Morgunblaðið - 13.12.1996, Síða 51
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 1996 51
i!
|i
i
>i
I1
I
k }
NÍELS
BJARNASON
+ Níels Bjarnason
fæddist á Keldu
í Reykjafjarðar-
hreppi í Norður-
Isafjarðarsýslu 6.
janúar 1913. Hann
lést á heimili sínu í
Mosfellsbæ 6. des-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Bjarni Jóns-
son, f. 24. júní 1871,
d. 30. október 1926,
og kona hans Ólöf
Einarsdóttir, f. 23'
september 1891, d.
22. febrúar 1979.
Níels ólst upp á Deildará í
Múlahreppi hjá Jóni Jónssyni
og Astríði Asbjörnsdóttur.
Hann stundaði bókbandsnám í
Flatey á Breiðafirði 1936 og
framhaldsnám í
Stykkishólmi. Níels
var stundakennari
við Héraðsskólann
í Reykjanesi 1942
og fastur kennari
frá 1961 til 1968.
Hann varð jafn-
framt bóndi í
Gervidal í ísafirði
1943 og fulltrúi hjá
Sauðfjársjúkdóma-
vörnum frá 1960.
Árið 1968 fluttist
hann í Mosfellssveit
ásamt móður sinni
og settist að í Mark-
holti 20. Hann starfaði lengst
af hjá Álafossi í Mosfellssveit.
Útför Níelsar fer fram frá
Lágafellskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
Haustið 1942 kom Níels Bjarnason
til starfa við Héraðsskólann í Reykja-
nesi að ósk föður míns, Aðalsteins
Eiríkssonar. Hann kenndi bókband
og gegndi þar ýmsum störfum á
næstu árum. Þar lærði ég bókband
hjá honum og umgekkst hann mikið.
Mér er það mjög minnisstætt þegar
hann bauð okkur bræðnim, ellefu
og þrettán ára gömlum, í langt og
skemmtilegt ferðalag suður í Múla-
hrepp í Austur-Barðastrandarsýslu.
Farið var á hestum frá Reykjanesi
inn fyrir ísafjörð, upp Gervidal og
yfir Kollafjarðarheiði. Níels var
kunnugur þessari leið og lýsti vel
örnefnum og kennileitum. Eg man
vel að þegar við komum að brattri
brekku frammi í Gervidal, Butralda-
brekku, gaf það Níels tilefni til að
segja okkur frá viðskiptum þeirra
Þorgeirs Hávarssonar og Butralda.
Þegar ég kom til starfa 1952 í
Reykjanesi endurnýjaði ég kunnings-
skap við Níels er hann réðst til
kennslu og annarra starfa við skól-
ann. Jafnframt kennslunni stundaði
Níels búskap í Gervidal. Á sumrin
annaðist hann gæslu við mæðiveiki-
girðingu sem náði frá ísafjarðar-
botni, yfir Kollafjarðarheiði að Kolla-
fírði. Þessu starfí ásamt öðrum
gegndi Níels af mikilli trúmennsku.
Hann var traustur starfsmaður og
átti gott með að umgangst nemendur
og starfsfólk. Slíkt er mikils virði,
ekki síst í heimavistarskóla þar sem
tugir nemenda búa í heimavist mán-
uðum saman án helgarfría sem nú
tíðkast. Því trausti brást Níels aldrei.
Eftir að vegasamband var komið
í Reykjanes var það alltaf tilhlökk-
unarefni okkar Guðrúnar og barn-
anna að heimsækja Lóu og Níels í
Gervidal. Það voru margar ferðir
farnar í Gervidal á góðviðrisdögum
á þessum árum og til beija er leið
að hausti.
Níels og Lóa fluttu í Mosfellssveit
1968 og hann keypti sér fokhelt hús
í Markholti 20. Hann gerði þetta hús
að fallegu heimili fyrir sig og móður
sína og bjó þar til æviloka. Níels
gerðist starfsmaður hjá Mosfells-
hreppi og síðan hjá Álafossi. Áhuga-
mál hans voru mörg, lestur góðra
bóka, ljósmyndun og steinasöfnun.
