Morgunblaðið - 14.11.1996, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Dagur íslenskrar tungu
Nýjar bækur

Verðlaun Jónasar
Hallgrímssonar
VERÐLAUN Jónasar Hallgrímsson-
ar verða afhent í fyrsta skipti 16.
nóvember sem er fæðingardagur
skáldsins í tilefni af degi íslenskrar
tungu sem þá verður haldin hátíðleg-
ur einnig í fyrsta sinn. Menntamála-
ráðherra, Björn Bjarnason, afhendir
verðlaunin og auk þess sérstakar
viðurkenningar fyrir störf í þágu
íslenskrar tungu í Listasafni íslands.
Verðlaun þessi verða veitt ár hvert
hér eftir en samkvæmt reglum
menntamálaráðuneytisins um þau
ber að veita þau „einstaklingum sem
hafa með sérstökum hætti unnið ís-
lenskri tungu gagn í ræðu og riti,
með skáldskap, fræðistörfum eða
kennslu og stuðlað að eflingu henn-
ar, framgangi eða miðlun nýrrar
kynslóðar. Auk þess er heimilt að
veita stofnunum og fyrirtækjum sér-
staka viðurkenningu fyrir stuðning
við íslenska tungu.“
Framkvæmdastjórn dags ís-
lenskrar tungu gerir tillögu til
menntamálaráðherra um verðlauna-
hafa. Athöfnin á laugardag hefst
kl. 17.
Málræktarþing
Málræktarþing íslenskrar mál-
nefndar verður haldið í Háskólabíói
á degi íslenskrar tungu á laugardag-
inn.. Á þinginu verður fjallað um
stöðu þjóðtungunnar og þeirri spurn-
ingu varpað fram hvort íslendingar
séu að verða tvítyngdir. Málræktar-
þingið, sem er skipulagt í samvinnu
við Mjólkursamsöluna, hefst kl. 11
næstkomandi laugardag í sal 2 og
stendur til u.þ.b. kl. 13.30.
Þingið hefst með ávarpi Björns
Bjamasonar menntamálaráðherra,
en að því búnu verða flutt þrjú er-
indi. „Eru íslendingar að verða tví-
tyngdir?" er yfirskriftin á erindi
Kristjáns Árnasonar, formanns ís-
lenskrar málnefndar. „Að tala’tung-
um tveim og vera á einu máli“ nefn-
ist erindi Sveinbjörns Björnssonar
háskóiarektors og Friðrik Þór Frið-
riksson kvikmyndagerðarmaður ræð-
ir um undirmeðvitundina sem ný-
lendu. í pallborðsumræðum undir
stjóm Sigmundar Emis Rúnarssonar
taka þátt þau Ámi Ibsen rithöfund-
ur, Bjöm Bjamason menntamálaráð-
herra, Kristrún Heimisdóttir háskóla-
nemi, Stefán Jón Hafstein ritstjóri
og Öm Kaldalóns kerfísfræðingur.
I hádegishléi gefst áheyrendum
kostur á léttum hádegisverði í boði
Mjólkursamsölunnar í anddyri Há-
skólabíós. Þar verður komið fyrir
sýningu á málfarsábendingum sem
hafa verið og verða munu á mjóikur-
umbúðum MS og em ávöxtur sam-
starfs íslenskrar málnefndar og
Mjólkursamsölunnar. Bubbi Morth-
ens kemur einnig fram í hádeginu,
syngur tvö lög og segir frá aftur-
hvarfi sínu til íslenskunnar.
í lok málræktarþings syngur
Skólakór Kársness íslensk lög undir
stjórn Þórunnar Björnsdóttur við
undirleik Marteins H. Friðrikssonar.
Fundarstjóri á málræktarþingi er
Heimir Pálsson. Þingið er öllum
opið.
