Morgunblaðið - 05.04.1997, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
MINIMINGAR
LAUGARDAGUR 5. APRÍL 1997 45
var þetta eðlilegur hluti af nauðsyn-
legri samhjálp. Þetta var líka háttur
höfðingjans.
Það eru þessir sveitarhöfðingja,
sem nú falla hver á fætur öðrum.
Vafalaust taka aðrir við hlutverki
þeirra, en það er á öðrum tíma og
við aðrar aðstæður. Fyrir þá sem
muna aftur eftir öldinni verður
mannlífið í sveitunum þeirra fátæk-
legra. Þar við bætist að jarðirnar
verða mannlausar. Enginn sækir
lengur vatn í Koti, í Haukadal er
ekki nokkurn mann að sjá og á
Leirubakka er risið hótel. Predikar-
inn segir okkur, að allt hafi sinn
tíma, en lætur ósagt hvort betri
tímar taki við. Sigurjón Pálsson var
fulltrúi þeirrar kynslóðar, sem lifði
einhveijar mestu breytingar þjóðar-
sögunnar í efnalegu og tæknilegu
tilliti. En manngildis-hugsjónir hans
tóku engum breytingum. Verð-
mætamatið var allt upp á manninn
og lífið. Honum sé þökk.
Árni Gunnarsson.
Afi, má ég fá þessa spýtu? Svar-
ið var alltaf á sömu lund: Látum
okkur sjá, nafni minn. Jú, ætii það
ekki, en í hvað ætlar þú að nota
hana?
Svörin voru misjafnlega raun-
hæf. Ymist var það til að byggja
kastala eða kassabíl. Alltaf var þó
J jafn sjálfsagt að fá spýtuna. Það
var í raun alltaf sjálfsagt að hjálpa
öllum. Hvort sem beiðnin kom frá
fimm ára barnabarni eða frá fulL
orðna fólkinu með sínar óskir. í
raun var það regla að hjálpa öðrum
áður en röðin kom að þeim sem
næst stóðu. Afi gat einnig fúslega
miðlað af þeim mikla fróðleik sem
hann bjó yfir, þar sem hann var
hvort tveggja lífsreyndur og víðles-
inn.
Nú er afi minn dáinn og hjálpar
I ekki nema úr fjarlægð. Ef til vill
er það ágætt, þar sem heilsa hans
og lífsþróttur var horfinn, í raun
var ekkert eftir nema að kveðja
hérna megin landamæranna.
Landamæra sem skilja að þennan
heim og þann fyrir handan.
Afi á sjálfsagt eftir að reisa stór-
býli í grösugum sveitum eilífðarinn-
| ar, rétt eins og það sem hann reisti
/ á Galtalæk. Þar verða húsdýrin
. heilbrigð og lífið eins og best verð-
' ur á kosið. Móðir náttúra kemur
ekki óvænt með stórkostlegar nátt-
úruhamfarir, rétt eins og hún gerði
með eldgosum og öðrum hamförum
á þeim tíma sem afi var á lífí.
Eins og kynslóð afa var tamt, var
hann alltaf sívinnandi. Hvort sem
það var í búskapnum, í vélaviðgerð-
um, eða við smíðar. Smíðarnar voru
( það sem mest var spennandi, þá
I smíðaði hann hluti sem voru notaðir
. í gamla daga. Þegar nafni hans
' stækkaði og fór að hafa meira vit
á hlutunum komst hann að því að
afí bjó yfir þekkingu sem var að
deyja út. Þekkingin fólst í því að
geta smíðað það sem vantaði við
dagleg heimilis- og bústörf, fyrir
innreið tæknialdarinnar, með því að
nota verkfæri sem einungis eru
geymd á söfnum í dag. Hann bjó
• einnig yfir þeirri þekkingu að smíða
i jafnvel varahluti, ef þá vantaði í
búskapinn á líðandi stundu, og voru
ekki auðfáanlegir.
Siguijón afí var alinn upp í sveit
þar sem allir þurftu að taka virkan
þátt í lífsbaráttunni. í raun má segja
að afí hafi lifað stærsta stökk sem
íslenska þjóðin hefur tekið. Form
lífsbaráttunnar hefur breyst mikið
á tæpum 86 árum. Þegar hann
fæddist snérist lífið um það að hafa
nóg í sig og á. í dag hefur lífsbarátt-
an snúist upp í lífsgæðakapphlaup.
