Morgunblaðið - 21.03.1997, Blaðsíða 40

MORGUNBLAÐIÐ
40 FÖSTUDAGUR 21. MARZ 1997
A--------------------------
STEFÁN
THORODDSEN
+ Stefán Thor-
oddsen fæddist
í Vatnsdal við Pat-
reksfjörð 12.
1922. Hann lést 15.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Ólafur Thor-
oddsen, bóndi og
skipstjóri í Vatns-
dal, og k.h. Ólína
Andrésdóttir frá
Vaðli á Barða-
strönd. Stefán var
11. í röð 14 systk-
ina. Stefán ólst upp
hjá Vigdísi Andrés-
dóttur móðursystur sinni og
manni hennar, Einari Boga
Gíslasyni, bónda og hreppstjóra
á Öskubrekku, Fifustöðum, og
síðar Bakka við Amarfjörð.
A uppvaxtarárum stundaði
hann margs konar störf til lands
og sjávar.
Eiginkona Stefáns var Erla
Hannesdóttir, f. á Bíldudal 4.
maí 1923, dóttir Hannesar
Stephensen, sem fyrst var
starfsmaður við fyrirtæki Pét-
urs Thorsteinsson, en siðar for-
sljóri eigin fyrirtækis. Móðir
Erlu var Sigríður Pálsdóttir,
Pálssonar prests í Vatnsfirði,
en þijú systkini hennar settust
að á Bíldudal. Stefán og Erla
eignuðust fjögur börn. Þau eru:
1) Sigríður, kennari,
gift Guðjóni Smára
Agnarssyni, við-
skiptafræðingi. Þau
búa á Stöðvarfirði
og eiga þijú böm.
2) Vignir Einar, að-
stoðarforsljóri Ha-
frannsóknastofnun-
ar, kvæntur Krist-
ínu Guðmundsdótt-
ur, menntaskóla-
kennara. Búsett í
Reykjavík og eiga
eina dóttur. 3)
Freyja, hjúkrunar-
fræðingur, gift Bo
Ákesson, kerfisfræðingi. Búa í
Lundi í Svíþjóð og eiga þijú
börn. 4) Björn, tónlistarmaður,
kvæntur Elínu Margréti Erl-
ingsdóttur. Búsett á Álftanesi
og eiga þijú börn.
Stefán var í Samvinnuskólan-
um 1942-1944. Starfsmaður
Kaupfélags Arnfirðinga 1944-
1956, kaupfélagsstjóri 1953-
1956. Starfsmaður i aðalbanka
Búnaðarbanka Islands 1956-
1976, deildarstjóri þar 1965-
1976, síðan útibússtjóri Vestur-
bæjarútibús Búnaðarbankans
til 1985, að hann lét af störfum
vegna heilsubrests.
Utför Stefáns fer fram frá
Dómkirkjunni í Reykjavik í dag
og hefst athöfnin klukkan 13.30.
Einn sumarbjartan júlídag árið
1922 klýfur borðfagur trillubátur
lognkyrran Arnarfjörð, beygir fyrir
Krókshausinn í Selárdal og inn
Pollinn, þar sem séra Páll Björnsson
lagði skútu sinni fyrr á öldum.
í bátnum er, auk tveggja skip-
'"'veija, ung kona með reifabam í
fangi. Reifabarnið er Stefán Thor-
oddsen sem við kveðjum í Dómkirkj-
unni í dag. Konan er Vigdís Andrés-
dóttir, móðursystir Stefáns og móð-
ir mín.
Stefán var sonur hjónanna Ólínu
Andrésdóttur frá Vaðli á Barða-
strönd og Ólafs Thoroddsen bónda
og skipstjóra í Vatnsdal við Patreks-
fjörð, en hann var formaður á trillu-
bátnum þennan fallega sumardag.
Tveimur árum fyrr hafði Vigdís
tekið við ljósmóðurstarfi í Ketildala-
hreppi með aðsetri í Austmannsdal
og hafði svo talast til með þeim
systrum, henni og Ólínu, að hún
fengi í fóstur bamið sem Ólína bar
undir belti, en þetta var ellefta bam
þeirra hjóna Ólínu og Ólafs, og enn
voru þijú ófædd.
