Morgunblaðið - 02.04.1997, Page 4

4 MIÐVIKUDAGUR 2. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Skíðamessa í
Bláfjöllum
MARGIR notuðu páskafríið til
þess að renna sér á skíðum og
fá um leið nokkrar freknur á
nefið.
1 Biáfjöllum voru um 2.500
manns á skírdag og tæplega
2.000 á páskadag, að sögn Einars
Bjarnasonar, starfsmanns skiða-
svæðisins.
Fjöldi skíðafólks í Bláfjölium
tók sér hlé til þess að hlýða á
árvissa skíðamessu séra Pálma
Matthíassonar undir berum
himni á páskadag.
Borgarráð sam-
þykkir Mitsubishi
BORGARRÁÐ hefur staðfest
ákvörðun stjórnar Innkaupastofnun-
ar Reykjavíkur að keyptur verði vél-
búnaður af Mitsubishi vegna Nesja-
vallavirkjunar. Sumitomo kærði
ákvörðunina til íjármálaráðherra.
Borgarlögmaður segir að þar sem
ráðherra hefði gefið í skyn að hann
myndi stöðva málið í gær meðan
kæran væri til skoðunar hefði verið
nauðsynlegt að fá staðfestingu borg-
arráðs strax og því hefði fundurinn
verið haldinn í fyrradag.
Tilboð Sumitomo í vélar Nesja-
vallavirkjunar var 1.233 milljónir
króna og Mitsubishi 1.250 milljónir.
Hjörleifur Kvaran borgarlögmaður
segir tilboð Mitsubishi hafa verið
metið hagstæðara og því hefði borg-
arráð ákveðið að ganga til samninga
við fyrirtækið. Sumitomo kærði til
fjármálaráðuneytis fyrir páska og
sagði Hjörleifur spurninguna annars
vegar snúast um hvort kærunefnd
og ráðherra hefðu lögsögu í málinu
og hins vegar hvort einhveiju í út-
boðsauglýsingu eða meðferð hefði
verið ábótavant.
Kærunefndin hélt fund sl. laugar-
dag og komst að þeirri niðurstöðu
að ráðuneytið hefði lögsögu og að
því bæri að stöðva framgang þess.
„Reykjavíkurborg var kunnugt um
þetta og var ég þeirrar skoðunar að
þetta væri rangt, að ráðuneytið hefði
ekki lögsögu í málinu og við hefðum
engar reglur brotið sem gæfu ráð-
herra tilefni til þess að stöðva mál-
ið,“ sagði Hjörleifur. „Ráðherra gaf
í skyn að hann myndi beita þessari
stöðvun, fara að tilmælum kæru-
nefndar og tilkynna Reykjavíkur-
borg fyrir hádegi í dag að hann
ætlaði að stöðva þetta. Ef málið
hefði verið stöðvað hefði það getað
þýtt stöðvun um ófyrirsjáanlegan
tíma meðan fjallað væri um kæru-
málin og hefði það getað þýtt nýja
meðferð á öllu málinu."
Þola ekki töf
Sagði borgarlögmaður að hags-
munir Reykjavíkurborgar, Lands-
virkjunar og annarra sem málið
varðaði þyldu ekki þá töf, borgin
hefði skuldbundið sig til að afhenda
orku frá Nesjavöllum 1. október
1998. í ljósi þessara hagsmuna hefði
því borgarráðsfundur verið haldinn
I fyrradag, ákveðið að taka tilboði
Mitsubishi og fyrirtækinu tilkynnt
það. Eftir að tilboði hefði verið tekið
yrði málið ekki stöðvað.
„Ef okkur hefði verið bent á að
einhveiju í útboðsskilmálunum, aug-
lýsingu eða EES-ferlinu hefði verið
áfátt hefði ráðuneytið átt lögsögu
en það hefur ekki verið bent á neitt
slíkt ákvæði," sagði Hjörleifur.
Sex slasaðir
eftir harð-
an árekstur
TVÆR fólksbifreiðar rákust saman af miklum þunga
skammt norðan við Kaplakrika í fyrrakvöld, með þeim
afleiðingum að sex manns slösuðust illa. Hjón og barn
þeirra liggja nú á gjörgæsludeild Sjúkrahúss Reykjavík-
ur, mjög alvarlega slösuð.
Tildrög slyssins voru þau að BMW-bifreið var ekið
norður Reykjanesbraut milli Hafnarfjarðar og Breið-
holts, þegar ökumaðurinn missti stjórn á henni.
Bílinn rann fyrir vikið yfir á öfugan vegarhelming
og framan á Peugeot-bifreið sem var á leið suður
Reykjanesbraut. Um mjög harðan árekstur var að
ræða og eru báðar bifreiðarnar gjörónýtar samkvæmt
upplýsingum frá lögreglu.