Erindi um Jónas
Stofnun Árna Magnússonar á ís-
landi gengst fyrir samkomu í stofu
101 í Lögbergi, húsi lagadeildar
Háskóla íslands á laugardag. Þar
verða flutt tvö erindi um Jónas Hali-
grímsson og kvæði hans. Það fyrra
flytur dr. Olafur Halldórsson hand-
ritafræðingur „Kvæði Jónasar Hall-
grímssonar í eiginhandriti“; en það
síðara Sveinn Yngvi Egilsson bók-
menntafræðingur og nefnist það
„Hvers konar kvæði orti Jónas Hall-
grímsson?" Hvort erindi um sig mun
taka um 20 mínútur í flutningi og
samkomutíminn leyfír gestum einnig
að njóta annarra viðburða sem fram
fara á háskólasvæðinu í tilefni þessa
dags.
Þennan sama dag kl. 13-17 verða
eiginhandarrit Jónasar af nokkrum
merkustu kvæða hans sýnd á hand-
ritasýningu Árnastofnunar í Áma-
garði, en stofnuninni hafa nýlega
verið afhent úr Árnasafni í Kaup-
mannahöfn þau eiginhandarrit Jón-
asar sem Konráð Gíslason eignaðist
á sínum tíma.
Persónulegt
uppgjor
LÁVARÐUR heims, ný
skáldsaga eftir Ólaf Jó-
hann Olafsson er að
koma út. Þetta er
fímmta bók Ólafs Jó-
hanns og segja má að
hún sé fyrsta „stóra“
skáldsaga hans í fímm
ár eða frá því Fyrirgefn-
ing syndanna kom út.
í kynningu frá for-
laginu segir um höf-
undinn: „í nýju bókinni
gengur hann nær sér
en í fyrri verkum og er
Lávarður heims án efa
hans persónulegasta
bók. Þama má segja
að Ólafur Jóhann geri
að miklu leyti upp við
þann heim sem hann hefur lifað í
undanfarinn áratug sem forstjóri hjá
Sony-samsteypunni. Hann hefur nú
sjálfur haslað sér völl í viðskiptum
Ólafur Jóhann
Ólafsson
vestan hafs og tekið
sæti í stjómum fjögurra
stórfyrirtækja".
í Lávarði heims segir
frá Tómasi Tómassyni,
fjármálamanni með
skáldadrauma, sem býr
ásamt konu sinni og
syni í New York. I
kynningu forlagsins er
sagt að sjaldan hafí
Ólafur Jóhann leikið sér
jafn fimlega að máli og
stíl og komið lesendum
sínum jafnmikið í opna
skjöldu og nú. Fléttað
sé saman alvöru og
kímni í söguþráð sem
haldi lesdandanum
föngnum.
Útgefandi er Vaka-Helgafell. Lá-
varður heims er 221 bls. prentuð í
Odda. Björn H. Jónsson hannaði
kápu. Leiðbeinandi verð er 3.880. kr.
París. Reuter.
■ FRUMRAUNPascale Rose á rit-
vellinum færði henni í vikunni virt-
ustu bókmenntaverðlaun Frakklands,
Goncourt-verðlaunin. Bók Rose fjall-
ar um konu sem rannsakar lát föður
síns sem féll í sjálfsmorðsárás jap-
ansks flugmanns, og nefnist hún „Le
Chasseur Zero“ (Orrustuflugvél 0).
Enginn verður feitur af verðlauna-
fénu, sem nemur 50 frönkum, um
650 kr. ísl., en verðlaunin tryggja
höfundinum geysilega bókasölu.
Dómnefndin klofnaði í atkvæða-
greiðslunni og gekk í þrígang til at-
kvæða áður en hún komst að niður-
stöðu en skáldsagan „Rhapsodie
Cubaine" (Kúbönsk rapsódía) eftir
Eduardo Manet, fékk jafnmörg at-
kvæði og saga Rose.
Eins og áður segir er verðlauna-
verkið frumraun Rose, sem hefur
starfað sem leikkona. Er hún þegar
komin áleiðis með aðra bók sína.
í
\
,
Listamenn virkjaðir
í hugmyndavinnu
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
STEINGRÍMUR Eyfjörð myndlistarmaður.
