Morgunblaðið - 31.12.1996, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 31. DESEMBER 1996 25
ERLENT
Sögulegur friðarsamningur undirritaður milli stjórnvalda og uppreisnarmanna í Guatemala
Endi bundinn
á blóðsúthell-
ingar í 36 ár
Reuter
RICARDO Ramírez de León, leiðtogi skæruliðasveita URNG í Guatemala, kveikir friðareld eftir
að friðarsamningur var undirritaður I Guatemalaborg á sunnudag. Til vinstri er forseti landsins,
Alvaro Arzú, og stúlka í hjólastól sem særðist og missti fjölskyldu sína í striðinu.
Guatemaiaborg. Reuter.
ALVARO Arzú, forseti Guatemala,
og leiðtogar uppreisnarmanna und-
irrituðu á sunnudag sögulegan frið-
arsamning sem á að binda enda á
ein langvinnustu og blóðugustu átök
í Rómönsku Ameríku.
Leiðtogar fjögurra helstu fylking-
anna í Þjóðbyltingarhreyfingu
Guatemala (URNG) undirrituðu
samninginn við hátíðlega athöfn í
Þjóðarhöllinni í Guatemalaborg.
35.000 manns söfnuðust saman á
torgi við höllina og fögnuðu ákaft
þegar forsetinn kom út og lýsti því
yfir að stríðinu væri lokið. Stríðið í
Guatemala stóð í 36 ár og talið er
að það hafi kostað 140.000 manns
lífið.
Meðal þeirra sem komu saman
við höllina voru fylgismenn URNG
og er þetta í fyrsta sinn sem þeir
láta í ljós stuðning við hreyfínguna
opinberlega. Ákafi þeirra var svo
mikill að forsetinn varð að biðja þá
um að þegja meðan fómarlamba
stríðsins var minnst með mínútu
þögn.
Forsetinn stóð við hlið Ricardos
Ramírez de León, leiðtoga skæru-
liðasveita URNG, og mikil fagnað-
arlæti brutust út þegar þeir kveiktu
friðareld með hjálp farlama stúlku
sem missti alla fjölskyldu sína í
stríðinu. Ramírez de León sagði
þetta „stórfenglegasta og merkasta
dag í sögu landsins í hálfa öld“.
Leiðtogar nokkurra ríkja í Róm-
önsku Ameríku, Spánar og Svíþjóð-
ar undirrituðu einnig friðarsamn-
inginn, svo og Boutros Boutros-
Ghali, sem lét af embætti fram-
kvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna
í nótt.
Hermönnum fækkað
Samningurinn kveður á um að
hermönnum stjórnarhersins, sem
eru nú 43.000, verði fækkað um
þriðjung. 1.700 skæruliðar eru enn
undir vopnum á afskekktum fjalla-
og frumskógasvæðum og eiga að
leggja niður vopn.
Ymis erlend ríki hafa lofað
Guatemala efnahagsaðstoð verði
staðið við friðarsamninginn og er
áætlað að landið þurfi 3,2 milljarða
dala, sem svarar 210 milljörðum
króna, til að rétta efnahaginn við.
Fjöldamorð og
mannréttindabrot
Guatemala var undir stjórn Spán-
veija í tæpar þrjár aldir og einræðis-
herrar stjómuðu landinu eftir að það
fékk sjálfstæði frá Spáni árið 1821,
frá Mexíkó 1824 og Sambandi Mið-
Ameríkuríkja 1838. Vinstristjórn
var steypt af stóli árið 1954 með
aðstoð Bandaríkjamanna eftir tíu
ára lýðræðistímabil. Herinn var við
völd næstu þtjá áratugina og átökin
hófust árið 1962 með uppreisn her-
foringja. Herinn reyndi að bijóta
andstæðinga sína á bak aftur með
fjöldamorðum, drápum á stjórn-
málamönnum og pyntingum og
Guatemala varð eitt af mestu harð-
stjómarríkjum heims. Talið er að
140.000 manns, aðallega óbreyttir
borgarar, hafi beðið bana eða „horf-
ið“ í stríðinu.
Réttindi indíána aukin
Samkvæmt friðarsamningnum á
að auka réttindi Mayaindíána, sem
era um 60% landsmanna og urðu
mest fyrir barðinu á stríðinu og
mannréttindabrotunum. íbúar
Guatemala era tíu milljónir og þar
af era 80% undir fátæktarmörkum
og rúmur helmingurinn er ólæs.
