Morgunblaðið - 03.09.1996, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPTEMBER 1996 27
LISTIR
Þjóð á fornum
grunni eða týnd
í nútímanum
Morgunblaðið/Þorkell
MALÞINGIÐ um íslenska þjóðernisstefnu sem haldið var í Norræna
húsinu um helgina var mjög vel sótt.
Á málþingi um íslenska þjóðernisstefnu í Norræna
húsinu á laugardaginn sögðu menn að hún lifði góðu
lífi. Þröstur Helgason sótti þingið og segir meðal
annars frá nokkrum efasemdum sem vöknuðu
um þessa fullyrðingu.
SJÁLFSMYND íslensku þjóðarinnar er reist
á mýtum úr þjóðernisstefnu hennar; mýt-
unni um tungumálið, mýtunni um þjóðar-
andann, þjóðareininguna, þjóðararfinn,
þjóðina. Og allar miða þessar mýtur að því
að staðfesta sameiginlegan uppruna fólks-
ins sem byggir landið; þær eru eins og lím
í sprungurnar sem annars blasa við í þjóðar-
sálinni, í samkennd þessa hóps. Mýtur þess-
ar urðu til á síðustu öld, þær eru afrakstur
sjálfstæðisbaráttunnar. Og þær eru sko
ekki á undanhaldi. Islensk þjóðernisstefna
lifir góðu lífi. Þetta er kannski meginniður-
staða málþings sem haldið var um íslenska
þjóðernisstefnu í Norræna húsinu á laugar-
daginn.
Mjólkurþamb og dömubinda-
auglýsingar
Á þinginu, sem var ansi fjölmennt, fluttu
níu fyrirlesarar erindi. Helsti galli þingsins
var sá að erindin voru mörg hver lík að
efni og efnistökum. Erindi sem Haraldur
Jónsson, myndlistarmaður, flutti og nefnd-
ist ísland í dag skar sig mjög úr, bæði
hvað varðar efni og efnistök. Haraldur tók
á sig það mikla verkefni að lýsa einkennum
og eðli íslensks þjóðernis í dag. Þar var
tungumálið ofarlega í huga Haraldar, ís-
lenskan er móðurmál allra hinna Norður-
landamálanna, að mati nútíma íslendings-
ins, hún er latína norðursins. Mjólkurþamb
mótar líka íslendinginn í dag, sagði Harald-
ur, og dömubindaauglýsingar.
Lestur Haraldar var eitt af því sem vakti
með manni eilitlar efasemdir um að gildi
þjóðernissinna nítjándu aldarinnar væru enn
lifandi meðal þjóðarinnar, og þá sérstaklega
yngri kynslóðarinnar. Maður efaðist um það
sem Ragnheiður Kristjánsdóttir, sagnfræð-
ingur, sagði að hefði verið ein af grundvall-
ar kennisetningum hinna baráttuglöðu nítj-
ándu aidar manna að framtíðina skyldi reisa
á fornum grunni. Það virðist frekar vera
sem síðustu kynslóðir hafi týnt sér í nútím-
anum, þær eru óþekktar stærðir, X-kynslöð-
ir. Maður veit ekki hvort fornar sögur
koma að einhveiju gagni við að rata út úr
slíkum ógöngum. Eða tungan, menn óttast
helst að hún sjálf týnist. Davíð Logi Sigurðs-
son, sagnfræðingur, fjallaði um það hvað
verður um þjóð sem tapar tungu sinni, en
írar eru einmitt dæmi þess. Niðurstaða
Davíðs Loga var að öfgafullur málflutning-
ur til varnar tungumáli geti haft þveröfug
áhrif. Skárri iausn er ef til vill frekari nú-
tímavæðing tungunnar sem Gauti Sigþórs-
son, bókmenntafræðingur, sagði að Einar
Benediktsson, skáld, hefði stundað af mest-
um krafti.
Menningarsöguleg samlagning
Það er auðvitað goðgá að efast um mikil-
vægi íslenskra fornsagna fyrir sjálfsmynd
þjóðarinnar. Eins og Jón Yngvi Jóhannsson,
bókmenntafræðingur, benti á gegndi útgáfa
fornritanna ákveðnu hlutverki í mótun þjóð-
ernisvitundarinnar á umbrotatímum um
miðja öldina. Jón Yngvi skoðaði sérstaklega
útgáfu Sigurðar Nordals á Egils sögu, en
Sigurður mótaði skilning þjóðarinnar á sög-
unum öðrum fremur og mótaði þar með
sjálfsskilning hennar um leið.
