Morgunblaðið - 27.07.1996, Blaðsíða 24

24 LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Ný úrræði í atvinnumálum
REYKJAVÍKURBORG og félags-
málaráðuneytið hafa á undanförnum
vikum skoðað ýmsar leiðir sem ár-
angri gætu skilað í baráttunni við
atvinnuleysi ungs fólks. Niðurstaðan
er sú að ákveðið hefur verið að koma
á fót í tilraunaskyni svokölluðum
vinnuklúbbi. Þetta fyrirkomulag er
notað víða erlendis og hefur skilað
ótvíræðum árangri. Vinnuklúbbar
starfa þannig að atvinnuleitendur
undir stjórn sérhæfðs ráðgjafa vinna
daglega saman á skipulegan hátt
við atvinnuleitina og byggir aðferðin
á atferlislegri nálgun við starfsráðg-
jöf sem þróuð hefur verið af banda-
rísku prófessorunum Azrin og Besal-
el.
Ef vel tekst til hérlendis og reynsl-
an verður svipuð og í öðrum löndum
þar sem vinnuklúbbar eru starfrækt-
ir má gera ráð fyrir því að alit að
100 manns úr hópi langtímaatvinnu-
lausra fái vinnu með aðstoð Vinnu-
klúbbsins á tilraunatímanum.
Atvinnumál ungs fólks
Þegar skoðaðar eru tölur um
atvinnuleysi hér í Reykjavík er
tvennt sem segja má að sé sérstakt
áhyggjuefni. Annars vegar hversu
stór hópur ungs fólks á aldrinum
16 til 25 ára er atvinnulaus og hins
vegar hve margir virðast vera að
festast í langtímaatvinnuleysi.
Atvinnuleysi er áberandi hjá
ungu, ómenntuðu fólki og hlutfalls-
lega mun hærra en meðal þeirra sem
eldri eru. Ljóst er að sívaxandi at-
vinnuleysi ungs fólks eykst hlutfalls-
lega og óháð því hvað
atvinnuleysið er mikið
i þjóðfélaginu almennt.
Stór hópur þessa fólks
festist í langtímaat-
vinnuleysi. Hér í
Reykjavík eru um 84%
þeirra sem eru atvinnu-
lausir á aldrinum 16-25
ára aðeins með grunn-
skólapróf. Þetta endur-
speglar hve ungt fólk
sem hefur litla mennt-
un á í raun fárra kosta
völ á vinnumarkaði.
Lausn þessa vanda er
í því fólgin að finna
úrræði til þess að
mennta þetta unga
fólk.
Sú þróun sem átt
hefur sér stað hér á landi síðan 1990
bendir til þess að við eigum við að
etja kerfislægt atvinnuleysi. Það er
sá vandi sem nágrannalönd okkar
glíma við og er þess eðlis að erfitt
kann að vera að takast á við hann.
Jafnvel þó að hagvöxtur aukist og
uppsveifla komi í atvinnulífíð, þá er
alls ekki víst að þessi vandi leysist.
Þessi kerfislægi vandi er ekki síst
hagstjórnarvandi og hann verður
ekki leystur í sveitarfélögunum.
Sveitarfélögin hafa engin tæki til
þess að leysa þessi mál, en þau geta
margt gert til þess að milda áhrifin
og til þess að reyna að tengja þetta
unga fólk við vinnumarkaðinn. En
þótt sveitarfélög reyni með ýmsum
aðgerðum að draga úr atvinnuleysi,
bæði með því að halda
uppi háu fram-
kvæmdastigi og tíma-
bundnum verkefnum
er þó mikilvægast að
framhaldsskóiinn og
skólakerfið taki með
einhveijum hætti á
menntunarmálum
þessa unga fólks. Er-
lendar rannsóknir gefa
ótvírætt til kynna að
einstaklingar með
starfsmenntun bjarga
sér best á vinnumark-
aðinum og komast
helst hjá atvinnuleysi.
Menntastefna yfir-
valda og viðleitni til að
auðvelda umskiptin frá
skóla til atvinnulífs eru
því mikilvægir þættir í heildarstefnu
atvinnumála.
Fjölþætt starf á vegum
Reykjavíkurborgar
Reykjavíkurborg mætir atvinnu-
leysi ungs fólks með ýmsu móti og
á hennar vegum er unnið fjölþætt
brautryðjendastarf. Þetta er gert
með markvissum hætti í gegnum
Hitt húsið, Vinnumiðlun Reykjavík-
urborgar og gegnum Atvinnu- og
ferðamálastofu Reykjavíkur. Sum-
arvinna skólafólks tryggir um 1.600
ungmennum á aldrinum 16-18 ára
vinnu og vil ég sérstaklega geta
þess að í fyrsta skipti á þessu ári
stendur þessi vinna ekki einvörð-
ungu skólafólki til boða heldur líka
Ingibjörg
Sólrún
Gísladóttir
ISLENSKT MAL
Umsjónarmaður
Gísli Jónsson
859. þáttur
í merku og mjög vinsamlegu
bréfi frá Sigursteini Hersveins-
syni koma enn fram upplýsingar
um orðið sjálfbær, sjá þætti 853
og 857. Það er sem sagt fram
komið að til eru sjálfbærar kýr.
