Morgunblaðið - 27.07.1996, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 1996 23
í tjöldmn undir
steikjandi Afríkusól
„VIÐ sváfum í tjöldum, en
byggðum lítið skýli með flugnaneti.
Þar var aðstaða til að elda mat og
við gátum setið þar á kvöldin. Þarna
voru margir sporðdrekar, stórar,
eitraðar köngulær og nokkuð um
slöngur. Hitinn um 40°, og tíðir
sand- eða leirstormar voru mjög
þreytandi. Þunn skán af ryki kom
ofan á vatn í vatnsglasi eftir nokkr-
ar mínútur svo að maður varð að
hella því niður og fá sér nýtt.“
Það eru hjónin Guðlaugur Gísla-
son og Birna Jónsdóttir, sem segja
þetta eftir að hafa búið í Ómó Rate
ásamt dætrum sínum Guðrúnu og
Katrínu á meðal Dasenech-þjóð-
flokksins, sem býr á heitri og þurri
sléttu í Suðvestur-Eþíópíu, rétt
norðan við landamæri Kenýju, um
900 km frá höfuðborginni, Addis
Abeba. Þau voru send þangað
ásamt norskri hjúkrunarkonu til að
hefja nýtt kristniboðsstarf. Svæðið
hefur ekkert af þeim þægindum,
sem við erum vön á okkar góða
íslandi, eins og t.d. heilbrigðisþjón-
ustu, mennta- og menningarstofn-
unum, hreinu, rennandi vatni, búð-
um með alls konar varningi, o.s.frv.
Sem brautryðjendur þurftu þau að
búa við mjög erfiðar aðstæður, auk
þess sem dætur þeirra þurftu að
vera á heimavistarskóla í Addis
Abeba mestan hluta ársins. Það
tekur tvo daga að aka til þeirra.
Fjölskyldan er á leið út til Eþíópíu
aftur í lok júlí.
Guðlaugur er trésmiður og hefur
starfað sem umsjónar- og eftirlits-
maður með byggingarframkvæmd-
um víða í S-Eþíópíu. Birna er hjúkr-
unarkona og ljósmóðir og hefur
m.a. starfað á heilsugæslustöðinni
í Konsó þar sem þau bjuggu í tvö
og hálft ár áður en þau fluttu til
Ómó Rate á síðasta ári.
En hvað fær ungt fólk á íslandi
til að taka sig upp og setjast að
við frumstæðar aðstæður fjarri
fóstuijörðinni? Þau eru sammála
um að það sé sameiginleg köllun
til að fara út og leggja hönd á plóg-
inn í kristniboðsstarfinu.
Konsó
Fjölskyldan bjó á íslensku kristni-
boðsstöðinni í Konsó í tvö og hálft
ár.
Eins og kunnugt er hófu íslensk-
ir kristniboðar á vegum Sambands
íslenskra kristniboðsfélaga störf
þar árið 1954. Starfið hefur vaxið
svo að nú hafa innlendir menn tek-
ið við því að mestu. Þess vegna
hefur verið haldið inn á ný svæði.
Fyrir um sjö árum hófu hjónin
Guðlaugur Gunnarsson og Valgerð-
ur Gísladóttir ásamt norskri hjúkr-
unarkonu starf um 100 km Suðvest-
ur af Konsó í hinum stóra Voító-
dal. Þar er loftslag mjög heitt og
hitinn oft um 40°. A síðasta ári var
síðan hafíst handa í Ómó Rate.
Fólk á íslandi hefur heyrt um
Konsó í mörg ár. Guðlaugur bjó þar
í tíu ár í æsku ásamt foreldrum
sínum, sem störfuðu þar. Hvernig
ætli það hafi verið að koma þangað?
Birna: „Það var mjög merkilegt
að koma þangað. Ég hafði séð ótal-
margar myndir þaðan og heyrt
kristniboða segja frá starfinu þar
frá því ég var unglingur í KF'UM
& K. Þegar ég kom þangað litu
hlutirnir eins út og ég hafði séð á
myndunum. Mörg nöfn, sem ég
hafði heyrt, fengu nú andlit."
Guðlaugur segir að það hafi ver-
ið eins og að koma heim að koma
til Konsó. „Það var mjög sérstök
tilfinning. Það var svolítill uggur í
mér og ég óttaðist að fólk væri
búið að gleyma mér. En óttinn
reyndist ástæðulaus. Strax og við
stigum út úr bílnum og gengum inn
í húsið okkar, sem var það sama
°g ég bjó í sem barn, fannst mér
eins og ég væri að koma heim eftir
nokkurra daga ijarveru. Húsið var
eins og þegar við fluttum heim til
íslands 1972. Breytingar á högum
fólksins höfðu ekki orðið mjög mikl-
ar í hinu ytra. Reyndar var miklu
meiri gróður á kristniboðslóðinni,
en verið hafði.