Dagskrá
um Jónas
Hallgrímsson
í TILEFNI af degi íslenskrar tungu
hinn 16. nóvember verður flutt stutt
dagskrá um Jónas Hallgrímsson í
Kennaraháskóla íslands við Stakka-
hlíð, í dag fimmtudag 14. nóvember
kl. 12.25.
Helgi Hálfdanarson les nokkur ljóð
og íslenskukennarar skólans flytja
tvær sögur, FTfíl og hunangsflugu
og Legg og skel.
Almennur söngur verður undir
stjóm Jóns Ásgeirssonar og kynnir
Þórður Helgason.
Aðgangur er ókeypis.
-----»■ ♦ »----
Málverkasýning
í Fjarðarnesi
ÞORSTEINN Jónsson fyrrverandi
flugstjóri heldur þessa dagana sína
fyrstu opinberu málverkasýningu í
Veitingahúsinu Fjarðamesi, Bæjar-
hrauni 4, Hafnarfírði. Til sýnis eru
12 olíumálverk, öll máluð á þessu
ári og er mest um landslagsverk.
Þorsteinn er þjóðkunnur fyrir
hetjudáðir sínar á sviði flugsins.
Hann tók ungur þátt í seinni heims-
styijöldinni og var þá í flugher henn-
ar hátignar og síðar vann hann ýmiss
konar hjálparstarf í löndum Afríku,
m.a. Kongó og Biafra.
Þorsteinn bjó í Lúxemborg í u.þ.b.
20 ár þar sem hann var flugstjóri hjá
Cargolux en er nú búsettur hér á landi.
----.»■-»■■■»---
Karlakór Dal-
víkur í söngför
KARLAKÓR Dalvíkur undir stjóm
Jóhanns Ólafssonar heldur í söngför
föstudaginn 15. nóvember og syngur
í félagsheimilinu Logalandi í Borgar-
fírði um kvöldið kl. 21. Laugardaginn
16. nóvember verða tónleikar í Sel-
fosskirkju kl. 15 og félagsheimilinu
Seltjamamesi kl. 20.30 í tengslum við
átthagamót Svarfdæingafélagsins.
Á efnisskrá er úrval innlendra og
erlendra laga.
STEINGRÍMUR Eyfjörð myndlist-
armaður sýnir verk sín í Nýlista-
safninu við Vatnsstíg. Sýningin
samanstendur annars vegar af
framlögum listamanna til verkefnis
í hugmyndavinnu og hins vegar
sýnir Steingrímur persónulegri
verk sem byggjast að nokkru leyti
á vangaveltum hans tengdum trú
og Biblíunni. „Ég er að fjalla um
trúarumhverfíð sem við lifum í og
okkur sem erum afurð þess. Ég
reyni að hafa verk mín opin og því
er ekki að finna í þeim neina endan-
lega niðurstöðu,“ sagði Steingrím-
ur í samtali við Morgunblaðið.
Steingrímur auglýsti fyrr á
þessu ári eftir framlögum einstakl-
inga til hugmyndavinnuverkefnis-
ins. Á veggjum safnsins er af-
raksturinn sýndur og þar má sjá,
meðal annars, vinnubrögð Errós,
Einars Más Guðmundssonar, Hall-
gríms Helgasonar og Lawrence
Weiners. „Ég safnaði saman
þekktum aðferðum í hugmynda-
vinnu og bjó til námsefni, sem ég
notaði við kennslu í Myndlista- og
handíðaskóla íslands. Til að víkka
út efnið falaðist ég síðan eftir
framlögum frá einstaklingum. Ég
komst að því að það er bæði mis-
jafnt hvernig menn vinna og hve
mikið þeir vilja upplýsa um það,
en þetta er mjög ólíkt stöðluðum
aðferðum. Þekktasta staðlaða að-
ferðin er svokallað hugflæði (brain
storming).“
Hugmyndavinna í
V estmannaeyjum
Hann segir að eini iðnaðurinn
sem noti svona aðferðir í einhveij-
um mæli, til að fá nýja strauma
og hugmyndir í framleiðslu sína,
sé auglýsingaiðnaðurinn. „ Það
þýðir lítið fyrir starfsfólk fyrir-
tækja að fara á námskeið í hug-
myndavinnu, því það er alveg sama
hve mikið er farið á námskeið ef
viðkomandi eru í föstum skorðum
menningarlega. Erlend fyrirtæki
sem þurfa ávallt að vera leita þess
nýjasta á hveijum tíma hafa gjarn-
an listamenn á sínum snærum sem
taka þátt í hugmyndavinnunni,“
segir Steingrímur, en hann hefur
fengið smjörþefínn af áhuga ís-
lenskra fyrirtækja á að virkja lista-
menn með í hugmyndavinnu. Hon-
um var nýlega boðið að taka þátt
í slíkri vinnu í Vestmannaeyjum
þar sem meðal annars var velt fyr-
ir sér hvemig hægt væri að auka
hlutdeild Heimaeyjarkerta á mark-
aðnum. „Þeir hafa bara 4% af
markaðnum sem er allt of lítið.
