Morgunblaðið - 05.04.1997, Blaðsíða 18

18 LAUGARDAGUR 5. APRÍL 1997
ERLEIMT
MORGUNBLAÐIÐ
ÚRVERINU
MÁLIN rædd. Hermann Hansson, formaður sljórnar ÍS, og Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráð-
herra, ræða málin í upphafi aðalfundar IS.
Tekjur Islenskra sjávar-
afurða jukust um 50%
IS tvöfaldar afuröasöluna og eykur hagnað um 60%
SÍÐASTLIÐIÐ ár var hið hagstæð-
asta í sögu Islenskra sjávarafurða.
Hagnaður varð meiri en nokkru
sinni, sala afurða fór í tæp 170.000
að meðtöldu mjöli og lýsi, en alls
seldi félagið 135.500 tonn af frystum
afurðum frá íslandi, Rússlandi og
Namibíu. Hreinn hagnaður ÍS og
dótturfélaga varð 160 milljónir
króna, en var 101 milljón árið 1995.
Óvissa ríkir nú um samstarfssamn-
ing ÍS og UTRF á Kamtsjatka. Rúss-
ar hafa sagt honum einhliða upp.
Samkomulag hefur orðið um hvernig
staðið verður að málum á næstunni
en ákvörðun um frekara framhald
hefur ekki verið tekin.
Salan tvöfölduð
Hermann Hansson, formaður
stjórnar ÍS, flutti skýrslu stjórnar
og fór fyrst yfir framleiðslu og sölu
og síðan afkomu: „Á liðnu ári fengu
íslenskar sjávarafurðir hf. alls til
sölumeðferðar 135.470 tonn af
frystum afurðum og 32.620 tonn af
mjöli og lýsi. Þetta er langmesta
magn í sögu fyrirtækisins og er
magn frystra afurða rúmlega tvöfalt
meira nú en var árið 1995. Hér
munar mest um starfsemina á Kamt-
sjatka í Rússlandi, þar nam fram-
leiðslan 57.390 tonnum en hafði
verið rúm 1.400 tonn árið áður og
í Namibíu var framleiðslan um 5.700
tonn sem er aukning um tæp 35%
á milli ára.
Framleiðslan á íslandi var líka
metframleiðsla. Samtals 72.380
tonn af frystum afurðum og er þar
um að ræða 22,1% aukningu frá
árinu 1995. Mikil aukning var í
frystum loðnu-, síldar- og rækjuaf-
urðum, en samdráttur í botnfiskaf-
urðum um 11,6%.
Veltan jókst um 41%
Heildarvelta móðurfélagsins nam
samtals 21.283 millj. samanborið við
15.015 millj. árið 1996 og er það
hækkun um 41,7% frá fyrra ári.
Heildarvelta samstæðunnar þ.e. ÍS
og dótturfyrirtækja nam hins vegar
25.886 milljónum en hafði verið
20.185 milljónir og er þar um að
ræða hækkun um 28,2%.
í flestum tilfellum var gott jafr
Heildarvelta
íslenskra
sjávarafurða
Milljarða króna á
verðlagi hvers árs
1992 1993 1994 1995 1996
vægi milli framleiðslu og sölu. Sala
afurða gekk vel og var heildarsalan
98,5% af því magni sem til sölumeð-
ferðar kom. Birgðir í botnfiskafurð-
um voru svipaðar í ársbyijun og í
árslok en nokkur aukning var í
birgðum óseldrar rækju, en þar var
framleiðsluaukning líka yfir 80%.
Hagnaður af reglulegri
starfsemi 301 milljón
Rekstur félagsins gekk vel á ár-
inu. Rekstrartekjur námu alls 1.881
milljón og hækkuðu þær um 49% frá
fyrra ári. Rekstrargjöld námu 1.595
milljónum og hækkuðu um 38% og
hagnaður af reglulegri starfsemi
nam nú 301 milljón fyrir skatta en
hafði numið 124 milljónum árið
1995.
Reiknaðir skattar nema nú 89,3%
milljónum samanborið við 24,2 millj-
ónir árið 1995 en tap á rekstri dótt-
urfélaga er nú 81 milljón samanbor-
ið við 568 þúsund í hagnað árið
1995. Ástæður fyrir tapi dótturfé-
laga má fyrst og fremst rekja til
Iceland Seafood Corporation í
Bandaríkjunum, en vegna flutnings
fyrirtækisins og byggingar nýrrar
verksmiðju í Newport News í Virgin-
iufylki fellur á það allmikill kostn-
aður, sem gjaldfærður er að hluta
til strax við uppgjör þess árið 1996.
Arðsemi eiginfjár 13,8%
Arðsemi eigin fjár á liðnu ári var
13,8% og er það besta afkoma sem
verið hefur í félaginu frá upphafi.
Árið 1995 var arðsemi eigin fjár
11,0%, en 10,4% árið 1994.
