Morgunblaðið - 28.12.1996, Blaðsíða 35
34 LAUGARDAGUR 28. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 28. DESEMBER 1996 35
STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ORÐ RÁÐHERRA
VERÐA AÐ STANDA
VINNUBRÖGÐ Finns Ingólfssonar, iðnaðar- og viðskipta-
ráðherra, í máli sem varðar stöðu skipaðs ráðuneytis-
stjóra í ráðuneyti hans, orka vægast sagt tvímælis. Björn
Friðfinnsson, sem er skipaður ótímabundið í ráðuneytisstjóra-
embættið, hefur verið í leyfi frá starfi sínu í hálft fjórða ár
vegna setu sinnar í framkvæmdastjórn Eftirlitsstofnunar
EFTA í Brussel. í bréfi, sem undirritað er af Finni Ingólfssyni
í maí í fyrra, veitir hann ráðuneytisstjóranum framlengingu
á leyfinu til loka þessa árs og bætir við: „Jafnframt skal tek-
ið fram að ekki getur orðið um frekari framlengingu á leyfinu
að ræða. Fari svo að þú kysir að segja ráðuneytisstjórastarfi
þínu lausu er og brýnt að hugsanleg ósk þar að lútandi komi
fram sem fyrst á næsta ári.“
Miðað við texta þessa bréfs er hér um að ræða afdráttar-
lausa skuldbindingu ráðherra gagnvart embættismanni. Orð
ráðherra hljóta að standa. Það mundi skapa óþolandi óvissu
í stjórnkerfinu, ef embættismenn gætu ekki gengið út frá því
sem vísu. Þar að auki geta ráðherrar ekki leyft sér þá fram-
komu við embættismenn, sem fá leyfi frá störfum að gefa
þeim fullt tilefni til að ætla að þeir geti snúið til fyrra starfs,
þannig að þeir segi lausum öðrum störfum en snúi svo skyndi-
lega við blaðinu. Geðþóttaákvarðanir af þessu tagi eiga ekki
heima í nútíma samfélagi. Enda mundu þær leiða til þess að
íslenzkir embættismenn mundu einfaldlega ekki treysta sér
til að taka að sér tímabundin störf erlendis, sem væri miður
vegna þess, að slíkum störfum fylgir reynsla, þekking og
tengsl, sem nýtist þjóðarhagsmunum með margvíslegum hætti.
Það er svo annað mál, sem snertir ekki þetta sérstaka til-
vik, þar sem undirrituð bréf ráðherra til embættismannsins
eru bersýnilega á hreinu, að auðvitað eiga háttsettir embættis-
menn eða aðrir opinberir starfsmenn í ábyrgðar- og stjórnunar-
stöðum ekki að geta geymt stöður árum saman vegna ann-
arra starfa. Dæmi eru um, að bæði embættismenn og aðrir
opinberir starfsmenn, sem hafa t.d. tekið sæti á þingi hafi
haldið stöðum sínum árum saman. Þetta gengur auðvitað
ekki lengur. Hér hafa engar formlegar reglur verið settar um
geymslu embætta. Tímabært er að slíkar reglur verði settar,
þannig að réttur starfsmanna sé skýr, bæði hvað varðar lengd
leyfis og réttindi þegar snúið er aftur til fyrri starfa. Geð-
þóttaákvarðanir einstakra ráðherra væru þá líka úr sögunni.
HAGSMUNIR SJÁVAR-
ÚTVEGSINS í ESB
SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRAR Evrópusambandsins náðu
fyrir jólin samkomulagi um fiskveiðikvóta næsta árs í
lögsögu aðildarríkjanna. Framkvæmdastjórn sambandsins
hafði, að tillögu vísindamanna, lagt til umtalsverðan niður-
skurð kvóta í mörgum fisktegundum. Ráðherrarnir hækkuðu
hins vegar kvótann frá tillögum framkvæmdastjórnarinnar
vegna þrýstings frá hagsmunaaðilum í sjávarútvegi.