Hann fór margar ferðir vítt um land-
ið og safnaði fágætum, fallegum
steinum, sem hann kom haganlega
fyrir í stofu sinni. Safnið er stórt og
fagmannlega uppsett.
Eftir að Ólöf, móðir Níelsar, lést
hefur Bjarni Jónsson fóstbróðir hans
búið með honum og annast hann síð-
ustu árin.
Að leiðarlokum vil ég þakka Níels
langa og góða vináttu við mig og
fjölskyldu mína. Guð blessi minningu
hans.
Páll Aðalsteinsson.
Nú er minn kæri Níels horfinn á
braut. Ég þakka honum góðar stund-
ir sem ég mun ætíð minnast með
þakklæti. Það er ótrúlegt en satt að
þegar Níels var að alast upp á öðrum
tug þessarar aldar fór hann á mis
við venjulega skólagöngu, en eðlis-
læg athygli og góðar gáfur gerðu
honum kleift að afla sér staðgóðrar
þekkingar á bókmenntum og sögu
og sérstaklega á náttúru landsins og
umhverfi, sem hið mikla steinasafn
hans ber vitni um.
Það var fyrir 13 árum sem ég kom
fyrst inn á heimili jians með fóstur-
syni hans Bjama Ólafi en Bjami Ó.
hafði verið hjá honum í sveit í Gervi-
dal við ísafjörð í mörg sumur og flutti
svo alfarið til Níelsar 15 ára gamall,
þegar Níels var kominn til Mosfells-
bæjar. Þá fékk ég strax að kynnast
steinasafni hans og undir hans leið-
sögn opnuðust ævintýraheimar þeg-
ar skyggnst var inn í steinbrotin.
Ófáar sögur hafa síðan verið sagðar
um það, þegar Bjarni Ó. fylgdi hon-
um í margra tíma steinaferðir upp á
fjöll og inn í gljúfur berandi fullan
bakpoka af steinum, þá mjög ungur.
Síðan hafa ferðir okkar i Mosó verið
fastur liður í tilveru okkar, fyrst
áður en við Bjarni eignuðumst börn,
en þá gátum við setið og spilað brids
allan daginn, langt fram á kvöld, en
þegar litlar manneskjur voru mættar
líka var minni friður til spila.
Þó að Níels hafí ekki eignast börn
sjálfur, var hann mjög barngóður og
hann var svo sannarlega afi barna
okkar. Það var okkur mikil ánægja
að geta gefið honum alnafna, Níels
Bjarnason, fyrsta barnið okkar, og
dóttirin var skírð Ólöf eftir móður
hans. Við munum sakna alls þess
fróðleiks sem við fengum frá honum
um liðna tíð, sögur og kvæði sem
hann fór með fyrir okkur. Það var
líka gaman hvað Níels nafni hans
hafði gaman að hlusta á hann segja
frá steinum, fróðleik um þá og frá-
sögur hans af fundi þeirra. Og bræð-
urnir, Níels og nú Oskar áttu góðar
stundir þegar Níels afi bauð upp á
myndakvöld með skyggnum.
Það var orðið fastur liður í jóla-
haldi okkar, að Níels afí væri hjá
okkur á aðfangadagskvöld, en nú
verður hans sárt saknað.
Já, söknuðurinn er mikill, en við
munum minnast hans með þakklæti
í huga.
Gyða Einarsdóttir.
Kær frændi er kvaddur í dag, en
það er Níels Bjamason fósturbróðir
pabba míns. Níels var á mínum
bernskuárum einn af heimilisfólki á
Deildará í Múlasveit en hann var þar
alinn upp af afa mínum og ömmu,
Jóni og Ástríði, frá þriggja ára aldri.
Þau áttu tvo syni, Ásbjörn og Jón,
og var alla tíð mjög kært með þeim
og fóstbróður þeirra og báru þeir
alla tíð mikla umhyggju hver fyrir
öðrum.
