Morgunblaðið - 03.01.1997, Síða 44

44 FÖSTUDAGUR 3. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Húsnæðisstofnun tryggi
lántakendur gegn tekjutapi
í LOK árs 1995 birtust í Morgun-
blaðinu upplýsingar um að 2.500
heimili hefðu á tveimur árum sótt
um sérstaka aðstoð Húsnæðisstofn-
unar vegna mikilla greiðsluerfið-
leika. Ibúðareigendur sem sóttu um
þessa aðstoð hjá Húsnæðisstofnun
báru jafnan greiðslubyrði sem var
98% af heildarlaunum þeirra. Eftir
að aðstoð hafði verið veitt þurftu
þó enn um 58% heimilanna að
greiða meira en þriðjung launa
sinna á mánuði hveijum í greiðslu
lána. f greiðslumati vegna hús-
bréfalána er miðað við að greiðslu-
byrði íbúðareiganda fari ekki yfir
18% af heildartekjum. Þetta þýðir
einfaldlega að ekki var hægt að
aðstoða nema hluta þeirra heimiia
sem eru í vanda. Vandi hinna eykst
fremur en minnkar.
Meðallaun þessara heimila voru
um 160-170 þúsund krónur á mán-
uði en mörg heimili voru komin
með rúma milljón í vanskil.
Nú um áramótin birtust fréttir
um að bankamir hefðu þurft að
^-ieysa til sín yfir 500 íbúðir á sl. 3
SÖLUSTAÐIR
Bókabúð Keflavíkur
Bókaverslun Andrésar Níelssonar, Akranesi
Bókaverslun Jónasar Túmassonar, ísafirði
Bókval, Akureyri • Búkabúðin Heiðavegi,
Vestm.eyjum • Versl. Þórarins Stefánssonar. Húsavík
Kaupfél. Skagfirðinga, Sauðárkrúki
Kaupfál. Húnvetninga, Blönduósi
Kaupfél. Héraðsbúa, Egilsstöðum
KÁ Selfossi
árum yegna greiðslu-
erfiðleika eigenda.
Helstu orsakir
vanskila eru
veikindi, tekjutap
eða atvinnumissir
Það er sérstaklega
athyglisvert að 72%
þeirra heimila sem
sóttu um sérstaka að-
stoð Húsnæðisstofn-
unar höfðu lent í fjár-
hagserfiðleikum vegna
atvinnumissis, lækk-
andi tekna eða veik-
inda. Hér herjuðu tíma-
bundnir erfiðleikar að
fjölskyldunum, þeir
komu óviðbúið og skildu eftir sig
djúp sár, sem mörg hafa enn ekki
náð að gróa, þótt efnahagur samfé-
lagsins sé almennt betri.
Þessar staðreyndir um helstu
skýringar greíðsluerfiðleika eru
ekki séríslenskar.
Við leit að hentugum bifreiða-
tryggingum fyrir félagsmenn FÍB
á síðasta ári fékk ég örlitla innsýn
í breskan tryggingamarkað. Þessi
markaður er afar þróaður og þar
eru til lausnir sem við getum nýtt
okkur.
Rétt eins og hér á landi sýna
breskar kannanir að algengar or-
sakir fyrir greiðslufalli á veðlánum
til einstaklinga eru vegna veikinda,
slysa eða atvinnumissis.
Ný leið - markaðsleið
Á þróuðum fjármálamarkaði í
Bretlandi hefur verið brugðist við
þessum vanda á annan hátt en hér
hefur verið gert. Ýmis bresk veð-
lánafyrirtæki og bank-
ar hafa beitt markaðs-
lausn sem er þannig
að lántakandi fær vá-
tryggingu um leið og
hann tekur lán. Þessi
trygging greiðir af-
borganir og vexti af
lánum hans ef hann
verður fyrir veikind-
um, slysi eða tekj-
utapi. Þetta er ekki
aðeins mikilvæg vörn
fyrir lántakanda. Slík
trygging minnkar
áhættu lánveitanda og
ætti því að stuðla að
hagstæðari vöxtum
lántakanda.
Ef veikindi, slys eða atvinnumiss-
ir verða hjá lántakanda, tekur
tryggingin við og greiðir afborgarn-
ir og vexti af veðskuld hans í fyrir-
fram ákveðinn tíma t.d. 12 mán-
uði. Sá tími er talinn nægja í flest-
um tilvikum til að aðstæður verði
aftur eðilegar.
Lánveitandi getur gert samning
við tryggingafyrirtæki um að allir
sem taka ián falli sjálfkrafa undir
tryggingaverndina um leið og lán-
veiting fer fram. Þetta gæti því
Húsnæðisstofnun gert.
