Morgunblaðið - 13.08.1996, Blaðsíða 30
30 ÞRIÐJUDAGUR 13. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
I
Í
I
|
|
*
m
|
AÐSENDAR GREINAR
Stórfelld skerðing á
fé til sjúkrahúsa
VILLUKENNIN GIN
um að kostnaður við
sjúkrahús landsmanna
hafi stóraukist síðustu
ár er lífseig. í leiðara
Morgunblaðsins 3. ág-
úst mátti t.d. lesa eftir-
farandi: „Jafnframt
hefur það ítrekað komið
fram í umræðum um
stóraukinn kostnað við
heilbrigðiskerfið, að sá
kostnaður tengist ekki
sízt þeirri hátækni, sem
nú ryður sér tii rúms í
spítalarekstri."
Upplýsingar Þjóð-
hagsstofnunar
(26.2.96, tafla 6.2)
sýna að útgjöld hins
opinbera vegna sjúkrahúsanna í
landinu hafa lækkað frá því sem var
á seinni hiuta síðasta áratugar og í
byijun þess tíunda. Sú niðurstaða
blasir alls staðar við þótt skoðað sé
út frá mismunandi forsendum.
Útgjöldin til spítalanna hafa lækk-
að sem hlutfall af vergri landsfram-
leiðslu (sjá mynd 1). Á tímabilinu
1983 fram til 1990 voru þau 3,70-
4,30%, flest árin um og yfír 4%.
1994 og 1995 var hlutfallið 3,65 og
3,66% og hafði ekki verið lægra síð-
an 1981, nema árið 1992.
Fleiri íbúar en minni peningar
Þegar opinber útgjöld til sjúkra-
húsanna í landinu eru framreiknuð
til verðlags 1995 (verðvísitala sam-
neyslunnar) kemur í ljós að síðustu
4 árin, 1992-1995 fá sjúkrahúsin
minna fé en á tímabilinu 1987-
1991, ef frá er talið árið 1990. Sam-
anburðurinn sýnir að tæpar 700
milljónir vantaði árið 1995 til þess
að sjúkrahúsin hefðu jafn mikið opin-
bert fé og þau höfðu árið 1988: 17,4
milljarða 1988 en 16,7 milljarða
1995. Þannig lækka útgjöid til
sjúkrahúsanna á sama tíma og lands-
mönnum fjölgar. íbúar
landsins voru 6,4% fleiri
árið 1995 en árið 1988
og rökrétt að álykta
sem svo að þeir þurfi
að veija meira fé til
sjúkrahúsa eftir því sem
þeim fjölgar.
Athyglivert er að
fjölgun íbúa í Reykjavík
og í Reykjaneskjör-
dæmi er hlutfallslega
mun meiri en heild-
arfjölgunin, eða 11%.
Fróðlegt væri að meta
niðurskurð fjármagns
til sjúkrahúsanna á
þessu svæði í því sam-
hengi.
Ennfremur verður að
taka með í reikninginn að hlutfall
aldraðra hækkar hjá þjóðinni sem
kallar á aukna heilbrigðisþjónustu.
70 ára og eldri fjölgaði um 15,7% frá
árslokum 1988 til ársloka 1995. Auk
þessa hafa íslensk sjúkrahús tekið að
sér nýja þjónustu, sem fólk þurfti
áður að sækja til útlanda. Sú þróun
kallar á meiri kostnað sjúkrahúsanna
en skilar þjóðarbúinu spamaði.
Vantar 1.900 milljónir
tjóðhagsstofnun sýnir einnig út-
reikninga á opinberum útgjöldum til
sjúkrahúsa með tilliti til fjölgunar
landsmanna (sjá mynd 2). Sá saman-
burður gefur réttari mynd en hinir
fyrri af raunverulegum niðurskurði
á opinberu fé til sjúkrahúsa síðustu
árin.
Þegar opinberum útgjöldum til
sjúkrahúsa hefur verið deilt niður á
íbúana, kemur í ljós að kostnaður á
mann er mun minni árin 1992-1995
en hann var 6 árin þar á undan. Að
jafnaði fengu spítalamir 69.500 kr.
á hvern íbúa árið 1988 en 62.400
kr. árið 1995. Þarna munar 7.100
krónum á íbúa. Með því að marg-
falda þá upphæð með íbúafjölda
Spítalana vantaði 1.900
milljónir 1995, segir
Kristín Á. Ólafsdóttir,
til að hafa jafn mikð fé
áíbúa og 1988.
landsins um síðustu áramót kemur í
ljós að spítalana í landinu vantaði
hvorki meira né minna en 1.900
milljónir króna árið 1995 til þess að
hafa sama opinbert fé og þeir höfðu
út frá íbúafjölda árið 1988! Það
munar um minna, enda eru afleiðing-
arnar af þessum mikla niðurskurði
að koma æ betur í ljós.