Níels reyndist fósturforeldrum sín-
um sem besti sonur og sagði mamma
mín að hann hefði vakað yfir fóstru
sinni og varla vikið frá henni þegar
hún lá banaleguna en hún lést úr
krabbameini 3. desember 1937 á
Deildará, þá 65 ára. Fóstri Níelsar,
afi minn, dvaldi líka hjá honum í
Gervidal síðustu þijú æviárin, þá
orðinn veikur af sama sjúkdómi og
kona hans hafði látist úr 15 árum
áður. Níels lét ekkert standa í vegi
fyrir því að koma fóstra sínum aftur
á Múlanesið, þó yfír erfiða fjallvegi
væri að fara. Allt til að hann gæti
hvílt við hlið konu sinnar í kirkju-
garðinum á Skálmarnesmúla.
Níels var heimilisfastur á Deildará
til ársins 1946. Hann fór þó suður í
vinnu suma vetur og var einnig í
bókbandsnámi í Flatey. Þá var hann
farinn að vera um tíma norður við
ísafjarðardjúp áður en hann fluttist
þangað alveg og hóf búskap með
móður sinni og stjúpa í Gervidal.
Ólöf, móðir hans, hafði þá misst
mann sinn Bjarna Jónsson og gifst
aftur, Bjarna Steinssyni frænda
hans. Þau eignuðust ekki börn en
hjá þeim ólst upp Bjarni Jónsson,
systursonur Bjarna Steinssonar. Ólöf
átti annan son með fyrri manni sín-
um, Guðmund Bjarnason kaupmann
í Reykjavík. Hann er látinn fyrir
nokkrum árum. Guðmundur var
kvæntur Kristínu Þórarinsdóttur og
eignuðust þau þijá syni.
Engan mann þótti mér vænna um
í æsku en Níels frænda minn. Hann
hafði alltaf tíma fyrir litla stúlku
eins og hún væri barnið hans og
margar yndislegar bernskuminning-
ar á ég frá þessum tíma. Níels átti
tjald sem hann setti upp efst í túninu
nálægt bæjarlæknum á Deildará.
Kringum það ræktaði hann falleg
blóm eins og prýða flesta garða í
dag. Sum þeirra vaxa reyndar enn
þann dag í dag á sama stað. Níels
var mikið snyrtimenni og reyndi allt-
af að hafa snyrtilegt í kringum sig
og það má með sanni segja að hann
hafi í raun verið mjög sérstakur
maður. Níels var sérstaklega fróður
maður um marga hluti og hefði ör-
ugglega átt gott með að læra meira
ef aðstæður hefðu boðið upp á slíkt.
Það má meðal annars merkja á hinu
einstaka steinasafni sem hann kom
sér upp.
Fáa menn hef ég þekkt heiðar-
legri og áreiðanlegri en Níels frænda
og prúðmenni var hann mikið. Það
þurfti oft ekki nema hann liti á okk-
ur frændsystkini sem þá vorum börn
á Deildará til að lætin hljóðnuðu en
hann gat gert að gamni sínu og
hafði góðan húmor fyrir spaugilegu
hliðunum á hlutunum. Alltaf man ég
eftir atviki einu er gerðist síðla einn
vetur. Níels var þá að fylgja mér
yfir Skálmardalsheiði og hafði Grána
sinn með til að hvíla mig á göngunni.
Ég vildi sitja lengur á klárnum en
ráðlegt var og valt svo fram af eins
og frostkúla. Níels sagði þá brosandi
að blessuð skepnan hún bara glotti.
Gráni var mikill uppáhaldshestur hjá
Níels enda fóru þeir saman margar
ferðir yfir fjallveginn milli Breiða-
fjarðar og ísafjarðardjúps. Aðallega
vegna þess að Níels sá um gæslu
mæðiveikisgirðingarinnar á þeirri
leið árum saman á móti Sæmundi
bónda á Kletti í Kollafirði.