Slysavaldur á sumardekkjum
Fljúgandi hálka hafði myndast á veginum á skammri
stundu nokkru áður en áreksturinn varð og er talið
að hún hafi átt stóran þátt í hvemig fór. Dekkjabúnað-
ur BMW-bifreiðarinnar var mjög lélegur samkvæmt
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
BIFREIÐARNAR tvær voru gjörónýtar eftir
áreksturinn og ökumenn jafnt sem farþegar
þeirra mikið slasaðir.
upplýsingum frá lögreglu, eða sumardekk og sum tölu-
vert slitin. Ekki var búið að ræða við vitni í gær, en
grunur leikur á að sú bifreið hafi verið á talsverðum
hraða.
í BMW-bifreiðinni voru þrír ungir menn, en hjón
með sex ára gamla dóttur sína I hinum bílnum, og
slösuðust öll alvarlega. Á aðra klukkustund tók að
losa ökumann Peugeot bifreiðarinnar úr flakinu og
þurfti að beita klippum til verksins. Vegurinn var lokað-
ur um tvær stundir af þessum sökum á mánudagskvöld-
ið. Hjónin og dóttir þeirra slösuðust sýnu mest og lágu
öll á gjörgæsludeild Sjúkrahúss Reykjavíkur í gær, en
ungmennin þijú voru minna slösuð.
Opinber rann-
sókn á Spaug-
stofuþætti
FARIÐ hefur verið fram á opinbera
rannsókn á Spaugstofuþætti sem
sýndur var í sjónvarpinu laugardags-
kvöld fyrir páska. Fól Hallvarður
Einvarðsson ríkissaksóknari Rann-
sóknarlögreglu ríkisins málið. Kæra
hafði ekki borist en hann ákvað að
málið skyldi rannsakað.
Þáttur spaugstofumanna, Enn ein
stöðin, varð umtalsefni í stólræðum
nokkurra presta um páskana, meðal
annars herra Ólafs Skúlasonar bisk-
ups, sem töldu þar guðlast á ferð-
inni. Nokkuð var einnig um að hringt
væri í biskup og á biskupsstofu.
„Þetta var hvorki fyndið né viðeig-
andi, og allra síst á þessum tíma,
laugardag fyrir páska, að gera gys
að kvöldmáltíðinni, þegar vitað er
að fermingarbörnin eru að horfa,“
sagði biskup við Morgunblaðið.
Hann ritaði útvarpsráði í gær og fór
fram á að tekið væri tillit til fólks,
að svona lagað endurtæki sig ekki.
Sterkari viðbrijgð
Karl Ágúst Úlfsson, æinn spaug-
stofumanna, sagði að viðbrögð áhorf-
enda við umræddum þætti hefðu ver-
ið sterkari nú en oft áður. „Mér fínnst
mjög gott að þessi umræða skuli
fara af stað og hið besta mál ef fólk
er tilbúið til að taka afdráttarlausa
afstöðu í trúmálum og ef við gætum
komið af stað umræðu um þau sem
ekki snýst um einhver persónuleg
afglöp presta. Við höfum ekki annað
en gott af því að hver og einn skoði
hug sinn í þessum málum og mín
skoðun er sú að Guð hafi húmor og
fyrir mitt leyti er ég sáttur við þátt-
inn,“ sagði Karl Ágúst.
*
Einstaklingar skulda 276 milljarða króna að mati Seðlabanka Islands
„Staðan betri
en talið var“
SKULDIR einstaklinga við innlána-
stofnanir, lífeyrissjóði, Húsnæðis-
stofnun, greiðslukortafyrirtæki og
Lánasjóð íslenskra námsmanna
(LÍN) eru áætlaðar að hafa numið
um 276 milljörðum króna í árslok
1994. Af þeirri tölu voru skuldir við
banka og sparisjóði 21%, við lífeyris-
sjóði 13%, námslánaskuldir 14%,
húsnæðisskuldir 52% og vanskil á
greiðslukortum 0,2%.
Þetta kemur fram í nýútkominni
skýrslu Seðlabanka íslands um skuld-
ir og vanskil einstaklinga í árslok
1994, en skýrslan var kvnnt á blaða-
mannafundi I gær. Við það tækifæri
sagðist Páll Pétursson félagsmála-
ráðherra telja að niðurstöður skýrsl-
unnar sýndu fram á að skuldastaða
einstaklinga væri mun betri en um-
ræðan hefði hingað til gefið til kynna.
Markús Möller og Már Guðmunds-
son, hagfræðingar hjá Seðlabanka
íslands, sem unnu að skýrslunni, tóku
undir þetta sjónarmið. Þeir sögðu
ennfremur að fátt hefði komið á óvart
í niðurstöðum skýrslunnar, þeir hafi
til að mynda vitað fyrirfram að skuld-
ir hér á landi væru tiltölulega háar
miðað við ráðstöfunartekjur sé mið-
að við alþjóðlega staðla.
