Morgunblaðið - 03.09.1996, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
i
ERLEIMT
íraksher sagður taka
hundruð Kúrda af lífi
Salahuddin, Washington. Reuter, The Daily Telegraph.
ARASIR I NORÐUR-IRAK
3>
Mosul
V%..í ■
Arbil

36. breiddarbaugur
íröskum flugvélum
bannaö aö fljúga
lengra í noröur :
Hermt var á sunnudag að íraskar herþotur hefðu gert
árásir á þorp norðan við 36. breiddarbaug.
Sameinuðu þjóðirnar hafa bannað flug
íraskra herfiugvéla á því svæði.
/ Gerðar voru sprengjuárásir
á þorpið Bustaneh,
:• nálægt Arbil,
/■ , og bæinn Kifri.
\ s. I R A N íbúarnir flúðu þaðan,
.....að sögn íraskra
•---stjómarandstæðinga.
RAK
Sulaimaniya
Fyrr á sunnudag
voru gerðar
sprengjuárásir
á borgina
Sulaimaniya
Mikiö mannfall varð
á laugardag
þegar skæruliðar
Lýðræðisflokks
Kúrdistans (KDP)
náðu Arbil á sitt vald
að nýju, með stuðningi
íraskra hersveita.
Borgin hafði verið á valdi
Föðurlandssambands
Kúrdistans (PUK).
\
*...........

Reuter
RUMLEGA þúsund manns
komu saman í miðborg Lund-
úna til að mótmæla árásum
íraskra hersveita á svæði
Kúrda í norðurhluta íraks um
helgina. Hér er drengur með
fána Kúrda á Trafalgar-torgi.
Olíusölu
A
Iraka
frestað
New York, Ankara. Reuter.
BOUTROS Boutros-Ghali, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna,
sagði á sunnudag að hann myndi
fresta framkvæmd samnings um
að heimila takmarkaðan olíuút-
flutning íraka af mannúðarástæð-
um.
Samkomulag hafði náðst við ír-
aka um að þeir mættu selja olíu
fyrir tvo milljarða dala, sem svarar
130 milljörðum króna, á hálfu ári
til að kaupa matvæli og lyf handa
fólki sem hefur orðið fyrir barðinu
á viðskiptabanninu sem Sameinuðu
þjóðirnar settu á írak eftir innrásina
í Kúveit árið 1990. Gert hafði verið
ráð fyrir að olíuútflutningurinn
hæfíst 15. þessa mánaðar.
Tyrkir mótmæla
Tyrkneskir embættismenn, sem
vilja að viðskiptabannið verði af-
numið, segjast ætla að áfrýja úr-
skurði Boutros-Ghali til allsheijar-
þings Sameinuðu þjóðanna. Þeir
hvöttu ennfremur Vesturlönd til að
koma í veg fyrir að olíuútflutningn-
um yrði frestað. Olíuverð snar-
hækkaði á heimsmarkaði í gær
vegna átakanna í írak og yfirlýsing-
ar framkvæmdastjórans.
EMBÆTTISMENN Sameinuðu
þjóðanna sögðu í gær að írösku
hersveitirnar í Arbil, höfuðstað
Kúrda í norðurhluta Iraks, hefðu
verið fluttar úr borginni. Tveimur
dögum áður höfðu hersveitirnar
ráðist á borgina til að koma banda-
mönnum íraksstjórnar úr röðum
Kúrda til valda. Fulltrúi Þjóðernis-
bandalags Kúrdistans (PUK) sagði
þó að íraskir hermenn væru enn
í borginni og hefðu tekið nokkur
hundruð Kúrda af lífi.
íraskar hersveitir réðust á Ar-
bil á laugardag til að liðsinna sveit-
um Lýðræðisflokks Kúrdistans,
sem hefur barist um völdin í norð-
urhluta íraks við Þjóðernisbanda-
lag Kúrdistans.
„Allir írakarnir eru famir frá
Arbil. Við sjáum ekki lengur skrið-
dreka eða brynvagna eða stór-
skotavopn. Þeir eru um fímm km
frá borginni núna,“ sagði embætt-
ismaður Sameinuðu þjóðanna í
Arbil. Tansu Ciller, utanríkisráð-
herra Tyrklands, sagði einnig að
hersveitirnar hefðu farið frá borg-
inni.
Nokkrum klukkustundum áður
hafði Saddam Hussein, leiðtogi
íraks, gefið hersveitunum fyrir-
mæli um að fara frá borginni eft-
ir tveggja daga átök. Fulltrúi
Þjóðernisbandalags Kúrdistans í
Ankara sagði hins vegar að
íraskir hermenn væru enn í borg-
inni.