Það sama gildir þó, hvort sem talað
er um gamla eða nýja tíma, ekkert
hefst nema með því að vinna stöð-
ugt að settu marki, rétt eins og afí
gerði stöðugt.
Gerðu verkin þín þannig að eng-
inn geti gert þau betur. Þessi ein-
kunnarorð voru einkunnarorðin
hans afa. Með því að fara eftir þeim
og gera þau að mínum, verða bæði
ég og afi ánægðir, ég í lífsbarátt-
unni, og hann á stórbýlinu sínu í
eilífðinni. Yertu sæll, og líði þér
ávallt sem best.
Sigurjón Jónsson.
RAGNHEIÐUR RÓSA
JÓNSDÓTTIR
SIGRÍÐUR
BJARNADÓTTIR
Ragnheiður
Rósa Jónsdóttir
fæddist á Berg-
stöðum í Svartár-
dal 10. nóvember
1908. Hún lést á
Héraðssjúkrahús-
inu á Blönduósi 31.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Sigríður Una
Jónsdóttir, f. 30.8.
1872, d. 26.9. 1967,
og Jón Ólafsson, f.
18.5. 1866, d. 27.11
1936. Þau hjón
eignuðust auk
Ragnhiidar dóttur, Sigurlaugu
Ólöfu, f. 31.3. 1914, d. 15.10.
sama ár, og son andvana fædd-
an 20.4. 1918.
Eftirlifandi eiginmaður
Rósu er Stefán Þórarinn Sig-
urðsson, f. 25.9. 1907, bóndi á
Steiná í Svartárdal. Börn
Kom huggari, mig hugga þú,
kom hönd, og bind um sárin,
kom, dögg, og svala sálu nú,
kom, sól, og þerra tárin,
kom, hjartans heilsulind.
kom, heilög fyrirmynd,
kom, ljós, og lýstu mér,
kom, líf, er ævin þver,
kom, eilífð, bak við árin.
(V. Briem.)
Takk takk, elsku amma, fyrir öll
árin sem við fengum að njóta með
þér. Hlýr faðmur og léttur hlátur
er það sem kemur fyrst í huga
okkar er við hugsum aftur til lið-
inna ára. Alltaf varstu til staðar er
við stungum kolli inn um eldhús-
gluggann hjá þér og gjarnan
stakkstu þá að okkur nýbökuðum
kleinum og eða einhveiju öðru góð-
gæti. Núna ert þú hjá Dadda, Ingi-
björgu langömmu og Sigríði
langömmu ásamt öllum ástvinum
sem horfnir eru okkur. Við vitum
að þú fagnaðir svefninum langa.
Elsku amma, takk takk aftur fýrir
allt og allt.
Rósa og Jóhann.
Það er sólríkur júnídagur norður
í Svartárdal fyrir 40 árum. Á hlað-
inu á Steiná stendur sex ára dreng-
ur og horfír á eftir bíl foreldranna,
sem hverfur út dalinn.
Allt í einu nær söknuðurinn yfir-
höndinni, drengurinn hleypur suður
yfir garð og nokkur tár falla til
jarðar. Þá kemur skyndilega hlý
hönd og leiðir hann inn í bæ. Og
þarna í eldhúsinu hjá henni Rögnu
gleymist sorgin, og tárin sem féllu
þennan dag urðu þau einu í níu
sumur hjá fólkinu góða á Steiná.
Þessi fyrstu kynni mín af Ragn-
heiði Jónsdóttur húsfreyju á Steiná
í Svartárdal voru dæmigerð fyrir
hana. Góðvild og umhyggja voru
þeirra eru: 1) Jóna
Anna, f. 13.3. 1935,
hennar maður er
Ólafur B. Jónsson,
f. 16.11. 1934, þau
eiga fjögur börn.
2) Sigurbjörg
Rannveig, f. 22.5.
1937, maki Sigurð-
ur Pálsson, f. 20.11.