Aukið álag og færri rúm
Niðurskurðinum hefur ekki síst
verið mætt með því að leggja stöð-
ugt meiri vinnu á starfsfólk spítal-
anna. Starfsfólki fækkaði, a.m.k. á
spítölunum hér í Reykjavík, á sama
tíma og sjúklingum fjölgaði. Rúmum
spítalanna, a.m.k. í Reykjavík, hefur
fækkað. Hvort tveggja kemur niður
á þjónustu við sjúklinga. Þeir finna
fyrir auknu álagi starfsfólksins.
Vegna fækkunar rúma fjölgar þeim
sjúklingum sem liggja á göngum eða
í öðrum vistarverum sem ekki eru
ætlaðar legusjúklingum. Biðlistar
lengjast.
Þjónusta lögð niður
Þannig hefur stöðugt þrengst um
starfsemi sjúkrahúsanna. Þegar
áfram er svo haldið með niðurskurð-
arhnífinn á þessu ári, eftir þá þróun
sem tölur Þjóðhagsstofnunar hér að
framan lýsa, eru ekki önnur ráð eft-
ir en að leggja hreinlega af ein-
hveija þá þjónustu sem spítalamir
hafa veitt. Það er sá veruleiki sem
blasti við stjómendum Sjúkrahúss
Reykjavíkur þegar þeir samþykktu
Útgjöld hins opinbera til sjúkrahúsa sem hlutfall af vergri landsframleiðslu
/0 95
4,2-
4,U-
0,0“ 3,61 3,4- 3,2- 19
86 19 85 19 90 19
Opinber útgjöld til sjúkrahúsa á hvern íbúa
Á verðlagi 1995, þar sem opinber útgjöld eru staðvirt á mann með vísitötu samneysiunnar
70.000
68.000
66.000
64.000
.lll
iiim
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
GRÖFIN eru unnin upp úr gögnum Þjóðhagsstofnunar: „Útgjöld
hins opinbera til heilbrigðismála 1980-1995.“ Tölur ársins 1995
eru bráðabirgðatölur.
tillögur um verulegan niðurskurð á
þjónustu 25. júlí sl. Þá höfðu þeir í
10 mánuði reynt að fá fjárveitingar
ársins hækkaðar með margítrek-
uðum rökum um að annars neyddist
spítalinn til þess að hætta einhverri
þjónustu.
Þeir sem halda því fram að kostn-
aður til sjúkrahúsa hafi verið að stór-
aukast þannig að niðurskurðurinn
hafi verið og verði áfram nauðsynleg-
ur verða að sýna fram á það með
haldbærum rökum. Þeir hljóta að
hrekja þær upplýsingar sem Þjóð-
hagsstofnun birtir og gerðar hafa
verið að umfjöllunarefni í þessari
grein. Hér hefur einungis verið fjall-
að um þær talnaupplýsingar sem
snúa að sjúkrahúsum landsins. En
Þjóðhagsstofnun birtir einnig tölur
yfir heilbrigðismálin í heild. Þær
upplýsa að opinber heilbrigðisútgjöld
síðustu tvö ár voru lægra hlutfall af
vergri landsframleiðslu en næstu sjö
ár þar á undan. Megi það verða leið-
arahöfundi Morgunblaðsins frá 3.
ágúst til umhugsunar.
Höfundur er stjórnarformaður
Sjúkrahúss Reykjavíkur.
Breytingar á leiðakerfí SVR
ÞANN 15. ágúst nk. taka gildi
.breytingar á leiðakerfi SVR. í fyrri
greinum til kynningar á breytingun-
um var fjallað um almennar áherslu-
breytingar, breytingar í Breiðholti, í
Grafarvogi og Árbæ. I þessari grein
verður fjallað um þær breytingar sem
verða í hverfum vestan Reykjanes-
brautar og Elliðavogs ásamt Sel-
tjarnarnesi, en SVR veitir þjónustu
á sviði almenningssamgangna þar.