í fjörunni í Selárdal beið söðlaður
hestur þeirra Vigdísar og Stefáns
og steig Vigdís þegar á bak, batt
reifabarnið við sig og beindi hestin-
um inn með firði, þræddi djúpar
reiðgöturnar sem lágu upp og niður
sneiðinga hinna bröttu fjallshlíða.
Þannig heilsaði Arnarfjörður Ste-
fáni Thoroddsen nokkurra vikna
gömlum. Ketildalir, eins og sveitin
var jafnan nefnd, var þá allfjölmenn
byggð þar sem landbúnaður og
sjávarútvegur var stundaður jöfn-
um höndum.
j, í Austmannsdal þar sem Stefán
dvaldi nú í skjóli fósturmóður sinnar
var fjölmennt heimili og strax og
hann óx úr grasi bast hann miklum
vináttuböndum við Áma, yngri son
húsbændanna, Guðjóns Arnasonar
og Sigríðar A. Sigurðardóttur.
Guðjón var happasæll formaður
sem stundaði sjóinn af kappi og
ekki var Stefán hár í lofti þegar
hann fór að sniglast kringum sjó-
mennina á Hellunni, verstöð sem
Guðjón hafði reist rétt utan við
Austmannsdal. Þá fannst þeim líka
gaman strákunum, Stefáni og
Ama, að stja á brekkubrúninni og
horfa á bátana á firðinum sem þok-
uðust milli tengslanna á legulóð
sinni.
Í Austmannsdal kynntust þau
Vigdís og Einar G. Gíslason, sem
hafði alist upp hjá Sigríði og Guð-
jóni föðurbróður sínum. Þau kynni
leiddu til hjónabands vorið 1928,
og um haustið fæddist ég, einka-
bam þeirra. Faðir minn hafði lokið
búfræðinámi frá Hvanneyri og stóð
djúpum rótum í sveitnni þar sem
systkini hans og frændur bjuggu
næstum á öðrum hveijum bæ.
Vorið 1929 hófu þau svo búskap
á Öskubrekku, hálfgerðu kotbýii
fremst í Fífustaðadal. Stefán þá
rétt að verða 7 ára en ég á fyrsta
ári. Á Öskubrekku áttum við svo
heima næstu fimm árin. Þetta voru
árin þegar ég var að vakna til vit-
undar um fólk og heim, og í þeirri
mynd er Stefán einn hinna föstu
punkta tilverunnar. Ég minnist þess
hve glaður ég var þegar hann hafði
reist okkur svolítið hús á hólnum
þar sem við lékum okkur oft daginn
langan að legg og skel.
Fyrir foreldra mína vom árin á
Öskubrekku mesta fátæktarbasl,

+
Innilegar þakkir færum við öllum þeim, er sýndu
okkur samúð og vinarhug við andlát og útför
elskulegs eiginmanns míns, föður okkar,
tengdaföður, afa og langafa,
JÓNS DALS ÞÓRARINSSONAR,
Árskógum 6,
Reykjavík.
Sigurveig Jóhannesdóttir,
Sigmar Jónsson, Hlíf Jóhannsdóttir,
Jóhannes Þór Jónsson, Sæunn Guðrún Guðmundsdóttir,
Magnús Þórarinn Jónsson, Jóhanna Halldórsdóttir,
Hallur Steinar Jónsson, Jóhanna Valgerður Magnúsdóttir,
Ragnheiður Hrefna Jónsd., Magnús Þór Stefánsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
MINNIIMGAR
en eftir að þau fluttu að Fífustöðum
og fengu þá vildisjörð til ábúðar
vænkaðist hagur þeirra. Á Fífustöð-
um vorum við aftur komin í grennd
við sjóinn, og margan lukkulegan
sunnudaginn áttum við Stefán sam-
an á skektuhorninu hans pabba
ýmist siglandi í kaldanum eða við
renndum fyrir fisk fram undan
landsteinum. í þeim leikjum var
hann auðvitað stóri bróðir, sem
kenndi mér bæði að róa og stýra.