1940, þau eiga þrjú
börn. 3) Sigurjón,
f. 19.10. 1938, maki
Katrín Grímsdótt-
ir, f. 25.10. 1945,
þau eiga tvo syni.
Ragnheiður lærði
fatasaum og starfaði við þá iðn
þar til hún giftist en eftir það
helgaði hún krafta sína börnum
og búi.
Útför Ragnheiðar verður
gerð frá Bergstaðakirkju í
Svartárdal í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
eðlilegir þættir í fari hennar og gilti
þá einu hvort í hlut áttu börn henn-
ar, barnabörn og barnabarnabörn
eða kúasmalar.
Ragnheiður var ljúf í skapi, glað-
vær og hlý. Ekki minnist ég þess
að hún hafí nokkurn tíma skipað
mér fýrir verkum, en einhvern veg-
inn var allt fas hennar þannig að
ég gerði umyrðalaust þau verk sem
hún bað mig um og einnig þau sem
hún bað mig ekki um en ég vissi
að komu sér vel.
Á þeim árum, sem ég dvaldi á
Steiná, stýrði Ragna stóru heimili
af miklum myndarskap. Þá var þar
ekki rafmagn og sjaldan farið í
kaupstað. Húsmóðurstörfin voru
því mörg og sum erfíð. Þvottur var
þveginn í höndum, borinn út í læk
og skolaður þar. Allur matur gerður
heima, mjólk skilin, smjör strokkað
og brauð bakað. Auk þess fór
Ragna oftast í fjósið til mjalta, og
gekk til heyvinnu. Allt lék þetta í
höndum þessarar lágvöxnu, kviku
konu.
Nærri má geta, að vinnudagurinn
var oft langur hjá Rögnu og svefn-
tíminn stuttur en aldrei fann ég
annað en hún tæki því með öðru
en því glaðlyndi og þeirri ljúf-
mennsku, sem henni var svo eigin-
leg.
Síðustu ár átti Ragna við veik-
indi að stríða og lést hinn 31. þessa
mánaðar á 89. aldursári. Eftirlif-
andi eiginmaður hennar er Stefán
Þ. Sigurðsson.
Þegar ég kveð Rögnu er mér
efst í huga þakklæti fyrir uppeldið
og umhyggjuna sem hún alla tíð
sýndi mér í orði og verki. Vini mín-
um og húsbónda, Stefáni, og börn-
um þeirra Ragnheiðar, Jónu, Sigur-
björgu og Siguijóni, sendi ég inni-
legar samúðarkveðjur.
Vilhjálmur H. Vilhjálmsson.
GYÐA
ÁRNADÓTTIR
+ Gyða Árnadóttir var fædd á
Borgarfirði eystra 24. októ-
ber 1903. Hún lést á dvalar-
heimilinu Skjóli 15. mars síðast-
liðinn og fór útför hennar fram
frá Fossvogskirkju 25. mars.
Ég vil minnast Gyðu Árnadóttur
fyrir góðsemi og hlýju í minn garð
fyrir mörgum árum, nánar tiltekið
rúmum fjörutíu, en þá kynntumst
við. Þó ekki væri mikið samband í
langan tíma var þó söku sinnum
slegið á þráðinn og rifjuð upp göm-
ul kynni og skemmtilegar samveru-
stundir, sem hefðu mátt vera fleiri.
Fallegur blómvöndur og hamingju-
óskir bárust á fermingardegi eldri
dóttur minnar frá Gyðu og Gesti,
sem gladdi mig sérstaklega, en þau
höfðu kynnst henni, sem barni, þá
höfðu nokkuð mörg ár liðið frá því
að samband var haft, en nú end-
urnýjað.
Áftur líða nokkur ár vegna veru
erlendis.
Falleg blóm og hlýjar kveðjur ber-
ast frá Gyðu og Gesti vegna andláts
þessarar dóttur minnar stuttu eftir
heimkomu mína. Slík tryggð er
ómetanleg og gleymist aldrei.
Gest son sinn missti Gyða óvænt,
þarf ekki að nefna hve sárt það var
henni jafn samrýnd mæðgin og þau
voru, enda hann jafn yndisleg mann-
eskja og móðir hans.
