Morgunblaðið - 05.04.1997, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 5. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ

Reuter
Jarðskjálfti
losar um
björg
ÍBÚI á japönsku eyjunni Kyushu
virðir fyrir sér bjarg sem féll á
veg við bæinn Kagoshima í jarð-
skjálfta, sem reið yfir í fyrra-
dag. Að minnsta kosti fjórir slös-
uðust í skjálftanum, sem mæld-
ist 5,5 stig að styrkleika á Richt-
ersskalanum. Nóttina fyrir
skjálftann hafði rignt mikið á
svæðinu og hleypti hann því
jarðskriðum af stað úr fjallshlíð-
um.
ERLEMT
Fijálslyndir demókratar í Bretlandi kynna stefnu sína fyrir kosningar
Lofa kjósendum að hækka
skatta á hátekjur og tóbak
London. Reuter.
Reuter
PADDY Ashdown, leiðtogi Frjálslyndra demókrata, kynnir stefnuskrá flokksins fyrir
þingkosningarnar í Bretlandi 1. maí.
FRJÁLSLYNDIR demókratar í Bretlandi kynntu
í gær stefnuskrá sína fyrir þingkosningarnar 1.
maí og höfnuðu því viðhorfi keppinautanna,
íhaldsfiokksins og Verkamannaflokksins, að Bret-
ar vildu ekki skattahækkanir.
Paddy Ashdown, leiðtogi Ftjálslyndra demó-
krata, kynnti stefnuskrána og hét því að hækka
skatta á hátekjufólk og reykingamenn til að fjár-
magna úrbætur í mennta- og heilbrigðiskerfinu.
„Ég vil ekki að fólk greiði pennýi meira í skatta
en nauðsynlegt er, en við eigum einskis annars
úrkosti,“ sagði Ashdown. Hann lofaði að hækka
tekjuskattinn á hálaunafólk um 1% til að bæta
menntakerfið og setja sérstakan skatt á sígarett-
ur til að fjármagna ókeypis skoðanir hjá augn-
og tannlæknum fyrir alla Breta. Auk þess sagð-
ist hann vilja hækka gjöld á stóra bíla til að
stemma stigu við mengun.
Loforð Ashdowns voru í andstöðu við varfærn-
islega stefnu Verkamannaflokksins í skattamál-
um. Gordon Brown, talsmaður flokksins í efna-
hagsmálum, hefur lofað að halda tekjusköttunum
óbreyttum næstu fimm árin og jafnvel stutt fjár-
lagafrumvörp stjórnar íhaldsflokksins fyrir þetta
ár og hið næsta þar sem gert er ráð fyrir nokkr-
um skattalækkunum.
íhaldsflokkurinn hefur hins vegar lofað frekari
skattalækkunum og skattafrádrætti fyrir fólk,
sem yrði heima við gæslu barna sinna eða sjúkra
ættingja.
„Hugleysinu“ hafnað
Ashdown gerði harða hríð að keppinautunum.
„Þótt vandamálin séu óhemjustór eru lausnirnar
sem þeir bjóða upp á alltof oft léttvægar...
Fijálslyndir demókratar hafna þessu hugleysi."
Ef marka má skoðanakanninir hefur fylgi
Fijálslyndra demókrata verið um 11-17%. Kosn-
ingakerfið, sem byggist á einmenningskjördæm-
um, hefur hins vegar komið flokknum illa og
hann getur ekki gert sér vonir um fleiri en 40
þingsæti af 659. Fijálslyndir demókratar vona
að óvinsældir stjórnarinnar verði til þess að kjós-
endur í þessum kjördæmum telji frambjóðendur
flokksins líklegasta til að geta sigrað íhaldsmenn
og ákveði því að kjósa þá.
Fijálslyndir demókratar eru nú með 26 þing-
menn. Verkamannaflokkurinn er með 20 pró-
sentustiga forskot á íhaldsflokkinn og minnki það
verulega gætu Fijálslyndir demókratar komist í
oddaaðstöðu á þinginu. Líklegt er að Ashdown
myndi þá semja um stjórnarsamstarf við Verka-
mannaflokkinn fremur en íhaldsflokkinn.