Yfirlýsingar forystumanna ESB um að náðst hafi málamiðl-
un milli fiskverndarsjónarmiða og hagsmuna sjávarútvegsins
eru pólitískt yfirklór. Það eru hagsmunir sjávarútvegsins til
langs tíma að fiskstofnarnir séu verndaðir og byggðir upp,
þannig að hámarka megi afrakstur þeirra til framtíðar. Sú
málamiðlun, sem náðist á fundi sjávarútvegsráðherranna, var
í bezta falli á milli skammtímahagsmuna og langtímahags-
muna evrópsks sjávarútvegs.
Hér á landi hefur skilningur hagsmunaaðila í sjávarútvegi
á mikilvægi fiskverndar og hóflegrar nýtingar fiskstofnanna
aukizt mjög á síðastliðnum árum. Ástæðan fyrir því að sjó-
menn og útgerðarmenn í ESB hafa ekki áttað sig á þessu í
sama mæli er sennilega að hluta til sú að sjávarútvegur ESB
nýtur ríkulegra opinberra styrkja. Ef íslendingar ganga of
nærri fiskstofnunum eru þeir að eyðileggja auðlindina, sem
er helzta undirstaða efnahagslífsins. Sjávarútvegurinn í ESB
hefur hins vegar litla efnahagslega þýðingu og þeir, sem
hann stunda, eru vanir því að hlaupið sé undir bagga með
þeim ef illa gengur. Þeir horfast ekki í augu við sama kalda
raunveruleika og íslendingar.
Niðurstaða sjávarútvegsráðherrafundar ESB í síðustu viku
sýnir að ekki er allt unnið með því að aðildarríkin hafi ævin-
lega síðasta orðið er ákvarðanir eru teknar innan sambands-
ins. Framkvæmdastjórnin, sem á að heita yfirþjóðleg og óháð
aðildarríkjunum, setur fram skynsamlegar tillögur sem byggj-
ast á mati á hagsmunum sjávarútvegsins til lengri tíma, en
stjórnmálamenn aðildarríkjanna, sem eru undir áhrifum öfl-
ugra þrýstihópa í sjávarútveginum, eru fulltrúar skammsýnni
sjónarmiða. Verði gerðar mikið fleiri „málamiðlanir" getur
það varla endað nema illa.
Neysla amfetamíns aldrei veríð meiri hérlendis að mati sérfróðra
SAMHUGUR ÍSLEIMDIIMGA
Islenskar konur
í Mílanó styrkja
Sophiu Hansen
mennum
Fjölmargir hafa lagt málstað
Sophiu Hansen lið á undanfömum
missemm. Guðlaug L. Arnar
segir frá nýstárlegri fjáröflun
íslenskra kvenna í Mílanó.
SAMHUGUR íslend-
inga í máli Sophiu
Hansen einskorð-
ast engan veginn
við íslendinga heima heldur
einnig að heiman og teygir
sig þannig yfir höf og lönd.
Því til sönnunar er að-
dáunarverð samvinna ís-
lenskra kvenna, í Mílanó og
nágrenni, sem tóku sig sam-
an nú á haustmánuðum að
frumkvæði frú Olgu Claus-
en ræðismanns Islands í
Mílanó og stofnuðu sauma-
klúbb. Tilgangur kvenn-
anna með stofnun sauma-
klúbbsins var að taka þátt
í árlegum skandinavískum
jólabasar í Mílanó með það
fyrir augum að styrkja
Sophíu Hansen í baráttu
hennar og minna um leið
landa sína á að Sophia og
dætur hennar þurfa enn á
hjálp íslensku þjóðarinnar
að halda. Rann allur ágóði
af sölu kvennanna til henn-
ar.
í samtali fréttaritara
Morgunblaðsins við Olgu
Clausen ræðismann í
Mílanó kom fram að ís-
lensku konurnar, sem
margar hveijar eru mæður,
hafi fylgst eins og kostur
hefur verið með gangi mála
hjá Sophiu Hansen. Hún
sagði ennfremur að þær
hefðu verið einhuga í
ákvörðun sinni og hefðu
margar lagt á sig mikla
vinnu til að leggja málefn-
inu lið. Olga sagði einnig
að þrátt fyrir annríki bæði
vegna vinnu og skóla hefði
ákveðinn kjarni hist viku-
lega þá tvo mánuði sem
voru til stefnu og hefðu
sumar jafnvel komið alla
leið frá Pavia, Piacenza og
Gardavatni til að vera með.