Verulegar úrbætur verða gerðar á
skiptistöð við Lækjartorg. Eftir breyt-
inguna munu allir vagnar stoppa inn-
an við 100 metra radíus frá skiptistöð-
inni en í núverandi kerfi eru vagnar
mjög dreifðir um svæðið. Aðstaða til
skiptinga milli leiða sem ganga t.d. í
Vesturbæ hefur ekki verið góð en
með stórbættri aðstöðu á nýrri skipti-
stöð SVR á Lækjartorgi horfir þetta
til betri vegar. Mjög einfalt verður
að taka vagn, t.d. úr Skeijafirði og
skipta yfir í annan vagn sem fer t.d.
að Hagaskóla. Hér er því um verulega
bætta þjónustu að ræða.
Á skiptistöð á Lækjartorgi munu
hraðleiðirnar svokölluðu hafa enda-
stöð. Hraðleiðirnar aka frá endastöð
að Háskólanum, um Hringbraut og
Miklubraut að Kringlu og sem leið
Iiggur í austurhverfin. Á annatíma
munu þessar leiðir aka með 20 mín.
tíðni og þess gætt að dreifa brottfar-
artímum frá endastöð. Það hefur það
í för með sér að um verður að ræða
ferðir frá miðborg að Háskóla og
Kringlu á 4-6 mín. fresti. Hér er um
mikla þjónustubót fyrir íbúa í Vest-
urbæ að ræða, því hægt verður að
taka hverfísbíl, nánast hvenær sem
er, að Lækjartorgi og aldrei verður
um langa bið að ræða eftir ferð að
Kringlu ef ferðinni er heitið þangað.
Sama á við um fólk sem vill fara frá
Kringlu að miðborg,
aldrei mun líða langur
tími, á annatíma, þar til
vagn kemur sem fer að
Lækjartorgi. Nánar
verður vikið að þjónustu
við stærstu Skiptistöð
við Hlemmtorg verður
áfram ein stærsta skipti-
stöðin í kerfinu og um
skiptistöðina fara flestir
viðskiptavinir SVR.
Lögð er áhersla á að
gera umhverfið meira
aðlaðandi fyrir við-
skiptavinina og hefur í
því sambandi m.a. verið
sett á stofn sérstök far-
' þegaþjónustudeild sem
hefur það meginhlutverk að veita við-
skiptavinum þjónustu, svo sem í formi
upplýsingagjafar,_ sölu farmiða og
Græna kortsins. í framtíðinni verður
unnið markvisst að því að gera um-
hverfið aðlaðandi og þannig úr garði
að viðskiptavinum SVR líði þar vel.
Leiðir 10, 11, 12, 14 og 15 hafa enda-
stöð á Hlemmtorgi en þessar leiðir
þjóna Grafarvogi, Árbæ og Breiðholti
og aka allar um Grensás og Skeifu.
Líkt og með hraðleiðirnar er þess
gætt að dreifa brottfarartímum sem
hefur það í för með sér að hægt er
að bjóða upp á ferðir frá Hlemmtorgi
að Skeifu, sem er vaxandi þjónustu-
kjami, á 4-6 mín. fresti.
Leið 1
Leiðin er ný leið hjá SVR og er
ætlað að þjóna Þingholtum og Loft-
leiðum. Tengir saman Lækjartorg,
Domus Medica, Landspítala og Hótel
Loftleiðir. Með akstri um Skólavörðu-
stíg verður hægt að þjóna Þingholtum
en í núverandi leiðakerfi er þjónustu
við Þingholtin ábóta-
vant. Gert er ráð fyrir
30 mín. tíðni á dagtíma
og kvöld og helgar. SVR
hefur fest kaup á litlum
strætisvagni sem notað-
ur verður á þessari leið,
en götur eru mjög
þröngar á þessu svæði.
Leið 2
Akstursleið mun ekki
breytast og mun því
leiðin áfram þjóna
Voga- og Heimahverfi
austan miðborgar og
Vesturbæ og Órfirisey
að vestan. Ekur með 20
mín. tíðni á dagtíma og
30 mín. tíðni kvöld og helgar.
Leið 3
Leiðin heldur áfram að þjóna Sel-
tjarnarnesi en fer Hringbraut - Suð-
urgötu í stað Hringbraut - Túngötu
að Lækjartorgi. Með þessari breyt-
mgu batnar þjónustan við Háskóla
Islands verulega og verða nú íbúar
á Seltjarnamesi, í Vesturbæ og Bú-
staðahverfi komnir með bein tengsl
við Háskóla íslands. Leiðin mun
hætta akstri niður að Borgarspítala
og hefur viðkomustað í báðum leiðum
á Bústaðavegi við spítalann. Þessi
breyting er forsenda fyrir því að leið-
in geti þjónað Bakkahverfi, en leið
3 verður hverfisbíll í því hverfi. Þetta
þýðir venilega bætta þjónustu fyrir
marga. íbúar í Vesturbæ og á Sel-
tjarnarnesi fá bætta þjónustu vegna
tengsla við Háskóla Islands. íbúar í
Bústaðahverfi fá bætta þjónustu
vegna greiðfærari leiðar og tengsla
við Háskóla íslands. íbúar í Selja-
hverfi fá betri þjónustu þar sem leið
Þjónustan, segir Þór-
j-j
hallur Orn Guðlaugs-
son, er stórbætt við
atvinnuhverfin
í Borgarmýri.