Þegar Níels hætti búskap í Gervi-
dal fluttu hann og móður hans út í
Reykjanes þar sem Níels kenndi bók-
band við skólann hjá Páli Aðalsteins-
syni en Páll og hans fólk var mikið
vinafólk Níelsar. _ Úr Reykjanesi
fluttu svo Níels og Ólöf suður í kring-
um 1967 og settust að í Mosfellsbæ,
Markholti 20, húsi sem Níels byggði
að mstu leyti sjálfur. Þar bjó Níels
allar götur síðan. Fyrst með móður
sinni, meðan hún lifði, og síðan með
frændum sínum, þeim feðgum
Bjarna Ólafi Bjamasyni og Bjarna
Jónssyni. Ólöf lést árið 1979 og hafði
hún þá alltaf staðið fyrir búi hjá
syni sínum. Nokkrum árum eftir að
þau mæðgin fluttu suður kom Bjami
Ólafur til þeirra og bjó hjá þeim,
fyrst báðum og síðan Níelsi eftir
andlát Ólafar, þangað til hann
kvæntist og stofnaði eigið heimili.
Hugsuðu þau Bjami og Gyða ávallt
vel um Níels. Þegar Bjarni Ólafur
flutti úr Markholtinu flutti faðir hans
aftur til Níelsar og bjuggu þeir sam-
an, frændurnir, upp frá því.
Níels vann á Álafossi eftir að hann
flutti suður, alveg fram að starfslok-
um. Hann fór alitaf eitthvað um land-
ið í sumarfríum sínum, annað hvort
til steinasöfnunar eða til ættingja.
Mörg sumur fór hann vestur á Pat-
reksfjörð til systur minnar og var
þar um tíma.
Mig langar að lokum að þakka
Bjarna Jónssyni frænda mínum fyrir
að flytja aftur til Níelsar og gera
honum kleift að búa í húsinu sínu í
Mosfellsbænum til síðasta dags. En
úr húsinu sínu gat Níels ekki hugsað
sér að flytja og þar fékk hann að
sofna í síðasta sinn og vakna aftur
í öðrum heimi. Þar hafa tekið á
móti honum allir þeir ástvinir sem á
undan eru farnir.
Ég þakka Níels frænda mínum
fyrir allt sem hann var mér frá fyrstu
tíð og bið guð að blessa minningu
hans. Badda, Bjarna, Gyðu og fjöl-
skyldu Guðmundar votta ég samúð
mína
Ásta Jónsdóttir.
Níels Bjarnason frá Deildará, síð-
ar bóndi í Gervidal verður jarðsung-
inn í dag frá Lágafeliskiricju. Níels
ólst upp á Deildará og dvaldi þar
að mestu fram yfir þrítugsaldur eða
þar til hann flutti að Gervidal og
hóf þar búskap ásamt móður sinni
og stjúpa. Ég kynntist Níels fyrst
upp úr 1930. Hann átti þá stundum
leið yfir Kollafjarðarheiði, kom þá
við hjá okkur sunnan heiðar og svo
bar fundum okkar saman annað
slagið. Ég kunni strax vel við þenn-
an unga mann. Hann var svo fijáls-
legur og hafði eitthvað svo gott við
sig eins og sagt var. Svo hóf hann
búskap í Gervidal eins og áður seg-
ir. Hann stundaði að einhveiju leyti
kennslu í bókbandi við Reykjanes-
skólann með búskapnum. Níels gerði
ýmsar umbætur í Gervidal og byggði
meðal annars gott íbúðarhús sem
stendur þar enn.
Á sumrin gegndi hann á móti
öðrum sauðijárveikivörslu á fjall-
lendinu milli ísafjarðar og Kolla-
fjarðar. Á þeim árum fór hann að
gefa gætur ýmsum steinum og
stundaði hann þá leit vítt og breitt
um stór svæði og safnaði að sér fjöl-
mörgum tegundum steina svo úr
varð mikið steinasafn, með þeim
bestu á landinu. Hann þekkti nöfn
allra þessara steintegunda, eðli
þeirra og gerðir og jafnvel við hvaða
hitastig þeir hefðu myndast. Hann
var orðinn sjálfmenntaður steina-
fræðingur og er það þó mikil náms-
grein.
