Morgunblaðið - 05.12.1996, Qupperneq 42

42 FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
(Skiptitilboð) Þú getur Bignast
hágæöa Canun L30D
Sendingarhraði: 6 sek. A4.
Modomhraði: 14.400 bps
(lægri símakostnaöur).
Prenthraði: 4 blaösíður á mínútu.
Pappírsmeðierð: Laser prentun.
Pappírsskúffa fyrir 250 blöð.
Frumarkarmatari: 30 blöð.
Vinnsluminni: 42 A4 blaðsíður.
Tvívirkt vinnsluminní (Dual Access)
Tekur á móti sendingum
í minni of pappír klárast.
Skaftahlífl 24 • Sími 569 7760
Slóð: http://www.nyherji.is
Netiang: nyherji@nyherji.is
Canon
AÐSEIMDAR GREINAR
Hækkun sjálf-
ræðisaldurs leys-
ir engan vanda
í FJÖLMIÐLUM
hefur að undanförnu
mátt heyra og lesa um
þá kröfu að sjálfræðis-
aldur verði hækkaður
úr sextán árum í átján.
Rök þeirra, sem þessu
eru fýlgjandi, eru aðal-
lega þau að lögræðis-
lög skuli taka mið af
breyttum þjóðfélags-
aðstæðum, vera í sam-
ræmi við það sem tíðk-
ast í nágrannalönd-
unum okkar, tryggja
betur að ungt fólk búi
við öryggi og aðhald
foreldra til 18 ára ald-
urs og auðvelda með-
ferð á ungum fíkniefnaneytendum.
Því miður standast engin þessara
raka. í þessari fyrri grein minni
Fram til átján ára
aldurs gefst ung-
mennum tveggja ára
aðlögunartími, segir
Elsa B. Valsdóttir
í þessari fyrri grein
af tveimur, sem hún
skrifar gegn hækkun
sjálfræðisaldurs.
gegn hækkun sjálfræðisaldurs mun
ég hrekja fyrri tvær röksemdirnar.
I seinni greininni mun ég aðallega
fjalla þá hlið sem snýr að fíkniefnum.
Réttarstaða
16 ára unglinga
Áður en lengra er haldið skulum
við líta á réttarstöðu 16 ára ungl-
inga og hvað það felur í sér að
vera sjálfráða. Samkvæmt íslensk-
um lögum felst sjálfræði fyrst og
fremst í því að einstaklingur ræður
sínum persónulegu högum, svo sem
dvalarstað og atvinnu. Við 18 ára
aldur verður einstaklingurinn einn-
ig fjárráða, en sjálfræði og fjárræði
eru saman nefnd lögræði. Frá 15
ára aldri er einstaklingur sakhæfur.
Það þýðir einfaldlega að bijóti ungl-
ingur lög eftir að hann nær þeim
aldri má ákæra hann og leiða fyrir
dóm. Hann má þó ekki setja í gæslu-
varðhald fyrr en eftir 16 ára aldur.
Sextán ára byija Islendingar að
borga skatta og önnur gjöld til hins
opinbera.
Ábyrgð á eigin lífi
Víkjum þá fyrst að
vernd barna. Sam-
kvæmt barnasáttmála
Sameinuðu þjóðanna
eru börn allir einstakl-
ingar undir átján ára
aldri. Sumir hafa því
talið að íslensk löggjöf
sé í ósamræmi við þann
sáttmála þar sem í lög-
um um vernd barna og
ungmenna er gerður
greinarmunur á börn-
um (einstaklingar
yngri en sextán ára)
og ungmennum (ein-
staklingar frá sextán
til átján ára). Því séu réttindi barna
ekki nægilega vel tryggð hér á
landi. Það þarf þó ekki lögfræðing
til að sjá við lestur áðurnefndra
laga nr. 58 frá 1992 að þar er alls
staðar tekið til bæði barna og ung-
menna og öryggi þessara tveggja
hópa því tryggt. Með því að veita
ungmennum sjálfræði við 16 ára
aldur vinnst hins vegar tvennt:
ábyrgð ungmenna á sjálfum sér
eykst, en þau eru þó að nokkru
leyti enn undir verndarvæng for-
ráðamanna sinna. Fram til 18 ára
aldurs gefst ungmennum því
tveggja ára aðlögunartími til að
læra að fara með þessi réttindi áður
en fjárræði og þar með fullu lög-
ræði er náð.
Sérstaða íslands
Af hveiju fer þá fjárræði og sjálf-
ræði saman við 18 ára aldur hjá
nágrannaþjóðum okkar? Hvað er
svona sérstakt við Island? Svarið
við því er þríþætt. í fyrsta lagi er
þátttaka íslenskra ungmenna í at-
vinnulifinu einstök. Þrátt fyrir
breytta samfélagsgerð eru mörg 16
ára ungmenni sem kjósa að vinna
fulla vinnu fjarri foreldrahúsum og
greiða sína skatta. Það eru því sjálf-
sögðu réttindi þeirra að ráða bústað
sínum og gera sjálf sína vinnusamn-
inga. I öðru lagi gerir dreifð byggð
það oft nauðsynlegt að unglingar
fari að heiman við 16 ára aldur til
að stunda nám við framhaldsskóla.
í þriðja lagi er réttur íslendinga
frábrugðinn rétti annarra þjóða í
mörgum öðrum atriðum. Það eru
því ekki sjálfstæð rök að rétti ann-
arra þjóða sé háttað á þennan veg-
inn eða hinn og því þurfi að breyta
íslenskum lögum.
Höfundur er formaður
Heimdallar, FVS.
Elsa B.
Valsdóttir
OG VONDUÐ
FALLEG
PUSL
FYRIR ALLA FJOLSKYLDUNA