11, sem er hverfisbíll í Seljahverfi,
hættir að þjóna Bakkahverfi en í
núverandi leiðakerfi þurfa íbúar í
Seljahverfi að taka á sig krók í
Bakkahverfi hvort sem um er að
ræða ferð úr hverfi eða í hverfi.
Ekið verður í Mjódd kvöld og helgar
en í núverandi kerfi er það ekki gert.
Ekur með 20 mín. tíðni á dagtíma
og á 30 mín. tíðni kvöld og helgar.
Leið 4
Ekki er um breytingar á aksturs-
leið að ræða. Ekur í Mjódd kvöld og
helgar en í núverandi leiðakerfi er
það ekki gert. Ekið með 20 mín. tíðni
á dagtíma og 30 mín. tíðni kvöld og
helgar.
Leið 5
Leiðin er nær óbreytt að Sunnu-
torgi á mótum Langholtsvegar og
Laugarásvegar, fer þó Hjarðarhaga
- Dunhaga - Birkimel - Hringbraut
í stað Suðurgötu. Með þessari breyt-
ingu er komið verulega til móts við
óskir íbúa í Skeijafirði. Leiðin lengist
að Borgarspítala og fer yfir sama
svæði og eystri hluti leiða 8 og 9 sem
leggjast niður í núverandi mynd.
Ekur með 20 mín. tíðni á dagtíma
og með 30 mín. tíðni kvöld og helgar.
Leið 6
Leið 6 mun sinna hlutverki leiðar
1 í Vesturbæ en leið 1 mun leggjast
Þórhallur Örn
Guðlaugsson
niður í núverandi mynd. Fer um
Lönguhlíð - Hamrahlíð - Listabraut
og tengir saman skólana sem þar
eru. Fer Bústaðaveg og verður með
endastöð í Mjódd. Með þessari breyt-
ingu er komið á beinum tengslum
milli Mjóddar, Kringlu, Verslunar-
skóla og Hamrahlíðarskóla, en þessi
tengsl eru ekki fyrir hendi í núver-
andi leiðakerfi. Ekur með 20 mín.
tíðni á dagtíma og 30 mín. tíðni
kvöld og helgar.
Leið 7
Leiðin verður nánast óbreytt frá
Lækjartorgi að gatnamótum Bú-
staðavegar og Sogavegar. Hættir þó
akstri á Sléttuveg og fer aðeins að
hringtorgi í Suðurhlíðum. Frá Soga-
vegi lengist leiðin að skiptistöð við
Ártún og fer þaðan um Borgarmýri
og til baka í gegnum Árbæjarhverfi
að Ártúni. Með þessu er stórbætt
þjónustan við atvinnuhverfin í Borg-
armýri þar sem komin er góð tenging
við alla borgarhluta Reykjavíkur.
Einnig batna tengslin á milli Grafar-
vogs - Borgarspítala - Landspítala
og Árbæjar - Borgarspítala - Land-
spítala. Ekur með 20 mín. tíðni á
dagtíma og 30 mín. tíðni kvöld og
helgar. Gert er ráð fyrir endastöð
við Ártún kvöld og helgar og fer þó
vagninn ekki í Borgarmýri né Árbæ.
Breyttar tímasetningar
Á flestum leiðum breytast tíma-
setningar eitthvað. íbúar eru því
hvattir til að kynna sér vei breyting-
amar í símaskránni eða hafa sam-
band í þjónustu- og upplýsingasíma
SVR, 551-2700. Ný leiðabók verður
fáanleg í byijun ágústmánaðar.
Um leið og við hjá SVR óskum
íbúum til hamingju með þá bættu
þjónustu sem breytingarnar hafa í
för með sér, viljum við hvetja íbúa
til að nýta sér þessa fjárhagslega
hagkvæmu og lipru þjónustu.
Höfundur er forstöðumaður
markaðs- ogþróunarsviðs SVR.