Morgunblaðið - 13.08.1996, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 13. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Dagbók/ Smíði/
Viðbúnaður
PIETJERTE van Splunter: Úr íslenzkri dagbók.
Lind Völundardóttir: „Og jafnvel þó við féll-
um/þá leysti sólin okkur í sundur í frumefni/og
smám saman urðum við aftur ein heild.“ Katrín
Sigurðardóttir: „Viðbúnaður“. Ana Mendieta:
„Vakið til lífs“.
MYNPLIST
Nýlistasafnið
HUGMYNDAFRÆÐI
Pietjerte van Splunter, Lind Völund-
ardóttir, Katrin Sigurðardóttir, Ana
Mendieta. Opið alla daga frá 14-18.
Til 18. ágúst. Aðgangur ókeypis.
ÞEGAR inn í Nýlistasafnið er
komið blasir við röð lítilla mál-
verka, sem eiga að vera eins kon-
ar sjónræn dagbók hollenzku lista-
konunnar Pietjerte van Splunter
frá aðskiljanlegustu lifunum henn-
ar á íslandi.
Það er frekar óvenjulegt að sjá
svo sígildan miðil í sölum safnsins
í jafn almennri útfærslu, og fljót-
lega uppgötvar maður að þetta er
samsafn skyndihrifa, sem lista-
konan hefur orðið fyrir af landinu,
fólkinu, þjóðháttum, skoðunar-
ferðum, ferðalögum vítt og breitt
og almennum athöfnum svo sem
heimsóknum í Sundlaugamar,
Gamla kirkjugarðinn, eða að setið
er yfír veitingum á Sóloni.
Þetta eru hratt unnar myndir
og málunarhátturinn er afar
óformlegur, þótt ekki sveiji mynd-
irnar sig beinlínis til óformlega
málverksins, frekar að þetta séu
spegilmyndir, vísanir og úrvinnsla
skynrænna lifana frá degi til dags.
Litnum er smurt á léreftið í mikl-
um móð og að því er virðist á
mjög tilviljunarkenndan hátt í
samræmi við geðslag listakonunn-
ar hveiju sinni og það sem hún
hefur í sjónmáli. Hún leitar svo
bersýnilega ekki eftir þróttmiklum
átökum á myndfletinum sjálfum,
heldur leitast öllu frekar við að tjá
skaplyndi sitt á því augnabliki er
hún mundaði verkfærin ásamt
ýmsum hughrifum af smálegum
sjónarhornum í umhverfínu, broti
af stærra samhengi.
Myndirnar 50 segja ekki mikið
hver fyrir sig, sem er og naumast
tilgangurinn, en mun meira sem
heild og hnitmiðuð innsetning í
rými.
Lind Völundardóttir er hins veg-
ar öll í smíðisverkinu og að því
leyti mjög á línu með því sem
ungt fólk er að fást við í hug-
myndafræðinni nú um stundir.
Hún telur að verk sín, sem eru
myndræn útfærsla á enn tilfinn-
ingalegri upplifun, eigi sér engan
framvörð í heimi orða, en séu
fremur skyld vel kveðnum ljóðlín-
um. Um er að ræða einn mikinn
aflangan kassa úr ljósum óhefl-
uðum viði í gryfju, minni kassa
ofan á honum í hægra homi,
ásamt stiga á palli hennar, en
hvort tveggja hefur hún sett sam-
an á frekar hráan hátt, sem má
vera skírskotun til þess að upplif-
unin hafi verið giska kuldaleg. Það
styður getspekina, að á veggnum
í bakgrunninum eru fölrauðir
taumar og enn rauðari á gólfi við
jaðar hans ásamt því að naglar
standa út úr veggjunum. Skírskot-
unin er þannig margræð en hvergi
augljós. Lind býr og starfar í Hol-
landi, og hélt ég satt að segja, að
reynsla af hugmyndafræði átt-
unda áratugarins hefði orðið ung-
um nokkur lærdómur, en svo virð-
ist ekki, nema að þetta sé nokkurs
konar þijóska og mótmæli, nema
að aðrir vilji orða það við stað-
festu. Jafnframt kemur rýninum
á óvart, að hún telur sköpunar-
ferli sitt ekki eiga sér neinn fram-
vörð í heimi orða, því að ekki skort-
ir andagiftina, er viðlíka myndverk
eru útlistuð í fagritum.