Með þakklæti og virðingu kveð
ég fallega, góða og göfuga konu,
sem ég mun ætíð muna.
Jakobína E. Björnsdóttir.
+ Sigríður Bjarnadóttir
fæddist í Reykjavík 26. maí
1910. Hún lést í Sjúkrahúsi
Suðurlands á Selfossi aðfara-
nótt 18. mars síðastliðinn og
fór útför hennar fram frá Sel-
fosskirkju 24. mars.
Góð vinkona okkar Sigríðar
Bjarnadóttur sagði mér að hún
Sigríður væri látin og jarða ætti
hana daginn eftir, mánudaginn 24.
mars. Mig setti hljóðan og það rify'-
aðist upp fyrir mér hvernig leiðir
okkar Sigríðar lágu saman fyrir
einum 14 árum. Þá starfaði ég við
hljóðritanir hjá Blindrabókasafni
íslands, en þangað kom mikill
fjöldi sjálfboðaliða til þess að lesa
ýmsar bækur inn á segulbönd, sem
lánuð voru til sjónskertra. Margir
buðu fram krafta sína. Sumir lásu
mikið, aðrir minna og nokkrir
treystu sér ekki í þetta. Það var
svo einn dag að bankað er á dyrn-
ar hjá mér og inn vindur sér snagg-
araleg kona, heilsar og kynnir sig.
Spyr því næst hvort okkur vanti
ekki lesara. Ég tók henni vel og
spurði hvort ég mætti ekki prófa
hana. Sigríður sagðist vera alvön
að lesa, væri reyndar orðin 73 ára
gömul og ekkert víst að mér líkaði
röddin. Mig rak í rogastans, hélt
hana miklu yngri, svo ung og frísk-
leg var röddin. Ég rétti henni ein-
hveija skáldsögu og bað hana að
fara inn í hljóðverið og prófa. Síð-
an setti ég spólu í tækið, Sigríður
settist við hljóðnemann, kynnti
bókina og hóf lesturinn. Næstu 45
mínútumar las hún viðstöðulaust
og þegar snælduhliðin var búin,
kallaði ég í hana og sagði að nú
þyrfti að snúa við snældunni og
bað hana að doka aðeins við. Svo
þegar ég hafði stillt tækin aftur,
hélt Sigríður áfram Iestrinum og
lauk að lesa inn á snælduna. Hún
lauk þessari einu og hálfu kluku-
stund á um 100 mínútum. Svo kom
hún fram, klappaði mér á öxlina
og sagði: „Jæja, Gísli minn. Held-
urðu að þú getir notað svona gamla
kerlingu?" Ég bað hana að koma
daginn eftir og hún gerði það svo
sannarlega. Sigríður hafði þann
einstaka hæfileika að geta lesið
texta án þess að kynna sér hann
fyrirfram, og oft, þegar bráðvant-
aði innlestur, var hringt í Sigríði.
Til glöggvunar verður að geta þess
að alvanir lesarar eru frá tveimur
til fjórar klukkustundir að lesa inn
á segulband 90 mínútna texta. Ég
dáðist að þessari konu og við urð-
um miklir vinir. Hún færði með
sér svo ferskan andblæ, var alltaf
kát og glöð og sá alltaf það já-
kvæða við alla hluti. Síðar frétti
ég að lífíð hafði ekki ætíð leikið
við hana. En hún vildi aldrei tala
um sjálfa sig, heldur kappkostaði
að miðla af þessari óþrjótandi gleði
og gæsku, sem hún átti tii.
Þegar ég lauk starfi mínu hjá
Blindrabókasafninu árið 1988
hafði Sigríður lesið á fimmta tug
bóka á einum fimm árum. En alls
mun hún hafa lesið inn 92 bóka-
titla þar á bæ, þegar hún hætti
því þá rúmlega áttræð.