Níels flutti suður í Mosfellsbæ
árið 1967. Þar byggði hann fallegt
íbúðarhús ásamt fallegum tijágarði,
allt í snyrtimennsku og myndarskap.
Þar setti hann upp sitt fallega steina-
safn. Það klæðir að minnsta kosti
heilan vegg í stofunni. Þangað kom
ég stundum til hans sumarið sem
ég var í Mosfellsbæ að vinna við
dælustöð Hitaveitu Reykjavíkur. Þar
fékk ég hlýjar móttökur að vanda.
Ég skipti mér lítið af steinasafninu,
hafði lítið vit á því en hafði alltaf
gaman af viðræðum við vin minn
Níels Bjarnason. Hann var svo
greindur maður og hafði skemmti-
legar skoðanir og öfgalausar. Ég
sagði stundum við hann í þessu
kvöldrabbi að hann hefði átt að vera
prófessor í steina- og jarðfræði.
Hann tók aldrei undir það.
Löngu seinna var ég á ferð suður
í Mosfellsbæ ásamt konu að norðan.
Ég stakk upp á því að við kæmum
við hjá Níels og litum á steinasafnið
og var það samþykkt. Níels tók á
móti okkur með sinni alkunnu prúð-
mennsku, safnið var skoðað undir
handleiðslu hans. Þar var stans góðu
lengri en ætlað var. Fóstbróðir Níels-
ar, Bjarni, sá um veitingarnar eins
og venjulega af myndarskap. Ég
spurði þessa ágætu konu eftir að
við vorum farin hvernig henni hefði
líkað að koma til Níelsar. Hún taldi
safnið með miklum ágætum, það
besta sem hún hafði séð en bætti
svo við að það hefði ekki verið allt,
henni leið svo vel í návist hans. Hún
fann það þó hún þekkti Níels ekki
neitt. Þannig var Níels Bjarnason.
Hann átti svo góða geisla ef ég má
orða það svo.
Og nú er hann Níels vinur minn
Bjarnason horfinn af sjónarsviðinu.
Ég get ekki lengur hringt í hann
eða heimsótt og spjallað við hann
yfir kaffibolla um gátur lífsins og
okkar ágætu skáld. Ekki síst Krist-
ján_ Fjallaskáld.
Ég votta hans nánustu mína sam-
úð og þakka vini mínum Níels fyrir
indæl kynni á liðnum árum. Ég kveð
hann með erindi úr fallegu kvæði
eftir Davíð Stefánsson:
Við hlutum þá gæfu að gista
gróandi jörð um skamma stund
en leiðin þar aðeins byijar
inn blikandi hnattasund.
Við Bnnum í eðli og anda
útþrá sem bæði seiðir og knýr
til hugboða um eitthvað horfíð
sem hinum megin býr.
Jóhannes Arason,
Seljalandi.
t
Ástkær móðir okkar, amma og
langamma,
GUÐRÚN BJARNADÓTTIR
frá Grímsey,
verður jarðsungin frá Ólafsfjarðarkirkju
laugardaginn 14. desember kl. 11.00
Bjarni Sigmarsson,
Guðrún Ingólfsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tendafaðir og afi,
SNORRI GUNNLAUGSSON,
Aðalstræti 83,
Patreksfirði,
verður jarðsunginn frá Patreksfjarðarkirkju laugardaginn 14. des-
ember kl. 14.00.
Lára H. Kolbeins,
Lára Ágústa Snorradóttir, Hjörtur Sævar Steinason,
Helga Snorradóttir, Ásbjörn Helgi Árnason,
Halldór Snorrason Kolbeins, Joanne Kolbeins
og barnabörn.
t
Innilegar þakkir sendum við öllum þeim,
sem sýndu okkur samúð og vinarhug
við andlát og útför móður okkar,
tengdamóður og ömmu,
ÓLAFÍU FINNBOGADÓTTUR,
Bálkastöðum,
Hrútafirði.
Jóhanna Jónsdóttir, GunnarÁ. Haraldsson,
Eiríkur Jónsson, Sigríður G. Magnúsdóttir
og fjölskyldur.