Fjórir borgaralegir forsetar hafa
verið við völd í landinu frá árinu
1986 og áhrif hersins í stjórnmálum
landsins hafa minnkað smám sam-
an. Alvaro Arzú, íhaldssamur kaup-
sýslumaður, tók við embættinu í
janúar og náði samkomulagi við
uppreisnarmennina um vopnahlé í
mars til að blása lífi í friðarviðræð-
urnar, sem hófust árið 1991.
Norður-Kóreumenn biðjast afsökunar
Iðrun sem á sér
ekki fordæmi
Seoul, Tókíó. Reuter.
NORÐUR-kóresk yfirvöld sögðu í
gær, að bandarísk stjórnvöld hefðu
heitið því að aflétta viðskiptabanni
á Norður-Kóreu og senda matvæli
og hjálpargögn til hijáðrar þjóðar-
innar. I fyrradag báðust Norður-
Kóreumenn afsökunar á því að hafa
sent njósnasveit á land í Suður-
Kóreu með kafbáti í september. Á
það sér engin fordæmi í samskipt-
um Kóreuríkjanna.
í framhaldi af afsökunarbeiðn-
inni afhentu Suður-Kóreumenn
Norðanmönnum jarðneskar leifar
24 kafbátsmanna. Ellefu þeirra eru
taldir hafa framið hópsjálfsmorð
eftir landgönguna, 13 felldu suður-
kóreskir hermenn í miklum elting-
arleik við hina meintu njósnara, en
einn þeirra hefur aldrei fundist.
Kann hann að hafa komist heim til
Norður-Kóreu. Einn náðist á lífi og
veitti upplýsingar um leyniförina
við yfirheyrlsur.
Clinton ánægður
Bill Clinton Bandaríkjaforseti
hrósaði afsökunarbeiðninni og sagði
hana mikilvægt framlag í átt að
friði á Kóreuskaganum. Samþykktu
fulltrúar Norðanmanna á samn-
ingafundum með bandarískum full-
trúum í New York í síðustu viku
að taka að nýju þátt í friðarumleit-
unum milli Kóreuríkjanna beggja
ásamt Bandaríkjunum og Kína.
Jafnframt hétu þeir því að standa
við samkomulag við Bandaríkin frá
1994 um frystingu kjarnorku-
vopnaáætlunar sinnar.
Gíslataka skæruliða í Perú
Vonast til frek-
ari viðræðna
Lima. Reuter.
HÓFLEGRAR bjartsýni gætti í gær
um að nýrra leiða yrði leitað til að
leysa gíslamálið í Perú eftir að er-
indreki stjórnar Perú ræddi við
skæruliða Tupac Amaru-hreyfing-
arinnar, sem enn hefur 83 gísla í
haldi í bústað japanska sendiherr-
ans í Lima.
Fulltrúar Rauða krossins og jap-
anskra stjórnvalda virtust fullvissir
um að fundurinn á laugardag boð-
aði áframhaldandi beinar viðræður
skæruliða og perúskra stjórnvalda,
en frá því að skæruliðarnir tóku
gíslana 17. nóvember hafði Michael
Minnig, fulltrúi Rauða krossins,
verið helsti tengiliður þeirra við
umheiminn.
Nestor Cerpa, leiðtogi skærulið-
anna, ræddi við Domingo Palermo,
menntamálaráðherra og samninga-
mann Albertos Fujimoris, forseta
Perú, í sendiherrabústaðnum í rúm-
lega þijár klukkustundir á laugar-
dag. Að viðræðunum loknum var
20 gíslum sleppt og hefur því alls
420 gíslum verið sleppt.
Sprengja sprakk í gær fyrir utan
sendiráð Perús í Aþenu án þess
að valda verulegum skemmdum.
Er ekki vitað hveijir komu henni
fyrir.
FORNSAGNA-
GETRAUN
Hversu vel ertu að þér
í íslenskum fornsögum?
/
Heildarsafn Islendingasagnanna
í útgáfu Fomritafélagsins, sem
Hið íslenska bókrnenntafélag
hefur umboð fyrir, að andvirði
kr. 75.000 kr. '
Þú getur reynt þig í fom-
sagnagetraun sem birtist í
Morgunblaðinu í dag á bls.
20c þar sem verða spumingar
úr köfium og kvæðum úr
íslenskum fombókmenntum.
✓
Urlausnir á að senda til
Morgunblaðsins, dregið
verður úr innsendum
lausnum og verða veitt
ein glæsileg verðlaun:
- kjarni málsins!-