Morgunblaðið - 13.11.1996, Qupperneq 28

28 miðvikudagur 13. nóvember 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Frakkar að uppgötva
ísleuskan tenór
Tenórínn Gunnar Guðbjömsson er ekki •
lengur einkaeign Lyonbúa, aðrir Frakkar
lesa um hann og koma til Lyon að hlusta.
Þórunn Þórsdóttir las nokkrar umsagnir.
ÓPERAN í Lyon á sér
300 ára sögu og býr
að nálægð við Italíu,
fiðluskóla og nót-
naútgáfu. Skólinn og
prentsmiðjan voru á
sinni tíð valdastofnan-
ir og enn gildir það
um óperuna. Nú væri
húsið illþekkjanlegt
gömlu arkitektunum
og verkefnin kæmu
kannski framliðnum
tónlistaijöfrum í ham.
Samsetning þeirra er
að minnsta kosti fram-
úrstefnuleg og sumir
segja áhættusöm fyrir
þungavigtaróperu. En
hún nýtur virðingar tónlistarfólks
og áheyrenda og Gunnar Guð-
björnsson tenór er meðal þeirra
sem halda Lyon á landakorti tón-
listar.
Hann hlýtur góða umfjöllun í
frönskum íjölmiðlum. Á öðrum
vetri við þetta næststærsta óperu-
hús Frakklands breikkar brautin
og hylli þeirra, sem um tónlist
skrifa, í borginni er unnin. En þeir
sitja ekki einir að söngvaranum.
Hann er sagður „uppgötvun" í
septemberhefti hins virta franska
tónlistarrits Diapason. Þar er hans
getið í upphafi þegar talin eru
helstu verkefni liðins starfsárs,
sem hlýtur umsögnina fyrirtak.
Mest megi státa af „Rakes Progr-
ess“ eftir Stravinskíj undir stjórn
hins þekkta tónlistar-
stjóra óperunnar,
Naganos, Ástar-
drykknum með
Alagna og Vaduvu og
svo Töfraflautunni
með Guðbjörnssyni.
Syngur á móti
Barböru Hendricks
William Christie
mun stjórna Orlando í
Lyon í vetur og upp-
setning Luc Bondy á
Don Carlosi eftir Verdi
kemur frá Chatelet í
París. Ritið Diapason
segir næst líklegt að
færri aðdáendur Pucc-
inis en vilji fái sæti á La Boheme
með stjörnunni Barböru Hendricks
í vetur. Það sé synd því þar geti
Gunnar Guðbjörnsson orðið hreint
dásamlegur.
Dómar um Skassið tamið nú í
haust sögðu Gunnar sannfærandi
Quint, „efficace", og annað blað í
Lyon sagði hann hafa verið skín-
andi góðan með Töniu-Mariu
Livingstone. Þriðja Lyonblaðið tal-
aði um fullkomið músíkalítet eða
tóngáfu Gunnars. Óperan í heild
hlaut misjafna dóma, svo einstök
lofsyrði höfðu aukna þýðingu.
Fyrir einsöngstónleika Gunnars
í franska útvarpinu í fyrra fjallaði
Lyonrit, sem greinir frá viðburðum
og listafólki borgarinnar, um
söngvarann. Rödd hans var sögð
Gunnar
Guðbjörnsson
örlát og ástæða rík til að borgarbú-
ar legðu við eyru. Að nýlokinni
túlkun Gunnars á Donizetti (Ástar-
drykkurinn), Strauss (Leðurblak-
an) og Mozart (Töfraflautan), sé
ljóst að hér fari tónlistarmfaður
með mikla rödd.
Blaðið lýstir þeirri von að Lyon
njóti Gunnars áfram, hann hafi
þegar sungið í frægum húsum; í
Bastillunni í París, Covent Garden
í Lundúnum og „Alte Oper“ í
Frankfurt. Enn um sinn sé víst að
hann gleðji borgarbúa, þeir hlakki
til að heyra hann syngja nú í vetur.
Hyggur á
lausamennsku
Gunnar bregst ekki tónlistar-
unnendum í Lyon að sinni, hann
söng í Skassi Brittens í síðasta
mánuði og hefur ýmis verkefni á
næsta ári. Þessar vikurnar er hann
að syngja fyrir, sem kallað er, í
ýmsum húsum, þreifa fyrir sér,
því næsta haust hyggur hann á
lausamennsku. Tónleikar í
Wiesbaden eru svo á næstu grös-
um en undirbúningur komandi
óperuhlutverka tekur við eftir ára-
mót.