Enn aðrar hefðu svo sýnt
samhug sinn og vilja með
því að senda póstleiðis til
Mílanó íslenskt jólaföndur
og smákökur vikuna fyrir
basarinn. Þá lagði Olga
mikla áherslu á hversu góð
samstaða hefði myndast
innan hópsins. Þar hefði
hver og einn lagt sitt af
mörkum og gamlar sögur
um að saumaklúbbar
breyttust yfirleitt í „kjafta-
klúbba“ hefðu engan veginn
átt við í þessu tilfelli heldur
hver stund verið nýtt og að
í raun og veru hafi hugur
og vilji flutt þær hálfa leið.
íslenskar smákökur
seldust upp
Jólabasarinn fór framm í
húsnæði „Benvenuto“-
klúbbsins í Mílanó 30. nóv-
ember sl., en auk íslendinga
tóku bæði Danir og Svíar
þátt í basarnum. Á íslensku
söluborðunum kenndi
ýmissa grasa og mátti þar
sjá útsaumuð og handmáluð
jólakort, púða, svuntur,
dúka, heklaðar glasamott-
ur, skópoka og margt fleira
skemmtilegt auk jólafönd-
urs af ýmsu tagi að
ógleymdum heilu fjöllunum
af nýbökuðum íslenskum
jólasmákökum sem allar
seldust upp.
En þar með er ekki allt
upp talið, því einnig var
hægt að fá keypta ítalska
þýðingu á Laxdælu, nýút-
komna íslenska ljósmynda-
bók og ýmislegt fleira. Sig-
urður Sigfússon sölustjóri
hjá Sölusambandi íslenskra
fiskframleiðenda lagði til
bæði saltfisk og síld en eins
og margir vita er „bacalao"
ómissandi á matarborð fjöl-
margra ítala. Þá kom jóla-
sveinninn Stekkjarstaur_ í
heimsókn alla ieið frá ís-
landi og skemmti ungum
sem öldnum með uppátækj-
um sínum og gátu bömin
fengið að láta mynda sig í
fangi sveinka gegn vægu
gjaldi.
Góð þátttaka
í söngnum
Ekki lét íslenski hópurinn
staðar numið við þetta held-
ur voru einnig og nokkur
góð og gamalkunn íslensk
jólalög sungin undir forystu
söngkonunnar Elsu Waage
við góðar undirtektir við-
staddra sem sameinuðust í
lokin í jólalaginu und-
urfagra, Heims um ból. Má
því með sanni segja að alls
hafi verið freistað til að ná
athygli viðstaddra og ná um
leið sem bestum árangri.
Skandinavísku þjóðimar
stóðu einnig saman að
happdrætti þar sem innlegg
íslendinga vom tveir glæsi-
legir vinningar, annarsveg-
ar flugmiði með beinu flugi
Flugleiða til Mílanó næsta
sumar og hins vegar
tveggja nátta gisting á Hót-
el Bláa lóninu ásamt dags-
ferðum frá Reykjavík að
eigin vali frá íslandtour og
lögðu þessi fyrirtæki þannig
málstaðnum lið, en ágóðan-
um af happdrættinu var
skipt jafnt á milli landanna.
Þær voru þreyttar og
ánægðar íslensku konumar
í Mílanó sem röðuðu snyrti-
lega ofan í kassa þeim fáu
munum sem eftir voru og
hugsuðu eflaust að þeir
myndu koma sér vel fyrir
næsta málefni sem íslenski
saumaklúbburinn í Mílanó
léti sig varða, ákveðnar í
því að þegar þar að kæmi
yrðu þær Dagbjört og Rúna
löngu komnar heim til ís-
lands í öruggt skjól móður
sinnar og fjölskyldu.