'
i
I
í
I
í
í
I
I
1
I
Ríki Mið- og Suður-Ameríku
200 millj. manna
eru undir fá-
tæktarmörkum
Rannsókn á vitsmunaþroska barna
Gæði dagheimila
skipta sköpum
Malaga. Morgunblaðið.
TVÖ hundruð milljónir manna lifa
undir fátæktarmörkum í ríkjum
Mið- og Suður-Ameríku, að sögn
alþjóðlegrar stofnunar sem sérhæfir
sig í efnahagsrannsóknum í þessum
heimshluta. Þeim sem draga þurfa
fram lífið við þessi skilyrði hefur
þó fækkað nokkuð á undanliðnum
árum.
Samkvæmt gögnum sem Efna-
hagsnefnd ríkja Suður-Ameríku og
Karíabahafs (CEPAL) hefur birt
hefur réttnefndum fátæklingum í
þessum ríkjum fækkað um tvö pró-
sent frá árinu 1990 og teljast nú
39% þeirra sem byggja þennan
heimshluta lifa undir fátæktar-
mörkum. Þótt hinum fátæku hafi
fækkað nokkuð á þessi skilgreining
enn við rúmlega 200 milljónir
manna.
Fátækum fjölgar í Brasilíu
í skýrslu CEPAL segir að þessa
þróun megi að stærstum hluta rekja
til umtalsverðrar fækkunar fátækl-
inga í Argentínu, Bólivíu, Mexíkó,
Panama og Perú. Á hinn bóginn
hefur fátækum íjölgað í fjölmenn-
asta ríkinu, Brasilíu, og í Venesúela
og vinnur sú öfugþróun upp þann
árangur sem náðst hefur í fyrr-
nefndu ríkjunum.
Fjallað er ítarlega um þróun mála
í Chile en þar hefur tekist að fækka
þeim sem lifa undir fátæktarmörk-
um um níu prósentustig frá árinu
1990 og á skilgreiningin nú við um
24% þjóðarinnar. Þróttmiklu hag-
kerfí Chile er þökkuð þessi þróun á
sama tíma og tekist hafi að auka
landsframleiðsluna og tryggja stöð-
ugleika í verðlagsmálum og á vinnu-
markaði.
Heildarniðurstaðan er sú að þótt
náðst hafí nokkur árangur í þessum
ríkjum á undanförnum árum og tek-
ist hafí að fækka fátækum dugi það
hvergi tii að vega upp á móti þeirri
miklu fjölgun fátækra sem átt hafi
sér stað á síðasta áratug þegar þeim
sem lifa undir mörkum þessum íjölg-
aði úr 35% í 41% að meðaltali.
Umbótastefnan sýknuð
Á ársfundi Þróunarbanka Amer-
íkuríkja (BID) sem haldinn var á
Bermúda-eyjum í febrúar kom fram
sú skoðun að ekki væri unnt að
tengja mikinn fjölda fátækra í Suð-
ur-Ameríku við umbætur á sviði
efnahagsmála, einkavæðingu, sam-
keppni og opnun markaða. Þvert á
móti var það skoðun fundarmanna
að hagvöxtur í þessum ríkjum hefði
verið mun minni ef ekki hefði verið
gripið til þessara ráðstafana. Sér-
staklega var bent á að uppgangurinn
í Suður-Ameríku á árunum 1990-
1995 hefði átt sér stað á sama tíma
og kreppa ríkti almennt á efnahags-
sviðinu á Vesturlöndum. Banka-
menn ályktuðu í þá veru að ein ár-
angursríkasta ieiðin til að fækka
hinum fátæku fælist í umbótum á
sviði ríkisrekstrar, sem taka þyrftu
jafnt til féiags- sem efnahagsmála.
Hagtölurnar vísa veginn en aðrar
tölur leiða jafnframt í ljós hversu
róttæk umskipti þurfa að eiga sér
stað eigi lífskjör manna víða í þess-
um hluta heimsins að batna; í Perú
líða fjögur börn af hveijum tíu und-
ir fimm ára aldri næringarskort.
Washington. Reuter.
BANDARÍSKIR vísindamenn
kynntu á fímmtudag niðurstöðu
rannsóknar sem bendir til þess að
gæði dagheimila skipti sköpum fyrir
mál- og vitsmunaþroska ungra
barna.
