Morgunblaðið - 28.12.1996, Blaðsíða 50

50 LAUGARDAGUR 28. DESEMBER 1996
HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/V aldimar
KAPPSMAL hvers hrossabónda hlýtur að vera vel útlítandi hross allan ársins hring í góðum skynsamlega nýttum högum. Þannig er
það þjá Magnúsi bónda í Kjarnholtum og mætti svo vera víðar ef marka má niðurstöður úr beitarkönnun Landgræðslunnar.
Víða staðbundin
vandamál í hrossabeit
Landgræðsla ríkisins hefur í tvö ár unnið
að könnun á ástandi beitarlands á fímm
hundruð og görutíu jörðum þar sem
hrossum er beitt. Valdimar Kristinsson
kynnti sér könnun Landgræðslunnar og
viðhorf hrossabænda.
INNLENDUM
VETTVANGI
ASTAND beitarmála var
verst í þeim fimm sýslum
sem skoðaðar voru síð-
sumars ’95, Húnavatns-
sýslum, Skagafjarðarsýslu, Ames-
og Rangárvallasýslu sem eru hross-
fiestu sýslumar. Bjöm Barkarson hjá
Landgræðslunni sagði að í upphafi
væri nauðsynlegt að gera sér grein
fyrir því að hér væri um að ræða
forkönnun. Gerð verði frekari úttekt
hjá þeim aðilum sem fengu athuga-
semdir og væri það starf þegar hafið.
Alls vom gerðar athugasemdir hjá
fimm hundruð og fjörutíu landeig-
endum en þar af hafi tvö hundruð
og sjötiu þeirra fengið al-
varlega, athugasemdir. í
könnuninni voru teknar
allar jarðir þar sem eru
flöíri hross en tuttugu á
beit.
Bjöm benti á að þótt
hrossflestu sýslurnar sem skoðaðar
vora ’95 virðist koma verst út sé
munurinn ekki eins mikill eins og í
fyrstu virðist. Taka beri tillit til þess
að þær eru metnar í tæpu meðalári
hvað grassprettu viðkæmi en í ár
hafi hinsvegar verið ein besta gras-
spretta sem um getur. Taldi Bjöm
að niðurstöður af könnunum þessa
árs væru ofmat af þessum ástæðum,
þ.e. að ástandið í beitarmálum á
þeim svæðum sem skoðuð vora í ár
sé ekki eins gott og ætla mætti.
Hross á óhentugn landi
Þá sé nokkuð áberandi að víða á
þeim jörðum sem skoðaðar voru í
sumar séu hross höfð á landi sem
henti illa eða engan veginn til hrossa-
beitar. Er þar helst um að ræða bratt-
lendi en hross geti skemmt slíkt land
veralega til dæmis á vorin í leysing-
um og einnig á sumram í mikilli
vætutíð. í þessu sambandi benti
Björn á að það væri ekki bara of-
beit hrossa sem skemmdi heldur
mætti ekki gleyma traðkinu. Þegar
land hafi verið mikið bitið og gróður
farinn að breytast af þeim sökum
verði landið mun viðkvæmara fyrir
traðki. Þetta eigi einnig við um slétt-
lendi. Þá sagði Bjöm alltof algengt
að hrossum sé beitt á uppskeralítið
land, land þar sem grasspretta sé
alltaf mjög léleg sama hvernig árar.
Landeigendur bragðust sumir
ókvæða við í fyrra eftir að sendar
vora út athugasemdir. Sagði Bjöm
að aðalástæðan fyrir því hafi verið
sú að verkefnið hafi ekki fengið
nægjanlega eða rétta kynningu og í
einstaka tilvikum hafi menn fengið
alvarlega athugasemd þar sem það
átti ekki við. Nú hafi hinsvegar eitt
hundrað landeigendur verið heim-
sóttir og lönd þeirra endurmetin.
Segir Bjöm ástandið á þeim yfirleitt
í góðu samræmi við það sem forkönn-
un leiddi í ljós. Um væri að ræða
nokkur tilvik þar sem menn hafa
fengið harðan dóm að
ósekju í forkönnun og
einnig hafi eignarhald í
nokkram tilvikum ekki
verið rétt skráð. Einnig
hafí Landgræðslunni bor-
ist ábendingar um jarðir
sem hafí orðið útundan. Tók Bjöm
fram að úr þessu verði bætt þar sem
það hafí ekki nú þegar verið gert.