Orðlengjum þetta ekki, en gef-
um með þökkum Sigursteini
orðið:
„Ég þakka fróðlegt svar við
spurningu minni um orðið „sjálf-
bær“. Þann sama laugardag og
svarið birtist í Morgunblaðinu
hringdi til mín Magnús Árnason,
múrarameistari, 91 árs að aldri.
Hann sagði mér að í sinni sveit,
Landsveit, hefði þetta orð (sjálf-
bær) verðið notað þegar kýr
bæri hjálparlaust og kálfurinn
hefði komið niður í flórinn. Hann
sagði að um 70 ár væru frá því
hann fluttist úr sveitinni. Mér
sýnist nokkuð ljóst að orðið hef-
ur hér aðra merkingu en það
sem ég spurði um. Ég lofaði
samt Magnúsi að koma þessu
til skila til þín og geri það hér
með.
Ég man nú allt í einu að fyr-
ir svo sem 19 eða 20 árum vant-
aði orð fyrir enska orðið
component þegar það merkir
hlut eða hluti sem t.d. rafeinda-
tæki eru samansett úr (þéttar,
spólur, viðnám, smárásir
o.s.frv.). Eftir nokkra umhugs-
un kom í hugann orðið „íhlut-
ur“. Ég skýrði það á þann veg
að hlutirnir sem blöstu við
manni t.d. í sjónvarpstæki þegar
bak þess er tekið frá gætu kall-
ast íhlutir, þ.e. hver einstakur
smáhlutur (component).
Þetta orð er nú mikið notað
þegar skrifað og talað er um
þessa tækni þó sumum hafi ekki
litist á það í fyrstu. Sjálfum
finnst mér þetta orð hafi getað
myndast á líkan hátt og orðið
sjálfbær þegar það kom í huga
bóndans sem kom að kúnni sinni
nýborinni í fjósinu og sagði svo
frá sínum sjálfbæra grip.“
Skyldi sr. Matthías hafa lært
orðið sjálfbær af rangæskum
bændum, þegar hann var prest-
ur í Odda?
★
Ragnar er fornsagnanafn,
sbr. Ragnars sögu loðbrókar.
Fyrri hluti nafnsins táknar goð-
in, en þau hétu öðru nafni reg-
in - hin ráðandi öfl. Það orð
beygðist: regin, regin, rögn-
um, ragna. Himinninn er kall-
aður ragna sjöt í Völuspá. Svo
segja lærðir menn að nafnið
Ragnar komi fyrir í frönsku í
gerðinni Rainer.
Vera má að til hafi verið raun-
verulegur Ragnar á íslandi á
öldum fyrr. í fornbréfi frá 15.
öld er maður Ragnarsson. Ekki
er þó skýlaust að faðir hans
væri íslenskur. Líður nú og bíð-
ur.
Olafur heitir maður Jónsson
og var m.ö. veitingamaður á
Akureyri. Honum fæddist sonur
1871 og var sá látinn heita
Ragnar. Engan veit ég fyrr hér
á landi í seinni tíð. Nafnið komst
skjótt í tísku og árið 1910 bar
það 191 íslendingur, J)ar af 32
fæddir í Reykjavík. I þjóðskrá
1982 voru þeir 1.591 og nafnið
í 21. sæti karla. í þjóðskrá 1989
eru 1.791, þar af 474 sem heita
Ragnar síðara nafni.
★
Hlymrekur handan kvað:
Inga Fel. átti pels sem var ekkert rusl,
og aldrei hún sást klædd í neinar drusl-
ur, hún var frú,
en á Oddbjörgu sú
héngu aðeins leppar og iafadusl.
★
Halldór Kristjánsson frá
Kirkjubóli skrifar mér og birtist
hér hluti bréfs hans:
„Sæll vertu Gísli.
Þegar sveitarfélög eru samein-
uð þarf gjarnan nýtt nafn. Mínir
fornu sveitungar og grannar á
Vestfjörðum vilja að sitt sveitar-
félag heiti ísafjarðarbær.
Ég hefði viljað að það fengi
að heita ísafjarðarhreppur.
Það nafn var ekki til athugun-
ar.
Frá því að skikkanlegri skipan
var komið á félagsmál íslenskra
manna hér á Iandi hafa hreppar
gegnt hlutverki sínu. Þegar
þurfti að vinna í félagi, svo sem
við fjallskil eða að ala önn fyrir
börnum og sjúklingum, voru þau
mál falin hreppunum. Það færi
vel á því að nafn þeirra væri
notað enn sem fyrr.