„írösku hermennirnir hafa tekið
fjölda félaga Föðurlandssam-
bandsins af lífi í Arbil - sumir
þeirra hafa verið skotnir á götun-
um,“ sagði hann. „Nokkur hundr-
uð manna hafa verið drepin. Mörg
hundruð hafa verið handtekin.“
Ásakanir hreyfingarinnar feng-
ust ekki staðfestar. Fréttamenn
Reuters í norðurhluta íraks fengu
ekki að fara til Arbil.
Bandarílyaher í
viðbragðsstöðu
Bill Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, fyrirskipaði bandaríska her-
aflanum við Persaflóa að vera í
viðbragðsstöðu vegna átakanna.
Embættismenn bandaríska vam-
armálaráðuneytisins sögðu að
rúmlega 300 bandarískar herflug-
vélar og 20 herskip væm á svæð-
inu og hægt yrði að beita þeim
ef forsetinn fyrirskipaði árásir í
írak.
írakar réðu Bandaríkjastjórn
frá því að grípa til hernaðarað-
gerða í norðurhluta íraks og sögðu
að þær gætu leitt til langvarandi
stríðs og mikilla blóðsúthellinga
eins og í Víetnam.
Oskað aðstoðar írana?
írakar vömðu ennfremur írani,
sem þeir sökuðu um að hafa stutt
Þjóðernisbandalag Kúrdistans, við
því að skipta sér af málefnum
Kúrda í írak. Leiðtogi Þjóðernis-
bandalagsins, Jalal Talabani,
sagði í útvarpsviðtali að hætta
væri á að norðurhluti íraks myndi
skiptast í tvennt, annar hlutinn
yrði undir yfirráðum bandamanna
íraskra stjórnvalda og hinn undir
stjórn bandamanna Irana.
Talabani gaf til kynna að hreyf-
ing hans myndi óska eftir hernað-
araðstoð írana ef bandarísk stjórn-
völd og bandamenn þeirra gripu
ekki til hernaðaraðgerða gegn
hersveitum Saddams. íranir hafa
ekki svarað ásökunum Lýðræðis-
flokks Kúrdistans um að íranskar
hersveitir hafi ráðist 40 km inn í
norðausturhluta íraks.
Dole gagnrýnir Clinton
John Shalikashvili, forseti
bandaríska herráðsins, og Robert
Pelletreau, aðstoðarutanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, ræddu við
ráðamenn í nokkrum höfuðborg-
um Miðausturlanda um helgina og
ráðgert var að þeir fæm aftur til
Washington frá Kaíró í gærkvöldi.
Jórdanir sögðu ekki koma til
greina að þeir veittu aðstoð í hugs-
anlegum hernaðaraðgerðum Vest-
urlanda gegn írökum.
Mike McCurry, talsmaður
Bandaríkjaforseta, sagði að ekkert
gæti réttlætt hernaðaraðgerðir Ir-
aka og Bandaríkjastjórn teldi að
refsa bæri Saddam Hussein. Bob
Dole, forsetaefni repúblikana í
kosningunum eftir tvo mánuði, I
notaði tækifærið til að gagnrýna j
stefnu Clintons í málefnum Mið-
austurlanda, einkum íraks. Hann
sagði að Saddam hefði verið að
kanna hvers Clinton væri megnug-
ur og komist að því að „forystu
hans væri óbótavant“.
Bandaríkjastjórn sagði að hægt
yrði að refsa Saddam á grundvelli
ályktana, sem Sameinuðu þjóðirn- (
ar hafa samþykkt eftir stríðið .
gegn írökum árið 1991. Banda-
rískir embættismenn viðurkenndu •
þó að Irakar hefðu haft rétt til
að senda hersveitir á svæðin sem
þeir réðust á. Arbil væri ekki á
því svæði, sem Sameinuðu þjóðirn-
ar bönnuðu íröskum hersveitum
að fara á. Þeir sögðu þó að Arbil
væri á því svæði, sem íröskum
herflugvélum væri bannað að
fljúga yfír, og að írakar hefðu
brotið gegn ályktunum Sameinuðu [
þjóðanna um verndun Kúrda.
40.000 manna herlið
Bandarískir embættismenn
sögðu að allt að 40.000 íraskir
hermenn hefðu tekið þátt í hern-
aðaraðgerðunum í norðurhluta ír-
aks um helgina. Eftir að hersveit-
irnar og kúrdískir bandamenn
þeirra náðu Arbil á sitt vald gerðu
íraskar herflugvélar árásir á þorp-
ið Bustaneh, um 20 km austan
við Arbil. Þorpið er á því svæði
sem Sameinuðu þjóðirnar hafa
bannað íröskum herflugvélum að
fljúga yfír.