Síðan tóku gömlu vinirnir, sem
ég lék mér við sem strákur, að
streyma til okkar. Auðvitað höfðu
þeir elst á þessum árum, en ég
þekkti andlitin aftur. Síðar leitaði
ég fleiri vini uppi og aðrir komu í
heimsókn, þannig að eftir nokkrar
vikur var mér farið að líða eins og
ég ætti heima þarna. Þegar við
þurftum að ráða starfsfólk, réðum
við sama fólkið og foreldrar mínir
höfðu haft. Það var sama konan,
sem sá um fataþvottinn, og sama
húshjálpin. Hún kom með heitar,
nýbakaðar og upprúllaðar pönnu-
Hvað er það sem fær
ungt fólk á íslandi til
að taka sig upp og setj-
ast að við frumstæðar
aðstæður fjarri fóstur-
jörðinni? Kiajrtan Jóns-
son segir kristniboðs-
starfið sameiginlega
köllun slíks fólks.
kökur með sykri á morgnana heim-
an frá sér, þótt við bæðum hana
ekki um það. Hún hafði lært að
baka íslenskar pönnukökur hjá
móður minni. Hún vann eins og
þegar hún var hjá mömmu og
pabba, vissi hvernig þau vildu hafa
hlutina og gekk út frá að ég vildi
hafa þá eins. Það var næstum eins
og mamma væri komin bæði í eld-
húsið og í þvottinn. Maður var eins
og sonur, sem hafði verið lengi í
burtu. Hún stjanaði við mig eins
og mamma hafði gert. Mér leið því
eins og heima hjá mér.
Konsófólk er mjög trygglynt og
gleymir manni ekki. Þegar við fór-
um aftur heim til íslands í fyrra,
fannst mér ems og ég væri að fara
að heiman. Ég á miklu fleiri vini
og kunningja þar og finnst ég líka
eiga marga ættingja þar.“
Er auðveldara að kynnast Eþíóp-
íumönnum en íslendingum?
Ljósmyndari: Bima Jónsdóttir.
DASENECH kona við matar-
gerð. Konur eru mjög kúgað-
ar á meðal þessa þjóðflokks.
Tilvera þeirra gengur út á að
vinna fyrir eiginmenn sína.
„Já. Þeir eru miklu opnari og
glaðlyndari og fljótari að bjóða
manni inn og tala við mann. Þeir
hafa áhuga á að kynnast fóiki og
eru mjög gestrisnir."
Aftur til Ómó Rate
Fjölskyldan fer út tii Eþíópíu til
tveggja ára. Fyrra árið mun hún
búa í stórum bæ í Suður-Eþíópíu,
sem heitir Arba Minch. Þar er
sjúkrahús, rekið af norskum kristni-
boðum, og stór iðnskóli. Birna mun
starfa þar, en Guðlaugur halda
áfram byggingarstörfum eins og
þegar þau bjuggu í Konsó. Meðal
annars mun hann hafa umsjón með
byggingu nýs skólahúss í Konsó og
biblíuskóla fyrir ungu söfnuðina í
Suður-Eþíópíu.
Seinna árið eiga þau síðan að
halda áfram uppbyggingunni í Omó
Rate. Nú er dönsk fjölskyida þar,
en þau Guðlaugur og Birna munu
leysa hana af hólmi.
Hvernig leggst það í ykkur að
fara aftur til Omó Rate?
„Við kvíðum svolítið fyrir því.
Aðstæður þar eru mjög erfiðar,
bæði mikill hiti og svæðið er mjög
einangrað. Þetta er óralangt frá
höfuðborginni.“
Finnst ykkur þið vera óörugg
þar? „Nei.“
Starfið í Ómó Rate
Hvers konar starf á að fara fram
í Ómó Rate? Getum við hjálpað fólk-
inu þar?
„Það er mikil þörf fyrir margs
konar aðstoð, t.d. hjúkrunarstarf.
F'ólk deyr úr ýmsum sjúkdómum,
t.d. niðurgangi, malaríu, lungna-
Ljósmyndari: Guðlaugur Gíslason.
HEIMUR karla er annar en heimur kvenna. Karlar hafa samfé-
lag fyrir sig og konur fyrir sig. Eiginmaður og eiginkona hafa
lítið andlegt samfélag saman.
Ljósmyndari: Friðrik Hilmarsson.
GUÐLAUGUR Gíslason og Birna Jónsdóttir, ásamt dætrunum
Guðrúnu og Katrínu. Þau eru á förum til starfa í Eþíópíu.
Ljósmyndari: Guðlaugur Gunnarsson.
ÞETTA var heimili Guðlaugs, Birnu og dætranna í Ómó Rate.
Þau munu m.a. starfa þar í eitt ár við byggingu íbúðarhúsa o.fl.
bólgu o.fl., sem auðvelt er að lækna
með fúkkalyfjum, auk þess sem
augnsjúkdómar, sem einfalt er að
lækna, heija á fólkið.