En Sigríður lagði ekki bara þessu
málefni lið. Hún hafði mikið yndi
af því að slá í spil og var mjög
upptekin við að spila við „þessa
blessuðu gömlu karla“, sem mættu
á félagsmiðstöðvar aldraðra hér í
borginni. Á meðan Blindrabóka-
safnið var í húsakynnum Biindrafé-
lagsins, en Sigríður lagði einmitt
leið sína þangað, var hún ætíð aufú-
sugestur og aðstoðaði á tímabil við
opið hús hálfsmánaðarlega, en þar
las hún fyrir fólk og spjallaði og
var hrókur alls fagnaðar. Hún stóð
einnig m.a. fyrir jólafagnaði Vemd-
ar um árabil og hlakkaði mikið til
að hitta „fólkið sitt“, eins og hún
orðaði það. Þar vann hún fómfúst
starf og hún hafði lag á því að
miðla því, sem hún gaf á þann
hátt, að hrein unun var að þiggja.
Ég frétti að lífslöngunin hefði
slokknað hjá henni Sigríði, þegar
hún gat ekki lengur veitt af því,
sem hún átti. Hún dvaldi á Kumb-
aravogi síðasta árið við gott at-
læti. Vinkona okkar beggja og
samstarfsmaður til margra ára
hitti hana þar. Sigríður sagði að
þetta væri ekki hún sjálf, heldur
líkaminn. Kraftarnir voru á þrotum
og nú hefur hún hlotið þá hvíld,
sem allir þrá undir lokin. Ég trúi
því, að ef englakórinn er enn við
lýði, þá muni rödd Sigríðar hljóma
þar einna fegurst. Blessuð sé minn-
ing þessarar mætu konu
Gísli Helgason.
JÓN ÓLAFUR
ÁRNASON
+ Jón Ólafur Árnason var
fæddur á ísafirði hinn 13.
júlí 1971. Hann lést í New
Jersey 16. mars síðastliðinn og
fór útför hans fram frá Garða-
kirkju 22. mars.
Alla mína ævi hef ég þekkt Jón
Ólaf. Þrátt fyrir að fjölskylda mín
flyttist frá ísafirði þegar ég var á
fyrsta ári hafa tengslin við bæinn
verið sterk. Hvert tækifæri var
notað til að heimsækja fjölskyldu
og vini á ísafirði og þar hef ég
átt mitt annað heimili. Við Óli
kynntumst fyrst sem litlir strákar
í gegnum mæður okkar sem eru
æskuvinkonur og við leik og störf
á árunum sem fóru í hönd tengd-
umst við vináttuböndum.
Fyrir kraftmikla stráka er ævin-
týrUíkast að alast upp á stað eins
og ísafirði. Bátarnir, höfnin, slipp-
urinn og fy'aran þar sem allt iðar
af lífi _eru ótæmandi uppspretta
leikja. Á veturna heilla skíðabrekk-
urnar á Dalnum og þar var Óli í
forystusveit. Við þessi skilyrði
fengum við útrás fyrir athafnasemi
sem reyndar var oft það mikil að
foreldrum okkar þótti nóg um.
Við Óli vorum ekki háir í loftinu
þegar við vildum fá að takast á
við almenn störf við hlið hinna
fullorðnu. Þá kom strax í ljós
dugnaður og ósérhlífni Óla sem
gerði það að verkum að hann varð
fljótt eftirsóttur til vinnu. Það er
til merkis um dugnað og útsjónar-
semi vinar míns að ef ekki var
næga vinnu að hafa hjá öðrum
þá skapaði Óli sér vinnu sjálfur.
Á námsárunum í Reykjavík gerð-
ist hann verktaki við hreingern-
ingar til að sjá sér og sínum far-
borða.
Síðustu árin hefur Óli dvalið hjá
fjölskyldu sinni í Bandaríkjunum
og lagt stund á nám og störf og
staðið sig með stakri prýði. Hann
fann sig í því sem hann var að
gera og var eftirsóttur starfskraft-
ur eins og hann hafði verið heima
á ísafirði strax í æsku. Lífið gaf
fögur fyrirheit og það styttist í
samfundi við Mörthu Sif, litlu dótt-
urina sem hann sá ekki sólina fyr-
ir, og unnustuna Kollu sem var að
ljúka námi heima á íslandi. Á einu
augabragði er allt breytt.
Áð Jóni Ólafi stóðu einstaklega
samhent fjölskylda og frændgarð-
ur sem syrgja hann sárt. Góður
drengur er horfínn allt of fljótt.
Ég gleymi honum aldrei.
Magnús Freyr.