Mér kemur á óvart ef mínir
gömlu sveitungar hafa nú þá til-
finningu að þeir myndi bæjar-
félag, þó að þeir séu þátttakend-
ur í sveitarfélagi. Mér finnst það
andstætt öllu réttu máli að kalla
t.d. Staðarsveit á Snæfellsnesi
bæ, eins og nú er gert. Hvenær
varð rétt að nefna dreifbýli bæ?
Mér ofbýður að heyra til
manna i þessu nýja sveitarfé-
lagi. Þeir tala um bæjarfélag,
bæjarstjórn og bæjarstjóra. Það
er kannske vorkunnarmál þó ís-
firðingar geri það fyrst í stað
af gömlum vana en þeir ættu
að hætta því sem fyrst.
Ég játa að mér er þetta tals-
vert tilfinningamál. En sjálfsagt
er ég hér minnihlutamaður.
Bestu kveðjur."
Hafi H.K. sæll skrifað mér
bréf. Umsjónarmaður þorir ekki
að skrifa um sameiningu sveitar-
félaga og hagræðingu. Hann
væri vís til að gá sín ekki.
Auk þess skal áréttað að
göngur er í eignarfalli gangna,
sbr. gangnamenn, en göng er
í eignarfalli ganga, n-laust,
svona einfalt er það. í Hvalfirði
er unnið að gangagerð.
Og í síðasta þætti féll niður
nafn bréfritara, Bernharðs Har-
aldssonar. Þá laumaðist u aftan
á orðið fjárhúsin í limrunni.
Menn eru beðnir velvirðingar á
þessu, ekki síst Vilfríður vestan
og B.H.
★
„Það sannaðist á honum eins
og mörgum öðrum Islendingum,
að annað er gæfa, en annað
gjörvuleiki. Samt ber þess hins
vegar að geta, að slíkir menn
lifa margar sælustundir, sem
mikill þorri manna þekkir ekki.“
(Ur minningarorðum um
Jónas Hallgrímsson eftir
Konráð Gíslason.)
Stofnun og rekstur
Vinnuklúbbsins markar
tímamót. Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir seg-
ir að markmiðið
sé að hjálpa fólki sem
lent hefur í vítahring
langtímaatvinnuleysis.
ungu atvinnulausu fólki. Það skýtur
skökku við ef stefnan er sú að reyna
að bjóða sem flestu skólafólki á aldr-
inum 16-19 ára vinnu á sumrin ef
ungt atvinnulaust fólk er undanskil-
ið.
Af því starfi sem fram fer í Hinu
húsinu vil ég nefna fjögurra vikna
námskeið sem haldin voru í byijun
sumars fyrir 30 ungmenni sem nú
eru í fimm mánaða starfsþjálfun hjá
stofnunum, félögum og menningar-
samtökum. Á annað hundrað ung-
menni hafa einnig verið ráðin til
félagasamtaka, stofnana og menn-
ingarsamtaka og á þriðja tug ung-
menna var ráðinn á vegum Jafnin-
gjafræðslunnar til að vinna að for-
vamarstarfi með ungu fólki.
Einnig má nefna Iðnskólaverkefn-
ið, sem Reykjavíkurborg hefur stað-
ið fyrir, en í sumar fara 70-80 ung-
menni í starfsnám í Iðnskólanum á
vegum Reykjavíkurborgar. Loks vil
ég geta um starfsþjálfunarverkefni
á vegum Evrópusambandsins, sem
Vinnumiðlun Reykjavíkurborgar
mun taka þátt í og ekki síst mun
koma ungu atvinnulausu fólki til
góða. Vinnumiðlun Reykjavíkur-
borgar fær styrk að upphæð 1,9
milljónir króna frá Evrópusamband-
inu til þessa verkefnis en framlag
Vinnumiðlunar er 1,3 milljónir á
tveimur árum. Þetta er samstarfs-
verkefni sem unnið er í samstarfi
við Belgíu, Grikkland og Spán.
Vinnuklúbburinn markar
tímamót
Samstarf Reykjavíkurborgar og
félagsmálaráðuneytis um stofnun og
rekstur Vinnuklúbbsins markar
tímamót. Markmiðið er að hjálpa
fólki sem lent hefur í vítahring lang-
tímaatvinnuleysis til þess að komast
út á vinnumarkaðinn að nýju. Miklar
vonir eru bundnar við árangur þessa
starfs og sérstaklega er vonast til
þess að það verði ungu atvinnulausu
fólki lyftistöng.
Reykjavíkurborg leggur til hús-
næði undir starfsemi Vinnuklúbbsins
í Aðalstræti 6 sem betur er þekkt
sem gamla Morgunblaðshúsið.
