Morgunblaðið - 13.08.1996, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 13. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
________MEIMIMTUN___
Skólamálum mis-
jafnlega háttað
EFTIR að sveitarfélögin tóku alfarið
yfir rekstur grunnskólanna 1. ágúst
sl. hefur verið mjög mismunandi
með hvaða hætti þau hafa tekið á
málum. í sumum byggðarlögum eins
og á Suðurlandi, Vesturlandi, Vest-
fjörðum, Norðurlandi vestra og
Austurlandi hafa heilar sýslur eða
stærri umdæmi tekið sig saman um
rekstur skólanna. í öðrum tilvikum
eru nokkrir hreppar eða sveitarfélög
saman um reksturinn eins og á
Reykjanesi og í Skagafirði. í enn
öðrum tilvikum eins og í Grindavík,
Bessastaðahreppi, á Kjalarnesi og í
Kjós eru málefni grunnskólans rekin
frá bæjar- eða sveitarskrifstofu með
aðkeyptri þjónustu frá nágranna-
sveitarfélögum.
Að sögn Jóns Gunnars Stefáns-
sonar, bæjarstjóra í Grindavík, hefur
enginn sérstakur starfsmaður verið
ráðinn til að sjá um skólamál, en
leitað hefur verið eftir ráðgjöf eftir
þörfum. Bæjarstjórn sér um ráðn-
ingar kennara og skólastjóra og seg-
ir Jón Gunnar að unnið hafi verið
að skólamálum í nánu samstarfi við
skólastjóra. Aðeins einn grunnskóli
er í umdæmi Grindavíkur.
í Bessastaðahreppi verður engin
sérstök skólaskrifstofa sett á stofn
heldur verður starfseminni a.m.k. til
að byrja með stýrt frá skrifstofu
hreppsins. Einn grunnskóli er þar
og einn leikskóli, en þjónusta er
keypt af nágrannasveitarfélaginu
fyrir nemendur 8.-10. bekkjar, sem
eru í Garðaskóla.
í einhveijum bæjarfélögum, eins
og t.d. Kópavogi og Garðabæ, hefur
bæjarskrifstofum verið skipt upp í
fjögur meginsvið og er misjafnt
hvaða starfsemi fellur undir fræðslu-
og menningarsvið, eins og þau eru
oftast nefnd. Ýmist er þar farið með
málefni leikskóla og tónlistarskóla,
að hluta eða alls ekki, og sums stað-
ar blandast félagsmál að hluta inn
í starfsemina.
Samkvæmt upplýsingum Sigur-
jóns Péturssonar, deildarstjóra
grunnskóladeildar Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga, hefur sam-
bandið ekki fengið vitneskju um
hvernig nákvæmlega verður staðið
að rekstri grunnskólanna á öllum
stöðum. „Enginn einn hefur þessar
upplýsingar hjá sér,“ sagði hann.
Hæg og róleg þróun
Meginlínan um allt land er þó sú,
að hlutverk skrifstofanna eru í þróun
og menn hyggjast sjá hverju fram
vindur er líða tekur á haustið. Víða
verður leikskólum veitt aukin þjón-
usta eftir áramót og þá einkum á
sviði talkennslu, sálfræðiþjónustu og
ýmiss konar ráðgjafar. Einnig eru
víða uppi hugmyndir úti um land að
færa rekstur tónlistarskóla undir svið
fræðslumála, ef svo er ekki fyrir.
„Auðvitað hafa menn mismunandi
skoðanir á hvernig til tekst, sumir
hafa verið með hrakspár en aðrir eru
fullir bjartsýni á þann tíma sem fer
í hönd. Ég er sannfærð um og tel
eðlilegt að ýmsir byijunarerfiðleikar
eiga eftir að koma í ljós, en ég er
jafnsannfærð um að á endanum
gengur þetta vel,“ sagði Bergþóra
Gísladóttir forstöðumaður Skólamál-
askrifstofu Húnvetninga á Blönduósi.
Hornafjörður er frábrugðinn öðr-
um sveitarfélögum því á vegum
bæjarins er rekin Fræðslu- og fjöl-
skylduskrifstofa. Þar er markmiðið
að sameina í eina skrifstofu þá þjón-
ustu sem skólaskrifstofu ber að veita
frá 1. ágúst sl. og þá þjónustu sem
nú er veitt af ýmsum aðilum sem
Mjög mismunandi er
með hvaða hætti mál-
efni grunnskólans eru
rekin um landið. Sums
staðar hafa stærri sveit-
arfélög tekið höndum
saman en annars staðar
fer rekstur fram á skrif-
stofu bæjar- eða sveit-
arfélagsins. Hildur
Friðriksdóttir skann-
aði landið til að gera sér
grein fyrir stöðunni
tengjast félagsþjónustu og fjöl-
skyldumálum á Suðausturlandi. Hún
er alfarið rekin á ábyrgð bæjarins,
en önnur sveitarfélög í Austur-
Skaftafellssýslu sem og Djúpavogs-
hreppi fá fullan aðgang að þjón-
ustunni gegn gjaldi samkvæmt
samningi. Bæjarskrifstofan hefur
gert samning við sálfræðing um
sálfræðiþjónustu og stefnt er að því
að gera samning við leikskólakenn-
ara með framhaldsmenntun um fag-
lega ráðgjöf til leikskóla á svæðinu.