Frá þessum æskudögum er
margs að minnast og stundum öf-
undaði ég Stefán, sem mér fannst
svo stór og geta allt, og þá ekki
síst þegar hljóðfæri barst á heimil-
ið, og hvort sem það var nú munn-
harpa eða harmonika töfraði Stefán
fram sönglög og valsa, enda ágæt-
lega músíkalskur. Ég minnist fýrstu
dansleikjanna, sem ég fékk að fara
á í litla ungmennafélagshúsinu á
Bakka þar sem Stefán lék fyrir
dansi þar til birti af morgni.
En æskuárin eru skjótt liðin hjá.
Fyrr en varði var hann orðinn full-
tíða maður, vel af guði gerður og
hæfileikaríkur.
Fyrsta vorið sem ég reri frá Fífu-
staðasjó voru þeir í skipshöfninni,
Stefán og Reynir granni minn og
frændi. Við Reynir vorum stundum
svolítið syfjaðir yfir beitningabjóð-
unum og þá voru sögur Stefáns
hressandi endurnæring sem hélt
okkur vakandi, en hann hafði vetur-
inn áður verið í Ameríkusiglingum
á ms. Lagarfossi, þar sem Birgir
bróðir hans var þá stýrimaður og
hafði frá mörgu að segja.
Haustið 1942 hóf Stefán nám við
Samvinnuskólann og lauk þaðan
prófi lýðveldisvorið 1944. Þetta
sama vor fluttum við frá Fífustöð-
um að Bakka í sömu sveit, en Stef-
án réðst starfsmaður til Kaupfélags
Arnfirðinga á Bíldudal. I hans
verkahring var m.a. að koma út að
Bakka eina viku í mánuði og af-
greiða í útibúi kaupfélagsins þar.
Við hlökkuðum alltaf til komu hans
enda var ákaflega kært með honum
og fósturforeldrunum.
í nokkrar vikur veturinn eftir bjó
ég hjá honum í herbergi hans á
Bíldudal, en ég var þá í læri hjá
séra Jóni Kr. Isfeld. Séra Jón af-
sagði með öllu að segja mér til í
reikningi, svo það kom í hlut Stef-
áns að leiða mig inn í heim þrílið-
unnar og hvessti þá stundum á
kvöldin ef honum þótti ég taka treg-
lega við fræðslunni, sjálfur kunni
hann reikningsbók Ólafs Dan
spjaldanna á milli.
Önnur kvöld var hann dálítið
upptekinn, enda var þetta veturinn
sem þau voru farin að líta hýru
auga hvort til annars, starfsmaður
kaupfélagsins og afgreiðslustúlkan
hjá Maron. Það var þeim mikið
gæfuspor er þau gengu í hjónaband
1946.
Á þessum árum var Böðvar Páls-
son, móðurbróðir Erlu, kaupfélags-
stjóri á Bíldudal, og Stefán starfs-
maður þess. Og þegar Böðvar lét
af störfum 1953 tók Stefán við
kaupfélagsstjórastarfinu og stýrði
því farsællega næstu þijú árin.
Á sjötta áratugnum voru „þjóð-
flutningar" Arnfirðinga komnir á
fulla ferð. Sveitirnar við fjörðinn
hálftæmdust á nokkrum árum, ekki
bætti úr að fiskur lagðist frá. Fram-
tíðin var því ekki björt ungu og
tápmiklu fólki og greinilegt að tek-
ið var að fjara undan byggðinni.
Þau Stefán og Erla fluttu því
suður vorið 1956, fyrst til Hafnar-
fjarðar en nokkru síðar til Reykja-
víkur. Um haustið hóf Stefán svo
störf við Búnaðarbanka íslands og
þar var hans starfsvettvangur uns
hann lét af störfum vegna heilsu-
brests, rúmlega sextugur að aldri.
