyrtimenni og hann
safnaði ails kyns smáhlutum, sem
höfðu fallega lögun eða lit og voru
þess vegna dýrmæti.
Ég minnist þess þegar ég fór að
heimsækja Dóru og Hring norður
og oft kom ég á heimili þeirra á
Óðinsgötu, þau voru gestrisin og
samhent um heimili sitt. Með frá-
falli Hrings missir þjóðin einn sinn
besta listamann. Ég minnist vinar
míns með þakklæti, o'g votta sam-
býliskonu hans og börnum innilega
samúð.
Jónína Björg Gísladóttir.
Það eru ekki liðnir nema u.þ.b.
tveir mánuðir síðan ég hitti Hring,
vin minn og nágranna, við Óðins-
torgið. Við höfðum ekki hitzt í tvö
ár vegna fjarveru minnar úr borg-
inni. Eg er honum þakklátur fyrir
að hann gladdist við þá frétt að ég
væri að flytja í hverfið aftur og við
hlökkuðum sameiginlega til að geta
þá hitzt og rabbað í garðinum, eins
og iðulega var á góðum dögum
áður fyrr, en þó of sjaldan. — Já,
allt of sjaldan, því hver stund með
Hringi varð Ijúf mynd; mynd eins
og honum einum var lagið að mála
— og þær munu lifa í minningunni.
í rauninni vorum við Hringur
ekkert nánir vinir, í þeim skilningi
HRINGUR
JÓHANNESSON