Hann syngur í Töfraflautunni í
Toulouse í febrúar og mars og ein
sýning verður í Chambery 14.
mars. Annars verður frumsýnt í
Théatre du Capitole-Toulouse 21.
febrúar. Síðan syngur Gunnar tvö
lítil hlutverk í Don Carlosi í Lyon
í mars og með aðalhlutverk fara
José Van Dam og Karita Mattila.
Snemmsumars, eða um miðjan
júní 1997, bregður Gunnar sér í
gervi ungs þjóns í Elektru eftir
Richard Strauss. Þetta verður í
rómverskum rústum í Lyon,
Theatre Romain Fourviere, og þar
syngja líka Eva Marton, Grace
Bumbry og Jean-Philippe Lafont.
JAN Steen skýtur upp kollinum á eigin myndum, hér einn ur
„Kátu þrenningunni" (1670-1672).
Vanmetinn
nautnaseg’gnr
JAN Steen er þekktur fyrir að hafa
verið drykkjusvoli og slæmur faðir,
fyrir hórdóm, skuldir og það sem
verst var, lífsglaður. Það kann að
vera eftirsóknarverður eiginleiki í
fari jólasveinsins en þótti ekki sér-
lega jákvætt þegar hollenskur list-
málari á 17. öld var annars vegar.
í nýlegri grein um Steen í Sunday
Times segir að hann hafi verið stór-
lega vanmetinn og listunnendur
geta lagt mat á þá fullyrðingu ef
þeir eiga leið í Ríkislistasafnið í
Amsterdam en þar stendur yfír
sýning á verkum hans fram í miðj-
an janúar.
Steen var uppi á árunum 1626-
1679, samtímamaður Vermeers.
Nafn Steen er einkum tengt mynd-
um af svalli, fólki sem teygar guða-
veigarnar ótæpilega. En sýningin
í Ríkislistasafninu sýnir að Steen
átti sér fleiri hliðar og hafði mun
dýpri skilning á mannlegu eðli en
menn hafa freistast til að telja.
Ólíkt Vermeer, þá féll Steen ekki
í gleymskunnar dá og var uppgötv-
aður að nýju, heldur vissu menn
alltaf af verkum hans, þó að þau
hafi verið talin til marks um alvöru-
leysi hans og jafnvel kjánaskap.
Fátt er vitað um Steen. Hann
var sonur kráareiganda og fetaði
í fótspor föður síns. Þar sem hann
VON um athygli. Ung stúlka
býður ostrur (1658-60).
málaði svo oft drukkið fólk, gengu
menn út frá því að það hefði einn-
ig átt við hann. Steen var geysilega
afkastamikill, talið er að_ um 700
verk séu til eftir hann. Á sýning-
unni í Ríkislistasafninu eru 49 þess-
ara verka sýnd. Þrátt fyrir að þau
gefi ef til vill ekki hárrétta mynd
af heildinni, þykir aðdáendum hans
að full ástæða til að draga fram
lítt þekktar hliðar á málaranum,
svo að hefja megi verk hans til
vegs og virðingar.
Pappír
MYNPUST
Gallcrí Hornið/
Galierí Sævars Karls
PAPPÍRSVERK/
TEIKNINGAR
Benedikt Kristþórsson. Gallerí
Homið. Opið kl. 14-18 alla daga til
20. nóvember; aðgangur ókeypis.
Sigrún Ólafsdóttir. Gallerí Sævars
Karls. Opið kl. 10-18 virka daga
og á laugardögum kl. 10-14 til
20. nóvember; aðgangur ókeypis.
EINFALDUR pappír getur verið
hvort tveggja í senn, undirstaða
og vettvangur undirbúnings þeirra
listaverka sem eru síðan sköpuð í
öðrum efnum, sem og hinn listræni
miðill í sjálfum sér. Þannig er ýmist
unnið á pappírinn með öðrum efn-
um (blýi, kolum, krít, litum úr pa-
stel, olíu o.s.frv. o.s.frv.) eða papp-
írinn verður sjálfur viðfangsefnið
og miðill þess sem viðkomandi vill
koma á framfæri.
Nú standa yfír í litlum galleríum
í miðborg Reykjavíkur tvær sýning-
ar sem sýna þessa mismunandi
notkun pappírs glögglega; annars
vegar er sýning verka sem eru
unnin í þetta efni, og hins vegar
teikningar, þar sem pappírinn er
vettvangur skipulags verkefna í
öðrum efnum.