Að lokum skal minnt á
söfnunarreikning Sophiu
nr. 9000 í Búnaðarbankan-
um í Kringlunni.
greiður
Ólögleg vímuefnaneysla er talin hafa aukist
verulega á íslandi á seinasta árí, ef marka
má tölfræði og vitnisburð þeirra sem til
Morgunblaðið/Ásdís •
SOPHIA Hansen tekur við framlagi frá íslenska
saumaklúbbnum í Mílanó í beinni útsendingu á
Rás 2 úr hendi Guðlaugar L. Arnar.
ÍSLENSKU börnin voru að vonum ánægð að fá
alvöru jólasvein alla leið heiman frá Islandi i
heimsókn.
Morgunblaðið/Haraldur Hannes
SAMEINAÐAR stöndum við... nokkrar úr —
saumaklúbbnum með munina.
Eiturlyfj asmyglarar
leita nýrra leiða
EITURLYFJASMYGLARAR
heimsins eru alltaf leitandi að nýj-
um smyglleiðum fyrir fíkniefni,
einkum til Evrópu og N-Ameríku.
Suður-Afríka er eitt þeirra landa
sem þeir hafa einbeitt sér að í
þessum tilgangi á síðustu árum.
í grein sem birtist nýlega í viku-
ritinu Time kemur fram að eftir
að aðskilnaðarstefnan var afnumin
í Suður-Afríku og landið brauzt
út úr hinni alþjóðlegu einangrun
sem hafði hlotizt af henni, hefur
eiturlyfjasmygl verið vaxandi
vandamál. Fyrir fimm árum var
svo til ekkert um kókaín og heróín
í S-Afríku. Um leið og hinu stranga
félagslega eftirliti, sem fylgdi að-
skilnaðarstefnu stjórnvalda, og
hinni alþjóðlegu einangrun létti,
sú að miklu minna þurfi að bijóta
fólk niður áður en það er tilbúið að
nota ólögleg vímuefni. í eina tíð þurfti
fólk hins vegar að hafa verið í neyslu
í nokkurn tíma. Ákveðin gildi í þjóðfé-
laginu hafa hrunið og það birtist í
menningu ungs fólks."
Björn kveðst þeirrar skoðunar að
samfara auknum fjárráðum ungs
fólks og tíma sem það hafi aflögu
fyrir sjálft sig, sé algengt að tóm-
stundunum og fénu sé illa varið. „Ég
held að þegar fólk þurfti að vinna frá
morgni til kvölds var eiturlyfjaneyslan
ekki inni í myndinni, en þegar frí-
stundir og peningar eru í svo miklum
mæli að hægt er að eyða í vitleysu,
freistast margir til þess. Enginn
kaupir eiturlyf í þjóðfélagi þar sem
skortir peninga. Það er mjög dýrt að
nota fíkniefni, en reyndar er það svo
með duftefnin að hægt er að kaupa
gramm af „góðu“ efni á t.d. 7.000
krónur, búa til þtjú grömm úr því og
selja þau fyrir um 15 þúsund krónur
sem þýðir átta þúsund krónur í gróða.
Þannig búa sumir sér til peninga
og geta fyrir vikið notað fíkniefni
nánast á kostnað annarra,“ segir
hann.
Faraldur en ekki óeðli
Þórarinn segir þróunina hraða og
honum virðist viðhorfíð vera það að
ekki sé ýkja óeðlilegt að nota efni á
borð við amfetamín. „Unga fólkið sem
kemur til okkar hefur gjarnan farið
mjög illa mánuðina á undan. Oftast
hefur það flosnað upp úr skóla, jafnt
grunnskóla, framhaldsskóla eða há-
skóla, yflrleitt lent í talsvert miklum
vandræðum í sambandi við sína nán-
tóku helztu eiurlyfjasmyglhringir
heimsins að herja inn á markaðinn.
Aðalsmyglleiðin nú fyrir kókaín
liggur um Nígeríu, S-Afríku,
Namibíu, Swaziland, Angóla,
Tanzaníu, Kenýa og Úganda.