Þá hefur bærinn farið fram á við
félagsmálaráðuneyti að sveitarfélag-
ið yfirtaki málefni fatlaðra.
Samkvæmt lögum á Samand ís-
lenskra sveitarfélaga að sjá um að
útbúa form á ráðningasamningum,
drög að erindisbréfum og um inn-
heimtu og úthlutanir á Námsleyfa-
sjóði kennara. „Síðan eru sveitarfé-
lögunum óskilgreint falin ákveðin
verkefni eins og rekstur sérskóla
fyrir fatlaða, Skólabúða að Reykjum
og skipun kennslu fyrir nýbúa. Þetta
eru verkefni sem tilheyra ekki neinu
sérstöku sveitarfélagi og þess vegna
hefur sambandinu verið falið að hafa
forræði um lausn þeirra mála,“ sagði
Sigurjón.
Þá sagði hann að sambandið ætti
í framtíðinni að sjá um túlkun kjara-
samnir.ga. Því óskaði það eftir að
vera milligöngumaður sveitarfélaga
eða launagreiðenda kennara við fjár-
málaráðuneytið, þó að slíkt stæði
ekki beint í lögum. „Það er til þess
að þekkingin sitji eftir á einum stað
þegar frá líður,“ sagði Siguijón en
benti á að sambandið hefði engin
formleg verkefni. „Það er verið að
flytja skólana til sveitarfélaga en
ekki til sambandsins."
Skortur á sálfræðingum
I samtali við forstöðumenn skrif-
stofanna kom í ljós að nokkuð erfið-
lega hefur gengið að ráða sálfræð-
inga. „Meginskýringin er einföld,“
sagði Jón Hjartarson, forstöðumaður
Skólaskrifstofu Eyþings. „Margir
sálfræðingar fá biðlaun í ‘/2-1 ár hjá
ríkinu. Sumir þeirra hyggja á sjálf-
stæðan rekstur eða nám svo að bit-
ist er um þá fáu sem eru á lausu.“
Þá tóku nokkrir forstöðumenn
fram að sálfræðingar hygðust bjóða
fram verktakasamning við skóla-
skrifstofurnar, en ekki virðist al-
mennt mikill áhugi á slíku, þó svo
að grípa verði til þeirra lausna. „Ég
vil helst fastan starfsmann inn á
skrifstofu, menntaðan skólasálfræð-
ing því stílað er upp á ákveðið sér-
fræðingateymi," sagði einn for-
stöðumannanna. Hann sagði koma
til greina að ráða kennslu- eða náms-
ráðgjafa fengist ekki sálfræðingur
til starfa.
Geta má þess að sveitarfélög eru
í ríkara mæli farin að samnýta ýmsa
sérþjónustu við grunnskóla og leik-
skóla. „Með breytingum á rekstri
grunnskólans opnast möguleiki
sveitarfélags til að gera hluti sem
voru erfiðir áður. Nú geta þau tekið
ákvörðun um hversu margir kennar-
ar eru ráðnir, sálfræðingar o.s.frv.
Áður voru þau háð samþykki ráðu-
neytanna," sagði Siguijón.
Enn kennaraskortur
Forráðamenn skólaskrifstofanna
gátu almennt ekki gefið upplýsingar
um hvort búið væri að fullmanna
skóla landsbyggðarinnar, því ráðn-
ingar fara yfirleitt í gegnum bæjar-
eða sveitarstjórnir. Af auglýsingum
dagblaðanna má hins vegar ráða að
eftir eigi að fylla einhveijar stöður
en óvíst er að ástandið sé verra en
verið hefur undanfarin ár. Birgir
Karlsson skólastjóri Heiðarskóla í
Borgarfirði auglýsti t.d. um síðustu
helgi eftir 2-3 kennurum. Hann
sagði að viðbrögð væru engin og
kvaðst ekki vera bjartsýnn á að
hægt yrði að ráða kennara með rétt-
indi. Tók hann t.d. fram að þegar
ríkið var vinnuveitandi kennara
hefðu þeir getað fært sig á milli
skóla með dags fyrirvara, en nú
hefðu menn þriggja mánaða upp-
sagnarfrest og yfirleitt væri farið
fram á að hann væri unninn.