Benedikt Kristþórsson
Oft lenda menn á annarri hillu
í listinni en upphaflega virðist
stefnt að, og það má líklega með
vissum hætti segja um Benedikt
Kristþórsson. Hann útskrifaðist
úr grafíkdeild Myndlista- og hand-
íðaskóla íslands 1987, og hélt það-
an til framhaldsnáms á því sviði
við Slade fagurlistaskólann í Lond-
on. Að því loknu tók hins vegar
við frekara nám sem sneri að papp-
írsforvörslu, og því lauk hann
1993. Frá því að heim kom hefur
Benedikt kennt pappírsgerð við
MHÍ auk þess að vinna við pappírs-
forvörslu hjá Þjóðskjalasafni ís-
lands.
Benedikt hefur tekið þátt í
nokkrum samsýningum í gegnum
árin, einkum á sviði grafíkur, og
hélt sína fyrstu einkasýningu í
Lúxemborg fyrir fjórum árum;
þetta mun hins vegar fyrsta einka-
sýning hans hér á landi, en í salnum
hefur hann sett upp ellefu verk,
eins konar lágmyndir úr pappír,
sem hann kallar kyrralífsteikning-
ar.
Þessar myndir hefur Benedikt
unnið með tvennum hætti. Annars
vegar eru klippingar, þar sem papp-
ír hefur verið kiipptur í ákveðin
form og er síðan raðað saman í
skipulegar heildir á veggjunum.
Af þessum verkum vekja einkum
athygli verk nr. 9, 10 og 11, þar
sem unnið er út frá blómakrónum
af mismunandi gerðum, og Iéttleik-
andi formin skila sér afar vel.
Hins vegar eru einföld hvít blöð
- öll án titils - þar sem listamaður-
inn hefur stungið út myndir í papp-
írinn með afar fínlegum hætti.
Þessi einföldu en fallegu verk eru
áleitin í hreinleika sínum, þar sem
listilega er leikið með mynstur sam-
hverfra forma í fletinum, og pappír-
inn nýtur sín sem það efni við-
kvæmni og hlutleysis, sem slík
vinna getur aðeins byggst á.
Hér er því skemmtilega farið
með einfaldan efnivið, sem er sjón-
rænt afar heillandi. En til viðbótar
þessu vill listamaðurinn koma gest-
um sínum á óvart; á einum veggn-
um hefur hann skilið eftir óræða
spurningu í formi ljósmyndar af
vetrarlandslagi, sem ekkert erindi
virðist eiga inn í sýninguna - eða
hvað?
Sigrún Ólafsdóttir
Pappírinn getur einnig verið ein-
faldur efniviður undirbúnings eins
og fyrr segir, og _sú er raunin á
sýningu Sigrúnar Ólafsdóttur. Sig-
rún er myndhöggvari og sýnir hér
teikningar, sem líta ber á sem stúd-
íur af því sem ætlunin er að skapa
með öðrum efnum í öðrum stærðum
og víddum.
Sigrún útskrifaðist úr myndmót-
unardeild Myndlista- og handíða-
skóla íslands 1989, og hélt síðan
til framhaldsnáms í Þýskalandi.
Hún hélt sína fyrstu einkasýningu
í Nýlistasafninu 1990, og hefur
síðan tekið þátt í ýmsum samsýn-
ingum, aðallega í Þýskalandi.
Eðli þessara teikninga er að
nokkru skilgreint í stuttum texta
í sýningarskrá, þar sem segir: „Það
er vinnan á undan útfærslunni í
þrívídd: að fínna fyrir hugmynd
sem kviknað hefur, að þróa hana
áfram og móta í það form sem hún
kallar eftir.“
í teikningunum má finna gott
skynbragð á jafnvægi heildarinnar,
sem gerir einstakar teikningar að
sjálfstæðum verkum sem slíkum.
Hér eru þó áberandi tilvitnanir í
listasöguna, sem rýra gildi þeirra
nokkuð, þó útfærsla höggmynda
frá þessum grunni kunni að leiða
allt annað í ljós. Þannig minna
bogadregnar stæður af skálum
talsvert á biðlana úr frægu gler-
verki Marcel Duchamp, og sveigð
form í líki eggaldina vitna til verka
Louis Bourgeois, en hjá henni hafa
slík form orðið einkar kynferðisleg
í útfærslunni. Samtengingin kemur
óneitanlega fram í hugann, þó hér
sé ekki leiðum að líkjast.
Flestir hefðu eflaust meiri áhuga
á að sjá hina endanlegu mynd frem-
ur en hugmyndirnar að formunum
einar og sér. Þessar teikningar eru
í raun lítið annað en skissur um
formspil, sem á eftir að útfæra til
að ná marki sínu; því er spurning
hvaða erindi þær eiga á sjálfstæða
sýningu.
Eiríkur Þorláksson