Morgunblaðið - 05.12.1996, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER 1996 35
LISTIR
Kímni og frásagnalist
BOKMENNTIR
Itarnabók
EKKERT AÐ MARKA!
eftir Guðrúnu Helgadóttur,
Vaka - HelgafeU, 1996 -112 bls.
EKKERT að marka! nefnist ný bók
eftir Guðrunu Helgadóttur. Hún er
eins konar framhald bókarinnar Ekk-
ert að þakka. Bókin ber ótvírætt
mark Guðrúnar, leiftrandi kímni, frá-
sagnagleði og skarpa persónusköp-
un. Enda þótt hún sé ekki alveg án
veikleika er mikill fengur að henni.
Eitt helsta einkenni bóka Guðrún-
ar er hversu vel þær höfða til allra
aldurshópa. Svo oft hefur það raunar
verið sagt að það er tekið að hljóma
sem gömul klisja. Þó fer ekki milli
mála að hún skrifar beinlínis fyrir
börn. Sögurnar eru einfaldar og ljós-
ar og þær eru oft settar fram til að
skýra út fyrir börnum hvernig full-
orðnir hugsa.
Galdur Guðrúnar er hins vegar sá
að hún ber ótakmarkaða virðingu
fyrir börnum, lítur á þau sem hugs-
andi verur og leyfir sér þess vegna
að draga upp býsna afhjúpandi
myndir af breytni fullorðna fólksins.
Bömin í sögum hennar lenda því
ekki einungis í ævintýr-
um heldur virka þau
gjaman einnig sem
sögumenn og sjónar-
hom á atburði sem ger-
ast í heimi fullorðna
fólksins. í gegnum
augu þeirra virðist
breytni þess oft órökleg
og breysk og fólkið
skrýtið í háttum enda
er réttlætiskennd unga
fólksins oft eitt fyrsta
þroskamerkið og krafan
um að farið sé eftir rétt-
um leikreglum töluvert
hávær.
Þetta val á sjónar-
horni gerir Guðrúnu
líka kleift að koma
kímni sinni á framfæri því að þannig
er því nú einu sinni farið að nokkur
munur er á orðum manna og æði
þeirra. Þetta er raunar meginefni
bókarinnar, Ekkert að marka! Það
er nefnilega jafnvel ekkert að marka
sem menn segja.
Þeir Ari Sveinn og Áki vinur hans
lenda í ofurlitlum ævintýrum. Eitt-
hvað dulafullt er á seyði í húsi Línu,
aldraðrar konu sem þeir félagamir
kalla með sér Símalínu af því að hún
talar oft í síma. Þeir verða varir við
að undarlegar mannaferðir eru í
Guðrún
Helgadóttir
Menn og skíp
BOKMENNTIR
Endurminningar
HAFIÐ HUGANN DREGUR
Viðtöl skráð af Jóni Kr. Gunnars-
syni. 224 bls. Útg. Skjaldborg. Prent-
un: Oddi hf. Verð kr. 3.680.
ÞETTA er notaleg bók. Inngangs-
greinar höfundar eru að vísu of lang-
ar, ef ekki með öllu óþarfar, en viðtöl-
in eru ágæt. Fimm skipstjórar segja
frá lífshlaupi sínu. Eng-
inn þeirra kynnir sig
sem ævintýramann.
Þvert á móti koma þeir
fyrir sjónir sem dæmi-
gerðar hetjur hvars-
dagslífsins. Þeir ólust
upp við sjó, dreymdi
unga um skip og sjó.
Og þá kom framhaldið
af sjálfu sér.
Elstur er Guðmundur
Vigfússon frá Holti í
Vestmannaeyjum, ní-
ræður, bróðir Jóns þess
er Hamarinn kleif. Guð-
mundur stundaði sjóinn
frá barnsaldri, » ... við
vorum bara smápattar
þegar við fómm að biðja
um bátskeljar til að komast út,« seg-
ir öldungurinn.
Áki Guðmundsson á Bakkafirði
byijaði sjómennskuna árið sem hann
fermdist. Afi hans var Áki Jakobsson,
þingmaður og ráðherra í nýsköpunar-
stjóminni, og langalangafi hans var
Hákarla-Jörundur í Hrísey. Bærilega
er hann því ættaður. Áki gerir sér
ljóst að umhverfið stækkar ekki
manninn; þar á móti getur maðurinn
vaxið í hvaða umhverfi sem er; og
vaxið með umhverfi sínu; af því leiðir
að Áki þolir ekki önn fyrir smæð síns
staðar, Bakkafjörður sé gott byggðar-
lag, það sé »allt í lagi að lítið þorp
sé bara lítið þorp ef fólkið hefur það
gott.« Áki hefur víða stigið ölduna,
t.d. fékk hann að reyna hákarlaveiðar
við Grænland, unglingurinn. Áki telur
að margt hafí breyst eftir að kvótinn
kom til sögunnar, nú orðið geti verið
arðvænlegra að róa í kontórlogninu
en draga fisk úr sjó.