Vinnuklúbburinn er fyrir alla at-
vinnulausa einstaklinga sem skráðir
eru hjá Vinnumiðlun Reykjavíkur-
borgar og óska eftir fullu starfi, en
forgang munu þeir hafa sem hafa
verið atvinnulausir í 6 mánuði eða
lengur.
Það starf sem ég hef gert hér að
umfjöllunarefni miðast við að koma
til móts við atvinnulaust fólk, ekki
síst unga fólkið, þjálfa það og bæta
möguleikana til þátttöku á vinnu-
markaði. En ýmislegt bendir til að
atvinnuleysi meðal ungs fólks verði
viðvarandi vandi ef ekki er tekið á
því í skólakerfinu.
Höfundur er borgarsljóri.
Guðfræðiganga
í Skaftafelli
DAGANA 28. júlí - 2.
ágúst gengst Æsku-
lýðssamband kirkjunn-
ar í Reykjavíkurpróf-
astsdæmum fyrir guð-
fræðigöngu í Skafta-
felli. Verkefnið er unn-
ið í samstarfi við Sam-
kirkjuráð ungs fólks í
Evrópu (Ecumenical
Youth Council in
Europe) og Ungt fólk
í Evrópu (Youth for
Europe) og er styrkt
af Evrópusambandinu.
Þátttakendur eru á
aldrinum 15-25 ára og
koma frá Ukrainu,
Rúmeníu, Póllandi,
Tékklandi, Englandi, N-írlandi,
Finnlandi, Svíþjóð, Möltu, ítaliu og
íslandi. Námskeiðið er samkirkju-
iegt og eiga þátttakendurnir það
allir sameiginlegt að starfa í æsku-
lýðsstarfi sinnar kirkjudeildar.
Eins og yfirskrift göngunnar ber
með sér verður gengið um þjóðgarð-
inn í Skaftafelli, hlýtt á fyrirlestra,
efni þeirra skeggrætt og unnið í
hópnum. I fyrirlestrunum verður
fiallað um tengsl manns og nátt-
úru, sköpunarguðfræði, náttúru-
sýn, vistfræði og náttúrusiðfræði.
Tekist verður á við spurningar á
borð við: Hver er sérstaða mannsins
í náttúrunni? Hver eru tengsl manns
og náttúru? Hver er náttúrusýn
Biblíunnar? Hver er afstaða krist-
innar guðfræðihefðar til náttúrunn-
ar? Hefur kirkjan eitthvað til mál-
anna að leggja í vistfræðiumræðu
samtímans? Hvernig getur ungt
fólk í Evrópu látið til sín taka í
náttúru- og umhverfisvernd? Hver
eru tengsl vistfræði og efnahags-
lífs? Hver er afstaða nútímamanns-
ins til náttúrunnar og efnislegra
gæða?
Fyrirlesarar verða Stefán Bene-
diktsson þjóðgarðsvörður, Hjörleif-
ur Finnsson heimspekingur og leið-
sögumaður hjá íslenskum fjalíaleið-
sögumönnum, Carlos Ari Ferrer
guðfræðingur, Sebastian Kopanski
guðfræðistúdent frá Póllandi og
Björn Guðbrandur
Jónsson umhverfis-
fræðingur.
Kirkjan víða um
heim hefur beitt sér
fyrir rannsóknum og
umræðu um umhverfis-
vernd og t.d. rekur
sænska kirkjan bú-
garða, fræða- og rann-
sóknarsetur þar sem
leitað er lausna á vist-
fræðilegum vandamál-
um.
Markmiðið með guð-
fræðigöngunni í
Skaftafelli er að láta
ungt fólk af ólíku þjóð-
erni og frá ólíkum
kirkjudeildum hittast og kynnast
og takast á við þær brennandi
spurningar sem mannkyn stendur
frammi fyrir og varða samskipti
Kirkjan víða um heim,
segir Haukur Ingi
Jónasson, hefur beitt
sér fyrir rannsóknum
og umræðu um
umhverfisvernd.
manns og náttúru. Námskeiðinu er
einnig ætlað að sýna fram á að ís-
lenska þjóðkirkjan getur einnig
fengist við brýnni verkefni en sjálfs-
og embættisskilning íslenskrar
prestastéttar.
Með samræðum ungs fólks um
krefjandi málefni samtímans og
guðfræðinnar er hugsanlegt að
komandi kynslóð muni í auknum
mæli sína ábyrgð í daglegu lífi sínu
og veiji dýrmætum tíma sínum og
lífskrafti ekki í titlingaskít heldur
í það sem er uppbyggjandi og fram-
sækið.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Æskulýðssambands kirkjunnar í
Reykjavíkurprófastsdæmum.
Haukur Ingi
Jónasson