Maður fann fyrir því að það var
vilji til að gera eitthvað fyrir at-
vinnuþróun í byggðarlaginu. Maður
er því aðeins búinn að snerta á
raunveruleikanum auk þess sem
ég tek þátt í öðru verkefni núna,
þar sem verið er að velta fyrir sér
þróun gagnvirks sjónvarps.“
í erlendum búningum
Steingrímur telur íslendinga vera
of móttækilega fyrir tískustraumum
erlendis frá. „Sjáðu til dæmis ungl-
ingamenninguna. Hún er eftiröpun
af sjálfsprottinni menningu annars
staðar frá. Fólk fer í búning, hlust-
ar á einhveija tónlist, notar réttu
orðin, hagar sér á ákveðinn hátt en
grunnurinn og umhverfíð er ekki
til. Til að hægt sé að skapa þennan
grunn og umhverfi þarf að hlú að
þeim greinum þar sem einhver
framþróun og kraftur er.“
Að lokinni sýningunni ætlar
Steingrímur að setja allt efnið á
netið þar sem menn geta kynnt sér
hugmyndir listamannnanna. Sýn-
ingin stendur til 17. nóvember og
opið er frá 14-18 alla daga.
Hér til hliðar má sjá tvö dæmi
um framlög listmanna til verkefnis
í hugmyndavinnu.
Hallgrímur Helgason
Listin sprettur
af leiðindum
Ég læt mér viljandi leiðast.
Geng inn í bar og hangi þar
yfir misáhugaverðum samræð- |
um. Hringi nokkur símtöl og
hlusta á vandamál útí bæ. Set
mig nauðugan viljandi í aðstöðu
sem ég ræð ekki við, sem ég kem
mér ekki útúr nema með hörku.
Les bækur. Fer á tónleika. Best
er að fara á klassíska tónleika.
Hinn klassíski tómleiki fyllir
mann óteljandi og nýjum hug- g
myndum. Dauðinn kveikir líf.
Listin er vörn
gegn leiðindum "
Ég ligg í lokuðu herbergi,
uppí rúmi, í myrkri, í þögn:
Umhverfi sem líkist mest huga
manns. Ótal myndir birtast í
huga. Hugmyndir. Óljósar hug-
myndir. Svefninn er myrkraher-
bergi hugmynda. Að morgni
vaknar maður með allt ný-fram- i
kallað. Vakna fullur tilhlökkun- ,
ar að ramma inn myndirnar, .
gera þær sýningarhæfar. í það "
fer „vinnu“-dagurinn.
Að skemmta sér er vinna.
Að vinna er að skemmta sér.
Erró
Rofin frásögn <
„SENONEVERO, (
E BEN TROVATO“
Málari er mestan hluta
vinnutíma síns einn að störfum.
Að undanskilinni vináttunni
verða öll tengsl við annað fólk
erfið. Mér finnst unaðslegt að
vera einn; mér finnst þögnin
hafa áferð og þéttleika eins og ,
tónlist.
Þeir kraftar sem drífa mig
áfram eru ekki dularfullir (
heldur margslungnir og koma
sjálfum mér oft á óvart.