Með rannsókninni reyndu vísinda-
mennirnir að sneiða hjá langvinnri
deilu um hvort dagheimili væru góð
eða slæm fyrir börnin. Þess í stað
einbeittu þeir sér að því að kanna
hvaða áhrif góð dagheimili hefðu á
þroska barnanna.
Niðurstaðan var sú að á dagheim-
ilum, þar sem talað er við bömin
og spurningum þeirra svarað strax,
öðluðust börnin nægilegan mál- og
vitsmunaþroska til að vera undir það
búin að hefja barnaskólanám.
Áður höfðu vísindamennirnir
kynnt þá niðurstöðu að dagheimila-
börn yngri en 15 mánaða tengdust
mæðrum sínum tilfínningalegum
böndum ekki síður en önnur börn,
svo fremi sem mæðurnar sýndu þeim
nægilega umhyggju.
„Athyglisverðasti þátturinn í nið-
urstöðum fyrri hluta rannsóknarinn-
ar er að börn eru ekki verr sett
hvað vitsmunaþroska varðar ef þau
eru á góðum dagheimilum fyrstu
þijú árin,“ sagði dr. Duane Alexand-
er, yfírmaður NICHO, stofnunar sem
fæst við rannsóknir á heilbrigði og
þroska barna.
50% mæðra ungbarna vinna úti
Rannsóknin náði til 1.300 banda-
rískra fjölskyldna á tíu stöðum í
landinu og fylgst var með börnunum
frá mánaðar aldri og þar til þau
urðu sjö ára. Þroski þeirra var mæld-
ur með stöðluðum prófum.
Mikil umræða hefur verið í Banda-
ríkjunum um ágæti dagheimila, enda
hefur útivinnandi konum fjölgað á
síðustu áratugum. Árið 1980 unnu
38% bandarískra mæðra á aldrinum
18-44 ára, sem áttu eins árs börn
eða yngri, utan heimilisins. Árið
1990 hafði hlutfallið aukist í 50%
og síðan hefur það haldist óbreytt.
Heilsubót
áútsölu- »
verði •
Toronto. Morgunblaðið.
LÆKNISÞJÓNUSTA, sjúkrahús-
vist og sér í lagi vandasamar
skurðaðgerðir kosta stórfé í
Bandaríkjunum. Þess vegna
kaupa Bandaríkjamenn, það er
þeir sem á annað borð hafa efni
á því, sérstakar tryggingar til
þess að lækka slíkan eigin kostn-
að, en tryggingarnar eru líka ^
dýrar. ™
I Kanada getur líka verið dýrt
að missa heilsuna og þar í landi
hafa menn auk þess vaxandi
áhyggjur af því, að biðlistar á
sjúkrahúsum lengjast ár frá ári.
Nú hefur fyrrverandi verð-
bréfasali í Kanada, Douglas Hitc-
hlock, boðið nýja þjónustu. Sjúk-
lingar sem bíða eftir hjarta- og
æðaaðgerð í Kanada geta nú far- jg
ið til Bandaríkjanna í slíka aðgerð
sem Hitchlock útvegar á „góðu •
verði“ og án alls biðtíma. Verðið
sem hann býður er reyndar mjög
misjafnt, getur verið allt frá
950.000 krónum upp í 4 milljónir
króna.
Hitchlock hefur gert samning
við Multiplan, sem er fyrirtæki á
Manhattan í New York. Það kaup-
ir Iæknisþjónustu af 2.400 sjúkra- 9
húsum í Bandaríkjunum á „útsölu-
verði“. Sem dæmi hefur verið
nefnt, að smáaðgerð sem vei\ju-
lega myndi kosta um 70.000 krón-
ur kaupir verðbréfasalinn fyrr-
verandi fyrir 42.000 og selur síð-
an sjúklingnum fyrir 52.000 og
deilir svo ágóðanum með Multi-
plan.
Talsmenn heilbrigðisyfirvalda
í Kanada hafa margir hverjir
gagnrýnt Hitchlock og þessi við-
skipti hans en hann svarar fullum
hálsi og bendir á að biðtími sjúkl-
inga kosti samfélagið svo mikið
fé að það sé til skammar.