„Á síðastliðnum tíu árum hafa
kólombískir eiturlyfjabarónar flutt
athafnasemi sína fyrst til Nígeríu
og annarra vesturafriskra landa
og núna til S-Afríku, þaðan sem
þeir geta auðveldlegar einbeitt sér
að Evrópu," segir í greininni.
Nýverið hafi eiturlyfjaframleið-
endurnir í S-Ameríku stofnað til
tengsla við „kollega" í Asíu og
Austurlöndum fjær til að nota S-
Afríku sem áfangastað fyrir heró-
ín-, ópíum- og hasssmygl til Evrópu
og Bandaríkjanna.
ustu og á oft sambúðarslit og fleiri
erfíðleika að baki. Við þetta bætast
öll þau vandræði sem stafa af því að
fólk er að bijóta lög með því að nota
þessi fíkniefni," segir Þórarinn.
Hann segir milliuppgjör Vogs í ár
sýna að um 7% af öllum piltum hér-
lendis gangist undir vímuefnameðferð
fyrir 25 ára aldur, sem sé sláandi.
„Venjulega er rætt um að 3% séu
afbrigðileg að einhveiju leyti í normal
dreifingu, þannig að þessar tölur sýna
að ekki sé hægt að tala um að þetta
fólk sé eitthvað öðruvísi en aðrir.
Þarna er um að ræða faraldur sem
heijar á hvern sem er,“ segir Þórar-
inn. --------
Hann kveðst telja marg-
ar skýringar á aukningu
vímuefnavandans, en nær-
tækt að hans mati sé hið
umtalaða los á þjóðfélag-
inu, ekki síst gagnvart vímuefnum.
Gjörbreytt
viðhorf til
fíkniefna
Ungt fólk telji oft og tíðum ekki til-
tökumál að nota ólögleg vímuefni.
„Ótrúlega margir hafa reynt þessi
efni, eins og sést til dæmis á tölum
frá Bandaríkjunum þar sem jafnvel
helmingur ungmenna hefur reynt
ólögleg vímuefni og hér á landi virð-
ist stefna í það sama. Það er erfitt
að segja til um af hveiju viðhorfin
hafa breyst á þennan geigvænlega
hátt, en lausungin er til staðar, það
er ljóst, og hefur mikil áhrif jafnt á
þessu sviði sem öðrum,“ segir Þórar-
inn.
Heróín við bæjardyrnar?
Hann kveðst ekki telja offramboð
á ólöglegum vímuefnum hérlendis,
að minnsta kosti ef miðað er við þró-
Morgunblaðið/Golli
unina víða erlendis, þar sem eitur-
lyfjasalar hafi tekið upp á að merkja
varning sinn á sérstakan hátt, til að
neytendur þekki „framleiðandann“.
„Ytra eru t.d. heróínskammtarnir
með ákveðnum stimpli, E-taflan er
búin til með mismunandi merkjum
og krakkið er selt í litlum plastflösk-
um með mismunandi litum. Slíkar
merkingar sýna að mikið framboð er
á eiturlyfjamarkaði og menn telji
nauðsynlegt að marka sér bás í hug-
um viðskiptavina sinna. Þetta hefur
ekki gerst hér enn sem komið er,“
segir hann.
Þórarinn kveðst ekki sjá fyrir inn-
reið nýrra eiturlyfja á íslenskum
vímuefnamarkaði í náinni framtíð, að
undanskildu heróíni. „E-taflan er búin
að festa sig í sessi og nú bendir allt
til þess að sterk verkjastillandi efni
séu það sem vænta má.“
Aðspurður um kenningar þess efn-
is að baráttan gegn fíkniefnabölinu
sé töpuð og betra sé að lögleiða sölu
fíkniefna en streða áfram við óbreytt
ástand, kveðst Björn þeirrar skoðunar
að lögleiðing allra fíkniefna komi
aldrei til álita. Um eiturefni sé að
ræða og fráleitt sé að lögleiða slík
efni, á borð við krakk, heróín og LSD
en samþykkja á sama tíma eftirlit
með neyslu þeirra.