Andrés Finnbogason, skipstjóri í
Reykjavík, hefur líka frá mörgu að
segja. Sjónum helgaði hann líf sitt,
fyrst sem skipstjóri á hafi úti, síðan
í landi sem starfsmaður útvegsins.
Sautján ára var hann orðinn eigandi
tveggja og hálfs tonns trillu vestur
á Tálknafirði. Þá var skammt í
kreppuna. Kreppunni létti svo með
Jón Kr.
Gunnarsson
stríðinu. Árið 1944 var afar gott
síldarsumar, í raun hið síðasta með
gamla laginu. Margir bjuggu sig því
vel undir væntanleg uppgrip næsta
árs, þeirra á meðal Andrés. En þá
sannaðist hið fornkveðna að svipull
er sjávarafli því síldin brást með
öllu. Allir sjómenn komast í hann
krappan. Andrés segir meðal annars
frá því er hann lá inni á Grundar-
firði í nóvemberveðrinu mikla 1953
þegar Eddu hvolfdi skammt .frá
landi. Þar mátti hann reyna' að
skammt er milli lífs og dauða. Þegar
Andrés svo hætti út-
gerð hélt hann sem fyrr
segir áfram að vinna í
þágu sjávarútvegsins,
var t.d. lengi starfs-
maður loðnunefndar og
hlaut verðskuldaða við-
urkenning fyrir störf
sín þar.
Halldór Þórðarson er
Suðumesj amaður,
fæddur í Garðinum en
hefur svo verið búsettur
í Keflavík. Halldór segir
að áhuginn á sjónum
hafi vaknað snemma,
»kannski af því að pabbi
var sjómaður lengst af.«
Nafni hans, Halldór
Hallgrímsson, var í
heiminn borinn hinum megin flóans
— á Dagverðará undir Jökli. »Það
er gott fólk undir Jökli,« segir hann,
»þó séra Árni Þórarinsson segði að
Snæfellingar versnuðu alltaf eftir því
sem utar drægi.« Halldór hugðist
ganga menntaveginn en varð togara-
skipstjóri á Akureyri. Gagnstætt
mörgum sjómanninum er hann spar
á frásagnir af straumhnútum og
stórsjó, »mér finnst svona eftir á að
ég hafi alltaf siglt á sléttum sjó,«
segir hann.
Þó bók sem þessi geti tæpast skír-
skotað til allra mun margur fínna í
henni samsvörun við eigið umhverfi
og sjónhring, svo í landi sem á hafi
úti. Óll velkjumst við á lífsins ólgusjó
og vegnar misjafnlega. Líf sjómanns-
ins er stundum mótsagnakennt, oft
viðburðaríkt, þegar verst lætur háska-
legt, en alltént sögulegt. Sjóferðasög-
ur skírskota því allt eins til þeirra sem
halda sig á fastri grund. I djúpi þjóð-
arsálarinnar ólgar það úthaf sem ein-
att freistar einstaklingsins til að leita
áður óþekkta miða, nýrrar reynslu,
hvort heldur er á sjó eða landi. Frá-
sagnir skipstjóranna fímm eru allrar
athygli verðar, ef til vill skemmtilegar
en þó fyrst og fremst mannlegar og
fróðlegar.
Erlendur Jónsson
kringum hana að næt-
urlagi og að lokum
komast þeir að hinu
sanna.
Raunar finnst mér
þetta söguefni vera
helst til lítið til að bera
uppi þessa sögu eins og
það vanti dálítinn ævin-
týraljóma á atburði
hennar eða spennu. En
með ýmsum hliðarspor-
um, skemmtilegum per-
sónulýsingum og kímni
tekst Guðrúnu að sleppa
fyrir horn og vel það.
Að þessu sinni er það
sjálfur þingmaðurinn,
faðir Ara Sveins, sem
helst fær að kenna á
hæðni Guðrúnar. Ef til vill er hún
þar að beina kanónum sínum að fyrr-
verandi kollegum sínum á alþingi;
þeytispjaldatilveru þeirra, athyglis-
sýki, viðkvæmni þeirra gagnvart
neikvæðri umræðu, hentistefnu
þeirra og hræsni. Þótt faðir Ara sé
vitaskuld besti maður þegar á reynir
kallar hlutverk þingmannsins þó
fram hans verstu hliðar og þær fara
ekki fram hjá Ara.
Aðrar persónur eru einnig dregnar
skýrum dráttum, Lína, ömmurnar
Sissa og Hallgerður og svo auðvitað
Ari sjálfur. Sagan skýrir líka frá
ýmsum spennandi atburðum í fjöl-
skyldu Ara svo að af nógu er að
taka handa ungu fólki.
Enda þótt stundum hafi söguefni
bóka Guðrúnar vegið þyngra er því
ekki að neita að Ekkert að marka!
er góð bók. Hún er full af kímni og
sterkum persónulýsingum og varpar
ekki síst ljósi á þá staðreynd að sumt
sem fullorðnir segja er ekkert að
marka.