Stefán var alla tíð ákaflega
traustur og ábyggilegur í störfum
sínum og einstaklega vandur að
virðingu sinni. En hann var aldrei
heilsuhraustur og minnist ég þess
frá Öskubrekku að hann var borinn
í rúmi niður dalinn til skips er flutti
hann suður til uppskurðar. Mikið
var ég dapur þann dag, en svo
fjarska glaður er hann kom heim
aftur um haustið. Bót var þó að
bróðir hans Eyjólfur dvaldi á Ósku-
brekku um sumarið, enda alltaf
mikið og gott samband milli þeirra
systra Vigdísar og Ólinu og systkin-
anna allra.
Og nú hefur sá sjúkdómur sem
Stefán bar svo lengi með með-
fæddri geðprýði hrifið hann úr
heimi. Fjölskylda hans og vinir
syrgja góðan dreng og einstakt
prúðmenni.
í langvinnum sjúkleika reyndist
Erla manni sínum ómetanleg stoð,
enda mikil mannkostamanneskja.
Stefán var ákaflega vel að sér
um sögu og lífshætti í Amarfirði
og undi við það hin síðari ár meðan
heilsa leyfði, að afla sér fróðleiks
um hina hrundu byggð Arnarfjarðar.
Ég kveð fósturbróður minn með
söknuði og trega, en er jafnframt
þakklátur fyrir að hafa átt hann
að samferðamanni og minnist
margra góðra stunda á heimili
þeirra hjóna þegar við rifjuðum upp
liðna daga.
Góði vinur og bróðir, vertu kær
kvaddur. Erlu og fjölskyldu hennar
bið ég styrks og guðs blessunar.
Sigurjón Einarsson.
Tengdafaðir minn Stefán Thor-
oddsen lést á heimili sínu síðastlið-
inn laugardag. Þó andlát hans hafi
borið að snögglega höfðu veikindi
sett mestan svip á líf hans lengi,
veikindi sem urðu þess valdandi að
hann varð að láta af störfum fyrir
rúmum áratug og varð að halda sig
að mestu heima við það sem eftir
lifði ævinnar.
Stefán var fæddur í Vatnsdal við
Patreksfjörð. Ungum var honum
komið í fóstur hjá móðursystur sinni
Vigdísi Andrésdóttur og síðari eig-
inmanni hennar Einari Gíslasyni í
Ketildölum í Arnarfirði. í æsku átti
hann við veikindi að stríða en með
hjálp góðra manna og ekki síður
kvenna náði hann fullri heilsu aft-
ur. Að loknu námi við Samvinnu-
skólann hóf hann störf hjá Kaupfé-
lagi Arnfirðinga á Bíldudal, síðustu
árin sem kaupfélagsstjóri. Hann
aðhylltist ungur hugsjónir sam-
vinnumanna en hugnaðist þó lítt
sú þróun sem varð innan samvinnu-
hreyfingarinnar.
A Bíldudal kynntist Stefán
tengdarmóður minni, Erlu Hannes-
dóttur, og gengu þau í hjónaband
2. mars árið 1946 eða fýrir 51 ári.
Á Bíldudal fæddust síðan þijú elstu
börn þeirra hjóna. Fækkun í sveit-
um Arnarfjarðar kippti smám sam-
an grunni undan hinni eiginlegu
samvinnuverslun og þar sem ekki
fóru saman hugmyndir stjórnar
kaupfélagsins og hins unga kaupfé-
lagsstjóra skildi leiðir. Tengdafaðir
minn flutti ásamt fjölskyldu sinni
árið 1955 suður til Hafnarfjarðar
þar sem yngsta barn þeirra hjóna
fæddist. Síðar fluttist fjölskyldan
til Reykjavíkur. Lengstum hluta
starfsævinnar syðra eyddi hann hjá'
Búnaðarbankanum, síðast sem úti-
bússtjóri í Vesturbæjarútibúi.