Lögleiðing er uppgjöf
„Einhver tilslökun kann að vera
og það sem ég sé fyrir mér í náinni
framtíð er að neyslan verði ekki jafn-
refísverð og nú er,“ segir Björn. „En
ef einhvers staðar er slakað á, kann
það að verða til þess að „eiturlyfja-
ferðamenn" taki að skjóta upp kollin-
um frá löndum þar sem löggjöfin sé
harðari. Mér finnst viss uppgjöf fólg-
in I lögleiðingu og tel hana alls ekki
tímabæra hér á landi.“
Björn kveðst telja að með meira
fjármagni og þjálfun manna
sé hægt að skerpa til muna
á starfsemi fíkniefnadeildar
lögreglunnar og gera hana
________ árangursríkari.
„Það er hægt að hafa
miklu meiri áhrif á þennan eiturlyfja-
markað með lögregluaðgerðum en
gert hefur verið hingað til. Við getum
nýtt tímann betur, verkefnastýrt
hópnum betur og lagfært ýmislegt,
án þess að það kosti gríðarlegt fé.
Hins vegar þurfum við endurnýjun
á búnaði okkur, því tækin sem við
höfum eru mörgum árum á eftir tím-
anum í samanburði við önnur lönd.
Miðað við tækjabúnað erum við illa
sett til rannsókna í fíkniefnamálum
og þyrfti um 20 milljónir króna til
að bæta úr því, og þá er ég að tala
um líðandi stund en ekki framtíðina.
Við höfum ekki notið skilnings hjá
fjárveitingavaldinu af einhveijum
sökum, en bindum vissulega vonir við
þær breytingar sem verða á lögreglu-
málum hérlendis á næsta ári.“
málsins þekkja, þar á meðal meðferðar-
stofnana á borð við SÁÁ. Ekkert virðist
hafa dregið úr þessari þróun.
MARGIR vilja halda því
fram að framboð og
neysla ólöglegra vímu-
efna hérlendis hafi sjald-
an eða aldrei verið meiri en um þess-
ar mundir. Sérstaklega þykir notkun
amfetamíns breiðast skjótt út og vera
áberandi, að sögn Bjöms Halldórsson-
ar, yfirmanns fíkniefnadeildar lög-
reglunnar.
Millistigið ekki til staðar
Samkvæmt upplýsingum sem safn-
að hefur verið saman hjá meðferðar-
stofnunum SÁÁ frá árinu 1983 bend-
ir flest til þess að allt fram til ársins
1990 hafi hass verið fyrsta ólöglega
vímuefni sem flestir reyndu og varð
um helmingur reglulegra hassneyt-
enda stórtækur í misnotkun amfetam-
íns. Þetta millistig er hins vegar ekki
lengur til staðar í mörgum tilvikum,
að sögn Þórarins Tyrfingssonar, yfir-
læknis á Vogi. Þess I stað byiji vímu-
efnaneytendur að nota amfetamín,
öðru nafni spítt eða hraði, eða Estacy,
öðm nafni E-pilla, alsæla eða MDMÁ,
án þess að hafa notað áður hass.
Þórarinn segir talið að E-pillan leiði
fólk út í amfetamínneyslu á mjög
skömmum tíma og fari um helmingur
amfetamínneytenda út að sprauta sig
með efninu í æð. í yfirliti sem tekið
var saman á Vogi fyrir tímabilið 1.
janúar til 30. júní 1996 kemur fram
að af áttatíu manna hópi kvensjúkl-
inga höfðu 48, eða 60%, prófað amfet-
amín og 31, eða 39%, töldust til stór-
neytenda. Alls höfðu 20 sprautað sig
í æð, 24 höfðu reynt E-pilluna og tíu
töldust stórneytendur hennar.
Þetta hlutfall var enn hærra í hópi
karlmanna og höfðu 138
karlsjúklingar af 190 reynt
amfetamín, eða 73% alls.