Meirihlutinn virðist
ráða við skuldirnar
í skýrslunni kemur fram að van-
skii sem voru þriggja mánaða eða
eidri við árslok 1994 hafi verið um
2>/2% af heildarskuldum einstaklinga
við fyrrgreindar lánastofnanir eða
um 7 milljarðar króna. Vanskil sem
voru þriggja mánaða eða eldri voru
hlutfallslega langmest hjá bönkum
eða sparisjóðum eða 62,4%. Skýring-
in er talin vera sú að þar eru lánin
styst og greiðslur hærra hlutfall af
skuldum en hjá Húsnæðisstofnun,
LÍN eða Lífeyrissjóðum.
Þá kemur fram að meirihluti
þeirra sem skulda virðist ráða við
skuldirnar, því að af 86 þúsund fjöl-
skyldum sem skulduðu við árslok
1994 voru tæplega 71 þúsund án
vanskila sem voru þriggja mánaða
eða eldri, en ríflega 15 þúsund eða
17 ‘/2% voru með vanskil. í skýrsl-
unni fékkst ekki einhlít skýring á
því meðal hvaða hópa vanskilavand-
inn var hvað mestur, en þar kemur
hins vegar fram að vanskil í krónum
talin fara hækkandi með hækkandi
tekjum en sem hlutfall af tekjum
eða eignum fara þau lækkandi með
hækkandi tekjum.
Auk þess segir í skýrslunni að af
alls 147.850 fjölskyldum voru rúm-
lega 62 þúsund skuldlausar í árslok
1994, 11.800 skulduðu meira en 6
milljónir króna, 460 meira en 15
milljónir króna og átta meira en
meira en 40 milljónir króna og voru
þar af með meira en 20 milljónir í
vanskilum. Meðalskuldir fjölskyldna
voru um 1,8 milljónir króna.
Skuldir heimilanna voru í árslok
1994 að mestu í nýlegum lánum, en
í skýrslunni segir að 70% skulda í
árslok hafi verið vegna lána sem
voru tekin árið 1990 eða seinna.
Skuldir meiri hjá
einstæðum konum
Þá kemur fram í skýrslunni að
skuldir í árslok 1994 hafi verið mest-
ar hjá fólki á aldursbilinu 30 til 50
ára og að hjón skuldi meira en ein-
staklingar. Skuldatoppurinn er að
meðaltali minni hjá körlum en kon-
um, en toppurinn hjá körlum er 36%
af skuldatoppi hjóna og toppurinn
hjá einstæðum konum um 50% af
hjónatoppnum. í skýrslunni er mi-
munurinn rakinn til húsnæðisþarfa.
Stærstu heimilin eru hjá hjónun, en
einstæðar konur eru að meðaltali
með stærri heimili en karlar.
Auk þess segir í skýrslunni að í
stað þess að líta á skuldastöðuna
beinlínis, megi líta á skuldir sem hlut-
fall af tekjum og eignum. Þá kemur
fram að skuldir eru hæsta hlutfall
af tekjum hjá einstæðum konum,
mestar rúm 200% af tekjum á aldrin-
um 30 til 39 ára, en falla síðan hratt.
Greinilegt sé að háar meðaltekjur
hjóna geri gott betur en bæta upp
meiri skuldir, því skuldir hjóna séu
lægra hlutfall af tekjum en hjá ein-
stæðum konum og einungis þriðjungi
hærri en hjá einstæðum körlum.
Séu vanskil, sem eru þriggja mán-
aða eða eldri, hins vegar skoðuð í
þessu samhengi sést að einstæðir
karlar eru að meðaltali með mun
meira í vanskilum en konur.
Endurskipulagning
Húsnæðisstofnunar
Félagsmálaráðherra segir að ýms-
ar leiðir hafi verið farnar til að tak-
ast á við skuldasöfnun einstaklinga
auk þess sem verið sé að vinna að
ýmsum málum. „Ráðgjafarstofa um
fjármál heimilanna hefur m.a. verið
sett á laggirnar, sem hefur nú þegar
þjónað um 700 manns,“ segir hann.
„Þá hafa verið sett lög um réttarað-
stoð fyrir einstaklinga og hún er í
því fólgin að einstaklingur í vandræð-
um getur sótt um og fengið fjár-
muni, allt að 250.000 krónur, til þess
að leita nauðasamninga. Jafnframt
var lögum breytt í fyrra um tekju-
skatt og eignaskatt, þannig að
skattaskuldir eru orðnar umsemjan-
legar, nema svokallaður vörsluskatt-
ur.“ Ráðherra nefndi einnig að búið
væri að skipa nefnd sem ætti
reyna að draga úr ábyrgðalánaveit-
ingum. Þá sé í undirbúningi endur-
skipulagning Húsnæðisstofnunar og
breytingar á félagslega íbúðarkerfinu
sem ættu að geta orðið til þess að
hið félagslega íbúðarkerfi yrði, eins
og því var ætlað í upphafí, úrræði
fyrir þá tekjuminni til að komast yfm
húsnæði.
i
i

I