Eigið fé félagsins í árslok nam
1.883 milljónum. Þar af er nafnverð
hlutafjár 900 milljónir og innra virði
þannig 2,09 samanborið við 1,45 í
árslok 1995.
Hermann vék síðan að samningi ÍS
og UTRF á Kamtsjatkaskaga í Rúss-
landi og sagði það hafa komið á
óvart, að fá fyrirvaralausa og ein-
hliða uppsögn á samningnum frá
UTRF þann 10. mars síðastliðinn.
„Þar bera forráðamenn UTRF m.a.
fyrir sig að breytingar hafi verið
gerðar á lögum í Rússlandi, sem
geri framkvæmd samningsins eins
og hann var útilokaða," sagði Her-
mann.
„Eftir viðræður aðila málsins I
Moskvu í síðustu viku er sátt um
með hvaða hætti eigi að ljúka málinu
og ef framkvæmd þess gengur eftir
munu Islenskar sjávarafurðir hf.
standa við allar skuldbindingar
vegna samningsins og fá eðlilega
þóknun fyrir framkvæmdina.
ÍS mun áfram áskilja sér allan
rétt til þess að fara með málið fyrir
dómstóla ef ástæða verður talin til
síðar meir.
Mikillar þekkingar og
reynslu aflað
Þótt samstarf við UTRF á grund-
velli ofangreindra samninga sé
þannig í raun lokið höfum við aflað
mikillar þekkingar og reynslu með
þessu verkefni og munum leitast við
að nýta þá reynslu í áframhaldandi
starfsemi á svæðinu, en enn er of
snemmt að segja til um í hvaða formi
það verður.
Ég ítreka það hinsvegar að verk-
efnið er afar erfítt og vil hér nota
tækifærið til að þakka okkar ágæta
starfsfólki, sem lagt hefur mikið á
sig til að gera þetta framkvæman-
legt, oft við skilyrði sem við eigum
ekki að venjast og í allt öðrum menn-
ingarheimi," sagði Hermann Hans-
son.
Áherzla á arðsemi
„GÓÐ afkoma, góður árangur í
viðamiklum verkefnum erlendis
og ákvörðun um byggingu nýrrar
fiskréttaverksmiðju í Bandaríkj-
unum er það sem hæst rís í starf-
semi ÍS á síðasta ári,“ segir Bene-
dikt Sveinsson, framkvæmdastjóri
ÍS.
„Við erum bjartsýn á framhald-
ið. Við erum með ágætis aðstöðu
hér heima og mikil viðskipti. Við
erum með gott sölukerfi um allan
heim og störfum í níu löndum.
Við erum búin að byggja upp
sterkt félag og móta það nokkuð
vel. Við leggjum fyrst og fremst
áherzlu á hagnað og arðsemi í
þessu félagi.
Hvað varðar verkefni erlendis
eins og í Rússlandi, er dæmið til-
tölulega einfalt. Stundum gengur
vel og stundum heldur miður.
Menn verða auðvitað að sigla í
gegnum það á lengri tíma. Ég hef
aldrei gert ráð fyrir því að öll
þessi verkefni yrðu kláruð á einu
ári. Menn verða af hafa þroska
til að taka á bæði meðlæti og
mótlæti. Umfram allt verðum við
að stefna að því að vinna okkur
upp erlendis. Þar er eftir óhemju
miklu að slægjast. Erlendu verk-
efnin eru mjög erfíð, en náist tök
á þeim, verður ávinningurinn mik-
ill. Það kemur á lengri tíma,“ seg-
ir Benedikt Sveinsson.
Norðmenn beijast gegn refsitolli
Segja tollinn
vera áfall fyrir
EES-samninginn
NORSK stjórnvöld reyna nú allt hvað
þau geta til að koma í veg fyrir að
Evrópusambandið leggi 14% refsitoll
á norskan eldislax. Nefnd fram-
kvæmdastjórnar ESB, sem fjallar um
undirboð, mun á mánudag fella úr-
skurð um það hvort leggja beri toll-
inn á eður ei. ESB sakar Norðmenn
um að stunda undirboð á markaðnum
í krafti ríkisstyrkja til laxeldisstöðva.
Norskur diplómat, sem ekki vill
láta nafn síns getið, segir í Aften-
posten að laxamálið sýni veikleika
samningsins um Evrópskt efnahags-
svæði og að ráðamenn í fram-
kvæmdastjórn ESB taki lítið tillit til
samningsins.
Norskir embættismenn benda á
að í meginmál EES-samningsins nái
ekki til viðskipta með sjávarafurðir;
því hafi ESB hafnað í samningavið-
ræðum á sínum tíma. Hvað iðnaðar-
vörur varðar hafí ESB fírrt sig rétti
til að beita aðgerðum gegn undirboð-
um eða niðurgreiðslum.