Skafti Þ. Halldórsson
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
Portúgölsku
barnaskórnir frá JIP
Tegund: 623
Tegund: 21901
Verð frá: 3.995,-
Stærðir: 21-40
Litir: Svartir, brúnir og
vínrauðir
Ath. Breiðir, góðirfyrir
innlegg
Verð: 3.995,-
Litir: Hvítir, rauðir, bláir, svartir, brúnir og bleikir
Stærðir: 18-24
Ath. að hvítir, rauðir og svartir fást í lakki.
Ath. Breiðir og með góðu innleggi, einir bestu ,fyrstu“ skórnir.
5% STAÐGREIÐSLUAFSLATTUR POSTSENDUM SAMDÆGURS
STEINAR WAAGE
SKOVERSLUN ^
SÍMI 551 8519 gj#
Topp
-A. Veltusui
skórinn steinar waage
Veltusundi v/lngólfstorg
Sími 552 1212
SKOVERSLUN
SÍMI 568 9212
I Hátíðahöld!
Samspii
lista, menningar og ferðaþjónustu
Tengist starf þitt ferðamálum, sveitastjórnarmálum, byggðamálum, menningarmálum, listum,
hátíðum, markaðsmálum eða ráðstefnum?
Þá er hér námstefna fyrir þig. Þaulreyndir fýririesarar miðla af reynslu sinni af skipulagningu,
fjármögnun, dagskrárgerð, markaðsöflun, kynningu, kostun og stjórnun og upplýsa hvernig þessir
þættir tengjast ferðamálum með auknum straum gesta og þjónustu við þá.
Skýrt verður m.a. frá skipuiagningu Listahátíðinnar í Edinborg, sem er stærsta listahátíð í heimi
og aflar skosku efnahagslífi ío milljarða fsl. króna á ári, Stockholm Water Festival, sem laðar
að sér árlega eina milljón gesta og einnig því frumkvöðutstarfi sem aukið hefur á hróður og
aðdráttarafi bæjarfélaga álslandi vegna þeirra hátíða og viðburða sem þar eru haldnir.
Námstefna
Listahátíð í Reykjavfk
(•)
Ráðstefnuskrifstofa
ÍSLANDS
Scandic Hótel Loftleiðum föstudag 6. des. 1996 kl. 9.30 - 17.15
Dagskrá: • Setning.
Ingibjörg Sðlrún Gísladóttir, borgarstjóri.
• Ávarp.
Þórunn Sigurðardóttir, formadur framkvæmdastjórnar Listahátíðar í Reykjavík.
• Ráðstefnuskrifstofa íslands. Hlutverk og tiigangur?
jóhanna Tómasdóttir, framkvæmdastjóri RSöstefnuskrifstofu íslands.
• Sambúð ferðamála og lista. (The Marriage of Tourísm and the Arts.)
Nick Dodds, framkvæmdastjóri Listahátfðarinnar f Edinborg
og fyrrverandi stjórnarformaóur IFEA, Europe.
• Evrópusamvinna.
Þorgeir Ólafsson, deildarsérfræðingur, menntamálaráðuneyti.
• Framtíð í fortíð. Víkingahátíðin í Hafnarfirði.
Rögnvaldur Guðmundsson, framkvæmdastjóri Víkingahátíðar.
International Festivals &
Events Association Europe
Fyrir gesti utan af landi:
Scandic Hótel Loftleiðir
og Hótel Saga
bjóða sérkjör
á gistingu í tengslum við
ráðstefnuna.
Flugleiðir-innanlands
bjóða 40% afslátt á flugi
til og frá höfuðborginni.
• lazzhátíðin á Egilsstöðum.
Ámi fsteifsson, tónlistarkennari.
• Menningarborgin árið 2000.
Guðrún Ágústsdóttir, forseti borgarstjörnar Reykjavikur.
• Fyrírspurnir og umræöur.
• Frábærar hugmyndir frá hátíðum og uppákomum IFEA:
Nýjar hugmyndir um hagnað, fjölmiðlun, markaðsöflun,
dagskrárgerð og framkvæmdastjórnun.
Charlotte De Witt, forseti IFEA Europe.
• Ólíkar aöferðir við skipulagningu og fjármögnun listahátíða.
Signý Pálsdðttir, framkvæmdastjóri Listahátíðar í Reykjavík.
• Atvinnulíf og menningarstarfsemi.
Þorsteinn M. Jónsson, framkvæmdastjóri Vífilfelts ehf.
• Listasumar á Akureyri.
Ragnheiður Ólafsdóttir, ritari Giiféiagsins.
• Frá núlli upp í fjórar milljónir gesta á fimm árum:
Saga Stockholm Water Festival.
Eva Whitmore, dagskrárstjóri Stockholm Water Festival
og stjórnarformaóur IFEAE.
• Fyrírspurnir og umræður.
• Móttaka í boði borgarstjóra.
Fundarstjóri: Sigrún Valbergsdóttir
|Námstefnugjald:
Skráning: Ráðstefnuskrifstofa íslands, Lækjargötu 3,101 Reykjavík. Sími: 5626070. Fax: 5626073.
4.000 kr.