Auðvitað fylgist tryggingafyrir-
tækið vel með. Sá sem hefur misst
vinnu og sýnir ekki viðleitni til að
afla sér vinnu, fer líklega fljótt út
fyrir skilmála og sá sem reynist
veikur utan læknisfræðilegra skil-
greininga gerir það einnig. Það er
hins vegar ekki félagsmálastofnana
eða opinberra vinnumiðlana að
kosta starfsfólk við að elta slíkar
upplýsingar. Vilji tryggingafyrir-
Nú um áramótin, segir
Arni Sigfússon, birtust
fréttir um að bankarnir
hefðu þurft að leysa til
sín 500 íbúðir á sl. 3
árum vegna greiðslu-
erfiðleika eigenda.
tækið fýlgja slíku máli eftir þá er
það þess að gera það.
Iðgjöld lægri en
vanskilatilkynning bankans!
Ef lánveitandinn, bankinn eða
veðlánafyritækið, er nógu stór, eru
iðgjöld trygginga sem greiða af-
borganir af lánum lægri en kostnað-
ur af fyrstu vanskilatilkynningu
bankans, áður en málið fer í lög-
fræðiinnheimtu. Mér er kunnugt
um að Húsnæðisstofnun ríkisins,
og íslenski húsbréfalánamarkaður-
inn er talinn fyllilega nógu stór til
að kostnaður á hvern lántakanda
sé svo lítiil.
Þessi markaðsleið til að tryggja
fjölskyldur í tímabundnum erfið-
leikum þeirra gæti því tekið á sig
hin algengu áföll, sem hér var lýst
að ofan, og tengjast afborgunum
helstu veðlána. En hún hefur víð-
tækari áhrif því alvarleg áhrif at-
vinnuleysis og tekjumissis fara
langt út fýrir þann vanda sem hlýst
af vanskilum í bönkum. Fjöldi þeirra
sem hafa verið atvinnulausir í 6
mánuði eða lengur í Reykjavík,
hefur stóraukist á undanförnum 3
Árni
Sigfússon
Plastkort = verðbréf
Athugasemdir við grein Gunnars Birgissonar
Nauðgun
SVIÐIÐ er sem fyrr söluturn á
Islandi árið 1996. Leigubíll keyrir
upp að lúgunni.
Kaupmaðurinn: Góðan dag. Get
ég aðstoðað?
Farþeginn: Ég ætla að fá einn
eldspýtustokk.
Kaupmaðurinn: Gerðu svo vel.
Fleira?
Farþeginn: Nei, hér er kortið
mitt. Geturðu gefið mér til baka
af 1.000 kr? Kaupmaðurinn: Mér
þykir það leitt en þetta svarar ekki
kostnaði fyrir mig.
Farþeginn: Mig vantar peninga
til að borga fyrir leigubilinn. Ef þú
gerir þetta ekki fyrir mig þá versla
ég ekki framar við þig.
Siðblinda
í Morgunblaðinu hinn 15. des.
sl. birtist grein eftir Gunnar Birgis-
son, formann stjórnar LÍN. Gunnar
er að fjalla um vaxtagreiðslur
námsmanna. I greininni segir hann
m.a. „Ljóst er að námsmenn geta
með fyrirhyggju í fjár-
málum hagað þeim
þannig að vaxtaábótin
dugi fyrir þeim vöxtum
sem greiða þarf til
banka. Menn geta
seinkað töku yfirdrátt-
arlána um einn mánuð
með því að nota
greiðslukort.“ Og síðar
í greininni. „Námsmað-
urinn notar greiðslu-
kort til að seinka töku
yfirdráttarlánanna. “
Með öðrum orðum:
Gunnar Birgisson legg-
ur til að vaxtakostnað-
ur námsmanna sé ij'ár-
magnaður af óskyldum
aðilum þ.e. kaupmönnum og öðrum
þeim er þjónustu veita. Þetta er
einungis lítið dæmi um þann ranga
hugsunarhátt og ranghugmyndir
sem fólk hefur gagnvart greiðslu-
kortum. Kaupmaðurinn þarf að
taka lán til að fjármagna sín vöru-
innkaup og hann þarf að greiða
vexti af þeim lánum. Flestir kaup-
menn geta að vísu velt
þessum kostnaði
áfram út í vöruverð en
það leiðir af sér hærra
vöruverð að sjálfsögðu
og hækkun virðis-
aukaskatts til ríkisins
að auki.
Maður í forsvari
fyrir opinberan lána-
sjóð hefur ekki leyfi til
að bera þvílíkan
þvætting á borð fyrir
almenning. Ég neita
að trúa þvi að hann
sé með þessari skoðun
sinni að lýsa viðhorf-
um hæstvirts mennta-
málaráðherra eins og
hann gefur í skyn í grein sinni.