Viðbrögð hestamanna hafa verið
misjöfn við þessu framtaki Land-
græðslunnar segir Bjöm, margir
ánægðir með að fá utanaðkomandi
aðila til að leggja mat á ástand beit-
armála. Sveitastjómir era mjög já-
kvæðar en margir þéttbýlisbúar sem
stunda hrossarækt víða um sveitir
hafna alfarið ráðgjöf. Telja sig vera
í góðum málum og vita betur. Sumir
hafa bent á að þetta sé þeirra einka-
mál sem komi Landgræðslu ríkisins
ekkert við.
Sveltihólfin ekki alslæm
Sveltihólfin segir Bjöm víða vera
talsvert vandamál. Ekki það að þeir
hjá Landgræðslunni skilji ekki
nauðsyn þess að hafa reiðhesta í
hóflegum holdum. Gott fyrirkomulag
Viöbrögö
hestamanna
misjöfn
EITT af því sem landgræðslumenn ráðleggja í baráttunni við ofnýt-
ingu lands er að gefa útigönguhrossum lengur fram á vor svo gróð-
ur nái sér vel á strik áður en hrossunum er sleppt á beitilandið.
gæti verið að hafa tvö sveltihólf og
nota þau sitt hvort árið þannig að
annað sé hvílt meðan hitt er nauð-
beitt. I lagi er þar sem jarðvegur er
fijósamur að nota sveltihólf tvö ár
en hvíla þriðja árið. Með slíku fyrir-
komulagi er komið í veg fyrir breyt-
ingu á gróðri og í framhaldinu að
rof myndist.
Þá segir Bjöm að ástand fari mjög
versnandi í kringum þéttbýli en nítj-
án þéttbýlisstaðir hafí fengið athuga-
semdir af ýmsum toga. Þetta endur-
spegli vissulega þá þróun sem átt
hefur sér stað í aukinni útbreiðslu
hestamennskunnar. Hestamenn í
þéttbýli séu í harðri samkeppni um
landið við til dæmis golfmenn og
skógræktarfólk. Víða við þéttbýli séu
sveltihólfín mjög áberandi, notuð allt
sumarið ár eftir ár án hvíldar.
Að síðustu ítrekaði Bjöm það sem
fram kom í greininni um fjölgun
hrossa að tölulega séð
væri nægjanlegt beitiland
fyrir hendi fyrir áttatíu
þúsund hross í landinu en
vitað hafí verið og beitar-
könnunin undirstrikaði að
víða væri um staðbundin
vandamál að ræða og sum þeirra
alvarleg.
Bændur vilja bæta úr
Bjarni Maronsson bóndi að Ás-
geirsbrekku í Skagafirði og starfs-
maður Landgræðslunnar hefur unnið
að endurmati beitar á þeim jörðum
þar sem athugasemdir vora gerðar
að lokinni forkönnun. Taldi hann að
samræmi milli forkönnunar og end-
urmats allgott sem sýni að forkönnun
hafi verið býsna vel gerð. Bjarni
hefur haft mikil samskipti við þá
bændur sem fengu athugasemdir og
segir hann viðbrögð þeirra góð.
„Bændur hafa fullan hug á að hafa
hlutina í lagi og þeir þurfa að bæta
ástand í beitarmálum vilja samstarf
við Landgræðsluna til að svo megi
verða. Forðast ber að líta á bændur
sem einhveija sökudólga í þessu sam-
bandi. í mörgum tilfellum má leita
skýringa á því hvernig komið er til
samdráttar í sauðfjárræktinni. Hér í
Skagafírði hefur til dæmis verið
skorið víða niður vegna riðu og hafa
menn í þeim tilvikum reynt að bæta
sér skaðann að hluta með aukinni
hrossaeign," sagði Bjarni.
Afsetningin áhrifaríkust
Aðspurður um hvað væri til ráða
tii að bæta úr sagði hann að í
mörgum tilfelum dygði betra skipu-
lag beitar á því landi sem fyrir hendi
er og að gefa hrossum lengur á vori
til að gróður nái sér betur á strik
áður en hrossum er hleypt á landið.
Einnig mætti skoða áburðargjöf á
beitiland, bæði skít og tilbúinn áburð.
Þá gæti í sumum tilvikum reynst
nauðsynlegt að útvega aukið beiti-
land annars staðar. Búnaðarsam-
band Skagafjarðar og Landgræðslan
vinnur nú að gerð gróðurkorta af
jörðum í Skagafirði sem
mun auðvelda gerðar
uppgræðslu- og beitar-
áætlana.
En besta ráðið taldi
Bjarni að losa sig við þau
hross sem ekki stæðust
arðsemiskröfur en víða hefði vantaði
mjög á að gerðar séu arðsemiskröfur
í hrossaræktinni. Á öðrum bæjum
þar sem gerðar era arðsemiskröfur
væri góð afkoma af hrossarækt og
þar yfirleitt ekki beitarvandamál í
gangi. Annars væri það ekki hlut-
verk Landgræðslunnar að flokka
hrossin.