Fjallað er um sjávarafurðir í bókun
9 við EES-samninginn og segir þar
að afnema skuli aðstoð, sem veitt
sé af ríkisfjármunum til sjávarútvegs
og raski samkeppni. Jafnframt skuli
samningsaðilar leitast við að
„tryggja samkeppnisskilyrði sem
geri hinum samningsaðilunum kleift
að beita ekki ráðstöfunum gegn und-
irboðum og jöfnunartollum." I bók-
uninni segir jafnframt að leggja skuli
ágreiningsmál um ríkisstyrki og und-
irboð fyrir sameiginlegu EES-nefnd-
ina. Norðmenn halda því fram að
þeir hafi upplýst EES-nefndina um
alla ríkisstyrki til laxeldis og ESB
hafi aldrei mótmælt. Þá vísa Norð-
menn til ákvæða um að niðurgreiðsl-
ur séu í sumum tilfellum leyfilegar
út frá byggðasjónarmiðum.
EES-ríkinu Noregi mismunað
í sjávarútvegsblaðinu Fiskaren
segir að samþykki ESB refsitolla á
lax verði það „hrikalegt áfall“ fyrir
EES-samninginn. Blaðið segir Sir
Leon Brittan, sem fer með utanríkis-
viðskiptamál í framkvæmdastjóm
ESB, hafí lagt til að brugðizt verði
við undirboðum Austur-Evrópuríkja
með mildari aðgerðum, t.d. með
„samningum um verð“. Það sé því
augljóst að EES-ríkinu Noregi sé
mismunað, miðað við önnur ríki sem
standi utan Evrópusambandsins.
Fiskaren segir að Brittan hafí
ekki bent á neina aðra kosti en refsi-
toll, þrátt fyrir ákvæði bókunar 9.
Bjorn Tore Godal, utanríkisráð-
herra Noregs, fer til Brussel á mánu-
dag til að ræða við Brittan og Hans
van den Broek, sem fer með málefni
EES í framkvæmdastjórninni. Fyrr
í þessari viku sendi Godal starfs-
bræðrum sínum í ríkjum ESB bréf,
þar sem hann hvatti þá til að leggj-
ast gegn refsitolli. Þá hefur
Thorbjorn Jagland forsætisráðherra
haft samband við forsætisráðherra
norrænu ESB-ríkjanna til að leita
liðsinnis þeirra í málinu.
Sendiráð Noregs í ESB-ríkjunum
hamast einnig við að sannfæra
stjórnvöld um að refsitollar séu ekki
rétta leiðin. Norðmenn binda sérstak-
lega vonir við að hægt verði að sann-
færa þýzku stjórnina um að refsitoll-
ar séu verndaraðgerð, sett vegna
þrýstings frá skozkum og írskum
laxeldismönnum.
Mannréttmdabrot í Kína
Oeininsr innan ESB
Genf. Reuter.
EVROPUSAMBANDIÐ er klofið í
afstöðu sinni til þess hvernig eigi
að taka á mannréttindabrotum
stjórnvalda í Kína á fundi Mannrétt-
indaráðs Sameinuðu þjóðanna, sem
nú stendur yfir í Genf. Hans van
Mierlo, utanríkisráðherra Hollands,
sem nú situr í forsæti ráðherraráðs
ESB, sakar nokkur aðildarríki um
tvískinnung í mannréttindamálum,
þar sem þau neiti að fordæma Kína-
stjórn.
í bréfí frá van Mierlo til starfs-
bræðra hans í ríkjum ESB, sem
komst í umferð á meðal fulltrúa á
fundi Mannréttindaráðsins í gær,
er harmað að eitt af ríkjum ESB
hafi tilkynnt honum að það muni
ekki taka þátt í sameiginlegri álykt-
unartillögu ESB um fordæmingu á
mannréttindabrotum í Kína. Þar er
átt við Frakkland, sem lýsti yfir í
síðustu viku að betra væri að vinna
með Kínveijum en á móti þeim.
Van Mierlo segir að honum skilj-
ist að þijú önnur ESB-ríki hyggist
taka svipaða afstöðu. Að sögn dipló-
mata er þar um Þýzkaland, Ítalíu
og Spán að ræða.
Áfall fyrir sameiginlega
utanríkisstefnu
í bréfinu segir van Mierlo að
afstaða ríkjanna fjögurra sé ekki
einvörðungu áfall fyrir sameigin-
lega utanríkisstefnu ESB, heldur
stofni hún einnig í hættu „kjarna
mannréttindastefnu sambandsins."
Ráðherrann segir að hugsanlegt
sé að ríki ESB taki mismunandi
afstöðu til mannréttindamála með
beinum aðgerðum sínum, en „varð-
andi ályktanir Sameinuðu þjóðanna
er það óhugsandi".
ESB og fleiri vestræn ríki hafa
allt frá árinu 1990 reynt að fá
Mannréttindaráðið til að fordæma
mannréttindabrot Kína. Kínveijum
hefur hins vegar ævinlega tekizt
að safna nægilegu liði á meðal ríkja
þriðja heimsins til að hindra fram-
gang slíkra ályktana.