Jón Karl Helgason, bókmenntafræðing-
ur, lagði út af lestri Halldórs Laxness á
Gunnarshólma Jónasar Hallgrímssonar sem
varðveittur er í segulbandssafni RÚV. Út
úr því kom eins konar menningarsöguleg
samlagning, eins og hann kallaði það sjálf-
ur, þar sem áhrifamesti rithöfundur sam-
tímans las ljóð eftir ástsælasta ljóðskáld
þjóðarinnar um eina nafntoguðustu hetju
fornsagnanna. Jón Karl sýndi fram á það
hvernig mýtan um Gunnar og hlíðina fögru
varð til í ljóði Jónasar og hvernig henni
hefur verið beitt í þjóðernislegri umræðu,
meðal annars til að væna Sigurð Nordal
um að vera óþjóðhollan.
Islenskt sérkenni, evrópskt samkenni
Það kemur kannski sumum á óvart að
þjóðernismýtur Tékka og margra annarra
austur-evrópskra þjóða líkjast mjög íslensk-
um. Á þetta benti Sigríður Matthíasdóttir,
sagnfræðingur. Það er hins vegar kannski
ástæða til að óttast þá menningarlegu eins-
ieitni sem Arnar Guðmundsson, bókmennta-
fræðingur, talaði um. Er enginn munur til
lengur? Mun hið islenska sérkenni ef til
vill renna inn í hið evrópska samkenni?
Spurning Guðmundar Hálfdanarsonar, dós-
ents, í lok þingsins er við hæfi hér: Hvert
stefnir þjóðin?
Japönsk
glerlist
í KVÖLD þriðjudag kl. 20 verður
fyrirlestur um japanska glerlist
fluttur í fundarsal Norræna húss-
ins. Fyrirlesturinn er unninn af gler-
listamönnunum Sören S. Larsen og
Sigrúnu Ó. Einarsdóttur, og flytur
Sigrún fyrirlesturinn á íslensku og
sýnir litskyggnur. Á eftir stuttu
inngripi í sögu og þróun glergerðar
í Japan verða kynnt verk eftir rúm-
lega 30 nútíma glerlistamenn.
Fyrirlesturinn er haldinn í tengsl-
um við sýninguna Austan vindar
og norðan, sem stendur nú yfir í
sýningarsal Norræna hússins. Hér
er um að ræða samsýningu Kom:
hópsins og japanskra listamanna. í
Kom-sýningarhópnum eru: Magnús
Tómasson, Kristín Isleifsdóttir, Sör-
en S. Larsen, Sigrún Ó. Einarsdótt-
ir og Örn Þorsteinsson. Japönsku
listamennirnrir eru: Makoto Ito,
Atsuo Ishii, Kazumi Ikemoto og
Hiromi Assoka.
Sýningin er opin daglega kl.
14-19 og henni lýkur sunnudaginn
8. september.
----♦ » ♦--
I svörtum
kufli
í SVÖRTUM kufli heitir ljóðadag-
skrá sem Hjalti Rögnvaldsson leik-
ari flytur á Kaffi Oliver við lngólfs-
stræti í kvöld, þriðjudag, kl. 22.
Þar mun Hjalti lesa þijár fyrstu
ljóðabækur Þorsteins frá Hamri.
skóli ólafs gauks
FYRIR ÞÁ, SEM VILJA LÆRA LÉTTAN, SKEMMTILEGAN UIMDIRLEIK HRATT
1. F0RÞREP FULL0RÐINNA Byrjendakennsla. undirstaða, léttur undirleikur viö alþekkt lög. 6.F0RÞREP 3 Beint framhald Forþreps eða Forþreps 2, dægurlög undanfarinna 20-30 ára, byrjun á þvergripum o.m.fi.
2. FORÞREP UIMGLIIUGA Byrjendakennsla, sama og Forþrep fulloröinna.
7. BÍTLATÍIVIIIUIM Eitt af Forþrepunum. Aöeins leikin lög frá bítlatfmabilinu, einkum lög Bítlanna sjálfra, svo og Rolling Stones og nokkur íslensk lög frá þessu tímabili.
3. LÍTK) F0RÞREP Byrjendakennsla fyrir börn aö 10 ára aldri.
8. TÚMSTUniDAGÍTAR 1 Byrjendakennsla (sama og Forþrep fullorðinna, en styttra) fyrir 16 ára og eldri í samvinnu viö Tómstunda- skólann.