Talabani sagði að ennfremur
hefðu verið gerðar sprengjuárásir
á þorp nálægt Sulaimaniya á
sunnudag.
íraskir stjórnarandstæðingar
sökuðu íraka um að hafa tekið
97 íraska hermenn af lífí eftir að
þeir hefðu gengið til liðs við and- |
stæðinga Saddams.
Tveir kúrdískir stjórnmálaflokkar beijast hatrammlega um völdin í norðurhéruðum íraks
Diyarbakir. The Daily Telegraph.
LEIÐTOGAR LýðræðisHokks
Kúrdistans (KDP) og Þjóðernis-
bandalags Kúrdistans (PUK)
beijast báðir fyrir sjálfstjórn
Kúrda en þá greinir á um hvern-
ig ná eigi því markmiði fram.
Massoud Barzani, 50 ára, leið-
togi Lýðræðisflokks Kúrdistans,
er sonarsonur Molla Ahmads
Barzanis, sem stjórnaði upp-
reisn þjóðernissinnaðra Kúrda í
írak fyrir rúmum 60 árum.
Hann er sagður hlédrægur,
mjög trúrækinn og sannfærður
um að hann sé sjálfur hinn sanni
leiðtogi Kúrda.
Barzani er frá þorpinu Barz-
an og er með 50.000 vopnaða
stuðningsmenn á bak við sig.
Hann hefur ýmist leitað eftir
stuðningi íraka eða írana í bar-
áttunni við Jalal Talabani, leið-
toga Þjóðernisbandalagsins.
Talabani er vinstrisinnaður og
hefur alltaf höfðað til miðstéttar-
fólks og menntamanna í borgum
Kúrda. Þegar hann sagði sig úr
Lýðræðisflokknum til að stofna
eigin hreyfingu árið 1964 tryggði
hann sér stuðning stjórnarflokks
Klofin þjóð með
sameiginlegt markmið
Massoud
Barzani
Jalal
Talabani
Tugir þúsunda Kúrda streymdu
þá að landamærum Tyrklands
og frans vegna ótta við árásir
íraskra hersveita.
Flóttinn varð til þess að
Bandaríkjamenn og banda-
menn þeirra komu á griða-
svæði fyrir Kúrda norðan
við 36. breiddarbaug.
Kúrdar gátu þá farið með
stjórn eigin mála í fyrsta
sinn I sögunni.
Hreyfingarnar tvær
mynduðu þjóðstjórn eftir
þingkosningar árið 1992.
Tyrkir, íranir og Sýrlend-
ingar óttuðust að stjórnin
myndi stofna sjálfstætt ríki
og reyndu því að stuðla að
erjum milli hreyfinganna
að nýju.
Óttast írani meira en Saddam
Það tókst því árið 1994 var
stjðrnarsamstarfinu slitið og
íraks, Ba’ath-flokksins, í
baráttunni við Barzani,
sem naut þá stuðnings ír-
anskeisara og Bandaríkj
anna.
Hreyfingarnar
sameinast
írakar og íranir, og síð-
ar Tyrkir, hafa síðan not-
fært sér þessar hreyfing-
ar til að valda klofningi
meðal Kúrda. Hreyfing-
arnar tóku þó höndum
saman í fyrsta sinn fyrir
tilstilli Bandaríkjamanna
í lok Persaflóastríðsins og
hófu uppreisn gegn Sadd-
am Hussein. Vesturlönd
komu þeim þó ekki til hjálpar
og hersveitum Saddams tókst
að kveða uppreisnina niður.
Kúrdar í írak voru aftur farnir
að beijast sín á milli. Síðustu
átökin blossuðu upp í ágúst eftir
að íranir réðust inn fyrir landa-
mæri íraks. Þúsundir íranskra
hermanna, með stórskotavopn
og skriðdreka, réðust inn í norð-
urhluta íraks til að eyðileggja
vígi Lýðræðisflokks Kúrdistans.
Markmið írana og Þjóðernis-
bandalags Kúrdistans var að ná
á sitt vald yfirráðasvæðum Lýð-
ræðisflokksins frá landamærun-
um að íran og alla leið að Tyrk-
landi í norðri.
Talabani neitar þessum ásök-
unum en vestrænir embættis-
menn hafa staðfest þær. Frétta-
skýrendur telja mjög líklegt að
ráðamenn á Vesturlöndum hafi
ákveðið að bregðast ekki strax
við hernaðaraðgerðum íraka
og Lýðræðisflokksins vegna
þess að þeir óttist að áhrifa-
svæði írana í norðurhluta íraks
stækki.
„Það er alveg satt að við viþ'-
um frekar að Arbil sé á valdi
Saddams og Lýðræðisflokks
Kúrdistans en írana," sagði
vestrænn stjórnarerindreki.