Fjármagnskostnaður
Kæri Gunnar: Ef námsmaður eða
einhver annar notar kreditkort til
að ná í reiðufé þá greiðir hann 210
kr. fyrir 10.000 kr. úttekt. Þetta
samsvarar um 2,1% á mánuði eða
u.þ.b. 28,3% nafnvöxtum á ári.
Sigurður
Lárusson
Glæsileg útsala
5
| hefst á morgun laugardag
1 30 til 50% afsláttur
I Opið frá kl. 10 til 18
AL A
BARNASTÍGUR1
BRUM’S 0-14 SÍÐAN 1955 J
SKÓLAVÖRÐUSTÍG 8 SÍMI 552 1461
árum. Nú er svo ástatt um 37%
allra atvinnulausra í Reykjavík eða
1100 manns. Erfiðleikar þessa fólks
eru gífurlegir. Fjölskyldur sundrast,
sjálfsvirðingin glatast og vanskilin
verða óyfírstíganleg, án nýrra leiða.
Þessi hópur lendir einnig á fjárhags-
aðstoð Félagsmálastofnunar og
kostnaður samfélagsins hleðst upp.
í stað þeirra hörmunga sem
margar fjölskyldur þurfa að ganga
í gegnum vegna veikinda, slysa eða
atvinnumissis, er því til vernd, sem
ekki aðeins gerir fjölskyldunni kleift
að standast tímabundna erfiðleika,
heldur léttir byrðina af öðrum skatt-
borgurum sem standa undir fjár-
hagsaðstoð félagsmálastofnana og
atvinnuleysisbótum.
Auðvitað munu einhveijir sjóð-
irnir „tapa“ á þessu því vanskila-
vextir verða síður gróðaatvinnuveg-
ur í sjóðakerfínu. Féð nýtist í þarf-
ari hluti. Við verðum að hafa þor
til að takast á við þá sem kynnu
að andmæla þessu vegna þrengri
hagsmuna.
Ósk um frekari athugun
Ég hvet til að þessi leið verði
könnuð. Ég vona að félagsmálaráð-
herra, sem hefur sýnt að hann er
reiðubúinn að leita nýrra leiða til
að styrkja hag fjölskyldna, taki mál
þetta til skjótrar skoðunar. Ég er
sannfærður um að ríkisstjórnin og
þingmenn munu styðja hann í því.
Sveitarfélögin ættu einnig að hvetja
til slíkra leiða í stað stofnanavæð-
ingar og opinberra eftirlitskerfa.
Þetta mál er allra hagur í litlu
samfélagi eins og okkar. Hér er
viðfangsefni og möguleg lausn fyrir
fjölmörg heimili í framtíðinni. Hún
byggist ekki á útdeilingu stjórn-
málamanna á gæðum í gegnum
skattheimtu, sjóðakerfi og endur-
dreifingu á tekjum fólks. Hún bygg-
ist á skilvirkum og einföldum mark-
aðsleiðum.
Höfundur er oddviti
borgarstjórnarflokks
sjálfstæðismanna í Reykjavík
Skv. Þjóðhagsstofnun er verðbólga
áætluð u.þ.b. 2,3% á þessu ári.
Raunávöxtun kreditkortafyrirtæk-
isins er því í kringum 28,3% á ári
(28,3%—2,3% = 26%).
Kæri Gunnar: Ég trúi því ekki
að ráðleggingar þínar til náms-
manna eða þeirra sem erfa eiga
landið felist í notkun krítarkorta.
Kæri Gunnar: Einhvern tíma
hefði slíkur vaxtakostnaður verið
kallaður okurvextir.
Kæri Gunnar: Ég kalla þetta rán.
Eiga óskyldir aðilar,
spyr Sigurður Lárus-
son, að borga vaxta-
kostnað námsmanna
Kæri Gunnar: Flestir námsmenn
eru í dag nægilega upplýstir til að
þiggja ekki slík gylliboð.
Orsök og afleiðing
Kostnaður vegna notkunar plast-
korta lendir á kaupmönnum og öðr-
um þeim sem þjónustu veita, að
ósekju. Vöruverð hækkar af þeim
sökum og þegar vöruverð hækkar
hækkar jafnframt sá virðisauka-
skattur sem greiða þarf til ríkisins.
Höfundur er kaupmaður.
SJÓNVARP UH
GiRVIHNÖTT
VERTU ÞINN EIGIN DAGSKRÁRSTJÓRI
Einstðklingsbiiiiðður
1.2 mtr. diskur, DIGITAL Rcady nemi, 0.7 dB.
Fullkominn stereo móttakari m/fjarstýringu og
truflanasíu fyrir veikar sendingar.
Verð frá kr. 39.900,- stgr.
Erum einnig með búnað fyrir raðhús og
fjölbýlishús á góöu veröi
elnet
Auðbrekka 16, 200 Kópavogur • Sími 554 - 2727
I