Áætlað er að byggja þijú íbúðar-
hús, fyrir hjúkrunarfólk og fólk,
sem stundar kirkjulegt starf. Hug-
myndin er að byggja sjúkraskýli,
en ekki er búið að fjármagna bygg-
ingu þess enn þá. Það tekst von-
andi. Verið er að leita eftir stuðn-
ingi hjá þrónarstofnunum ríkja
Norðurlanda, en enn hefur það ekki
tekist.“
Er ekki hægt að fjármagna þetta
með fjárstuðningi opinberra stofn-
ana á íslandi? „Það virðist ganga
erfíðlega að fá stuðning frá opinber-
um aðilum hérlendis."
Finnst ykkur íslendingar gefa
mikið til þróunar- og líknarmála?
„Nei, allt of lítið. Það er þjóðinni
til skammar, sérstaklega í ljósi þess
hve þörfin er mikil og margir lifa
við erfið kjör. Einnig í ljósi þess
hve hátt hlutfall Norðmenn og hin-
ar Norðurlandaþjóðirnar gefa af
þjóðartekjum sínum til slíkra mála.
Við getum hjálpað til að byggja
heilsugæslu upp frá grunni á þess-
um slóðum. Innlendu kirkjuna
skortir fólk með sérfræðiþekkingu
á því sviði. Það er erfitt að fá
Eþíópíumenn af öðrum þjóðflokk-
um til að taka sig upp og fara á
þessar slóðir. Aðstæður þarna eru
líka frumstæðar fyrir þeim. Alda-
gamall þjóðflokkarígur hefur áhrif.
Það eru helst Konsómenn, sem eru
fúsir til að fara þangað. Kristniboð-
unum fylgir fé. Þegar kristniboðs-
félag er fúst til að staðsetja kristni-
boða á nýju svæði eins og Ómó
Rate veitir það þeim einnig fé til
starfa þar og búsetu. Þess vegna
reynir kristniboðsfélagið að fjár-
magna byggingu kristniboðsstöðv-
arinnar. En það var fyrst og fremst
hin innlenda kirkja, sem tók
ákvörðunina um að hefja starf
þarna.“
Dasenechþj óðflokkurinn
Dasenechmenn eru hirðingjar, en
þróunin undanfarin ár hefur verið
sú að sífellt fleiri taka sér fasta
búsetu meðfram Ómóánni, sem
rennur um sléttuna. En jafnvel þótt
þeir séu hirðingjar, flytjast þeir til
innan mjög afmarkaðs svæðis, ekki
langt í einu. í ánni eru krókódílar
og fiskur, sem innfæddir borða. Auk
þess borða þeir asna, sem þykir
lostæti. Margt er öðruvísi á meðal
þessa fólks en við eigum að venjast.
Getið þið nefnt nokkur daemi?
Bima verður fyrir svörum: „Ég hef
aldrei séð eins óhreinar og þreyttar
konur. Þær voru eins og þrælar.
Þær unnu og unnu. Þær gerðu allt.
Þær byggðu húsin, fluttu þau þegar
það þurfti, hugsuðu um börnin,
unnu á ökrunum, elduðu matinn,
hugsuðu um kýrnar, sem voru
heima við, og mjólkuðu. Ofan á
allt þetta lagðist hinn mikli hiti og
sandfok. Þær litu út fyrir að vera
20 árum eldri en við vissum að þær
voru.
Konurnar fengu aldrei kjöt af
slátruðum skepnum, karlarnir átu
það. Þær máttu bara fá kjöt af sjálf-
dauðum skepnum."
Hvernig eru trúarbrögð þeirra?“
„Þeir trúa á anda forfeðranna,
sem þarf að friða með blóði. Þeir
slátra geitum og löðra fólk í blóði
þeirra. Einnig slátra þeir kindum
til að reka illa anda frá fólki, þegar
það verður veikt eða deyr.“
Hvað gera karlarnir?
„Þeir gæta þeirra kúa, sem hafð-
ar eru burtu frá heimilinu. Yfírleitt
lágu þeir og höfðu það náðugt í
skugga tijáa og sváfu, ræddu sam-
an eða greiddu hár hver annars.
Konurnar höfðu sér samfélag fyrir
sig, en karlarnir annað fyrir sig.
Konur og karlar ræddu aldrei sam-
an.“
í fjarlægð
Fáið þið ekki stundum heimþrá,
þegar þið sitjið tvö ein saman á
síðkvöldum í þykku Afríkumyrkri,
fjarri ættjörð, vinum og skyldfólki?
Birna: „Jú, ég sakna bæði ís-
lands, fjölskyldu og vina. Af efnis-
legum gæðum sakna ég hreina
vatnsins mest. Árin, sem við bjugg-
um í Konsó var vatnsskortur. Einn-
ig í Ómó Rate. Þar var alltaf erfitt
að fá hreint vatn.“
Hvað getum við lært af þessu
fólki?
„Nægjusemi og að fara vel með
hlutina. Þar hefur fólk tíma fyrir
hvert annað.“
Við íslendingar getum verið stolt
af því að eiga fulltrúa í Eþíópíu,
sem eru fúsir til að veita þeim hjálp,
sem helst þurfa hennar með án
þess að gróðasjónarmið ráði ferð-
inni. Við óskum þeim góðrar ferðar
og blessunar Guðs.
Höfundur er kristnibodi.