4. FORÞREP-FRAMHALD Beint framhald Forþreþs fyrir þá, sem telja sig þurfa svolltið meiri æfingu.
5. F0RÞREP 2 Beint framhald Forþreps eöa Forþreps 3 - meiri undirleikur, einkum „plokk" o.m.fl.
9. TOMSTUNDAGÍTAR II Beint framhald af Tómstundagítar II.
1FYRIR ÞÁ, SEM VILJA LÆRA HEFDBUNDINN 1GÍTARLEIK, TÚNFRÆOI, TÚNHEYRN
10. FYRSTA ÞRH» Undirstöðuatriði nótnalesturs fyrir byrj- endur lærð meö því aö leika léttar laglínur á gítarinn o.m.fl. Forstig tónfræöi. Próf. þyngjast smátt og smátt. Framhald tónfræði- og tónheyrnarkennslu. Próf.
13. FJÓRBA ÞREP Beint framhald þriðja þreps. Bæði smálög og hefðbundið gttarkennsluefni ettir gamla meistara. Tónfræði, tónheyrn. Tekur tvær annir. Próf.
11. ANNAÐ ÞREP Framhald fyrsta þreps, leikin þekkt smá- lög eftir nótum, framhald tónfræði- og tónheyrnarkennslu. Próf.
14. HMMTA ÞREP Beint framhald Fjóröa þreps. Leikiö námsefni veröur fjölbreyttara. Tónfræði, tónheyrn. Tekur tvær annir. Próf.
12. ÞRIÐ JA ÞREP Beint framhald Annars þreps. Verkefnin
ÖIMIMUR NÁMSKEIÐ, EIIMKUM FYRIR ÞA, SEM
HAFA EIIMHVERJA UNDIRSTÖÐU
Innritun er hafin og fer fram í skólanum, Síðumúla 17, daglega á
virkum dögum kl 14-17, sími 588-3730, fax 588-3731. Eftirtalin
námskeið eru flest í boði á haustönn, en nánari upplýsingar er að fá
í skólanum á innritunartíma eða í ítarlegum bæklingi um skólann,
sem við sendum þeim sem þess óska hvert á land sem er:
15. JAZZ-P0PP1 Þvergrip, hljómauppbygging, tónstigar, hljómsveitarleikur o.m.fl. Nótnakunn- átta áskilin. 20. HLJÓMSVBT-ÆFING Æfö hljómsveit einu sinni í viku, hugs- anlega aö einhverju leyti skipuö nem- endum skólans, en alls ekki skilyrði.
16. JAZZ-P0PPII Spuni, tónstigar, hljómfræöi, nótnalest- ur o.fl. 21. TÓNSMÍÐAR1 Byrjunarkennsla á hagnýtum atriöum varöandi tónsmíðar. Einhver undirstaöa er nauösynleg.
17. JAZZ-P0PPIII Spuni, tónstigar, hljómfræöi, nótnalest- ur, tónsmíö, útsetning o.m.fl.
22. TÓNSMÍÐAR11 Framhald Tónsmíöa 1.
18. HLJÓMSVBTARGÍTAR Farið yfir „gítarparta" stórra og lítilla hljómsveita. Einhver undirstaða nauð- synleg. 23. KVIKMYNOAMÚSIK-HLJÓMSVÐT Farið yfir nokkur grundvallaratriöi þess aö semja músik fyrir kvikmyndir og skrifa hana fyrir hljómsveit.
19. HLJÓMSVElT-ÚTSETNffilG Kennd byrjunaratriöi þess að útsetja fyrir litia hljómsveit, sem leikur lifandi músik, eða sem sett er saman á hljómborði og líkt eftir hljóöfærum. Undirstaöa nauösynleg.' 24. KASSETTUNÁMSKEK) Námskeið fyrir byrjendur á tveim kass- ettum og bók, tilvaliö fyrir þá, sem vegna búsetu eöa af öðrum ástæöum geta ekki sótt tíma í skólanum en langar aö kynnast gítarnum. Sent í póstkröfu.

SÉRSTÖK TÓNFR/EÐI- 0G TÚNHEYRNARKENNSLA 1
15. TÓNFRÆDI-TÓMHEYRIV1 Innifalin í námi. 27. TÓNFR.-TÓNHEYRN FYRIR ÁHUGAFÓLK Fyrir þá, sem langar aö kynna sér hiö einfalda en fullkomna kerfi nótnanna til þess m.a. aö geta sungið eöa leikiö eftir nótum.
26. TÓNFRÆÐI-TÓIUHEYRni U Innifalin í námi.
INNRITUN, UPPLYSINGAR DAGLEGA KL. 14-17
Sendum vandaOan upplýsingabækling e( óskaö en
BYRJENOUR fllHUGIÐ:
Hægt al fá leigða heimagítana fypin hr. 1000 á önn
gftar
^^skóli ólafs gauks
viSA' SÍDUMÚLA17
SIMI588-3730