Stefán var rétt rúmlega þrítugur
þegar hann flutti suður en æsku-
slóðirnar áttu þó hug hans allan
og þótt hann leitaði þangað sjaldan
var hann með hug sinn allan fyrir
vestan. Síðustu árin sem hann lifði
var aðalhugðarefni hans söfnun
örnefna og sagna úr Arnarfirði og
átti hann í fórum sínum hundruð
handskrifaðra og vélritaðra blaða
sem geyma þann fróðleik. Annað
helsta áhugamál tengdaföður míns
auk ömefnasöfununar var harmon-
ikkuleikur. Á yngri árum lærði hann
á það hljóðfæri og spilaði meðal
annars á dansleikjum. Hann lagði
þó hljóðfærið á hilluna í lengri tíma
en hóf aftur að leika sér til skemmt-
unar og dægrastyttingar þegar
hann var kominn yfir sextugt.
Barnabörn hans eldri minnast
stunda með afa sínum þar sem
hann þandi nikkuna og þau hlust-
uðu á eða léku jafnvel undir með
honum. Einnig hlustaði hann mikið
á harmonikkumúsik í útvarpi.
Tengdafaðir minna var dulur
maður og bar ekki á torg sorgir
sínar eða gleði. í allri umræðu var
hann málsvari lítilmagnans. Fjöl-
skylda hans var honum kær og
hann var ávallt reiðubúinn að rétta
hjálparhönd þegar þörf var á. Síð-
ustu ár ævi sinnar fór hann lítið
út meðal ættingja og vina en fylgd-
ist þeim mun betur með þeim í
gegnum síma eða þegar gesti bar
að garði.
Kristín Guðmundsdóttir.
Rauð signir sól
sæinn vestur
og kveður son.
Stefán genginn
gráta kona
niðjar, frændur.
Harmið hann ei
þvi heimur er
sem ykkur gaf.
Olafur Thóroddsen.
GUÐMUNDUR
ÞÓRODDSSON
+ Guðmundur
Þóroddsson
fæddist á Krögg-
ólfsstöðum í Ölfusi
23. desember 1927.
Hann lést á Hrafn-
istu í Reykjavík 13.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Þóroddur I. Guð-
mundsson og Val-
gerður Engilberts-
dóttir. Þóroddur og
Valgerður eignuð-
ust sex börn en fjög-
ur dóu í frum-
bernsku. Eftirlif-
andi systir er Guðrún Hrafnhild-
ur, f. 7. sept. 1926, maki Þórður
Krisljánsson. Eftirlifandi eigin-
kona Guðmundar er Kristín
Jónsdóttir, f. 2. júní 1933. For-
eldrar hennar eru Jón Eyþórs-
í dag er til moldar borinn Guð-
mundur Þóroddsson yfirtollvörður í
Reykjavík, góður vinur og félagi.
Guðmundur starfaði að toll-
gæslu óslitið frá 1. janúar 1948
þar til hann. lét af störfum sakir
veikinda seini part árs 1995. Hann
var með þægilegustu mönnum í
allri umgengni og leysti öll störf
sín af einstakri prúðmennsku og
samviskusemi. Guðmundi þökkum
við félagar hans trúmennsku við
okkur og alla vináttuna í okkar
son og Kristín Vig-
fúsdóttir. Börn Guð-
mundar og Kristín-
ar eru: 1) Þóroddur
Ingi, f. 24. sept.
1951, maki Valgerð-
ur A. Jóhannesd. 2)
Valgerður Kristín,
f. 11. október 1955.
3) Auður, f. 22. mars
1962, maki Þórir
Baldursson. Barna-
börn eru tíu.
Guðmundur hóf
störf hjá ToIIgæsl-
unni í Reykjavík í
október 1948 og
starfaði þar uns hann lét af
störfum vegna heilsubrests um
áramótin 1995-1996.
Utför Guðmundar fer fram
frá Áskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
garð í gegnum tíðina. Megir þú,
vinur, eiga góða hvíld eftir langa
baráttu við erfið veikindi er þú
kemur heim í ríki föður okkar á
himninum.
Elsku Kristín, við tollverðir vott-
um þér og börnum þínum og þeirra
fólki okkar dýpstu samúð og biðjum
algóðan guð að gefa ykkur styrk í
sorginni.
F.h. Tollvarðafélags Islands,
Samúel Ingi Þórisson,
formaður.