Þar taldist 81 til stómeyt-
enda, eða 43%. Þar af
höfðu 78 reynt E-pilluna,
22 töldust til stórneytenda og 32
höfðu sprautað sig í æð. Milli ára
gætti umtalsverðrar fjölgunar.
E-pillan hugsanleg skýring
Björn segir tölur um fíkniefni sem
lagt er hald á ekki vera góðan mæli-
kvarða á hversu mikið magn af um-
ræddum efnum sé í boði hérlendis.
Hins vegar sé borðleggjandi að amfet-
amínneyslan hafí vaxið hröðum skref-
um. Hann hafl ekki handbærar skýr-
ingar á þessari aukningu, sem nái
bæði til yngri og eldri aldurshópa.
„Einkum á þó amfetamínið greið-
ari aðgang að yngra fólki en áður,
sem kann að skýrast af tilkomu E-
pillunnar og endurkomu LSD. í sum-
um tilvikum er auðveldara að nálgast
fíkniefni en landa og áfengi. Það er
meira amfetamín í umferð núna en
nokkru sinni áður. Án þess þó að
bollaleggja mikið um hugsanlegar
skýringar, verðum við áþreifanlega
varir við þróunina í þessa veru. í kjöl-
far mikillar umræðu um E-pilluna,
þar sem neysla hennar var tengd al-
varlegum afleiðingum, kann að vera
að aðilar í fíkniefnaheiminum hafí
minnkað umsvif sín um sinn, en fram-
boð á henni virðist hafa aukist aftur
seinustu mánuði," segir Björn.
Hann kveðst þeirrar skoðunar að
neysla hass vaxi einnig stöðugt, ekki
í stórum stökkum, heldur jafnt og
þétt. E-pillan og LSD virðist eiga
greiðari aðgang að yngri hópum en
áður var, og sama máli gildi um kóka-
ín, þótt haldlagningartölur end-
urspegli sennilega ekki þá þróun sem
skyldi.
„Sömuleiðis virðist hlutverk yngra
fólks allt annað og meira í innflutn-
ingi og dreifíngu fíkniefna en það var
fyrir nokkrum árum. Ungt fólk virð-
ist sjálft flytja inn eiturlyf, ekki bara
gamlir jaxlar sem við þekkjum vel,
og selja. Fleiri virðast flytja inn og
selja en nokkru sinni fyrr,“ segir
hann. „Við erum einnig famir að sjá
unga krakka í eiturlyfjum, krakka
fædda 1980 til 1982 sem nota jafn-
vel hörð efni og hafa sum gert í nokk-
urn tíma.“
Ákveðin gildi hrunin
Þórarinn segir að neysla amfetam-
íns hafi hafíst af fullum þunga árið
1983 og náð hámarki árið 1985. Síð-
an hafi dregið úr henni og einnig
hassneyslu, allt til ársins 1990. Eftir
þann tíma hafí haldið áfram að draga
úr hassreykingum en am-
fetamínneyslan hafí hins
vegar aukist til muna.
„Frá árinu 1995 höfum
við séð vaxandi almenna
neyslu amfetamíns meðal
ungs fólks á aldrinum 18 til 25 ára,“
segir hann.
„Ungmenni sóttu einnig um svipað
leyti meira í ofskynjunarefni á borð
við LSD og sveppi. Þetta er ekki ein-
stakt fyrir ísland, heldur má sjá sömu
þróun í nágrannalöndum okkar, svo
sem hinum Norðurlöndunum, Bret-
landi og Bandaríkjunum. Það sem er
að gerast núna er langhættulegast í
þessu máli öllu, því að í stað þess að
eldra fólk noti umrædd efni eru nýir
viðskiptavinir komnir fram í gríðar-
legum mæli.
Ungt fólk undir 25 ára aldri sem
kemur til okkar í meðferð í fyrsta
skipti hefur gjarnan misnotað amfet-
amín, en áður var það sjaldgæft að
svo væri þegar fólk var að byija í
neyslu vímuefna. Þróunin virðist vera
Neyslan er
útbreidd og
fer vaxandi
Aðgangrir
að ung-