Katrín Sigurðardóttir er hins
vegar og í bókstaflegri merkingu
rafmögnuð í innsetningum sínum
á palli og í Súm-sal, er markar
efstu hæðina. Hún hefur myrkvað
pallinn og hengt svart fortjald efst
við stigaskör miðhæðar, sem er
jafnframt inngangur að gjörning-
um hennar sem bera nafnið „Við-
búnaður“ og er ekki eingöngu upp
fundið til að lýsa notagildi tækj-
anna/verkanna, heldur er sýningin
fyrst og fremst nefnd eftir því
tímabili sem verkin urðu til á.
Nafnið á að lýsa því ferli sem verk-
in fæddust inn í, eins og það heit-
ir. Á palli á miðhæð er stórt hring-
laga svið og innan þess valsar
dularfullt lýsandi farartæki, sem
hvolfir sér og snýr við í hvert sinn
sem það rekst einhvers staðar á
jaðarbrún. Jafnframt varpar það
geisla um sviðið og er gjörningur-
inn hinn dularfyllsti og myndi
gleðja margt bamshjartað.
Ferlið er flóknara og merk-
ingarfræðilegra í Súm-sal og þar
ber gestum að stíga niður fæti af
varúð, því rafleiðslur liggja um
allt milli ýmissa skauta er liggja
tvist og bast á gólfi. Þetta mun
vera óður til lágtækninnar á tím-
um hátækni, eða eins og lista-
konan orðar það „er hér um að
ræða nostalgískt svæði innan okk-
ar augnabliks. Jafnframt er að-
ferðin við framleiðslu verkanna og
þar af leiðandi verkin sjálf nokk-
urs konar óður til lágtækninnar.“
Að baki gjörningnum er vafalít-
ið heilmikil heimspeki, en einhvern
veginn er ferii hennar flóknara en
svo að skoðandinn höndli hana í
einni svipan og hin tyrfna útlistan
skilgreinir gjörninginn full yfir-
borðslega, vekur hins vegar upp
ýmsa þanka er gætu orðið grund-
völlur að dýpri samræðu, virkri
díalógu.
Ana Mendieta var kúbönsk
listakona, er kastaði sér út um
glugga á skýjakljúf í New York
1985, 37 ára að aldri. í setustofu
safnsins fer fram sérstök kynning
á æviferli hennar og list sem kem-
ur hingað frá Listasafninu í Hels-
ingfors og er lítill hluti stærri
heildar. Vettvangur hennar var
fyrst og fremst sjálfið og líkamsl-
ist, „Body Art“, og eru blóð, eldur
og mold áberandi þættir í verkun-
um og hinum úthverfa tjáhætti.
Mjög vel er staðið að þessari kynn-
ingu og þannig er hægt að nálg-
ast boðskap listakonunnar á
nokkrum myndböndum, auk þess
sem rætt er um líf hennar og list.
Þá má renna litskyggnum af ýms-
um verkanna á tjald þannig að
skoðandinn gerir sér óhjákvæmi-
lega nokkra grein fyrir því femin-
íska ferli er einkenndi allar athafn-
ir hennar á listavettvangi. „Leit
og löngun til að sameinast um-
heiminum, þrá eftir að finna ræt-
urnar, berskjöldun kvenlíkamans
og hverfulleika lífsins. Það far sem
mannslíkaminn skilur eftir er sí-
endurtekið stef í verkum hennar.
Þrykkir í mold, sand eða jarðveg
og fléttar úr tágum og blómum,
formar úr berki, sveppum eða öðru
lífrænu efni.“
Sýningin skilur meira eftir sig
í sálarkirnunni en allar hinar til
samans og á umbúnaðurinn ríkan
þátt í því, en hann er verk þeirra
Hafdísar Helgadóttur og Þóru Sig-
urðardóttur. Hefði verið meira en
áhugavert að fá framkvæmdina
alla í sali safnsins.