Grunnskólinn á Islandi, fræðsluumdæmi og skólaskrifstofur
ísatjölöjir o
„ v Skóla
Isafirði, 17 unnskólar, 5 stöðugildi
rifstofa Vestfjarða
Skólaskrifstofa Sigluf jarðar
1 grunnskóli, 1 starfsmaður
aðkeypt sértræðiþjónusta
Sigluljöröur
rifstofa Skagfirðinga
Sauðárkróki,
9 skólar, 3 starfsmenn
f Sauðárkról
Skóiamálaskrifstofa Húnvetninga
lönduósi, 7 grunnskólar,
leikskóiar, 2 starfsmenn
eypt sérítæðiþjónusta að hluta
I
Skólaþjónusti
Akureyri, 32 skólar,
erða 101/2 frá áramótm
Q semi leikskóla bætist væntam
Akureýri
i
i
I
m
Skólaskrifstofa i
Reyðarfirði, 18 skólar, 6 starfsmenn
Fræðslumiðstöð Reykjavíkur
30 grunnsk., 5 sérsk.A 5 einkask.
50 starfsmenn í 46 stoðugildum
Skólaskrifstofa Seltjarnarnesbæjar
2 skólar, 3 leikskðlar, 2-3 startsm.
Skólaskri
13 skólar,
l I j
\ ^
_, . leikskólar, 4 stöðugildi
þjónustusamningur væntanlegur við
Beykólahrepp um þjónustu við 1 grunnskóla
í'
)
Skólaskrifstofa Akraness
Borgamesa;/2 skólar- 4 lalksk-» 1 SÓrsk., 3 1/2 StÖðug,
J /
Seltjarnameso,
, Bessastaðahr.oöGKöpavoi
j\ o Garðabæ
) o Hatnartjörður
Njarðvlk -..........
Grindavik
Skólaskrifstofa Kópavogs
7 skólar, 10 leiksk., 1 skóla-
dagheimili, 5-6 starfsmenn
hluti afFræðslu- og menningar-
sviði Kópavogs, aðkeypt
sérlræðiþjónusta að hluta
Fræðslu- og menningarsvið
Garðabæjar, 3 skólar,
1 sérskóli, 6 leikskólar,
3-4 starfsmenn, aðkeypt
sérfræðíþjónusta að hluta
2 sl^aíf l^lelksK óíi,
1 starfsmaður
keypt þjónusta af
Garðabæ tyrir unglingastig
Skólaskrifstofa Hafnarf iarðar
6 grunnskólar, 2 sérskólar,
9 leikskólar, 15 starfsmenn
Skólamálaskrifstofa Reykjanesbæjar
(Njarðvík), 6 skólar, 6 leikskólar,
7 stöðugildi eftir breytingar sem i vændum eru
Kjósarhreppur, 1 skóli, dagvíst
Samningur við Mosleiisbæ og Kjalarneshr.
AkonesKjalarneshreppur, 1 skóli, 1 sérskóli,
v / skólamál hluti af starfsemi hreppsskrifstofu
REYKJAVÍK Kjatameshr, Samningaviðr. við Mosfellsbæ um sálfræðiþj. og fagstj.
Mostetishær Fræðslu- og menningarsvið Mosfellsbæjar S
/
Selfoss
o O
2 skólar, 3
Skólaskrifstofa Suðurlands
Selfossi, 26 skólar, 7 starfsmenn
Grindavík, 1 skóli
skólamál hluti af
starfsemi bæjarskrifstofu
sérfræðiþjónusta við leikskóla frá áramótum

>
\
\_______
Vestmannaeyjar
Q
Skólaskrifstofa Vestmannaeyjabæjar
2 skóiar, 1 sérskóli, 2-3 startsmenn
kennslufræðileg ráðgjöf til dagvistarstofnana
Fræðslu- og fjölskylduskrjistofa
Suðausturlands, Höfn, 8 skólar
Rekin á ábyrgð Hornafjarðarbæjar
aðkeypt sérfræðiþjónusta að hlu
seld sértræðiþjónusta að hluta,
til leikskólaog tóníistarskóla
Á kortinu er sýnt hvar skólaskrifstofur
hafa verið stofnaðar eða ákvörðun tekin
um að sveitarfélög ætli að starfa alveg sér
a.m.k. til að byrja með. Upplýsingar eru
fengnar hjá Sambandi íslenskra sveitarfélaga.
Hlutverk skrifstofanna er mjög mismunandi, allt frá því
að reka alla þjónustu í sambandi við fræðslu- og félagsmál og
niður í að sjá um lágmarksþjónustu á bæjarskrifstofu mað aðkeyptri
sálfræðiþjónustu og ráðgjöf, jafnvel frá öðrum sveitarfélögum.
Á höfuðborgarsvæðinu starfar hvert bæjarfélag sjálfstætt.