Bjarni vildi hvetja bændur til af-
setja hross í loðdýrafóður sem á ann-
að borð þyrfti að afsetja frekar en
að vera setja þau á einn veturinn
enn. Þar á hann við til dæmis gömul
og rýr hross og grá hross sem ekki
era gjaldgeng á Japansmarkað. Að
síðustu benti hann á að þótt niður-
staðan úr könnun Landgræðslunnar
væri ekki góð yrði málið ekki leyst
með hávaða eða látum í fjölmiðlum.
Það væri nú þegar hafíst handa við
að leita lausna í náinni samvinnu við
bændur.
Sveltihólfin
víða
vandamál
Urskurð-
arnefnd
um upplýs-
ingamál
FORSÆTISRÁÐHERRA hefur skip-
að úrskurðarnefnd um upplýsinga-
mál til að starfa samkvæmt V. kafla
upplýsingalaga nr. 50/1996 sem gildi
taka 1. janúar nk.
í nefndinni ber að skipa þijá menn
til fjögurra ára ogjafnmarga til vara.
Skulu tveir nefndarmenn og vara-
menn þeirra uppfylla starfsgengis-
skilyrði héraðsdómara og skal annar
þeirra vera formaður nefndarinnar
en hinn varaformaður. Nefndarmenn
mega ekki vera fastráðnir starfs-
menn í Stjómarráði íslands.
í nefndinni eiga sæti Eiríkur Tóm-
asson, prófessor við lagadeild Há-
skóla íslands, sem jafnframt er for-
maður, Valtýr Sigurðsson héraðs-
dómari í Reykjavík, sem jafnframt
er varaformaður, og Elín Hirst, fv.
fréttastjóri. Varamenn þeirra era
Steinunn Guðbjartsdóttir héraðs-
dómslögmaður, Sif Konráðsdóttir
héraðsdómslögmaður og Ólafur E.
Friðriksson blaðamaður.
Úrskurðarnefnd um upplýsinga-
mál er samkvæmt V. kafla upplýs-
ingalaga falið það hlutverk að leysa
úr ágreininigsmálum um aðgang al-
mennings að upplýsingum hjá stjórn-
völdum á kærustigi og gefur þannig
almenningi færi á að skjóta synjun
hvaða stjórnvalds sem er um aðgang
að upplýsingum með einföldum hætti
til úrskurðar sjálfstæðrar og óháðrar
nefndar sem skipað er til hliðar við
hið almenna stjórnkerfi ríkis og sveit-
arfélaga.
.....♦"■»■♦---
Gengið milli
fjalls og fjöru
í SÍÐUSTU dagsferð Útivistar
1996, sunnudaginn 29. desember,
verður gengið frá Selfjalli niður í
Hljómskálagarð og gönguferðinni
lokið við skristofu Ötivistar að Hall-
veigarstíg 1.
Gönguferðin skiptist í þijá
áfanga. í þeim lengsta verður öll
leiðin gengin, mæting á Umferð-
armiðstöðini kl. 10.30 og farið með
rútu upp að Kópaseli eða mæta þar
kl. 11. Þá er hægt að mæta á
Umferðarmiðstöðina kl. 13 og loks
að mæta við göngubrúna yfír
Kringlumýrarbraut kl. 14.30. Hóp-
arnir ganga saman síðasta spölinn
niður í Hljómskálagarð og upp að
skrifstofu Útivistar. Þar býður Úti-
vist upp á heitt súkkulaði og kökur.
—...♦----------
Kínaklúbbur
Unnar til
Víetnam
UNNUR Guðjónsdóttir áætlar að
fara með hóp Islendinga til Víetnam
í september 1997. Ferð þessi er
opin öllum, eins og allar ferðir Kína-
klúbbsins eru, en Víetnam er
áhugavert land að heimsækja, þar
er uppbygging mikil og náttúrufeg-
urð með eindæmum.
Unnur er nýkomin úr ferð til
Perú, en þangað skipulagði hún
fyrstu hópferð sem farin hefur ver-
ið frá íslandi, segir í fréttatilkynn-
ingu. Þar segir einnig að hún hafí
farið með fyrsta hóp íslenskra
ferðalanga til Tíbet.
-----♦ ♦ ♦-----
Gott skíðafæri á
Seyðisfirði
NÚ um helgina verður skíðasvæðið
í Stafdal, Seyðisfirði, opið frá kl.
11-16. Nægursnjóreroggottfæri.
i
i
ci
cs
i
VI
./
c.