Bragi Ásgeirsson
Sannleikurinn
um andarungann
Ljósmynd/Elfriede Liebenow
ARNÓR G. Bieltvedt við myndir á sýningunni.
Blómamyndir
í Barcelona
KVIKMYNDIR
Rcgnboginn
SANNLEIKURINN UM
HUNDA OG KETTI („THE
TRUTH ABOUT CATS &
DOGS'j ★ ★ Vi
Leikstjóri Michael Lehman. Hand-
ritshöfundur Audrey WeUs. Kvik-
myndatökustjóri Robert Brinkman.
Tónlist Howard Shore. Aðalleikend-
ur Uma Thurman, Janeane Garofalo,
Ben Chaplin, Jamie Foxx, James
McCaffrey, Richard Coca. Banda-
rísk. 20th Century Fox 1996.
ABBY (Janeane Garofalo) og
Noelle (Uma Thurman) leigja í
sama húsi í Englaborginni, annað
eiga þær tæpast sameiginlegt.
Abby er vet menntaður dýralæknir
með vinsælan spjallþátt (sem
myndin dregur nafn sitt af) í út-
varpinu, bráðskörp, vel lesin, lág-
vaxin og heldur illa tilhöfð , ein-
manna og þjáist af minnimáttar-
kennd og karlmannsleysi. Noelle
er há og tíguleg sýningarstúlka
sem vekur hvarvetna hrifningu
karlpeningsins, en er hinsvegar
ósátt með starf sitt, vill stefna
hærra en er dulítið takmörkuð.
Brian hinn breski (Ben Chaplin) á
eftir að koma róti á líf þeirra. Þær
verða báðar hrifnar upp fyrir haus
af þessum aðlaðandi ljósmyndara
sem hrífst af persónunni bak við
útvarpsþáttinn. Hin hlédræga
Abby missir kjarkinn á síðustu
stundu og þorir ekki á stefnumót
við hann, sendir sinn íturvaxna
granna í sinn stað og úr þessu
verður langvinnur feluleikur en
ástin lætur ekki að sér hæða.
Snotur smámynd sem kemur
þægilega á óvart en rennur átaka-
lítið áfram að fyrirsjáanlegu lo-
kauppgjöri. Aðalleikararnir þrir
halda fjörinu gangandi, koma allir
hlutverkum sínum vel og skil-
merkilega frá sér, enginn þó betur
en Garofalo sem ljóti andarunginn.
En sannleikurinn um Ijóta andar-
ungann í Hollywood er gamal-
kunnur. Hann reynist jafnan æðis-
lega smart og sætur þegar á reyn-
ir eftir hremmingarnar. Og það
er ekki nóg að setja Garofalo í
lúðaleg ígangsklæði, tólfmílnaskó
og feiti í hárið, sjarmi þessarar
bráðskemmtilegu leikkonu skín
alltaf í gegn: Thurman er flott og
leikur óaðfinnanlega „heimsku
ljóskuna". Þessi limafagra leik-
kona er sífellt að betrumbæta sig
eftir heldur slakt gengi í döprum
myndum. Chaplin er útlitslega e.k.
engilsaxnesk útgáfa af Banderas,
aukinheldur flinkur að meðhöndla
andann í léttvægu, rómantísku
gamni sem Sannleikanum....
Átakalaus, ljúf, auðgleymd. Tólist
hins vaxandi Howards Shore (Se-
ven, Ed Wood) er til mikilla bóta.
Sömuleiðis leiktilburðir ferfætl-
inga.
Sæbjörn Valdimarsson
ARNÓR G. Bieltvedt, myndlistar-
maður, opnaði einkasýningu í
listagalleríinu B.A.I. í Barcelona
6. ágúst. Arnór sýnir átta akríl/ol-
íu málverk á striga. Eru þetta
blómamyndir, einkum sólblóm.
Arnór starfar sem myndlistar-
kennari við Logos High School í
St. Louis í Bandaríkjunum. í sept-
ember opnar Arnór sýningu í East
Ashland Gallery í Phoenix, Ariz-
ona í Bandaríkjunum.